Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Οι "Σκέψεις και αφορισμοί" συναπαρτίζουν μια σταχυολόγηση από τις 500 και πλέον σελίδες που συνθέτουν τον κύριο κορμό του διανοητικού "Ημερολογίου καταστρώματος" του Πωλ Βαλερύ, και εικονογραφούν με τον πλέον ανάγλυφο τρόπο τις πιο σκοτεινές πτυχές της σκέψης του. Ο Βαλερύ παρατηρεί τον εαυτό του, που παρατηρεί τον εαυτό του να παρατηρεί τον εαυτό του, μπροστά σ' έναν καθρέφτη. Τούτη η πολυεπίπεδη αυτοχειρουργική επέμβαση εμπεριέχει πίκρα, έκσταση, αηδία, δέος, αυτοθαυμασμό, ανία, μόχθο, άσκηση, αγωνία, αλαζονεία, άρνηση, κατάφαση. Είναι η σπαρακτική διαδρομή μιας εγκεφαλικ...

Τι ’ναι αυτό που το λένε αγάπη; Στο κλασικό τούτο ερώτημα, η Λου Σαλομέ δίνει από το μακρινό 1900 μια απάντηση ιδιόρρυθμης διαλεκτικής. Έρωτας είναι η ολοκληρωτική ένωση δύο υπάρξεων καταδικασμένων να είναι αιωνίως ξένες! Γι’ αυτό και ενέχει πάντοτε ένα τραγικό τίμημα -"αποτελεί στην ουσία του μια τραγωδία". Το πυκνό αυτό δοκίμιο γράφτηκε την εποχή που ο μεγάλος έρωτας της ζωής της, με τον νεαρό Ρίλκε, είχε μόλις τελειώσει- εξ ορισμού άδοξα. Αποτελεί λοιπόν τη θεωρητικοποίηση μιας προσωπικής ιστορίας ερωτικού πάθους -αλλά και μιαν ελεγεία στον Έρωτα. Στον Έρωτα που, για τη...

Τι ’ναι αυτό που το λένε αγάπη; Στο κλασικό τούτο ερώτημα, η Λου Σαλομέ δίνει από το μακρινό 1900 μια απάντηση ιδιόρρυθμης διαλεκτικής. Έρωτας είναι η ολοκληρωτική ένωση δύο υπάρξεων καταδικασμένων να είναι αιωνίως ξένες! Γι’ αυτό και ενέχει πάντοτε ένα τραγικό τίμημα -"αποτελεί στην ουσία του μια τραγωδία". Το πυκνό αυτό δοκίμιο γράφτηκε την εποχή που ο μεγάλος έρωτας της ζωής της, με τον νεαρό Ρίλκε, είχε μόλις τελειώσει- εξ ορισμού άδοξα. Αποτελεί λοιπόν τη θεωρητικοποίηση μιας προσωπικής ιστορίας ερωτικού πάθους -αλλά και μιαν ελεγεία στον Έρωτα. Στον Έρωτα που, για τη...

Το κείμενο αυτό αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα της "πολυσχιδούς" έκφρασης του ποιητή από τη Λισαβόνα. Στο έργο εκτίθενται οι αναμνήσεις από τις συναντήσεις ενός κύκλου λογοτεχνών, όπου δεσπόζει η μορφή του "δασκάλου" Αλμπέρτο Καέιρο. Γύρω του περιστρέφονται σαν δορυφόροι ο "συγγραφέας" του κειμένου Άλβαρο ντε Κάμπος, ο Ρικάρντο Ρέις, ο Αντόνιο Μόρα αλλά και... ο ίδιος ο Φερνάντο Πεσσόα. Οι τέσσερις "μαθητές" θεωρούν πως η γνωριμία τους με τον Καέιρο υπήρξε η απαρχή της δημιουργικής τους εκτόξευσης. Ο "ντε Κάμπος" σκιαγραφεί το πορτρέτο του "Δασκάλου" του χω...

Υπερβαίνουμε όλες τις άλλες εποχές στη διαχείριση των εξωτερικών πραγμάτων. Σε ό,τι αφορά όμως την καθαρά ηθική φύση, την αληθινή αξιοπρέπεια ψυχής και χαρακτήρα, είμαστε ίσως κατώτεροι από τις περισσότερες πολιτισμένες εποχές. Thomas Carlyle (1795-1881)

Η Λου Σαλομέ (1861-1937), μέσα απ' τα κείμενά της και την ίδια τη ζωή της, διακήρυξε ότι η γυναίκα πρέπει και μπορεί να διεκδικήσει τη θέση της, την ελευθερία της, το δικό της πεδίο δράσης, όπου θα ενσωματωθούν όλες οι μορφές του έρωτα, ακόμα κι αυτές τις οποίες απέρριπτε στην εποχή της ένας "σεξουαλικός ρατσισμός" που και σήμερα δεν έχει εξαλειφθεί εντελώς. Η περιεκτική αυτή μονογραφία διατρέχει συστηματικά όλο το φάσμα των σεξουαλικών σχέσεων, τόσο από τη φυσική όσο και από την κοινωνική άποψη. Έχει λοιπόν το χαρακτήρα μιας ολοκληρωμένης όσο και τολμηρής προσέγγισης. Συνι...

Η Λου Σαλομέ (1861-1937), μέσα απ' τα κείμενά της και την ίδια τη ζωή της, διακήρυξε ότι η γυναίκα πρέπει και μπορεί να διεκδικήσει τη θέση της, την ελευθερία της, το δικό της πεδίο δράσης, όπου θα ενσωματωθούν όλες οι μορφές του έρωτα, ακόμα κι αυτές τις οποίες απέρριπτε στην εποχή της ένας "σεξουαλικός ρατσισμός" που και σήμερα δεν έχει εξαλειφθεί εντελώς. Η περιεκτική αυτή μονογραφία διατρέχει συστηματικά όλο το φάσμα των σεξουαλικών σχέσεων, τόσο από τη φυσική όσο και από την κοινωνική άποψη. Έχει λοιπόν το χαρακτήρα μιας ολοκληρωμένης όσο και τολμηρής προσέγγισης. Συνι...

Όταν η ψυχή ξεπέφτει, τότε το σεξ είναι βρωμιά και η βρωμιά είναι σεξ, και η παραμικρή σεξουαλική επαφή με μια γυναίκα γίνεται μαρτυρία της βρωμιά της. Αυτή η κατάσταση του απλού, χυδαίου ανθρώπου που ονομάζεται πλήθος και υψώνει τη φωνή του είναι η πηγή όλης της πορνογραφίας. [...] Το σεξ πρέπει να διοχετευθεί κάπου, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για νέους. Στον θαυμαστό πολιτισμό μας, διοχετεύεται στον αυνανισμό. Και η αυτοαπομόνωση του αυνανισμού παράγει ηλιθίους. D. H. Lawrence

Ο Πωλ Βαλερύ (1871-1945) πιστεύει στην "παραξενιά που λέγεται πνεύμα". Εκείνο που κατ' εξοχήν αποστρέφεται είναι τα κόμματα. Θεωρεί ότι όλα ανεξαιρέτως "μαίνονται κατά της πατρίδας", ενώ οι πολιτικοί "εκμεταλλεύονται ό,τι πιο ποταπό υπάρχει στον άνθρωπο", εμπορευόμενοι κίβδηλες ιδέες και υποσχέσεις. Υπέρμαχος της πνευματικής ελευθερίας, υποστηρίζει ότι οι δημοκρατικές ελευθερίες είναι σε μεγάλο βαθμό πλασματικές, "γεμάτες καταναγκασμούς που υποδουλώνουν τους ανθρώπους" εν ονόματι, δήθεν, της γενικής βούλησης. Εκείνο που ονειρεύεται είναι μια αρισταρχία του πνεύματος με καθο...

Τον Πεσσόα (1888-1935) κατατρύχει η ματαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά και η μικρότητά της. Δημιουργεί το φανταστικό σύμπαν των ετερωνύμων του για να ξεφύγει από έναν κόσμο όπου πέπρωται να κυριαρχεί το κακό -" η άγνοια, ο φανατισμός, η τυραννία", το κατά συνθήκην και το συμβατικό-, έναν κόσμο τον οποίο αδυνατεί να συμμεριστεί και μέσα στον οποίο στερείται την επικοινωνία. Ανήκει στην ευγενική και σπαραχτική κατηγορία των "ξένων" -των ανήμπορων να ενταχθούν σε μια οποιασδήποτε μορφής συλλογικότητα. Κουβαλάει το σταυρό του χωρίς να καταθέτει τα όπλα, ούτε να επουλών...

Τον Πεσσόα (1888-1935) κατατρύχει η ματαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά και η μικρότητά της. Δημιουργεί το φανταστικό σύμπαν των ετερωνύμων του για να ξεφύγει από έναν κόσμο όπου πέπρωται να κυριαρχεί το κακό -" η άγνοια, ο φανατισμός, η τυραννία", το κατά συνθήκην και το συμβατικό-, έναν κόσμο τον οποίο αδυνατεί να συμμεριστεί και μέσα στον οποίο στερείται την επικοινωνία. Ανήκει στην ευγενική και σπαραχτική κατηγορία των "ξένων" -των ανήμπορων να ενταχθούν σε μια οποιασδήποτε μορφής συλλογικότητα. Κουβαλάει το σταυρό του χωρίς να καταθέτει τα όπλα, ούτε να επουλών...

Σύμφωνα με τον Χομπς, ο άνθρωπος έχει ως στόχο την κυριαρχία, την προσωπική υπεροχή και τον πλουτισμό σε βάρος των υπολοίπων. Κάθε πόλεμος, κάθε διαμάχη ξεκινάει από το φθόνο που νιώθει ο ένας για τον άλλο, ενώ μόνο οι αμοιβαίες συμφωνίες θα μπορέσουν να εδραιώσουν την ομόνοια. Ριζοσπαστικός και πέρα για πέρα επίκαιρος, ο Τόμας Χομπς, ένας από τους θεμελιωτές της πολιτικής φιλοσοφίας, αναλύει εκτενώς τα ανθρώπινα πάθη και προτείνει τρόπους καλύτερης συμβίωσης -ίσως και επιβίωσης- σε μια κοινωνία όπου τα ένστικτα είναι αυτά που κυρίως καθορίζουν τις πράξεις και κατ' επέκταση...

Ο Bernard Mandeville (1670-1733) αποδομεί στο γλαφυρό αυτό "μανιφέστο", που σκανδάλισε πολλούς όταν πρωτοδημοσιεύθηκε το 1723, όλες τις βολικές, ηθικοπλαστικές ιδέες περί του ανθρώπου ως κοινωνικού όντος, προικισμένου με φυσική καλοσύνη και προορισμένου να αγαπά τον πλησίον του. Υποστηρίζει, αντίθετα, ότι "θεμέλιος λίθος της κοινωνίας είναι ό,τι θεωρείται γενικώς κακό" - αυτό κινητροδοτεί τους ανθρώπους, ορίζει τις κοινωνικές σχέσεις και αναπτύσσει την οικονομία. Γιατρός το επάγγελμα, ο Μάντεβιλ χρησιμοποιεί το λόγο ως νυστέρι. Η αυτοψία που επιχειρεί στο κοινωνικό σώμα κα...

Γιατί μας αρέοει (ή δεν μας αρέσει) ένας πίνακας, ένα ποίημα, μια γυναίκα, ένα τοπίο; Ποιοι μηχανισμοί διαμορφώνουν την καλαισθησία, τα καλό γούστο; Υπάρχει το αντικειμενικά, το διαχρονικά ωραίο, μεγάλο, τέλειο - και, αν όχι, τι καθορίζει τελικά τις αισθητικές μας απολαύσεις; Σε παρόμοια ερωτήματα επιχειρεί ν' απαντήσει ο μεγάλος Γάλλος φιλόσοφος στο έργο του αυτό. Δεν πρόκειται ωστόσο για ένα δοκίμιο περί αισθητικής· είναι η προσπάθεια ενός γίγαντα να εκλογικεύσει την ίδια τη ματιά, το βλέμμα μας -όχι για να το περιορίσει αλλά για να του προσδώσει μεγαλύτερο βάθος και προο...

Γιατί μας αρέοει (ή δεν μας αρέσει) ένας πίνακας, ένα ποίημα, μια γυναίκα, ένα τοπίο; Ποιοι μηχανισμοί διαμορφώνουν την καλαισθησία, τα καλό γούστο; Υπάρχει το αντικειμενικά, το διαχρονικά ωραίο, μεγάλο, τέλειο - και, αν όχι, τι καθορίζει τελικά τις αισθητικές μας απολαύσεις; Σε παρόμοια ερωτήματα επιχειρεί ν' απαντήσει ο μεγάλος Γάλλος φιλόσοφος στο έργο του αυτό. Δεν πρόκειται ωστόσο για ένα δοκίμιο περί αισθητικής· είναι η προσπάθεια ενός γίγαντα να εκλογικεύσει την ίδια τη ματιά, το βλέμμα μας -όχι για να το περιορίσει αλλά για να του προσδώσει μεγαλύτερο βάθος και προο...

"Ο μόνος τρόπος να έχεις ζωντανή σχέση με τον άλλο είναι ο επιθετικός· μόνον όσοι προσπαθούν να υποτάξουν αλλήλους πνευματικά, είτε πρόκειται για άτομα, είτε για λαούς, φτάνουν σε μια πραγματική διαπίδυση, σε μια πνευματική αδελφοσύνη. Μόνον όταν προσπαθώ να εισαγάγω το πνεύμα μου στο πνεύμα του πλησίον μου εισδέχομαι στο δικό μου το πνεύμα του πλησίον μου. Όχι, όχι· εδώ δεν πρόκειται καθόλου για ελεύθερη διακίνηση, για το "laissez faire, laissez passer"· το ζητούμενο δεν είναι να σηκώνουμε τους ώμους αντιμέτωποι με τις ιδέες των άλλων, πόσω μάλλον αντιμέτωποι με τα συνα...