Μαστροδημήτρης Παναγιώτης Δ.
Mastrodimítris Panagiótis D.
Ο Π. Δ. Μαστροδημήτρης γεννήθηκε στο Μαντούδι Ευβοίας το 1934, πτυχιούχος και διδάκτορας της Φιλοσοφικής Αθηνών (1957 και 1970, αντίστοιχα), πραγματοποίησε έρευνες στην Ελλάδα και το εξωτερικό (την περίοδο 1965-1971, ειδικότερα, ως υπότροφος του Ι.Κ.Τ. και της Ακαδημίας Αθηνών) και, παράλληλα με το πολυετές διδακτικό έργο του, αρχικά στη Μέση Εκπαίδευση (1961-1968) και κατόπιν στο Πανεπιστήμιο (1966 κ.έξ.: 1972-1975 καθηγητής της Νεοελληνικής Φιλολογίας στη Θεσσαλονίκη, από το 1975 κ.έξ. στην Αθήνα, ομότιμος καθηγητής από το 2001), κατέθεσε μια πλούσια συγγραφική συγκομιδή (1958 κ.έξ.). Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, διετέλεσε μέλος επιφανών επιστημονικών σωματείων (Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, Η εν Αθήναις Επιστημονική Εταιρεία, Εταιρεία Βυζαντινών Σπουδών, Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών, Εταιρεία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Φ.Σ. "Παρνασσός", Εθνική Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, Δ.Σ. του "Ιδρύματος Κωστή Παλαμά", Εταιρεία Συγγραφέων [επίτιμο μέλος], Istituto Siciliano di Studi Bizantini e Neoellenici "Bruno Lavagnini" στο Παλέρμο, Accademia del Mediterraneo στη Ρώμη, Societe des Etudes Neo-helleniques στο Παρίσι), προήδρευσε κριτικών επιτροπών του Υπουργείου Πολιτισμού για τα κρατικά λογοτεχνικά βραβεία (1994, 1997 και 2005 κ.έξ.), κατέλαβε καίριες θέσεις σε ιδρύματα και οργανισμούς (Ι.Κ.Γ., Ίδρυμα "Α.Σ. Ωνάσης", κ.ά.), χρημάτισε διευθυντής στον Τομέα Νεοελληνικής Φιλολογίας και πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας (1983-2001, με μικρά διαλείμματα) και διηύθυνε την "Επιστημονική Επετηρίδα" της Σχολής (1979-2003), ενώ επόπτευσε και εισηγήθηκε την έγκριση 28 διδακτορικών διατριβών. Για την προσφορά του τιμήθηκε με το βραβείο δοκιμίου του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη (1989 και 2002), με το κρατικό βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής (1992) και με το χάλκινο μετάλλιο της Εταιρείας Ευβοϊκών Σπουδών (2004). Το επιστημονικό έργο του Π. Δ. Μαστροδημήτρη, όπως αντικατοπτρίζεται στα δημοσιεύματα του, που διαλαμβάνουν πλήρως και το περιεχόμενο της διδασκαλίας του στο Πανεπιστήμιο, συνδυάζει τέσσερις τομείς ενδιαφέροντος: μεθοδολογία των φιλολογικών σπουδών (θεωρητικά ζητήματα, τεχνικές έρευνας, βιβλιογραφία, βιβλιολογία κ.λπ.), γραμματολογία (σύνθετη ιστορικοερμηνευτική προσέγγιση φαινομένων και έργων, συγκριτολογικές θεωρήσεις, ειδολογικές διακρίσεις κ.λπ.), φιλολογική κριτική (αποκατάσταση και εκδοτική των κειμένων, αποδελτιώσεις, ερμηνεία κ.λπ.) και λογοτεχνική κριτική (αισθητική ανάλυση και αξιολογία). Και οι τέσσερις αυτοί τομείς υπηρετήθηκαν συστηματικά και συνδυαστικά με μελετήματα που είδαν το φως της δημοσιότητας σε πρακτικά συνεδρίων, αφιερώματα, περιοδικά έντυπα και εφημερίδες, άλλα και σε πολυάριθμες αυτοτελείς εκδόσεις (βλ. σχετική αναγραφή στον τιμητικό τόμο "Ευκαρπίας Έπαινος: Αφιέρωμα στον Καθηγητή Παναγιώτη Δ. Μαστροδημήτρη", επιμ. Γιώργος Ανδρειωμένος, Αθήνα: Πορεία, 2007, σσ. 55-117). Παραταύτα, αντιπροσωπευτικά ενός εκάστου εξ αυτών θα μπορούσαν να θεωρηθούν: [1] Για τη μεθοδολογία των φιλολογικών σπουδών: πρωτίστως ή μνημειώδης ("έν προόδω" από το 1974 κ.έξ.) "Εισαγωγή στη Νεοελληνική Φιλολογία" (2005), όπου και γραμματολογικό διάγραμμα, άλλα και κείμενα για τη ζωή και το έργο διαπρεπών φιλολόγων, όπως οι Εμμανουήλ Κριαράς, Απόστολος Σαχίνης, Νικόλαος Β. Τωμαδάκης, Γιώργος Γ. Αλισανδράτος κ.ά.π. [2] Για τη γραμματολογία ειδικότερα: οι έρευνες πάνω σε πρόσωπα και γραπτά τεκμήρια από την υστεροβυζαντινή περίοδο έως σήμερα, αρχής γενομένης από τα βιβλία "Νικόλαος Σεκουνδινός" (1970) και "Έλληνες λόγιοι" (τ. Α', Η979, 1988) ως τα πιο πρόσφατα "Νοταριακά έγγραφα από την Εύβοια" (2004), χωρίς να παραβλέπεται η σταθερή και μόνιμη πάντα μέριμνα του συγγραφέα για ένταξη κάθε αντικειμένου μελέτης του στο γραμματολογικό του συγκείμενο. [3] Για τη φιλολογική κριτική: οι εκδόσεις κειμένων ("Ό Όρκος" του Μαρκορά 1978, νέα έκδοση 1996, και κατόπιν τα "Ποιήματα" του Μαρκορά, 1988· "Ό Ζητιάνος" του Καρκαβίτσα, 1980, νέα έκδοση 1996· Αντρέα Καρκαβίτσα, "Η Λυγερή", 1994· παραθέματα στο εσωτερικό άλλων μελετημάτων κ.ά.), οι ανθολογίες ("Πρόλογοι Νεοελληνικών Μυθιστορημάτων", 1974, 1992· "Η Ποίηση του Νέου Ελληνισμού", 3 ττ., 1991, 2007), οι εργασίες για τη γλώσσα και την αρχαιογνωσία Νεοελλήνων λογοτεχνών (βλ. π.χ. Αναφορά στους Αρχαίους, 1994), καθώς και οι βιβλιοκρισίες φιλολογικών δημοσιεύσεων. [4] Τέλος, για τη λογοτεχνική κριτική (αλληλένδετη με τη φιλολογική σκευή πάντοτε και με τη συνεπέστερη ερμηνεία): οι μονογραφίες πάνω σε δημιουργούς και σε επιτεύγματα της νεοελληνικής ποίησης και πεζογραφίας, από τα τρίτομα Νεοελληνικά (1975-1988) ως τις άλλες συλλογές δοκιμίων, μεταξύ των οποίων και οι αυστηρά θεματικές Παλαμικά (2003), Παπαδιαμαντικά (2006), Επτανησιακά (2006) κ.ά. Εκείνο πού εξέχει στην όλη δραστηριότητα του Π. Δ. Μαστροδημήτρη -ερευνητική, διδακτική και συγγραφική- είναι το διαρκές ενδιαφέρον του για την εδραίωση της Νεοελληνικής Φιλολογίας ως πρωτεύοντος τομέα των πανεπιστημιακών ειδικεύσεων, η καθοριστική συμβολή του στην κατοχύρωση των Νεοελληνικών Σπουδών σε ακαδημαϊκό επίπεδο, το κύρος το οποίο με το παράδειγμα του προσέδωσε στην καλλιέργεια του αντικειμένου που αγάπησε και υπηρέτησε.
Από τη λογοτεχνία στη φιλολογία
Μαστροδημήτρης Παναγιώτης Δ.
Δόμος (2010)
Όπως συμβαίνει με όλες σχεδόν τις προηγούμενες συγκεντρωτικές εκδόσεις μελετημάτων του συγγραφέα, η σύμμεικτη θεματική και του τόμου αυτού ορίζεται από το τρίπτυχο των γενικών κατηγοριών: Λογοτεχνία - Κριτική - Φιλολογία, και αναφέρεται σε διαστάσεις και "στιγμές" της νεοελληνικής παρουσίας στις περιοχές αυτές της δημιουργικής γραμματείας και της αξιολογικής και επιστημονικής σπουδής της. Είναι γνωστό ότι στη βιβλιογραφία των ανάλογων συναγωγών εμφανίζεται διάχυτη η αναφορά στην αυτονόητη πρακτική χρησιμότητα της συγκέντρωσης διάσπαρτων συμβολών, ώστε να μην χρειάζεται εδώ...
Διαλεχτής Ζευγώλη - Γλέζου, Πέτρου Γλέζου μνήμη
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (2009)
Μέσα από τα σπλάχνα του πρώτου μισού του 20ού αιώνα αναδύθηκε ένα αρμονικό, ολόφωτο και πολύτροπα αξιοζήλευτο ζεύγος συγγραφέων: η έξοχη, αυθεντική ποιήτρια Διαλεχτή Ζευγώλη-Γλέζου και ο άξιος πεζογράφος σύζυγός της, ο σεμνότατος και γνήσιος Πέτρος Γλέζος. Ένα ζεύγος σπάνιας αρμονίας, γνήσιας ελληνικότητας και υψηλού, άτεγκτου πνευματικού ήθους που απομένουν υποδείγματα τιμής και φιλίας για όσους γνωρίζουν, αγαπούν και μελετούν τα επιτεύγματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Όσοι τους γνώρισαν, τους συναναστράφηκαν και τους αγάπησαν, πρέπει να θεωρούν τον εαυτό τους ξεχωριστά...
Εισαγωγή στη νεοελληνική φιλολογία
Μαστροδημήτρης Παναγιώτης Δ.
Δόμος (2005)
[...] Τριάντα χρόνια μετά την έκδοση της σύντομης πρώτης μορφής του, το βιβλίο αυτό επαληθεύει την προσδοκία μου του 1974 ότι θα απέβαινε ένα μόνιμο και ισοδύναμα προσφιλές "παράλληλο" των άλλων συγγραφικών ασχολιών μου και θα συνόδευε τη μεγαλύτερη περίοδο της πανεπιστημιακής μου θητείας (που άρχισε το 1959 και έληξε το 2001). [...] Το γνωστό και σημαντικό γεγονός είναι η ευρύτατη ποσοτική και ποιοτική ανάπτυξη της Νεοελληνικής Φιλολογίας στο διάστημα αυτής της τριακονταετίας -φαινόμενο που ελπίζω να αντιπροσωπεύει επαρκώς από τη σχετική πληροφόρηση που παρέχει το περιεχό...
Εισαγωγή στη νεοελληνική φιλολογία
Μαστροδημήτρης Παναγιώτης Δ.
Δόμος (2018)
Ο Γ. Π. Σαββίδης παρουσιάζοντας την πέμπτη έκδοση του παρόντος συγγράμματος και αναφερόμενος στις προηγούμενες εκδόσεις του, τις χαρακτήριζε ως "συλλογικές, βελτιωμένες, ενημερωμένες και επαυξημένες". Η θετική αυτή εκτίμηση της εργασίας μου υπογραμμίζει την διαχρονική επιστημονική-φιλολογική προσήλωσή μου στο θέμα έως την παρούσα, ένατη έκδοση. Βέβαια, πέραν του ερευνητικού ζήλου, υφίσταται η αδυναμία του μελετητή να καλύψει τα πάντα στον κλάδο της νεοελληνικής φιλολογίας και μάλιστα χωρίς να κάνει κανένα λάθος. Εξάλλου και η ζωή η ίδια προχωρεί πάντα. Και νέα έργα και πρό...
Εισαγωγή στην ποίηση του Ρίτσου
Συλλογικό έργο
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2009)
Στον τόμο ανθολογούνται κείμενα κριτικής για το ποιητικό έργο του Γιάννη Ρίτσου τα οποία καλύπτουν μία περίοδο που ξεπερνά τις οκτώ δεκαετίες, από το 1927 -χρονιά εμφάνισης πρωτολείων του Ρίτσου στο Περιοδικό της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαιδείας- μέχρι σήμερα. Η κριτική πρόσληψη του Ρίτσου είναι σύνθετη, όπως σύνθετη ήταν και η ποιητική πορεία του. Σε ορισμένες πτυχές του έργου του, ο Ρίτσος είναι κραυγαλέα πολιτικός και μονότροπος, σε ορισμένες άλλες όμως είναι βαθιά υπαρξιακός, ενίοτε μεταφυσικός και, κατά κανόνα, γόνιμα νεωτερικός, αναχωνεύοντας τεχνοτροπικές εξελίξεις...
Επιστημονικό συνέδριο: Η ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα 1864 - 2004
Συλλογικό έργο
Βουλή των Ελλήνων (2006)
Περιέχονται οι θεματικές ενότητες: - Ριζοσπαστισμός και Πολικά Ρεύματα - Τα Επτανησιακά Γράμματα - Παιδεία - Η Επτανησιακή Μουσική - Η Τέχνη - Το Επτανησιακό Θέατρο - Η Ένωση στη Συλλογική Μνήμη
Η εκκλησία ως τέλος και ως αποκάλυψη στον Παπαδιαμάντη και στον Πεντζίκη
Μαστροδημήτρης Παναγιώτης Δ.
Δόμος (1998)
Η κριτική για τα βιβλία του Τηλέμαχου Αλαβέρα
Συλλογικό έργο
Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης (2007)
[...] Στον παρόντα τόμο περιλαμβάνονται κριτικές που δημοσιεύτηκαν μέχρι τώρα για τα εκδοθέντα βιβλία. Κρίθηκε προσφορότερη η παράθεσή τους κατά βιβλίο σε χρονική αλληλουχία και τα συνολικότερα κριτικά αντικρίσματα να συμπληρώνουν την εικόνα, από τη σελίδα 283 και μετά. Η παράθεση των κριτικών με αλφαβητική σειρά κατά συγγραφέα σημειώνεται και στη δεύτερη σελίδα κάθε ψευδότιτλου ως πίνακας περιεχομένων. [...] (από το εισαγωγικό σημείωμα)
Η παρουσία των κειμένων
Μαστροδημήτρης Παναγιώτης Δ.
Εκδόσεις Καστανιώτη (2002)
Όπως περισσότερο ή λιγότερο κάθε συγκεντρωτική έκδοση φιλολογικών εργασιών, έτσι και η παρούσα επιδιώκει να υπηρετήσει συνδυαστικά και στο μέτρο του δυνατού τους επόμενους στόχους: ερμηνεία· αξιολόγηση· ανοικτή διδακτική πρόταση· κοινωνική υπόμνηση. Εξάλλου, το περίπου συμπτωματικό γεγονός ότι όλα τα μελετήματα αυτού του τόμου επικεντρώνονται κάθε φορά δε μιαν "επωνυμία", δηλαδή σχολιάζουν ορισμένα έργα ορισμένου συγγραφέα, ίσως εκ των υστέρων υπογραμμίζει ενδεικτικά και κάποια από τα ζητούμενα που προσδιορίσαμε προηγουμένως: προπαντός, τη διαρκή ανάγκη επίγνωσης της σημασί...
Η ποίηση του νέου ελληνισμού
Ίδρυμα Γουλανδρή - Χορν (1999)
Μνήμη του ποιητή Νικηφόρου Βρεττάκου (1912-1991)
Συλλογικό έργο
Δόμος (1993)
Το καλοκαίρι του 1990 ο αγαπητός συνάδελφος Vincenzo Rotolo, σε μια συζήτησή μας για τον κοινό μας φίλο ποιητή Νικηφόρο Βρεττάκο, παρατήρησε πως ήταν πια καιρός να προχωρήσουμε στην έκδοση ενός τιμητικού αφιερώματος με πρωτότυπες εργασίες ειδικών μελετητών για τον ποιητή και το έργο του, στις οποίες θα γινόταν για πρώτη φορά μια πολλαπλή και συνολική θεώρηση της προσφοράς του στα νεοελληνικά γράμματα. Ο τόμος αυτός θα ήταν εορταστήριος και θα επιδιδόταν στον Βρεττάκο όταν θα συμπλήρωνε τα ογδοντάχρονά του (1992). Ανακοινώσαμε την πρόθεσή μας στον ποιητή και κατόπιν απευθυνθ...
Μνήμη του ποιητή Νικηφόρου Βρεττάκου (1912-1991)
Συλλογικό έργο
Δόμος (1993)
Το καλοκαίρι του 1990 ο αγαπητός συνάδελφος Vincenzo Rotolo, σε μια συζήτησή μας για τον κοινό μας φίλο ποιητή Νικηφόρο Βρεττάκο, παρατήρησε πως ήταν πια καιρός να προχωρήσουμε στην έκδοση ενός τιμητικού αφιερώματος με πρωτότυπες εργασίες ειδικών μελετητών για τον ποιητή και το έργο του, στις οποίες θα γινόταν για πρώτη φορά μια πολλαπλή και συνολική θεώρηση της προσφοράς του στα νεοελληνικά γράμματα. Ο τόμος αυτός θα ήταν εορταστήριος και θα επιδιδόταν στον Βρεττάκο όταν θα συμπλήρωνε τα ογδοντάχρονά του (1992). Ανακοινώσαμε την πρόθεσή μας στον ποιητή και κατόπιν απευθυνθ...
