Σταυρακάκης Γιάννης
Stavrakákis Giánnis
Ο Γιάννης Σταυρακάκης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Σπούδασε πολιτική επιστήμη στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές (MA) στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου του Essex, από όπου έλαβε και το διδακτορικό του δίπλωμα στο πλαίσιο του προγράμματος για την "Ιδεολογία και την Ανάλυση Λόγου" (Ideology and Discourse Analysis Program). Ο τίτλος της διδακτορικής του διατριβής ήταν "New Directions in the Theory of Ideology and the Case of Green Ideology". Στη συνέχεια εργάστηκε στα Πανεπιστήμια του Essex και του Nottingham και στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ άρχισε να διδάσκει στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 2006, με γνωστικό αντικείμενο "Ανάλυση του πολιτικού λόγου". Σήμερα κατέχει τη βαθμίδα του αναπληρωτή καθηγητή στο ίδιο Τμήμα. Ασχολείται ερευνητικά με τη σύγχρονη πολιτική θεωρία (με έμφαση στις ψυχαναλυτικές και μετα-στρουκτουραλιστικές προσεγγίσεις) και με την ανάλυση της ιδεολογίας και του πολιτικού λόγου στις κοινωνίες της ύστερης νεωτερικότητας (με έμφαση στη μελέτη της πολιτικής οικολογίας, του λαϊκισμού, της μετα-δημοκρατίας, αλλά και των σύγχρονων καλλιτεχνικών πρακτικών). Συμμετέχει στις συντακτικές επιτροπές των περιοδικών "Σύγχρονα Θέματα", "Journal for Lacanian Studies", "Subjectivity", "Psychoanalysis, Culture and Society", "Synthesis". Στις κυριότερες δημοσιεύσεις του περιλαμβάνονται οι μονογραφίες "Lacan and the Political" (Routledge, 1999· ελλ. μτφρ. Ψυχογιός, 2008) και "The Lacanian Left" (Edinburgh University Press/State University of New York Press, 2007), ενώ έχει (συν)επιμεληθεί τους συλλογικούς τόμους "Φύση, κοινωνία και πολιτική" (Νήσος, 1997), "Discourse Theory and Political Analysis" (Manchester University Press, 2000), "Lacan & Science" (Karnac, 2002), "Όψεις λογοκρισίας στην Ελλάδα" (Νεφέλη, 2008) και "Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνη" (Εκκρεμές, 2008). Είναι επίσης εκ των συγγραφέων των μελετών "Φύση, κοινωνία, επιστήμη στην εποχή των "τρελών αγελάδων": διακινδύνευση και αβεβαιότητα" (Νεφέλη, 1999) και "Νεολαία: ο αστάθμητος παράγοντας;" (Πολύτροπον, 2008).
Μια καινούργια ανάγνωση του λαϊκισμού
Συλλογικό έργο
Πλέθρον (2020)
Η επιστροφή του λαϊκισμού θέτει το ερώτημα τι είναι ένας "λαός" και εξετάζει την κατασκευή και τους αμυντικούς μηχανισμούς αυτού του "λαού" με βάση τις ταυτοτικές αξίες που αυτός προασπίζεται. Το βιβλίο προσφέρει μια ανάγνωση της έννοιας της ταυτότητας σε σχέση με εκείνη του "πολιτικού υποκειμένου", ο ορισμός της οποίας στηρίζεται στο υποκείμενο της ψυχανάλυσης. Είναι αναμφίβολο ότι έχουμε έναν "πόλεμο ταυτοτήτων". Η επιστροφή στην ψυχολογία των μαζών γίνεται απαραίτητη για να μπορέσουμε να συλλάβουμε το ζήτημα του πλήθους με ή χωρίς ηγέτη, πολλώ μάλλον σήμερα που γινόμαστε...
Λαϊκισμός
Σταυρακάκης Γιάννης
Εκδόσεις Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (2019)
Ο "λαϊκισμός" έχει επιστρέψει για τα καλά στη δημόσια συζήτηση. Η έννοια χρησιμοποιείται για να περιγράφει μια πληθώρα ετερογενών φαινομένων. Τι ακριβώς είναι, όμως, ο λαϊκισμός; Ποια ελάχιστα κριτήρια και ποιες τυπολογίες είναι δυνατόν να επιστρατεύσουμε για να προσανατολιστούμε σε αυτό το θολό πεδίο; Πώς μπορούμε να διακρίνουμε τον λαϊκισμό από άλλα παράλληλα φαινόμενα; Τούτη η σύντομη μελέτη επιχειρεί να μας εξοικειώσει με την παγκόσμια ιστορία του λαϊκισμού και με τις προσπάθειες της κοινωνικής και της πολιτικής θεωρίας να τον συλλάβουν και να τον αποτιμήσουν. Εντοπίζε...
Ο Λακάν και η επιστήμη
Συλλογικό έργο
Ροπή (2017)
Oι συγγραφείς του ανά χείρας συλλογικού τόμου εξετάζουν τις πιθανές ιδέες που έχει να προσφέρει η ψυχανάλυση στα ερωτήματα της επιστήμης. Πιο συγκεκριμένα, επιλέξαμε να επικεντρωθούμε σε ένα ψυχαναλυτικό ρεύμα σκέψης που έτυχε εχθρικής υποδοχής από το επιστημονικό κατεστημένο: τη λακανική ψυχανάλυση. Αυτό με τη σειρά του προτρέπει σε μια διττή παρέμβαση. Πρώτον, θέτει το ερώτημα της σχέσης επιστήμης και ψυχανάλυσης και κατά δεύτερον, προβάλλει το ενδεχόμενο της αναγκαίας αναδιαμόρφωσης της ίδιας της επιστήμης, ώστε να προσιδιάζει στα συγκεκριμένα προβλήματα που απορρέουν απ...
Ο Λακάν και η επιστήμη
Συλλογικό έργο
Ροπή (2017)
Oι συγγραφείς του ανά χείρας συλλογικού τόμου εξετάζουν τις πιθανές ιδέες που έχει να προσφέρει η ψυχανάλυση στα ερωτήματα της επιστήμης. Πιο συγκεκριμένα, επιλέξαμε να επικεντρωθούμε σε ένα ψυχαναλυτικό ρεύμα σκέψης που έτυχε εχθρικής υποδοχής από το επιστημονικό κατεστημένο: τη λακανική ψυχανάλυση. Αυτό με τη σειρά του προτρέπει σε μια διττή παρέμβαση. Πρώτον, θέτει το ερώτημα της σχέσης επιστήμης και ψυχανάλυσης και κατά δεύτερον, προβάλλει το ενδεχόμενο της αναγκαίας αναδιαμόρφωσης της ίδιας της επιστήμης, ώστε να προσιδιάζει στα συγκεκριμένα προβλήματα που απορρέουν απ...
Λαϊκισμός στην ιστορία, την τέχνη, την πολιτική
Συλλογικό έργο
Σχολή Μωραΐτη. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (2016)
Η Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (ιδρυτής Σχολή Μωραΐτη) συμπλήρωσε πρόσφατα τη σειρά της "Επιστημονικά Συμπόσια" με έναν ακόμη ενδιαφέροντα τόμο, τα πρακτικά του συμποσίου που πραγματοποιήθηκε το Νοέμβριο του 2015 στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, με θέμα το φαινόμενο του λαϊκισμού στην ιστορία, την τέχνη και την πολιτική. Διακεκριμένοι μελετητές από τους χώρους των πολιτικών επιστημών, της κοινωνιολογίας, της ιστορίας, της φιλολογίας και της κριτικής της λογοτεχνίας ανέπτυξαν τους προβληματισμούς τους, με την πρόθεση να αναδειχτούν οι διαφορετικές...
Προς έναν νέο τύπο κοινωνικού ανθρώπου;
Συλλογικό έργο
Σχολή Μωραΐτη. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (2014)
Στα πρακτικά του επιστημονικού συμποσίου με τίτλο 'Προς έναν νέο τύπο κοινωνικού ανθρώπου;', που εξέδωσε η Εταιρεία Σπουδών, επιχειρείται μια περιήγηση στα δεδομένα των αλλαγών στο κοινωνικό πεδίο τις τελευταίες δεκαετίες, που οι σύγχρονες εξελίξεις επιταχύνουν ραγδαία. Πώς διαγράφεται η ιστορική διαδρομή του Homo Economicus στον 20ό και 21ο αιώνα; Ποιες κριτικές έχει δεχτεί από τις νεότερες θεωρίες; Πώς ερμηνεύεται η ρήση του Άλντους Χάξλεϊ, ότι η τεχνολογία της επικοινωνίας συγκεντρώνει την προσοχή στο εφήμερο και εξαφανίζει την ιστορία; Ποια η ιδιαίτερη κοινωνικότητα του...
Το ελληνικό σύμπτωμα
Συλλογικό έργο
Νήσος (2014)
Μια από τις κυρίαρχες αφηγήσεις της κρίσης είναι η αφήγηση των χρεοκοπημένων κρατών που γονατίζουν, υποκύπτοντας στα καπρίτσια των αγορών, και υπο-χρεώνονται σε θεραπείες λιτότητας. Το αναμφισβήτητο βασίλειο του φιλελευθερισμού είναι ταυτόχρονα εκείνο της επιχειρησιακής λογικής. Αρκεί να δείξουμε τις σπατάλες του κράτους για να αποδείξουμε την αναγκαιότητα της "μεταρρύθμισης", συνώνυμου των περικοπών και των αποκρατικοποιήσεων. Η επιχειρηματολογία ακλόνητη, τα συμπεράσματα που συνάγονται απολύτως πειστικά, ξεχνάμε όμως ότι προϋποθέτουν ένα λογικό άλμα: το κράτος δεν είναι ε...
Αντινομίες της Αντιγόνης
Συλλογικό έργο
Εκκρεμές (2014)
Η "Αντιγόνη" βρίσκεται στο επίκεντρο ορισμένων από τις πιο ενδιαφέρουσες συζητήσεις που εκτυλίσσονται τα τελευταία χρόνια στη διεθνή σκηνή της πολιτικής φιλοσοφίας. Αυτές τις θεωρητικές επεξεργασίες επιχειρεί να αποτυπώσει ο ανά χείρας τόμος. Αντιπροσωπεύει, άραγε, η Αντιγόνη αποκλειστικά και μόνο τη συγγένεια και το προπολιτικό, ενώ ο Κρέων την κυριαρχική εξουσία και το νόμο της πόλης; Αποσταθεροποιεί ή επιβεβαιώνει η Αντιγόνη τις στερεότυπες παραδοχές για τη συσχέτιση του γυναικείου φύλου με τη συγγένεια και την οικιακότητα; Θα μπορούσε να εκληφθεί η Αντιγόνη ως μια επαν...
Λαϊκισμός, αντιλαϊκισμός και κρίση
Σεβαστάκης Νικόλας Α.
Νεφέλη (2012)
"Το θέμα αυτής της μελέτης είναι συγκεκριμένο: η συγκρότηση του σημερινού αντιλαϊκιστικού λόγου. Σε αυτόν τον λόγο, η αυτόματη σχεδόν διάγνωση (κάποιου είδους) λαϊκισμού συνυπάρχει με ευρύτερες αξιώσεις για την ερμηνεία της κρίσης και των αιτίων της. Σε όλες όμως τις περιπτώσεις, ο αντιλαϊκιστικός λόγος ενεργοποιεί μια βασική αφετηριακή πεποίθηση: ότι ο λαϊκισμός, και ιδιαίτερα ένας αριστερόστροφος ή προοδευτικός/αντιστασιακός λαϊκισμός, συνιστά εδώ και καιρό τον κύριο στρατηγικό εχθρό κάθε έλλογης πολιτικής, κάθε μεταρρυθμιστικής αγαθής βούλησης. [...] Ο αντιλαϊκιστικός λό...
Η Λακανική αριστερά
Σταυρακάκης Γιάννης
Σαββάλας (2012)
Τα τελευταία χρόνια η ψυχανάλυση -ιδίως η λακανική θεωρία- αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως σημείο αναφοράς για τον αναπροσανατολισμό τόσο της πολιτικής θεωρίας όσο και της πολιτικής ανάλυσης. Αξιοσημείωτο είναι, μάλιστα, το γεγονός ότι μείζονες πολιτικοί στοχαστές της αριστεράς προσεγγίζουν με αυξανόμενο ενδιαφέρον το έργο του Ζακ Λακάν. Αναδύεται έτσι ένας νέος θεωρητικός και πολιτικός ορίζοντας. "Η Λακανική αριστερά", που ήδη κυκλοφορεί στα αγγλικά και τα ισπανικά, είναι το πρώτο βιβλίο που καταπιάνεται ενδελεχώς με τον αναδυόμενο αυτόν θεωρητικό προσανατολισμό και δ...
Ο διάλογος ψυχανάλυσης και κοινωνικού δεσμού
Συλλογικό έργο
Σχολή Μωραΐτη. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (2010)
Περιέχονται οι εισηγήσεις: - Θάνος Λίποβατς, "Οι τέσσερις λόγοι στον Jacques Lacan και ο κοινωνικός δεσμός" - Καίτη Γαλανοπούλου, "Η επιθυμία για γνώση γης γυναίκας, διακύβευμα για τον άντρα ή συνάντηση των δύο φύλων;" - Θανάσης Γεωργάς, "Η κρίση των κοινωνικών κατασκευών και η θεραπεία της ύπαρξης" - Γιάννης Γκιάστας, "Για μια κλινική του κοινωνικού δεσμού" - Άγγελος Βουτσάς, "Σκέψεις με αφορμή το έργο "Αντανακλάσεις" των Τσόκλη, Τριανταφύλλου και Ξυδάκη, στο εγκαταλειμμένο χωριό "Μοναστήρια" της Τήνου" - Σωτήρης Μανωλόπουλος, "Πού είμαστε όταν ζούμε μια εμπειρία. Σκ...
Η Κιβωτός: παλαιοί σπόροι για νέες καλλιέργειες
Συλλογικό έργο
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας (2010)
Πρόκειται για βιβλίο-κατάλογο της επίσημης Ελληνικής Συμμετοχής στη 12η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας 2010. Το περιεχόμενο καλύπτει θέματα πολιτικής και οικολογίας, το αγροτικό πρόβλημα, το θέμα της διατροφής, των σπόρων και της παραδοσιακής καλλιέργειας, θεωρητικά θέματα αρχιτεκτονικής και τοπίου, αρχαιοβοτανικής κ.λπ.. Το βιβλίο-κατάλογος της έκθεσης φιλοξενεί τα κείμενα 36 Ελλήνων και ξένων συγγραφέων, των οποίων η δραστηριότητα σχετίζεται με το θέμα της έκθεσης (καθηγητές αρχιτέκτονες, γεωπόνοι, βοτανολόγοι, αγρότες-ακτιβιστές, θεωρητικοί). Ενδεικτικά αναφέρονται...
Ανάλυση λόγου
Phillips Louise
Εκδόσεις Παπαζήση (2009)
Το βιβλίο αυτό προσφέρει μια συστηματική και ιδαίτερα προσβάσιμη εισαγωγή στην ανάλυση του λόγου, σε θεωρητικό και μεθοδολογικό επίπεδο. Επικεντρώνοντας σε τρεις βασικές προσεγγίσεις -τη θεωρία του λόγου των Laclau και Mouffe, την κριτική ανάλυση λόγου και τη λογοψυχολογία-, τις εμπλέκει σε έναν πρωτότυπο και ιδιαίτερα παραγωγικό διάλογο. Η "Ανάλυση λόγου: Θεωρία και μέθοδος" αναλύει τις τρεις αυτές προσεγγίσεις με απλό και κατανοητό τρόπο και εξηγεί τις φιλοσοφικές προκείμενες, τους θεωρητικούς προσανατολισμούς και τις μεθοδολογικές κατευθύνσεις στις οποίες στηρίζεται κ...
Η έννοια του λόγου
Howarth David
Πολύτροπον (2008)
- Τι εννοούμε όταν αναφερόμαστε στην έννοια του λόγου (discourse); - Ποιοι οι διαφορετικοί ορισμοί της έννοιας του λόγου και ποιες οι μέθοδοι της ανάλυσης του λόγου στις σύγχρονες κοινωνικές επιστήμες; - Με ποιο τρόπο η έννοια του λόγου μπορεί να συμβάλει στην διαλεύκανση βασικών θεωρητικών ζητημάτων; - Πώς μπορεί να ρίξει φως σε εμπειρικά παραδείγματα και περιπτώσεις; - Η έννοια του λόγου εγείρει πολλά ερωτήματα και κατανοείται με ποικίλους τρόπους στις σύγχρονες κοινωνικές επιστήμες. Το βιβλίο αυτό προσφέρει μία συνολική θεώρηση των διαφορετικών ορισμών και μεθόδ...
Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνη
Συλλογικό έργο
Εκκρεμές (2008)
Το βιβλίο επιχειρεί να συνεισφέρει στη συζήτηση πάνω στα πολιτικά διακυβεύματα της σύγχρονης τέχνης μια κριτική και θεωρητικά εναργή οπτική γωνία και να αναδείξει ρηξικέλευθες καλλιτεχνικές πρακτικές που συνομιλούν δυναμικά με τη σύγχρονη θεωρία. Ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με σημαντικούς τόπους της σύγχρονης σκέψης και συναντά κριτικούς στοχαστές που επιχειρούν να μιλήσουν πολιτικά για την τέχνη, σε μια εποχή που ο μεταπολιτικός κυνισμός και η συναινετική λογική επιδρούν καταλυτικά στο πεδίο της κουλτούρας. Η σχέση των καλλιτεχνικών πρακτικών με τη δημόσια σφαίρα και την...
Νεολαία: Ο αστάθμητος παράγοντας;
Συλλογικό έργο
Πολύτροπον (2008)
Σήμερα όλοι μιλούν για τους νέους ή εξ ονόματος των νέων. Σπάνια όμως αποτυπώνονται οι γνώμες των ίδιων των νέων, σπάνια αναδεικνύεται ο λόγος τους, οι στάσεις και οι αναπαραστάσεις τους, οι αγωνίες και τα ερείσματά τους, οι ανασφάλειες και οι ελπίδες τους. Αυτή η μελέτη, επιχειρεί να ανασυνθέσει και να ερμηνεύσει ορισμένες κομβικές στάσεις και αναπαραστάσεις της νέας γενιάς όπως αρθρώνονται από τους ίδιους τους νέους στη σημερινή συγκυρία και με βάση ερωτήματα που προκύπτουν τόσο από το δημόσιο λόγο όσο και από τους προσανατολισμούς της σύγχρονης έρευνας. Χρησιμοποιε...
Όψεις λογοκρισίας στην Ελλάδα
Συλλογικό έργο
Νεφέλη (2008)
Λογοκρισία υπάρχει. Νησίδες παραδοσιακών μορφών καταστολής της ελευθερίας της τέχνης, της έκφρασης ή του τύπου από δημόσιες αρχές επιβιώνουν ακόμη και σήμερα. Ωστόσο, αυτό που περισσότερο από ποτέ χαρακτηρίζει τη σύγχρονη συγκυρία είναι οι λιγότερο ορατές, αλλά ενίοτε πιο δραστικές, εκδοχές αυτοπεριορισμού του ανθρώπινου λόγου, στο όνομα ετερόκλητων σκοπιμοτήτων. Τα κείμενα του βιβλίου ασχολούνται και με τις δύο αυτές εκδοχές, προτάσσοντας έναν διεπιστημονικό συνδυασμό του βιωματικού με τον αναλυτικό λόγο και τεκμηριώνοντας την επικαιρότητα και τη σημασία της προβληματικής...
Όψεις λογοκρισίας στην Ελλάδα
Συλλογικό έργο
Νεφέλη (2008)
Λογοκρισία υπάρχει. Νησίδες παραδοσιακών μορφών καταστολής της ελευθερίας της τέχνης, της έκφρασης ή του τύπου από δημόσιες αρχές επιβιώνουν ακόμη και σήμερα. Ωστόσο, αυτό που περισσότερο από ποτέ χαρακτηρίζει τη σύγχρονη συγκυρία είναι οι λιγότερο ορατές, αλλά ενίοτε πιο δραστικές, εκδοχές αυτοπεριορισμού του ανθρώπινου λόγου, στο όνομα ετερόκλητων σκοπιμοτήτων. Τα κείμενα του βιβλίου ασχολούνται και με τις δύο αυτές εκδοχές, προτάσσοντας έναν διεπιστημονικό συνδυασμό του βιωματικού με τον αναλυτικό λόγο και τεκμηριώνοντας την επικαιρότητα και τη σημασία της προβληματικής...
Ο Λακάν και το πολιτικό
Σταυρακάκης Γιάννης
Ψυχογιός (2008)
Πέρα από τη συνεισφορά του στον θεωρητικό και κλινικό αναπροσανατολισμό της ψυχανάλυσης, το έργο του Ζακ Λακάν επηρεάζει ολοένα και περισσότερο τη σύγχρονη φιλοσοφία, αλλά και τις κοινωνικές επιστήμες. Συνδυάζοντας μια συνοπτική παρουσίαση του λακανικού εννοιολογικού οπλοστασίου με μια συστηματική αξιολόγηση της σημασίας του για τη σύγχρονη πολιτική θεωρία, "Ο Λακάν και το πολιτικό" αναδεικνύει τη ριζοσπαστική οπτική του Γάλλου στοχαστή πάνω στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο. Παράλληλα, οριοθετεί τη συμβολή του σ' ένα θεωρητικό στερέωμα που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την...