Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη 1944-
Ampatzopoúlou Fragkíski
Η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1944. Σπούδασε Ιστορία, Αρχαιολογία και Φιλολογία στην Αθήνα και στο Παρίσι. Δίδαξε στον τομέα Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών του τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ περίπου για ένα τέταρτο του αιώνα (1986-2012), του οποίου είναι ομότιμη καθηγήτρια, ανανεώνοντας θεματικά και μεθοδολογικά τα διδακτικά αντικείμενα της νεοελληνικής φιλολογικής επιστήμης. Οι εργασίες της διακρίνονται, σύμφωνα με ανακοίνωση της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (18/9/2019), για την οξυδέρκεια, την κριτική ευαισθησία και τη συνδυαστική μέθοδο προσέγγισης (με τη συνεπικουρία της Ιστορίας, της κοινωνικής ανθρωπολογίας, της ψυχολογίας). Οι γνώσεις της δεν περιορίζονται στον τομέα της νεοελληνικής φιλολογίας αλλά αφορούν την Ιστορία, τη Λατινική και Μεσαιωνική φιλολογία και την αρχαιολογία. Στο πλαίσιο της συγγραφικής της δραστηριότητας, από τη δεκαετία του 1970 δημοσίευσε ποιητικές συλλογές (ενδεικτικά: "Οίκος", 1972· "Αναστάσιμα", 1973· "Οι περιπλανήσεις της Εδεσσαίας", 2007), μονογραφίες, δοκίμια και μεταφράσεις. Εκπόνησε μελέτες για τον υπερρεαλισμό στην Ελλάδα και για τη νεωτερική ποίηση και πεζογραφία (ενδεικτικά: "Δεν άνθησαν ματαίως. Ανθολογία υπερρεαλισμού", 1980· "Νίκος Εγγονόπουλος. Η ποίηση στον καιρό του τραβήγματος της ψηλής σκάλας", 1987· "Η γραφή και η βάσανος: ζητήματα λογοτεχνικής αναπαράστασης", 2000). Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συνεισφορά της στη μελέτη και την έρευνα της ελληνικής εβραϊκής κοινότητας και ιδίως των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Έχει δημοσιεύσει μελέτες για την εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία και έχει επιμεληθεί και προλογίσει μαρτυρίες του Ολοκαυτώματος (ενδεικτικά: "Ο άλλος εν διωγμώ. Η εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία: ζητήματα ιστορίας και μυθοπλασίας", 1998· "Το Ολοκαύτωμα στις μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων", 2007, καθώς και μαρτυρίες των Γιομτώβ Γιακοέλ, Έρικα Κούνιο - Αμαρίλιο, Μαρσέλ Νατζαρή, Ισαάκ Ματαράσσο). Έχει συμβάλει ενεργά στη διάδοση της νεοελληνικής λογοτεχνίας στη Ρωσία και στην Ουκρανία. Τέλος, έχει ασχοληθεί με τη μετάφραση τόσο λογοτεχνικών όσο και δοκιμιακών έργων (ενδεικτικά: Πετράρχης, Πίκο ντε λα Μιράντολα, Φουκώ, Αξελός). Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Έργου Ξένης Λογοτεχνίας στην Ελληνική Γλώσσα (2000) για τη μετάφραση των "Εξομολογήσεων" του Αγίου Αυγουστίνου από τα λατινικά, και με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου της (2017, της απονεμήθηκε το 2019).
Χωρικές αφηγήσεις της μνήμης
Συλλογικό έργο
Επίκεντρο (2017)
Μία μελέτη των πτυχών της αναθεωρημένης σχέσης του χώρου με τη μνήμη - εννοιών αλληλοσυνδεόμενων σε όλες τις εκφάνσεις λόγου και βιώματος. Η τέχνη, η φιλοσοφία, η λογοτεχνία, η συγκρότηση της συλλογικής μνήμης και η τοπική της διαμόρφωση, τα μνημεία και οι συγχρονικές ανακατασκευές της μνήμης είναι από τα θέματα που οι συγγραφείς αναλύουν. Αν η μνήμη και η ανάμνηση αποτελούν το ενοποιητικό πεδίο των πολλαπλών τομών του ανθρώπου με τον κοινωνικό χωροχρόνο, τότε η συνάντησή της με τον αρχιτεκτονικό και αστικό σχεδιασμό ως σημαντικό συντελεστή αυτού του χωροχρόνου, αποτελεί...
Φυλετικές θεωρίες στην Ελλάδα
Παπαταξιάρχης Ευθύμιος
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2017)
Ξαφνιαζόμαστε τα τελευταία χρόνια όποτε συνειδητοποιούμε την απήχηση που εξακολουθούν να έχουν σε ολοένα και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες οι φυλετικές θεωρίες και οι ρατσιστικές αντιλήψεις. Οι ιδέες που ταξινομούν τις ανθρώπινες ομάδες σε φυλές σύμφωνα με τα εξωτερικά τους φυσικά χαρακτηριστικά, και τις ιεραρχούν ανάγοντας τα χαρακτηριστικά αυτά σε διανοητική ικανότητα, πολιτισμικό επίπεδο και κοινωνική οργάνωση, είναι προϊόν του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας. Στη Δύση, επί έναν περίπου αιώνα, αποτέλεσαν απολύτως αποδεκτές και έγκυρες επιστημονικ...
Το Ολοκαύτωμα στις μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων
Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη
Επίκεντρο (2007)
Τα τελευταία χρόνια έχει επισημανθεί η ανάγκη συστηματικής έρευνας για τη μελέτη του εβραϊσμού της Θεσσαλονίκης. Η συγκέντρωση και η δημοσίευση μαρτυριών για τους διωγμούς των Ελλήνων Εβραίων αποτελεί συμβολή στην καλλιέργεια της ιστορικής μνήμης αλλά και στο ζήτημα της μελέτης των μειονοτήτων στην Ελλάδα. Σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να ανασύρει από την αφάνεια πτυχές της προσωπικής ιστορίας, όπως εκφράζονται στις γραπτές και προφορικές μαρτυρίες των Εβραίων επιζώντων, και να επιχειρήσει μια προσέγγιση του φαινομένου της ναζιστικής γενοκτονίας καθώς και των ζητημάτων...
Τέχνη και δημοκρατία
Συλλογικό έργο
Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων (2018)
Η έκδοση περιλαμβάνει κείμενα των ομιλιών που εκφωνήθηκαν κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου "Τέχνη και Δημοκρατία", το οποίο διοργανώθηκε από το Ίδρυμα της Βουλής στις 7-9 Δεκεμβρίου 2017.
Τέχνη και δημοκρατία
Συλλογικό έργο
Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων (2018)
Η έκδοση περιλαμβάνει κείμενα των ομιλιών που εκφωνήθηκαν κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου "Τέχνη και Δημοκρατία", το οποίο διοργανώθηκε από το Ίδρυμα της Βουλής στις 7-9 Δεκεμβρίου 2017.
Σαλαμπό
Flaubert Gustave 1821-1880
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2011)
Στη γιορτή στους κήπους του ανακτόρου του Αμίλκα, στρατηγού των Καρχηδονίων, την επαύριον της λήξης του πολύχρονου πρώτου καρχηδονιακού πολέμου ανάμεσα στη Ρώμη και την Καρχηδόνα, καλεσμένοι είναι οι μισθοφόροι που πολέμησαν στο πλευρό των Καρχηδονίων: ένας πολυεθνικός στρατός αποτελούμενος από Γαλάτες, Έλληνες και Αφρικανούς. Η γιορτή έχει βίαιη κατάληξη. Οι απλήρωτοι μισθοφόροι μεθούν κι αρχίζουν να επιδίδονται σε βανδαλισμούς και ιερόσυλες πράξεις. Με την παρέμβαση της ωραίας Σαλαμπό, ιέρειας της Τανίτ και κόρης του Αμίλκα, τα στρατεύματα των μισθοφόρων αποχωρούν. Ο Μάτο...
Προφορικές μαρτυρίες Εβραίων της Θεσσαλονίκης για το Ολοκαύτωμα
Κούνιο - Αμαρίλιο Έρικα
Παρατηρητής (1998)
Η έκδοση των προφορικών μαρτυριών των Εβραίων της Θεσσαλονίκης αποτελεί κεφαλαιώδη συμβολή στην προσπάθεια της μελέτης της γενοκτονίας των Ελλήνων Εβραίων. Το πολύτιμο υλικό των προφορικών συνεντεύξεων επιζώντων συνέλεξαν η Έρικα Κούνιο-Αμαρίλιο και ο Αλμπέρτος Ναρ. Η έκδοση αυτή συνεχίζει την προσπάθεια δημοσίευσης γραπτών πηγών, που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Οι προφορικές μαρτυρίες που παρουσιάζονται σ’ αυτό το βιβλίο αποτελούν ανεκτίμητη πηγή πληροφοριών για την ιστορία της εβραϊκής κοινότητας Θεσσαλονίκης κατά την προπολεμική περίοδο και για τις διακοιν...
Προφορικές μαρτυρίες Εβραίων της Θεσσαλονίκης για το Ολοκαύτωμα
Κούνιο - Αμαρίλιο Έρικα
Ευρασία (2015)
Οι μαρτυρίες των επιζώντων, τις οποίες συγκέντρωσαν και εξέδωσαν στον τόμο αυτό οι Έρικα Κούνιο-Αμαρίλιο και Αλμπέρτας Ναρ, δεν αποτελούν απλώς τεκμήριο και ανεκτίμητη ιστορική πηγή, αλλά και μάθημα για τα όρια της ανθρώπινης συμπεριφοράς μέσα στο κακό, τόσο από τη μεριά εκείνων που το επιβάλλουν όσο και από εκείνους που το υφίστανται και επιβιώνουν. Μας δίνει τη δυνατότητα να ρίξουμε μια ματιά στην καρδιά του βαθύτερου σκότους, αυτού της ζωής και του θανάτου στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο παρών τόμος περιλαμβάνει επίσης ένα μικρό λεξικό όρων, ονομάτων και τόπων,...
Πρακτικά Α΄ Πανελληνίου Συνεδρίου για τον Γιάννη Σκαρίμπα
Συλλογικό έργο
Διάμετρος (2007)
Εξόριστος για πάντα από την ιστορία της "Νεοελληνικής Λογοτεχνίας" του Κ.Θ. Δημαρά, ο Γιάννης Σκαρίμπας καταλαμβάνει, αντίστοιχα, μια παράγραφο δεκαεξίμισι και άλλη μία δεκατρισίμισι αράδων στις ιστορίες της νεοελληνικής λογοτεχνίας του Mario Vitti και του Λίνου Πολίτη, ο οποίος του επέθεσε τον τίτλο του "ιδιότυπου και απροσάρμοστου και στην ποίηση και στην πεζογραφία". Όσον αφορά την σύγχρονή μας "Εισαγωγή στη Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία" του Roderick Beaton, εκεί ο Σκαρίμπας κατάφερε να έχει ελάχιστα μεγαλύτερο εκτόπισμα (δεκαεννέα αράδες). Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση σπανί...
Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή
Συλλογικό έργο
Βάνιας (1998)
Ο τόμος περιλαμβάνει τα κείμενα: - Ρίκα Μπενβενίστε, "Η ιστορία των Εβραίων της Ελλάδας κατά τη γερμανική Κατοχή" - Μπάρμπαρα Αξιοπούλου-Σπένγκλερ, "Αλληλεγγύη και βοήθεια προς τους Εβραίους της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής 1941-1945" - Σούζαν-Σοφία Σπηλιώτη, "Μια υπόθεση της πολιτικής και όχι της δικαιοσύνης: η δίκη του Μέρτεν (1957-59) και οι ελληνο-γερμανικές σχέσεις" - Ελένη Χαϊδιά, "Οι Έλληνες Εβραίοι της Θεσσαλονίκης: από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στις αίθουσες των ειδικών δικαστηρίων" - Mark Mazower, "Οι συνέπειες του Διωγμού των Εβραίων για...
Οι Εβραίοι στον ελληνικό χώρο: Ζητήματα ιστορίας στη μακρά διάρκεια
Συλλογικό έργο
Γαβριηλίδης (1995)
Ο Ψυχάρης και η εποχή του
Συλλογικό έργο
Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη (2005)
Ο παρών τόμος περιλαμβάνει τις ανακοινώσεις της ΙΑ΄ επιστημονικής συνάντησης του τομέα Μεσαιωνικών και Νέων Ελληνικών Σπουδών που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2004 στη Θεσσαλονίκη και ήταν αφιερωμένη στον Ψυχάρη με την αφορμή της επετείου των 150 χρόνων από τη γέννηση και των 75 από τον θάνατό του. [...] Η εξαιρετικά συνοπτική παρουσίαση των ανακοινώσεων σε καμιά περίπτωση δεν εξαντλεί τον πλούτο και τις αποχρώσεις που περιλαμβάνει καθεμιά από αυτές. [...] (από το προλογικό σημείωμα της επιμελήτριας του τόμου) Περιέχονται οι εισηγήσεις: - Εμμανουήλ Κριαράς,...