Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν συνιστά μια από τις πλέον χαρακτηριστικές και ταυτόχρονα ιδιαίτερες φυσιογνωμίες των χρόνων του Μεσοπολέμου. Το έργο του, με εύρος που εκτείνεται από τη θεωρία της λογοτεχνίας ώς τη φιλοσοφία και την κριτική του πολιτισμού, αντανακλά τις μεγάλες θεωρητικές και πολιτικές διενέξεις της εποχής. Στην περίοδο 1934-1940, από την οποία προέρχονται τα δοκίμια που συγκεντρώνει ο παρών τόμος, δεσπόζει η σύγκρουση με τον εθνικοσοσιαλισμό και τα πνευματικά του παράγωγα. Εξόριστος στο Παρίσι, ο Μπένγιαμιν θα προβεί σε μια ιδιότυπη σύνθεση των παραδόσεων του εβραϊκού...

Ο συλλογικός τόμος "Τόποι: Αντίδωρα στον Παντελή Μπασάκο" περιλαμβάνει είκοσι τρεις πρωτότυπες συμβολές φίλων, συναδέλφων και μαθητών του τιμώμενου στα πεδία της φιλοσοφίας και της θεωρίας του επιχειρήματος, που ο ίδιος υπηρέτησε με τρόπο συστηματικό και γνήσιο, ως πανεπιστημιακός δάσκαλος και ερευνητής, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο καθώς και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τα κείμενα οργανώνονται σε τέσσερις ενότητες: "Κρίση και επιχείρημα", "Λόγος και δημοκρατία", "Ρητορική και διαλεκτική στους αρχαίους", "Ρητορική και διαλεκτική στους νεότερους".

Ο συλλογικός τόμος "Τόποι: Αντίδωρα στον Παντελή Μπασάκο" περιλαμβάνει είκοσι τρεις πρωτότυπες συμβολές φίλων, συναδέλφων και μαθητών του τιμώμενου στα πεδία της φιλοσοφίας και της θεωρίας του επιχειρήματος, που ο ίδιος υπηρέτησε με τρόπο συστηματικό και γνήσιο, ως πανεπιστημιακός δάσκαλος και ερευνητής, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο καθώς και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τα κείμενα οργανώνονται σε τέσσερις ενότητες: "Κρίση και επιχείρημα", "Λόγος και δημοκρατία", "Ρητορική και διαλεκτική στους αρχαίους", "Ρητορική και διαλεκτική στους νεότερους".

Πώς μπορούμε να γίνουμε ελεύθεροι; Η "αγωγή στην ελευθερία" είναι κάτι εφικτό ή παράλογο; Αν οι παιδαγωγοί μάς αναγκάζουν να γίνουμε "ελεύθεροι", τότε αυτό που θα γίνουμε θα είναι κάτι άλλο από ελεύθεροι, γιατί θα είναι προϊόν εξαναγκασμού. Αν αντιθέτως μας αφήνουν "ελεύθερους" να γίνουμε ό,τι θέλουμε, πάλι δεν θα γίνουμε ελεύθεροι, γιατί δεν θα αποκτήσουμε τα μέσα, ώστε να πραγματώσουμε την ελευθερία μας. Πώς μπορεί να λυθεί αυτό το πρόβλημα; Σύμφωνα με τον Γιώργο Σαγκριώτη, η λύση μπορεί να εξαχθεί από τον Καντ, και συνίσταται στο να ορίζουμε την αγωγή όχι ως κάτι που παρ...

Η Κορίν Πελλυσόν δεν ασχολείται με τη φιλοσοφία μόνο για την απόλαυση που προσφέρουν οι ιδέες, η θεωρία και τα ποικίλα διανοητικά παιχνίδια. Ο στόχος της είναι πολιτικός: να αφυπνιστεί η συνείδηση των ανθρώπων ώστε να μετασχηματιστούν σταδιακά η κοινωνία, το μοντέλο ανάπτυξης και παραγωγής, η οργάνωση της εργασίας, ο τρόπος ζωής. Η Κορίν Πελλυσόν φοβάται το φάσμα της αποανθρωποποίησης που πλανάται πάνω από τις ζωές μας. Μπροστά σε αυτό τον τρομερό κίνδυνο, αναλαμβάνει την αποστολή να αγωνιστεί για έναν κόσμο κατοικήσιμο, προσαρμοσμένο στις οικολογικές απαιτήσεις και πιο δίκ...

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης (1922-1997) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους του 20ού αιώνα. Σήμερα, δύο δεκαετίες μετά τον θάνατό του, οι ιδέες του συζητιούνται εντονότερα από ποτέ, καθώς καθίστανται επίκαιρες από τα ίδια τα πολιτικά και υπαρξιακά προβλήματα που ανακύπτουν στην πραγματικότητα των σύγχρονων κοινωνιών. Στην τιτάνεια προσπάθειά του να σκεφτεί και να διαυγάσει κάθε πεδίο και κάθε στιβάδα του είναι, ο Καστοριάδης έσπασε τα θεσμισμένα στεγανά της γνώσης, συνδυάζοντας φαινομενικά διαχωρισμένα αντικείμενα, όπως η πολιτική σκέψη και πράξη, η φιλοσοφία, η τ...

"Το Κονγκό δεν υπάρχει". Άρα πρέπει να επινοηθεί. Το 1884, στο Συνέδριο του Βερολίνου, όταν οι μεγάλες δυνάμεις μοιράζουν μεταξύ τους την Αφρική, ιδρύουν μια εμπορική επιχείρηση: το ανεξάρτητο κράτος του Κονγκό. Ακολουθούν οι εργασίες εκχέρσωσης, η εγκατάσταση εμπορικών καταστημάτων, οι σφαγές... Το κακό αποκτά σάρκα και οστά όταν ο Ερίκ Βυϊγιάρ ζωντανεύει τον βασιλιά Λεοπόλδο Β΄, τον ιχνηλάτη Σαρλ Λεμαίρ, τον βασανιστή Λεόν Φιεβέζ, τους διαπραγματευτές αδελφούς Γκοφφινέ. Στο "Κονγκό", ιστορική αφήγηση και συνάμα πολιτική αποτίμηση του ελεύθερου εμπορίου, ο Βυϊγιάρ αναβι...

Η δημοκρατία δεν είναι τελειωμένη υπόθεση, με την έννοια ότι δεν έχει αποπερατωθεί και ότι είναι ακόμη ικανή να μας εκπλήξει. Θα επανακτήσει την δύναμή της αν παραδεχτεί τις αδυναμίες της: Αν παραδεχτεί ότι πάσχει από νοσήματα, τα οποία δεν είναι παροδικά, αλλά μόνιμα και ανίατα, από χρόνιες παθήσεις, που είναι μεν συμφυείς στην ουσία της δημοκρατίας και στην ίδια την ανθρωπότητα, αλλά ενδέχεται να εμφανίσουν θανάσιμους παροξυσμούς. Πρέπει λοιπόν να μάθουμε ποιες είναι αυτές οι παθήσεις και να τις αντιμετωπίσουμε, προκειμένου, όχι να χαίρουμε άκρας υγείας, αλλά να επιστρ...

Το βιβλίο προτείνει μια εισαγωγή στο έργο του Καρλ Μαρξ και του Μαξ Βέμπερ με άξονα την κεφαλαιοκρατική κοινωνία. Στους δύο αυτούς στοχαστές χρωστούμε τις δύο κλασικές αναλύσεις του συγκεκριμένου φαινομένου. Ο Μαρξ δίνει έμφαση στον δυναμικό και συγκρουσιακό χαρακτήρα της κεφαλαιοκρατίας και θεωρεί την κοινωνία αυτή εφαλτήριο για την απελευθέρωση της ανθρωπότητας από την εργασία. Ο Βέμπερ, αντιθέτως, δίνοντας έμφαση στον γραφειοκρατικό χαρακτήρα της πολιτικής και οικονομικής οργάνωσης που απαιτεί μια τέτοια κοινωνία, την αντιμετωπίζει σαν ένα "σιδερένιο κλουβί" από το ο...

Το βιβλίο προτείνει μια εισαγωγή στο έργο του Καρλ Μαρξ και του Μαξ Βέμπερ με άξονα την κεφαλαιοκρατική κοινωνία. Στους δύο αυτούς στοχαστές χρωστούμε τις δύο κλασικές αναλύσεις του συγκεκριμένου φαινομένου. Ο Μαρξ δίνει έμφαση στον δυναμικό και συγκρουσιακό χαρακτήρα της κεφαλαιοκρατίας και θεωρεί την κοινωνία αυτή εφαλτήριο για την απελευθέρωση της ανθρωπότητας από την εργασία. Ο Βέμπερ, αντιθέτως, δίνοντας έμφαση στον γραφειοκρατικό χαρακτήρα της πολιτικής και οικονομικής οργάνωσης που απαιτεί μια τέτοια κοινωνία, την αντιμετωπίζει σαν ένα "σιδερένιο κλουβί" από το ο...

Στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα το πρόβλημα των συνόρων και των ορίων, σε όλη την πολλαπλότητα των κυριολεκτικών και μεταφορικών σημασιών τους, εμφανίζεται με οξύτητα στο προσκήνιο, τόσο των πολιτικών συγκρούσεων και των ιδεολογικών αντιπαραθέσεων, όσο και των αναζητήσεων των θεωρητικών επιστημών. Είτε αφορά την εδαφική, εθνική, πολιτιστική ή γλωσσική διάσταση είτε τις ανεξάντλητες μεταφορικές αναφορές των συνόρων και των ορίων, ο λόγος περί αυτών περνά σήμερα μια περίοδο απολογισμού και έντονης αναθεώρησης. Αυτή την προβληματική αποτυπώνει ο παρών τόμος των "τοπικών"...

Η πορεία της συζήτησης για τη δικαιοσύνη και το Δίκαιο στον παρόντα τόμο είναι η γνωστή πορεία των "Συναντήσεων": Βίβλος, αρχαία Ελλάδα, χριστιανική παράδοση, νεότερη σκέψη, σύγχρονα ερωτήματα. Είναι πράγματι η Παλαιά Διαθήκη και ο ιουδαϊσμός εν γένει με το μέρος της δικαιοσύνης, ενώ η Καινή Διαθήκη και ο χριστιανισμός με το μέρος της αγάπης, ή μήπως και στις δύο Διαθήκες και θρησκευτικές παραδόσεις συνυπάρχουν -με ένταση- και η δικαιοσύνη και η αγάπη; Στην αρχαία Ελλάδα πώς συνδέεται άραγε ο φιλοσοφικός λόγος περί δικαιοσύνης με τον τρόπο που τίθεται το ζήτημα στη λο...

Όταν ο Heidegger αφηγείται το πρώτο του ταξίδι στην Ελλάδα το 1962 στο κείμενο "Διαμονές", ενδιαφέρουσα -όσο και αινιγματική- είναι η επιδίωξή του να προσεγγίσει τα τοπία με φιλοσοφικό τρόπο. Ποιες σκέψεις τού προκάλεσαν οι αρχαιότητες αλλά και οι ίδιοι οι τόποι: ο Ψηλορείτης, η πεδιάδα της Νεμέας, η κοιλάδα του Πλειστού, ο βράχος του Σουνίου, το Αρχιπέλαγος; Πώς κατορθώνει να συνδυάσει τα αρχαιολογικά ευρήματα και τα αγάλματα μεταξύ τους και με το τοπίο και όλα αυτά με τον Όμηρο, τον Πίνδαρο, τον Αισχύλο, τον Ηράκλειτο, τον Πλάτωνα; Ο Heidegger περνά με δεξιοτεχνία...

Ο νεαρός Έγελος (G.W.F. Hegel, 1770-1831), στην περίοδο κατά την οποία κατοικεί στη Φραγκφούρτη (1797-1800), αναπτύσσει καινούργιους τρόπους σκέψης που θα φέρουν έπειτα στο φως έναν νέο τρόπο του φιλοσοφείν. Χαρακτηριστικό της περιόδου είναι ότι τότε προσφεύγει σε ένα νέο λεξιλόγιο για να περιγράψει τις δομές σκέψης που αποκαλύπτει, ενώ αργότερα θα επιλέξει, αντίστροφα, να διευρύνει τις παραδοσιακές έννοιες εμπλουτίζοντάς τες με τις δομές σκέψης που έχει ανακαλύψει. Εδώ ονομάζει "αγάπη" τη σχέση δύο αυτοσχετιζόμενων όρων που αργότερα θα θεωρήσει ότι είναι χαρακτηριστική της...

Είναι η δημοκρατική εντολή μια πολυτέλεια σε συνθήκες κρίσης; Αλήθεια, υπό ποιες οικονομικές προϋποθέσεις υπάρχει πολιτική ελευθερία; Ο Ρουσσώ απαντά ότι μπορεί να υπάρχει πολιτική ελευθερία αν κανείς δεν είναι τόσο φτωχός, ώστε να πρέπει να πουλήσει τον εαυτό του για να ζήσει, και κανείς τόσο πλούσιος, ώστε να μπορεί να τον αγοράσει. Ένα οικονομική σύστημα που προϋποθέτει και αναπαράγει ένα τέτοιο ποιοτικό χάσμα απειλεί, όντως, την δημοκρατία. Η συγκυρία απεικονίζει μια μορφή αυτού του προβλήματος. Όταν παγκόσμιες κινήσεις κεφαλαίων αποβαίνουν αίφνης εις βάρος μιας χώρας,...

Η τομή του Πασκάλ ανάμεσα στον Θεό του Αβραάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ και στον Θεό των φιλοσόφων και των επιστημόνων είναι ασφαλώς στερεή και θεμελιώδης. Από τη μια, πράγματι, ο Θεός της Βίβλου, που παρεμβαίνει στην ιστορία και στη ζωή των ανθρώπων, με τον οποίο μπορείς να συνομιλήσεις, να ελπίσεις στο έλεός του ή να απελπιστείς, να αποστατήσεις και να επιστρέψεις (ή να μην επιστρέψεις) από την άλλη, ο Θεός των φιλοσόφων, δημιούργημα μιας ισχυρής διάνοιας, είτε έξω από τον Ιουδαιοχριστιανικό πολιτισμό (Αρχαία Ελλάδα) είτε εντός αυτού, συνδέεται στενά με τις ανάγκες και την...

Αντιμετωπίζοντας το "πρόβλημα της εισαγωγής στη φιλοσοφία" που τόσο απασχολούσε τον ίδιο τον Χέγκελ, ο συλλογικός αυτός τόμος φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως εισαγωγή στη μελέτη της Φαινομενολογίας του πνεύματος.. Όμως πώς να "εισαγάγει" κανείς σε ένα έργο που στις σελίδες του διακηρύσσεται απερίφραστα ότι "το αληθές είναι το όλον"; Πώς να συνοψίσει μερικά μόνο στοιχεία του, όταν αυτά, για τον Χέγκελ, αποκτούν το αληθινό τους νόημα μόνο μέσα στη συνολική φιλοσοφική έκθεση; Ανταποκρινόμενοι στην πρόκληση, διακεκριμένοι έλληνες και ξένοι μελετητές παρουσιάζουν εδώ τη Φαινομε...

Ο τόμος είναι αφιερωμένος στη μνήμη του Κοσμά Ψυχοπαίδη. Η έκδοσή του αποφασίστηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος Σάκη Καράγιωργα, ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος του οποίου υπήρξε ο Κοσμάς Ψυχοπαίδης. Με βάση αυτή την απόφαση, τα κείμενα που περιλαμβάνονται στον τόμο κινούνται θεματικά στο πεδίο της θεωρητικής προβληματικής του Κοσμά Ψυχοπαίδη, αλλά και τη θέτουν ως αφετηρία τους, διότι επιχειρούν να αναδείξουν τόσο τη συμβολή του στην πολιτική και φιλοσοφική συζήτηση του καιρού μας όσο και πλευρές του έργου του που θεωρούνται σημαντικές από τους συνεργάτες του...

Η έκδοση αυτού του βιβλίου δηλώνει, πριν από οτιδήποτε άλλο, μια συγκεκριμένη χειρονομία. Μέσα από το περιεχόμενό του, που συναπαρτίζεται από κείμενα προερχόμενα από τις επιμέρους κοινωνικές επιστήμες, εκφράζεται η κοινή πρόθεση των συγγραφέων να αναγνωρίσουν την εργασία του δασκάλου τους: του Νίκου Σ. Πετραλιά. Η δημόσια παρουσία του Νίκου Πετραλιά στον ακαδημαϊκό βίο, όπως και η ποιότητα της πολιτικής του συμμετοχής και δράσης στον χώρο της ανανεωτικής Αριστεράς, είναι αποδεκτή από όλους όσοι τον έχουν συναναστραφεί έστω για λίγο. Η αποδοχή αυτή δεν είναι τυχαία. Είναι...

Η "Φαινομενολογία του νου" (ή του πνεύματος, κατά την ως τώρα συνηθισμένη απόδοση), δημοσιευμένη πριν από 200 χρόνια, είναι το γνωστότερο έργο του Έγελου ή Χέγκελ (Hegel, 1770-1831). Παρόλο που το έργο μπορεί να θεωρηθεί ακόμη νεανικό, η φήμη του δεν είναι τυχαία: Κανένα άλλο έργο στην ιστορία της σκέψης δεν αναλαμβάνει με τόση ενεργητικότητα και ακρίβεια να δείξει πώς αναπτύσσεται η γνώση κι εδραιώνεται ανά την ιστορία. O Έγελος θεωρεί ότι η εποχή του κατέκτησε τελικά την ορθή έννοια του επίσταμαι, αλλά μόνον η πορεία που οδήγησε σ' αυτήν αιτιολογεί την υιοθέτησή της. Μόνο...