Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Τα 24 κείμενα που περιλαμβάνονται σ' αυτήν την ανθολογία είναι συνάμα αντιπροσωπευτικά και εξαιρετικά όσον αφορά το σύνολο της κριτικής του αστυνομικού μυθιστορήματος. Από τις ρήσεις των δεξιοτεχνών του παραδόξου και της λογοτεχνικής ιεροσυλίας, δηλαδή του Chesterton που ανοίγει τη συλλογή και του Borges που την κλείνει· από τις τυπολογικές αναλύσεις του Todorov και του Auden, που διαβεβαιώνει ότι είναι εθισμένος στο είδος, και τον Maugham που το προτιμά έναντι του αποκαλούμενου "σοβαρού" μυθιστορήματος, ως τον McLuhan και τον Wilson που φαίνεται ότι το απεχθάνονται· από τ...

"Ο 20ός αιώνας φτάνει στο τέλος του, και μπαίνουμε όλοι στον πειρασμό να αναρωτηθούμε: ποιά θέση θα καταλάβει στην ιστορία; Πώς θα τον θυμόμαστε αύριο; Όπως όλοι, δεν γνωρίζω τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα· αλλά είμαι βέβαιος ότι μία επινόηση του 20ού αιώνα θα μείνει χαραγμένη στη μνήμη μας: τα στρατόπεδα του ολοκληρωτισμού. Έχουμε ανακαλύψει το ακραίο πολιτικό καθεστώς, τον ολοκληρωτισμό, και το ακραίο του ολοκληρωτισμού, τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Ο μακάβριος αυτός θεσμός προσφέρεται σε όλων των ειδών τα ιστορικά, πολιτικά και ψυχολογικά σχόλια. Τα όσα γράφ...

Ο συλλογικός αυτός τόμος θίγει ζητήματα σχέσεων μνήμης και ιστορίας, με αφετηρία στοχασμού το κορυφαίο γεγονός φρίκης της ευρωπαϊκής ιστορίας του 20ου αιώνα, τη γενοκτονία των Ευρωπαίων Εβραίων από το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας. Σήμερα, πάνω από πενήντα χρόνια μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την αποκάλυψη της ύπαρξης και της φύσης των στρατοπέδων εξοντώσεως, η συζήτηση γύρω από τα θέματα αυτά έχει αναζωπυρωθεί διεθνώς περισσότερο από ποτέ. Πώς προσεγγίζεται το γεγονός της οργανωμένης αυτής γενοκτονίας από την άποψη της ιστοριογραφίας, της διδασκαλίας του σ...

Ο πυρήνας του φανταστικού... Μέσα σε ένα κόσμο που φυσικά είναι ο δικός μας, ο κόσμος που γνωρίζουμε, χωρίς διαβόλους, συλφίδες, βαμπίρ, συμβαίνει ένα γεγονός που οι νόμοι του οικείου μας κόσμου δεν μπορούν να το εξηγήσουν. Αυτός που αντιλαμβάνεται το γεγονός οφείλει να διαλέξει μια από τις δύο δυνατές λύσεις: είτε πρόκειται για παραπλάνηση των αισθήσεων, για ένα προϊόν της φαντασίας, οπότε οι νόμοι του κόσμου παραμένουν ως έχουν, είτε πάλι το γεγονός συνέβη στα αλήθεια, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της πραγματικότητας, οπότε την πραγματικότητα αυτή τη διέπουν νόμοι άγνωστοι...

Ζώντας στα σπλάχνα ενός αχόρταγου κόσμου, άπληστου για υλικά αγαθά, ο Πόε ρίχτηκε μέσα στα όνειρα. Καταπνιγμένος όπως ήταν από την αμερικανική ατμόσφαιρα, έγραψε στην επικεφαλίδα του "Εύρηκα": "Αφιερώνω αυτό το βιβλίο σ' όλους εκείνους που τοποθέτησαν την πίστη τους μέσα στα όνειρα, σαν να ήταν οι μόνες αληθινές πραγματικότητες". Να, λοιπόν, μια αξιοθαύμαστη διακήρυξη. Εκεί μέσα ξεδιάκρινε την ύπαρξή του κι εκεί τώρα σταθεροποιεί τα εκφραστικά του μέσα, in his own way. Ο συγγραφέας που μέσα στη "Συνομιλία ανάμεσα στον Μόνο και στην Ούνα" ελευθερώνει σαν χείμαρρο την περιφρό...

Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια επιλογή από τις ανακοινώσεις του συνεδρίου με θέμα "Η διδασκαλία της λογοτεχνίας" που έγινε στο Διεθνές Πολιτιστικό Κέντρο του Σεριζί της Γαλλίας στις 22-29 Ιουλίου 1969. Τα πλήρη πρακτικά εξέδωσε το 1971 ο Plon. Εδώ ακολουθούμε την έκδοση De Boeck-Duculot του 1981, με μια διαφορά. Δεν περιλάβαμε την εισήγηση της Claudette Delhez - Sarlet, "Ιστορία της λογοτεχνίας και εκπαίδευση", γιατί κρίναμε ότι οι ειδικού χαρακτήρα παρατηρήσεις της για τη βιβλιογραφία της ιστορίας της γαλλικής λογοτεχνίας, δεν θα ενδιέφεραν άμεσα τον Έλληνα αναγνώστη.

Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια επιλογή από τις ανακοινώσεις του συνεδρίου με θέμα "Η διδασκαλία της λογοτεχνίας" που έγινε στο Διεθνές Πολιτιστικό Κέντρο του Σεριζί της Γαλλίας στις 22-29 Ιουλίου 1969. Τα πλήρη πρακτικά εξέδωσε το 1971 ο Plon. Εδώ ακολουθούμε την έκδοση De Boeck-Duculot του 1981, με μια διαφορά. Δεν περιλάβαμε την εισήγηση της Claudette Delhez - Sarlet, "Ιστορία της λογοτεχνίας και εκπαίδευση", γιατί κρίναμε ότι οι ειδικού χαρακτήρα παρατηρήσεις της για τη βιβλιογραφία της ιστορίας της γαλλικής λογοτεχνίας, δεν θα ενδιέφεραν άμεσα τον Έλληνα αναγνώστη.

"Θέλω να μιλήσω για την ανακάλυψη του άλλου και το εγώ... Μπορούμε να ανακαλύψουμε τους άλλους σ' εμάς, να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν αποτελούμε μια υπόσταση ομοιογενή και ριζικά ξένη προς όλα όσα δεν είναι εμείς: το εγώ είναι ένας άλλος. Οι άλλοι όμως είναι επίσης ο καθένας και ένα εγώ..." "Επέλεξα να διηγηθώ μια ιστορία. Πλησιέστερη στο μύθο παρά στην επιχειρηματολογία, διακρίνεται ωστόσο από αυτόν σε δύο επίπεδα: πρώτα επειδή είναι μια αληθινή ιστορία (κάτι που ο μύθος μπορούσε αλλά δεν όφειλε να είναι), έπειτα επειδή το κύριο ενδιαφέρον μου δεν είναι τόσο ιστορικό όσο...

Με το "Η λογοτεχνία σε κίνδυνο" ο Τοντορόφ συνεχίζει την κριτική του στις θεωριοκρατούμενες γαλλικές λογοτεχνικές σπουδές, που οι κατευθύνσεις τους έχουν επεκταθεί και επιβληθεί όχι μόνο στην παρουσίαση της λογοτεχνίας από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, αλλά και στη μέση εκπαίδευση (κατάσταση όχι πολύ διαφορετική από τη δική μας, όπου από μαθητές του γυμνασίου και του λυκείου ζητείται, λ.χ., να προσδιοριστεί "ο βαθμός εστίασης" ή "το μεταδιηγητικό επίπεδο" ενός κειμένου). Παρουσιάζοντας το λογοτεχνικό κείμενο ως ένα αυτόνομο και αύταρκες γλωσσικό αντικείμενο, ο κόσμος του οπ...

Η υπερπαραγωγή θεωρητικού λόγου για τη λογοτεχνία και τις γραμματολογικές σπουδές, ιδίως από τη δεκαετία του 1960 και εξής, προσέφερε μεν μεγάλη ποικιλία προσεγγίσεων, διαμόρφωσε όμως ένα τοπίο όπου δεν μπορεί κανείς να προσανατολιστεί αν αγνοεί τους βασικούς οδοδείκτες, τα κείμενα δηλαδή που αποτέλεσαν την αφετηρία των περισσότερων θεωρητικών αναζητήσεων. Το παρόν "Ανθολόγιο" του K. M. Newton αποτελεί μια συλλογή τέτοιων θεμελιωδών κειμένων: ξεκινώντας από τις συμβολές του Ρωσικού Φορμαλισμού, της Νέας Κριτικής και της Ερμηνευτικής, ο Newton παρακολουθεί την επίδραση π...

Ισχύς ή δίκαιο; Μονοπολική παγκόσμια κυριαρχία ή πολυπολικός κόσμος; Διεθνής τάξη ή μήπως αταξία; Στο μικρό αλλά πυκνό αυτό βιβλίο ο Τσβετάν Τοντόροφ δίνει μια διαυγή και συγκροτημένη απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα και αναλύει με πνευματική τιμιότητα τη σύγκρουση Ευρώπης-Αμερικής, οι οποίες, από τον πόλεμο κυρίως του Ιράκ και μετά, εννοούν με διαφορετικό τρόπο τα διλήμματα του σύγχρονου κόσμου και διακατέχονται από διαφορετικές ανησυχίες. Ο Τσβετάν Τοντόροφ συγκεντρώνει στο πρόσωπό του τις καλύτερες προϋποθέσεις για να τα συζητήσει όλα αυτά: είναι ένας άνθρωπος και της α...

Ο ρωσικός φορμαλισμός είναι το κίνημα που εγκαινιάζει με τρόπο συστηματικό τον σύγχρονο θεωρητικό προσανατολισμό. Οι θέσεις των φορμαλιστών για την έννοια της λογοτεχνίας ως πρακτικής μετασχηματισμού των τετριμμένων αντιλήψεών μας για τον κόσμο. Ο σχετικός με την υπονόμευση της λογοτεχνικής μίμησης προβληματισμός τους. Η άποψη ότι η λογοτεχνικότητα δεν αποτελεί μέγεθος σταθερό, αλλά λειτουργία μεταβλητή, εξαρτημένη από τις παραμέτρους της πρόσληψης του δέκτη. Η αντίληψή τους για την ιστορία της λογοτεχνίας ως διαλεκτικής διαδοχής των μορφών και ο συσχετισμός της με την ιστο...

Η Μαρίνα Τσβετάγιεβα (1892-1941) συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους συγγραφείς του 20ού αιώνα. Η ζωή και το έργο της είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα με τη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία. Η μοίρα της υπήρξε από τις πιο τραγικές: Οκτωβριανή Επανάσταση, μακρά εξορία (στην Πράγα αρχικά και κατόπιν στη Γαλλία), μια κόρη νεκρή από την πείνα και μια άλλη στο γκουλάγκ, εχθρότητα εκ μέρους των Ρώσων εμιγκρέδων και αδιαφορία των παρισινών λογοτεχνικών κύκλων, παθιασμένη αλληλογραφία με τον Παστερνάκ και τον Ρίλκε, αφοσίωση στον άντρα της και πολλοί χιμαιρικοί έρωτες, αναγκαστική επιστροφή σ...

Τι μας κληροδοτεί ο 20ος αιώνας; Ένα καινοφανές πολιτικό καθεστώς, τον ολοκληρωτισμό, δύο εκδοχές του οποίου, ο κομμουνισμός και ο ναζισμός, προκάλεσαν το θάνατο, το βασανισμό, την ταπείνωση εκατομμυρίων ανθρώπων. Και όλα αυτά προκλήθηκαν κατά την επιδίωξη του καλού, όχι του κακού. Σήμερα, στις αρχές του 21ου αιώνα, η θριαμβεύτρια δυτική δημοκρατία κάθε άλλο παρά είναι απρόσβλητη στον "πειρασμό του καλού", που την οδηγεί, λ.χ., να ρίχνει "ανθρωπιστικές βόμβες" σε ξένες χώρες. Από την άλλη, ο 20ός αιώνας μάς κληροδοτεί το καλύτερο: Την πίστη στον άνθρωπο, στην αγαθότητά το...

Εκπατρισμένος, ξεριζωμένος, ξενιτεμένος, εκτοπισμένος. Λέξεις-κλειδιά που διεκδικούν το νόημά τους ανάμεσα στην οδύνη και τη λύτρωση, έννοιες που καθορίζουν τη σχέση όσων ζουν σε μια χώρα άλλη από τη δική τους. Ο Τοντόροφ εγκαταλείπει τη δική του χώρα, την τότε κομμουνιστική Βουλγαρία, εγκαθίσταται στη Γαλλία, αναδεικνύεται ως ένας από τους κορυφαίους θεωρητικούς της λογοτεχνίας και ιστορικούς των ιδεών, αλλά δεν παύει να αναρωτιέται για τη σχέση του με τη νέα του πατρίδα. Συντάσσει έτσι την πνευματική του αυτοβιογραφία, συνδέοντας την προσωπική του εμπειρία με τα οικουμενι...

"Η σύγκρουση των πολιτισμών σημαίνει: οι δυτικές δημοκρατίες από τη μια πλευρά, το ισλάμ από την άλλη. Δύο κόσμοι, παγιωμένοι στις ιστορικές, πολιτισμικές, θρησκευτικές διαφορές τους και καταδικασμένοι ως εκ τούτου να συγκρουστούν. Μπροστά στην απειλή δεν υπάρχει πια θέση για διάλογο ή για μείξη. Και δεν μένει άλλη λύση από την αδιαλλαξία -ή και τον πόλεμο. Με όλα τα μέσα. Μπορούμε πραγματικά να εξασφαλίσουμε, όταν σκεφτόμαστε έτσι, ότι η βαρβαρότητα και ο πολιτισμός θα εξακολουθήσουν να βρίσκονται στην πλευρά που πιστεύουμε; Αν είναι επιτακτικό να υπερασπιστούμε τη δημο...

Η δηµοκρατία ασθενεί λόγω των καταχρήσεών της: η ελευθερία γίνεται τυραννία, ο λαός µεταµορφώνεται σε µάζα, σε όχλο. Η επιθυµία για πρόοδο εξελίσσεται σε φανατική σταυροφορία. Σήµερα οι µεγάλοι κίνδυνοι για τη δηµοκρατία δεν προέρχονται από εξωτερικούς εχθρούς -φασισµό, κοµµουνισµό, τροµοκρατία- αλλά από εχθρούς εσωτερικούς και οικείους, που απειλούν την ύπαρξή της. Πώς λοιπόν θα προστατέψουµε τη δηµοκρατία από τις παρεκκλίσεις της; Πιστός στη µέθοδό του, ο Tzvetan Todorov αναλύει την καυτή επικαιρότητα (αναταραχή στις αραβικές χώρες, τυραννία των αγορών, άνοδος του λαϊκ...

"Η "ποιητική" έρχεται να καταστρέψει την ισορροπία που εγκαθιδρύθηκε ανάμεσα στην ερμηνεία και στην επιστήμη στον τομέα των λογοτεχνικών σπουδών. Σε αντίθεση προς την ερμηνεία συγκεκριμένων έργων, δεν επιζητά να κατανομάσει το νόημα αλλά αποβλέπει στο να καταστήσει γνωστούς τους γενικούς νόμους που διέπουν τη γέννηση κάθε έργου. Αλλά, σε αντίθεση προς τις επιστήμες, όπως η ψυχολογία, η κοινωνιολογία κτλ., ψάχνει αυτούς τους νόμους στο εσωτερικό της ίδιας της λογοτεχνίας. Η ποιητική είναι λοιπόν μια προσέγγιση της λογοτεχνίας ταυτόχρονα "αφηρημένη" και "εσωτερική". Αντικεί...

Χρειαζόμαστε μια αναθεμελίωση του Διαφωτισμού, που να διαφυλάσσει την κληρονομιά του, υποβάλλοντάς την ταυτόχρονα σε κριτικό έλεγχο, και αποτιμώντας την στο φως των επιθυμητών και ανεπιθύμητων συνεπειών της. Δεν κινδυνεύουμε να προδώσουμε τον Διαφωτισμό, το αντίθετο μάλιστα: ακριβώς μέσω της κριτικής μας παραμένουμε πιστοί στο πνεύμα του και εφαρμόζουμε τη διδασκαλία του. Τσβετάν Τοντόροφ