Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

O τόμος αυτός εγκαινιάζει μια νέα σειρά "Τετραδίων". Με την πρώτη σειρά, η "Ευθύνη", Φυλλάδιο Νεοελληνικού Προβληματισμού, επιδιώκει να συγκροτήσει μια ιδεατή πινακοθήκη των σπουδαιότερων φυσιογνωμιών του Νέου Ελληνισμού. Με την δεύτερη ετούτη σειρά επιθυμεί να αναγνωρίσει και να τιμήσει τους μεγάλους Ευρωπαίους συγγραφείς του αιώνα μας που το έργο τους δεν είναι τόσο γνωστό στην Ελλάδα. Απώτερος σκοπός μας, όχι μόνο η βαθειά γνωριμία του πνευματικού θησαυρού άλλων χωρών άλλα και η συνειδητοποίηση, και με τον τρόπο αυτό, της πνευματικής κοινότητας των ευρωπαϊκών λαών, κο...

Καθώς συμπληρώθηκαν είκοσι κιόλας χρόνια από την αδόκητη, πικρή θανή του Μ. Καραγάτση, η "Ευθύνη" αισθάνθηκε ως χρέος της να του προσφέρει ένα της "Τετράδιο". Η τιμητική αυτή πράξη του ανήκει δικαιωματικά. Πρώτο, γιατί ο Καραγάτσης υπήρξε ένα από τα εκθαμβωτικά ισχυρότερα ταλέντα της Γενιάς του Τριάντα. Δεύτερο, γιατί η υγιής και λεβέντικη εθνική του συνείδηση τον κράτησε όρθιο, ψηλά, σ' όλες τις κρίσιμες στιγμές του σύντομου βίου του. Τρίτο, γιατί μέσα στην συμφωνία της Γενιάς του, ο Καραγάτσης κρατεί κι αναπέμπει έναν ξεχωριστό, εντελώς δικό του τόνο, γεγονός που καταδ...

Εκατόν τριάντα χρόνια από την γέννησή του και εβδομήντα από την κοίμησή του, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, περνώντας μέσα από τις θύελλες της ιστορικής ζωής του Νέου Ελληνισμού, φθάνει ως εμάς, αυτό το "σκοτεινό τρυγόνι" της Ελλάδας, κρατώντας στο ράμφος του χλωρό τον καρπό του πνεύματος, που είναι της αθανασίας της τέχνης ο αμάραντος βλαστός. Ορθός, πέρα από την λατρεία και την καταφρόνεση που συναλλάσσουν άκριτα οι Νεοέλληνες, έγινε -για όσους πειστεύουν ότι η δημιουργία αλλά και η λειτουργία της τέχνης εγγράφεται μέσα στην ιστορική αγωνία των λαών- το ακρόπρωρο του Νέου...

Όσοι με τ' ατίμητα χαρίσματά τους, που με αγωγή κι ελεύθερη βούληση τ' ανέβασαν στην περιωπή των αρετών, φέγγουν ως υποδείγματα την κοινωνία των ανθρώπων, δεν είναι φίλοι των τιμών. Αρκούνται μονάχα στην μυστική εκείνη τιμή που τους απονέμει η γρηγορούσα συνείδηση τους, όταν επιτελούν το χρέος τους με ακεραιότητα και πνευματική εμμονή. Γνωρίζουμε πως ο Κωνσταντίνος Τσάτσος προτιμά να προσφέρει στο Έθνος και στον πολιτισμό των Ελλήνων, χωρίς να προσδοκά την δίκαιη ανταμοιβή του. Αυτό είναι το δύσχρηστο προνόμιο των εξαιρετικών φύσεων, των αυθεντικών προσωπικοτήτων: να δίδου...

Το Έθνος οφείλει να τιμά εκείνους που ερμηνεύουν με έργα αθάνατα την ψυχή του, και που γνωρίζουν να μεταστοιχειώνουν την Ιστορία του σε πνεύμα. Τέτοιο έργο επιτέλεσε στον εγκόσμιο βίο του ο κορυφαίος ποιητής του ελληνισμού Άγγελος Σικελιανός, συναιρώντας στο ποιητικό του έργο και στην πράξη του την τρισχιλιόχρονη ελληνική παράδοση σ' ένα άνθισμα λόγου ιεροφάντη και σε μια δραστηριότητα που έκαμνε ορατό από τον λαό το πνεύμα της Ελλάδας το αθάνατο. Το 1981 κηρύχθηκε από την πολιτεία ως "Έτος Αγγέλου Σικελιανού" και με πρωτοβουλία της τριμελούς Οργανωτικής Επιτροπής του...

Φαίνεται πως μερικές μορφές του πνευματικού πολιτισμού μιας χώρας, χρειάζεται ο θάνατος να παρέμβει και να τις αποτραβήξει από τους συγκαιρινούς των, για να φανεί το εξαιρετικό τους μέγεθος και η άπεφθη αξία τους. Αυτό έγινε και με τον Αιμίλιο Χουρμούζιο: από τότε που ο θάνατός του δημιούργησε ανάμεσα σ' εκείνον κι εμάς μιαν επώδυνη απόσταση, θεωρούμε την μορφή του, καθώς πληθαίνει η έκδοση των έργων του και καθώς όλο και ερημώνεται ο νεοελληνικός πνευματικός χώρος από αυθεντικά μεγέθη, να μεγαλώνει, όλο και πιο πολύ να υψώνεται και να καταδείχνει μέσα στην ανέκκλητη σιγ...

Ήταν καιρός να γνωρίσουν οι Έλληνες έναν από τους εξέχοντες ποιητές του αιώνα μας, τον κορυφαίο καταλανό ποιητή Σαλβαδόρ Εσπρίου. Έτσι, όχι μόνο θ' ακούσουν μια φωνή που με το βάθος και την αυστηρότητα του ποιητικού της λόγου είμαι βέβαιος πως θα σπεπάσει πολλές, αλλά και θ' ανακαλύψουν έναν υψηλόκορμο ποιητή που αρδεύουν το έργο του πλούσια τα ελληνικά μυθολογικά στοιχεία. Γιατί χώρος λειτουργικός της ύπαρξης και της δημιουργίας του Εσπρίου είναι η Μεσόγειος και πηγές της προσωπικής μυθολογίας του η Ελλάδα και η Βίβλος. Ο χώρος αυτός είναι κατάσπαρτος από τα στοιχεία που...

[...] Το βιβλίο αυτό αποτελεί την κορύφωση όλου του έργου, ερμηνεύει ποιητικά την μεγάλη "μυστικιστική εμπειρία" του και εκφράζει το αιώνιο σημείο του ανθρώπου που είναι η μίξη οργανικά του "επιθυμητή θεού" -γι' αυτόν, της δίψας αιωνιότητας- με τον "επιθυμητό θεό" που είναι η ομορφιά. Συνιστά, λοιπόν, το συμπέρασμα μιας ποιητικής δημιουργίας από τις πιο υψηλές, όπου το έργο τέχνης ως επίτευγμα ομορφιάς σε κατάσταση έκστασης, έρχεται να υψωθεί ως αντίλογος του θανάτου και να φράξει το χάος του μηδενός. Η λέξη "θεός" στο βιβλίο αυτό -που συντέθηκε με άξονα τα πρώτα 29 ποιήμ...

[...] Στη διεκδίκηση της ελευθερίας μας, αισθανόμαστε ένα κόσμο που αντιστέκεται (Σαρτρ) και μας κατακλύζει ένας περίεργος φόβος πως, αναζητώντας την, πάμε να παραβιάσουμε, να αρπάξουμε από τον Θεό το μεγάλο του μυστικό. Γιατί, ή δεν είμαστε ελεύθεροι και ο παντοδύναμος Θεός είναι υπεύθυνος του κακού (Καμύ), ή είμαστε ελεύθεροι και τότε ο Θεός δεν είναι παντοδύναμος. Αναμφισβήτητα, το πρόβλημα της ελευθερίας του ανθρώπου είναι μ' έναν περίεργο, αδρό τρόπο, άρρηκτα συνδεδεμένο με το πρόβλημα περί Θεού. [...] Με τα κείμενα του τόμου αυτού αισθάνομαι να προτείνω ένα είδος παι...

Με την απόσταση που τραγικά ανοίγει ο χρόνος όταν η ύπαρξη κρυσταλώνεται με την τελευτή της, ατενίζουμε σήμερα τον Φώτη Κόντογλου - είκοσι χρόνια μετά την κοίμησή του και ενενήντα από την γέννησή του. Τον ατενίζουμε με βαθύ σέβας και πιστή αγάπη να ψηλώνει από χρόνο και χρόνο και μέσα στην δεινή εμπλοκή του Ελληνισμού με την εποχή μας, να κερδίζει η μορφή και το έργο του ακέρια την σημασία τους. Με καθαρότερη σήμερα ματιά και με καρδιά που βρίσκει την δύναμη να τιθασεύει την αγάπη της στον ζυγό της δίκαιης κρίσης, θωρούμε τον Φώτη Κόντογλου να υψώνεται εις κεφαλήν γωνίας τ...

[...] Ο αναγνώστης του βιβλίου αυτού -μεταφράστηκε η δεύτερη μορφή του- θα γνωρίσει τον τρόπο εργασίας του αγίου Ιωάννη του Σταυρού - που το σκήνωμά του αναπαύεται σ' ένα ναό της Σεγκόβια ως σήμερα. Πρώτα συνέθετε ένα μακρόστιχο, απλό στην μορφή και στα νοήματα αλλά ερωτικά βαθύ στον θείο του συμβολισμό, ποίημα. Κατόπι, από στροφή σε στροφή, άρχιζε να σχολιάζει το ποίημα αυτό ανεβαίνοντας, από μυστική κλίμακα, προς την καρδιά του ουρανού όπου συναντιέται, ενώνεται και συμβιώνει η ψυχή μυστικά με τον Θεό. Το "Πνευματικό Άσμα" μοιάζει να έχει την πηγή του στο "Άσμα Ασμάτων...

Στου Ανδρέου Κάλβου το κρυσταλωμένο έργο βρίσκει στην γλώσσα μας την πιο εκπλήττουσα, περίλαμπρη εμφάνειά του το απερίγραπτο μυστήριο της Ποίησης. Έργο λιγοστό εκλεκτικής και μονήρους ύπαρξης, που έζησε τον νοητό της βίο κοντά στον βωμό της Πατρίδας, μέσα σε δάσος δαφνών, αναδύεται κάθε μέρα, όσο πιο ευαίσθητη και σοφή γίνεται η ψυχή μας μέσα στην ποίηση, υψηλότερο, μυστηριωδέστερο, ακήρατο - καθώς η αβέβαιη μορφή του ποιητή παραμένει επίμονα στο ημίφως, και μετά την σιωπή του θανάτου που ελευθέρωσε τις γλώσσες του έργου του. Έργο κρημνώδες, φανέρωση της αριστοκρατικό...

Τα δύο σχολιαστικά δοκίμια που ακολουθούν γράφτηκαν το καλοκαίρι του 1971, ως λόγος -και συχνότερα αντίλογος- του πανελλήνιου εορτασμού για τα εκατόν πενήντα χρόνια της εθνεγερσίας του Εικοσιένα. Τα θεωρώ ως μία συνειδησιακή μετοχή, όχι στον εορτασμό αλλά στην ιερή επέτειο. Για τον σχολιασμό του "Θούριου" του Ρήγα -το πρώτο δοκίμιο- χρησιμοποίησα τον τόμο "Ρήγα Βελεστινλή, Θεσσαλού: Κείμενα", έκδοση "Στοχαστής", Αθήνα 1969, και οι αριθμοί σε παρένθεση αναφέρονται στις σελίδες αυτής της έκδοσης που περιλαμβάνει κι άλλα έργα του Ρήγα. Για τον σχολιασμό της "Ελληνικής νομαρχ...

Ερμηνεύοντας με το εξαιρετικό λογοτεχνικό του έργο και την πολιτεία του, ο Γιώργος Θεοτοκάς τους καιρούς του, υπήρξε από καταγωγή, από την ιερή του ρίζα ελληνοκεντρικός κατ' εξοχήν συγγραφέας και στοχαστής και αναδείχτηκε στην στερνή περίοδο του επίγειου βίου του αληθινά και γνήσια θεοκεντρικός. Μέσα, στην αιθάλη των καιρών μας που σκεπάζει ολόκληρη τη νεοελληνική κοινωνία, και την υψηλή περιοχή των Γραμμάτων μας, ο Θεοτοκάς στέκεται φωτεινός εκφραστής των ιδανικών, των θέσεων και των προσδοκιών της μεγάλης Γενιάς του Τριάντα αλλά συγχρόνως και μάρτυρας της ευγένειας του...