Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Οι μεγάλες επιστημονικές επαναστάσεις του αιώνα μας -η Σχετικότητα και η Κβαντομηχανική- δεν άλλαξαν μόνο τις ιδέες μας -τις ιδέες της "Κλασικής Φυσικής"- για τον φυσικό κόσμο. Προκάλεσαν επίσης μια μείζονα "αναταραχή" στον ευρύτερο χώρο των φιλοσοφικών ιδεών και της επιστημολογίας ειδικότερα. Πολλοί είδαν στο "πρόσωπο" αυτής της Νέας Φυσικής ένα απελευθερωτικό στοιχείο απέναντι στην άτεγκτη αιτιοκρατία της Κλασικής Φυσικής: μια "επιστημονική" στήριξη στην ιδέα της ελεύθερης βούλησης. Άλλοι θεώρησαν ότι δικαιώνει επιστημολογικές ή φιλοσοφικές απόψεις όπως εκείνες του "λογικ...

Ο Σερ δεν θέλει να εντυπωσιάσει. Γράφει απλά, στρωτά, για ένα κοινό που δεν το αποτελούν οι "ειδικοί". Εκθέτει ένα ιδιαίτερα αυστηρό επιχείρημα που συνδέει σε ένα σφιχτοπλεγμένο όλο τη "φύση" της επιστήμης και την ιστορία της, με τους όρους συγκρότησης των κοινωνιών όπου αναδείχθηκε το επιστημονικό φαινόμενο, με τις αρχές που διέπουν τις κοινωνίες αυτές και με την κατάσταση στην οποία έχουν σήμερα περιέλθει λίγο-πολύ όλες. Πρόκειται για επιχείρημα βαθειά φιλοσοφικό και ουσιαστικά πολιτικό. Ποια επιστημολογία μπορεί ν' αντιμετωπίσει το οικολογικό πρόβλημα, για το οποίο ευ...

Τα κείμενα που απαρτίζουν τον τόμο αυτό αποτελούν εισηγήσεις που έγιναν στα πλαίσια του Σεμιναρίου για τη Διεπιστημονικότητα που οργανώνει η Ομάδα για τη Διεπιστημονικότητα. Το γενικό θέμα των δύο κύκλων του Σεμιναρίου (1983 και 1984) και του συμποσίου όπου παρουσιάστηκαν τα κείμενα αυτά ήταν: "Το πρόβλημα της γνώσης: Μέθοδοι και αντικείμενο τών επιστημών". Ένα ερώτημα που εύλογα γεννιέται είναι γιατί μια ομάδα που ασχολείται με το πρόβλημα της διεπιστημονικότητας διερευνά το "πρότερο" ερώτημα της επιστημονικής γνώσης αντί να ερευνά το θέμα που θέτει με την ίδια της την...

Η Ιστορία των Επιστημών είναι η ιστορία των ανθρώπων που προσπάθησαν να διερευνήσουν και να κατανοήσουν τη δομή και τη λειτουργία της φύσης. Οι ιδέες, οι τεχνικές και οι πρακτικές που επινόησαν οι άνθρωποι για να διερευνήσουν τη φύση, οι οντότητες, οι αρχές και οι νόμοι που ανακάλυψαν, οι πολύπλευροι θεσμοί που δημιούργησαν, οι εφαρμογές που μηχανεύτηκαν - όλα αυτά συνδιαμορφώνουν τις επιστήμες. Αλλά συνδιαμορφώνουν τις επιστήμες και οι άνθρωποι, με τις διαφορετικές ιδεολογικές, φιλοσοφικές, αισθητικές, θρησκευτικές και πολιτικές τους απόψεις, και με τις διαφορετικές κοινων...

Η Ιστορία των Επιστημών είναι η ιστορία των ανθρώπων που προσπάθησαν να διερευνήσουν και να κατανοήσουν τη δομή και τη λειτουργία της φύσης. Οι ιδέες, οι τεχνικές και οι πρακτικές που επινόησαν οι άνθρωποι για να διερευνήσουν τη φύση, οι οντότητες, οι αρχές και οι νόμοι που ανακάλυψαν, οι πολύπλευροι θεσμοί που δημιούργησαν, οι εφαρμογές που μηχανεύτηκαν - όλα αυτά συνδιαμορφώνουν τις επιστήμες. Αλλά συνδιαμορφώνουν τις επιστήμες και οι άνθρωποι, με τις διαφορετικές ιδεολογικές, φιλοσοφικές, αισθητικές, θρησκευτικές και πολιτικές τους απόψεις, και με τις διαφορετικές κοινων...

Το βιβλίο πραγματεύεται την πολύπλευρη παρουσία και φυσιογνωμία του Πανεπιστημίου Αθηνών, του πρώτου ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος του ελληνικού κράτους. Επιχειρείται μια συνθετική μελέτη και αφήγηση της ιστορίας του κατά τον πρώτο αιώνα της ζωής του, από την ίδρυσή του έως και τον Μεσοπόλεμο, μέσα από έναν συνεχή διάλογο με προηγούμενες αλλά και σύγχρονες ιστοριογραφικές προσεγγίσεις και με την αξιοποίηση του πλουσιότατου αρχείου του. Με επίκεντρο τους σημαντικότερους σταθμούς της ιστορικής διαδρομής του, αναδεικνύεται ο κεντρικός ρόλος του Πανεπιστημίου ως του κατεξοχή...

"Το νέο επιστημονικό πνεύμα" είναι έργο κλασικό, που διδάσκεται συστηματικά στο γαλλικό λύκειο, αποτελώντας δικαίως το γνωστότερο και ίσως πιο σημαντικό έργο του συγγραφέα του. Είναι εκείνο στο οποίο ο ίδιος παρουσιάζει συστηματικά, αλλά και ευσύνοπτα, τις γενικές αρχές της προσέγγισής του σε ότι αφορά ειδικά το πέρασμα από τον κλασική στην σύγχρονη φυσική. Πρόκειται, με άλλα λόγια, για την ανάπτυξη και την "εφαρμογή" της σκέψης του Μπασελάρ σε εκείνα που αφορούν τον ίδιο τον πυρήνα του αντικειμένου το οποίο οι αγγλοσάξονες ονομάζουν φιλοσοφία και ιστορία της επιστήμης και...

Γιατί η επιστήμη είναι κάτι "περισσότερο" ή κάτι "διαφορετικό" από την απλή "γενίκευση" των δεδομένων της εμπειρίας; Γιατί η "επιστημονική γνώση" είναι -αν είναι- περισσότερο έγκυρη από άλλες μορφές γνώσης; Ποια είναι τα εχέγγυα αυτής της εγκυρότητας; Και ποιος είναι, τελικά, ο ρόλος του πειράματος στη διαμόρφωση ή την αλλαγή των επιστημονικών θεωριών; Γραμμένο με γλαφυρότητα και σαφήνεια σπάνια για βιβλία αυτού του είδους, το "Τι είναι αυτό που το λέμε επιστήμη;" αποτελεί μια εξαίρετη και πλήρως ενημερωμένη εισαγωγή στην επιστημονική περιοχή που πραγματεύεται αυτά τα ερωτή...

Από την εποχή του Καρτέσιου, η Δυτική σκέψη χαρακτηρίζεται από βαθιές διχοτομίες, όπως ύλη-πνεύμα, αντικειμενικό-υποκειμενικό, γεγονότα-αξίες. Ο Χίλαρυ Πάτναμ, ένας από τους κορυφαίους φιλοσόφους του καιρού μας, αναπτύσσει σε αυτό το έργο την πρότασή του για την υπέρβαση των διχοτομιών, τον εσωτερικό ρεαλισμό, σύμφωνα με τον οποίο η αλήθεια εξαρτάται από το εννοιολογικό μας σύστημα, αλλά είναι, ωστόσο, "πραγματική αλήθεια". Ο φιλόσοφος αντιδρά στο σχετικισμό στην ηθική, τονίζοντας ότι οι "ηθικές εικόνες του κόσμου" είναι απαραίτητες στη ζωή μας, και παρουσιάζει την Καντιανή...

Η "Συνάντηση στην Πόλη", τον Ιούλιο του 2006, καταγράφηκε στη συνείδηση όλων όσων συμμετείχαν σ' αυτήν ως ένα ορόσημο στην πορεία της μειονότητας. Εκεί ανανεώσαμε τις σχέσεις μας με τους εκπατρισθέντες, πιάσαμε ξανά επαφή, συναντηθήκαμε κυριολεκτικά και μεταφορικά. Εκεί, μέσα από έναν ορίζοντα μελέτης των σύγχρονων ζητημάτων της Κοινότητας, μέσα από επιστημονικές έρευνες για τη δημογραφία, την εκπαίδευση, την οργάνωση και το βακουφικό, που έγιναν ειδικά για το Συνέδριο από μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, διερευνήθηκαν οι προοπτικές που διαγράφονται για το μέλλον. Φάνηκε πω...

Ποια συμπεράσματα για τη φιλοσοφία της επιστήμης προκύπτουν αν δεχθούμε ότι οι σύγχρονες επιστημονικές θεωρίες, όπως η φυσική των στοιχειωδών σωματιδίων, δεν είναι παγιωμένα, κλειστά εννοιολογικά συστήματα αλλά δυναμικά πεδία επιστημονικής έρευνας που στοχεύουν σε νέες ανακαλύψεις; Ποια η σχέση παρατήρησης και θεωρίας; Εξαρτώνται τα γεγονότα από τα γλωσσικά ιδιώματα και τους φορμαλισμούς που τα εκφράζουν; Ποιος είναι ο ρόλος της αιτιότητας στην επιστημονική πρακτική; Ποια είναι η φύση των επιστημονικών θεωριών και νόμων; Η φιλοσοφική έρευνα που επιχειρεί εδώ ο Hanson, εμπνε...

Ο Wittgenstein είχε γράψει 1000 σελίδες περίπου, αφιερωμένες στη λογική και τα μαθηματικά, οι περισσότερες από τις οποίες περιλαμβάνονται στις "Φιλοσοφικές παρατηρήσεις" και τη "Φιλοσοφική γραμματική" (τα λεγόμενα "μεταβατικά κείμενα"). Μολονότι τα δύο αυτά κείμενα περιέχουν εκτενείς αναφορές σε θέματα ανωτέρων μαθηματικών, οι ωριμότερες απόψεις, που περιέχονται στο ανά χείρας βιβλίο, κινούνται κυρίως στο στοιχειώδες επίπεδο. Ο λόγος είναι ότι, στο βιβλίο αυτό, ο Wittgenstein εκθέτει, τρόπον τινά, τα πορίσματα των ερευνών που διεξήγαγε στα μεταβατικά κείμενα, και, έχοντας π...

Η αποτυχία της Μεσαιωνικής Επιστήμης να αποσπασθεί από τη Φυσική και την Κοσμολογία του Αριστοτέλη -παρά τις τόσες σοβαρές κριτικές εις βάρος τους- αποτελεί το κεντρικό θέμα τούτου του βιβλίου. Με αφετηρία την "καχεκτική" κατάσταση της επιστημονικής σκέψης τον πρώιμο μεσαίωνα, ο συγγραφέας περιγράφει την "έκρηξη των γνώσεων" που προκάλεσαν οι πολυπληθείς μεταφράσεις Ελληνικών και Αραβικών συγγραμμάτων, για να φτάσει στον ύστερο μεσαίωνα και την "ένταση" που άρχισε να συσσωρεύεται ανάμεσα στο Αριστοτέλειο δόγμα και τις εκκολαπτόμενες νέες επιστημονικές αντιλήψεις. Κορυφαίος...

Η δημιουργία και η εδραίωση της Ειδικής Θεωρίας της Σχετικότητας έχουν αποτελέσει αντικείμενο συστηματικής ιστορικής έρευνας. Οι ιστορικοί των φυσικών επιστημών έχουν διερευνήσει, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα ερωτήματα: Ποια ήταν τα προβλήματα που απασχολούσαν τους φυσικούς του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα; Πώς συνέβαλαν άλλοι φυσικοί στη δημιουργία της Ειδικής Θεωρίας της Σχετικότητας; Ποια ήταν η προβληματική του Αϊνστάιν που τον οδήγησε στην διατύπωση της θεωρίας; Ποιες φιλοσοφικές, πολιτισμικές και τεχνολογικές επιρροές μπορεί να διακρίνει κανείς στη σκέψη...

Η δημιουργία και η εδραίωση της Ειδικής Θεωρίας της Σχετικότητας έχουν αποτελέσει αντικείμενο συστηματικής ιστορικής έρευνας. Οι ιστορικοί των φυσικών επιστημών έχουν διερευνήσει, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα ερωτήματα: Ποια ήταν τα προβλήματα που απασχολούσαν τους φυσικούς του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα; Πώς συνέβαλαν άλλοι φυσικοί στη δημιουργία της Ειδικής Θεωρίας της Σχετικότητας; Ποια ήταν η προβληματική του Αϊνστάιν που τον οδήγησε στην διατύπωση της θεωρίας; Ποιες φιλοσοφικές, πολιτισμικές και τεχνολογικές επιρροές μπορεί να διακρίνει κανείς στη σκέψη...

Ο Γκαστόν Μπασελάρ είναι μία από τις εξέχουσες φυσιογνωμίες στη φιλοσοφία της επιστήμης του αιώνα μας. Το έργο του, επικεντρωμένο στην ιστορία και τη φιλοσοφία κυρίως της φυσικής και της χημείας, είναι πρωτότυπο, συστηματικό, ευρύ, έργο που άσκησε πολύ μεγάλη επίδραση ακόμη και έξω από τα σύνορα του κλάδου του. Αλλά από την άλλη μεριά, έμεινε εν πολλοίς άγνωστο στον κόσμο της αγγλόφωνης φιλοσοφίας και ιστορίας της επιστήμης, μέχρι εντελώς πρόσφατα. Το βιβλίο της Μαίρης Τάιλς είναι το πρώτο που αναγνωρίζει ρητά το ενδιαφέρον και τη σημασία του έργου του Μπασελάρ, και καταπιά...

Αντίθετα από τον Popper ο Imre Lakatos, ως βασικό σημείο αναφοράς της ανάλυσής του δε θεωρεί τις μεμονωμένες θεωρίες -ούτε και τη σύζευξη μιας συγκεκριμένης θεωρίας, κάποιων επικουρικών υποθέσεων και αρχικών συνθηκών. ΄Αξονας του θεωρητικού του οικοδομήματος είναι οι "σειρές θεωριών" ή ερευνητικά προγράμματα. Η μετατόπιση αυτή οφείλεται στο ότι τα κριτήρια "αποδοχής-απόρριψης" του Lakatos δεν αρθρώνονται στη λογική σχέση θεωρίας-εμπειρικής βάσης αλλά σε μια αντίληψη κατ' εξοχήν ιστορική, το πλαίσιο της οποίας ο εμπειρικός χαρακτήρας της επιστήμης άρρηκτα συναρτάται με την ι...

Στο βιβλίο παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα το διάσημο έργο του Σοβιετικού μαρξιστή φυσικού, ιστορικού και φιλοσόφου Boris Hessen (1893-1936). Οι κοινωνικές και οικονομικές ρίζες των Αρχών της Φυσικής Φιλοσοφίας του Νεύτωνα, το οποίο είχε παρουσιαστεί ως ανακοίνωση στο 2ο Διεθνές Συνέδριο Ιστορίας των Επιστημών και των Τεχνικών που έγινε στο Λονδίνο το 1931. Το έργο του Hessen κατέχει στην ιστοριογραφία της ιστορίας των επιστημών μια μοναδική θέση, διότι με αυτό επιχειρήθηκε για πρώτη φορά μέσω της μαρξιστικής θεωρίας η ανάγνωση, η κατανόηση και η ανασυ...

Το βιβλίο είναι βασισμένο σε πρωτότυπο αρχειακό υλικό και αδημοσίευτες πηγές και παρουσιάζει την πολυκύμαντη ζωή και το πολύπλευρο έργο του μαθηματικού Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή (1873-1950), μιας λαμπρής προσωπικότητας της ελληνικής διασποράς με βασική δράση στο ελληνικό και το γερμανικό πολιτισμικό και πολιτικό περιβάλλον. Με νεοφαναριώτικη καταγωγή από τον πατέρα του και παροικιακή από τη μητέρα του, ο Καραθεοδωρή συμπαρατάχθηκε με τον Βενιζέλο και κλήθηκε από αυτόν για τη δημιουργία του Ιωνικού Πανεπιστημίου Σμύρνης και την αναδιοργάνωση των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσα...

H έννοια της τεχνολογίας εμφανίζεται για πρώτη φορά μετά τη βιομηχανική επανάσταση, διευρύνεται κατά τον μεσοπόλεμο και γενικεύεται στις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, για να φτάσει μέσα στον 20ό αιώνα να συνδεθεί με τα πάντα - ακόμα και με τη δυνατότητα εξαφάνισής μας μέσω ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος ή μιας καταστροφής του περιβάλλοντος. Ο παρών τόμος καλύπτει μια περίοδο κατά την οποία η τεχνολογία όχι μόνο αναπτύχθηκε ραγδαία σε πολλά επίπεδα, αλλά και διαμορφώθηκαν με συγκεκριμένο τρόπο μια σειρά από κρίσιμες τεχνολογίες: τα αυτοκίνητα, τα αεροπλάνα, οι πυρηνικοί αντι...