Τσάτσος Κωνσταντίνος 1899-1987
Tsátsos Konstantínos
Κωνσταντίνος Τσάτσος (1899-1987). Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος γεννήθηκε στην Αθήνα, πρωτότοκος γιος του δικηγόρου και πολιτικού Δημητρίου Τσάτσου και της Θεοδώρας το γένος Ευστρατιάδη με καταγωγή από την Τεργέστη. Είχε έναν μικρότερο αδερφό τον Θεμιστοκλή. Μαθήτευσε στο σχολαρχείο Μακρή, το β΄ γυμνάσιο Νεαπόλεως και το Διδασκαλείο Μέσης Εκπαιδεύσεως. Παράλληλα έκανε μαθήματα στο σπίτι του με τον Jules Basset, ο οποίος τον έστρεψε προς τη λογοτεχνία και φίλος από τα παιδικά του χρόνια με τον ποιητή Αλέξανδρο Εμπειρίκο. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1914-1918). Μετά την αποφοίτησή του εργάστηκε στο Παρίσι στην ελληνική αποστολή στο Συνέδριο Ειρήνης υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας (1920-1923) συνδέθηκε φιλικά με τον Κωστή Παλαμά. Το 1924 παντρεύτηκε τη Λιλή Ζαρίνη · ο γάμος τους δεν κράτησε πολύ. Από το 1924 ως το 1928 σπούδασε φιλοσοφία και φιλοσοφία του δικαίου στη Χαϊδελβέργη και επηρεάστηκε κυρίως από τον καθηγητή του Heinrich Rickert. Μετά την επιστροφή του στην Αθήνα ανέλαβε το δικηγορικό γραφείο του πατέρα του και το 1929 αναγορεύτηκε διδάκτωρ της Νομικής Σχολής με θέμα της διδακτορικής του διατριβής Η Νομική ως τεχνική και επιστήμη και πήρε μέρος στην ίδρυση του περιοδικού - οργάνου της ιδεαλιστικής φιλοσοφίας "Αρχείον Φιλοσοφίας και Θεωρίας Επιστημών" από κοινού με τους Παναγιώτη Κανελλόπουλο, Ιωάννη Θεοδωρακόπουλο (η μακρόχρονη φιλία του Τσάτσου με τους οποίους είχε ξεκινήσει στη Χαϊδελβέργη) και Μιχάλη Τσαμαδό. Το 1930 παντρεύτηκε την Ιωάννα Σεφεριάδη, με την οποία απέκτησε δυο κόρες τη Δέσποινα και τη Θεοδώρα. Την ίδια χρονιά εκλέχτηκε υφηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα της υφηγεσίας του Φιλοσοφία και επιστήμη του Δικαίου. Δυο χρόνια αργότερα διορίστηκε έκτακτος καθηγητής στη νεοϊδρυθείσα τότε έδρα Εισαγωγής στην Επιστήμη του Δικαίου και της Φιλοσοφίας του Δικαίου και εξέδωσε το σύγγραμμα "Το πρόβλημα της ερμηνείας του Δικαίου". Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά απορρίφτηκε πρόταση για εκλογή του σε τακτικό καθηγητή και ο Τσάτσος εξορίστηκε στη Σκύρο (1939) και τις Σπέτσες (1940). Μετά την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου το καθεστώς αρνείται να δεχτεί το αίτημά του να καταταγεί εθελοντικά και τον τοποθετεί (μαζί με τους Ι.Κακριδή και Ι. Θεοδωρακόπουλο) στην Πνευματική Επιστράτευση του Πολέμου. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής πήρε μέρος σε ομάδα φυγάδευσης ελλήνων και άγγλων αξιωματικών και στις οργανώσεις ΕΟΧΑ, ΕΚΚΑ και Σοσιαλιστική Ένωση (βραχύβια πολιτική οργάνωση με αντιβασιλικό και αντικομουνιστικό προσανατολισμό). Παύτηκε από τη θέση του στο πανεπιστήμιο και διώχτηκε όταν την παραμονή της 28ης Οκτωβρίου 1941 μέσα στο αμφιθέατρο κήρυξε την επομένη ημέρα εθνική επέτειο ελευθερίας. Από το 1944 ως το 1945 διέφυγε στη Μέση Ανατολή, όπου διορίστηκε τεχνικός σύμβουλος της εξόριστης κυβέρνησης Τσουδερού. Στην Ελλάδα επέστρεψε μετά την απελευθέρωση και το 1946 παραιτήθηκε από το πανεπιστήμιο. Διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών και Προνοίας (1945), βουλευτής Αθηνών (1946), υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (1949-50), υφυπουργός Συντονισμού (1950-1951), υπουργός Προεδρίας (1956-1961), υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας (1962-1963), υπουργός Δικαιοσύνης (1967), υπουργός Πολιτισμού (1974), πρώτος Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας (1975). Το 1953 ταξίδεψε στις Η.Π.Α., όπου δίδαξε για δυο χρόνια στο ελεύθερο πανεπιστήμιο του Ευάγγελου Παπανούτσου Αθήναιον. Υπήρξε συνιδρυτής της ΕΡΕ. Το 1961 εκλέχτηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 1965 πρόεδρός της. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Παπαδόπουλου συμμετείχε στην έκδοση της "Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους" της Εκδοτικής Αθηνών. Το 1975 από τη θέση του Προέδρου Επιτροπής του Συντάγματος διέταξε το κάψιμο των φακέλων πολιτικών φρονημάτων των υπαλλήλων του Υπουργείου Πολιτισμού που είχε συντάξει το δικτατορικό καθεστώς. Υπήρξε επίτιμος διδάκτορας του πανεπιστημίου της Σορβόννης, ξένος εταίρος της Ακαδημίας Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού (1979), ξένος εταίρος της Βασιλικής Ακαδημίας του Μαρόκκου και της Ακαδημίας της Ρουμανίας (1980), μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών Τέχνης και Γραμμάτων. Για την προώθηση της ιδέας της Ενωμένης Ευρώπης τιμήθηκε με το βραβείο του Ιδρύματος Κουντεχόβε-Καλλέργη. Πέθανε το 1987 στην τελευταία κατοικία του στην Κηφισιά. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Κωνσταντίνου Τσάτσου βλ. Τσιρόπουλος Κώστας Ε., "Τσάτσος Κωνσταντίνος", Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 9β. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988, Μυλωνά Δέσποινα, "Χρονολόγιο Κωνσταντίνου Τσάτσου", Επτά Ημέρες Καθημερινής, 19/10/1997, σ.3-7 και Μυλωνά-Τσάτσου Δέσποινα, "Βιοχρονολόγιο Κωνσταντίνου Δημ. Τσάτσου", Νέα Εστία 142, Χριστούγεννα 1997, αρ.1690, σ.3-10. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Αέναον σήμα του Ανδρέα Κάλβου
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1986)
Στου Ανδρέου Κάλβου το κρυσταλωμένο έργο βρίσκει στην γλώσσα μας την πιο εκπλήττουσα, περίλαμπρη εμφάνειά του το απερίγραπτο μυστήριο της Ποίησης. Έργο λιγοστό εκλεκτικής και μονήρους ύπαρξης, που έζησε τον νοητό της βίο κοντά στον βωμό της Πατρίδας, μέσα σε δάσος δαφνών, αναδύεται κάθε μέρα, όσο πιο ευαίσθητη και σοφή γίνεται η ψυχή μας μέσα στην ποίηση, υψηλότερο, μυστηριωδέστερο, ακήρατο - καθώς η αβέβαιη μορφή του ποιητή παραμένει επίμονα στο ημίφως, και μετά την σιωπή του θανάτου που ελευθέρωσε τις γλώσσες του έργου του. Έργο κρημνώδες, φανέρωση της αριστοκρατικό...
Αναφορά στον Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλο
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1983)
Όσο περνά ο καιρός τόσο και καθαρότερη, τόσο και λαμπρότερη γίνεται μέσα μας και μέσα στα πνευματικά στήθη του Έθνους μας η μορφή του Ι.Ν. Θεοδωρακόπουλου - μορφή τίμια και συγκλονιστικά μεγάλη για τον Νεοελληνικό πολιτισμό και την πνευματική μοίρα της Ευρώπης. Γιατί ο χρόνος είναι το ψυχρό χωνευτήρι απ' όπου διαβαίνοντας ο αναπαυμένος στο μητρικό χώμα άνθρωπος, ξαναέρχεται στην ζωή μετασχηματισμένος, με τα γνωρίσματα του πνεύματος και μόνο. Από αυτή την απόσταση που δημιουργεί το τραγικό ρήγμα του θανάτου αντικρύζουμε σήμερα τον Ι.Ν. Θεοδωρακόπουλο να στέκεται ψηλά, πολ...
Αποχαιρετισμός
Τσάτσος Κωνσταντίνος 1899-1987
Ευθύνη (1995)
Στη νιότη του ο άνθρωπος παλεύει να γνωρίσει και να κυβερνήσει το σώμα του· στα γεράματά του να το συντηρήσει, να το σώσει ή, τέλος, ν' απαλλαγεί από αυτό ανώδυνα. Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος προετοίμασε το λογοσέλιδο αυτό βιβλίο όταν πια είχε συνειδητοποιήσει, και με πόση οδυνηρή καρτερία, πως δεν μπορούσε πλέον να σώσει το σώμα του και προσπαθούσε, με άκρα αξιοπρέπεια, ν' απαλλαγεί όσο πιο ανώδυνα γινόταν από αυτό. Τότε ήταν, αρχές φθινοπώρου του 1986, που μου εμπιστεύτηκε πως είχε αποφασίσει να δημοσιεύσει τον πρώτο τόμο της "Αυτοβιογραφίας" του που μου είχε δώσει να με...
Δημοσθένης
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2000)
Για δεύτερη φορά επιχειρώ να ερμηνεύσω και να σχολιάσω ένα αρχαίο κείμενο, αν και δεν είμαι κλασικός φιλόλογος. Την πρώτη φορά μεταφράζοντας έξι λόγους του Κικέρωνος, θέλησα κυρίως να δείξω πως η δημοτική προσαρμόζεται άνετα στο υψηλό ρητορικό ύφος. δεν νομίζω πως στο σημείο αυτό προσθέτω πολλά με τούτο το δεύτερο δείγμα. Άλλοι είναι κυρίως οι λόγοι που με ξαναφέρνουν σε αυτού του είδους την ενασχόληση. Πρώτα η επιθυμία μου να καταστήσω προσιτά, με τον τρόπο μου, στο σύγχρονο Έλληνα μερικά από τα κορυφαία επιτεύγματα της ελληνικής ρητορικής τέχνης και γενικά του ελληνικού λ...
Δημοσθένης
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2000)
Για δεύτερη φορά επιχειρώ να ερμηνεύσω και να σχολιάσω ένα αρχαίο κείμενο, αν και δεν είμαι κλασικός φιλόλογος. Την πρώτη φορά μεταφράζοντας έξι λόγους του Κικέρωνος, θέλησα κυρίως να δείξω πως η δημοτική προσαρμόζεται άνετα στο υψηλό ρητορικό ύφος. δεν νομίζω πως στο σημείο αυτό προσθέτω πολλά με τούτο το δεύτερο δείγμα. Άλλοι είναι κυρίως οι λόγοι που με ξαναφέρνουν σε αυτού του είδους την ενασχόληση. Πρώτα η επιθυμία μου να καταστήσω προσιτά, με τον τρόπο μου, στο σύγχρονο Έλληνα μερικά από τα κορυφαία επιτεύγματα της ελληνικής ρητορικής τέχνης και γενικά του ελληνικού λ...
Διάλογοι σε μοναστήρι
Τσάτσος Κωνσταντίνος 1899-1987
Ευθύνη (2011)
Το πολύπλευρο πνεύμα έχει πολλούς τρόπους να φανερώνεται. Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος εκφράστηκε επί δεκαετίες τόσο με τον θεωρητικό όσο και με τον πρακτικό λόγο. Όταν το στρατιωτικό πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 του στέρησε τη δυνατότητα της πολιτικής δράσης, αποσύρθηκε στη μοναξιά, με την οποία είχε ερωτοτροπήσει ανέκαθεν, και έγραψε τους δώδεκα Διαλόγους σε μοναστήρι, που δημοσιεύτηκαν απο τις "Εκδόσεις των Φίλων" το 1974, το έτος που αποκαταστάθηκε η δημοκρατία και που ο ίδιος ξαναγύρισε στην πολιτική δράση. Οι διάλογοι τοποθετούνται στη Μονή της Μεταμορφώσεως, σ' ένα...
Ελληνική μυθολογία
Συλλογικό έργο
Εκδοτική Αθηνών (1986)
[...] Για πρώτη φορά στην "Ελληνική μυθολογία" της Εκδοτικής Αθηνών, καλύπτεται όλο το μυθολογικό υλικό που μας παρέδωσε η αρχαία γραμματεία ως τις μικρότερες πτυχές του. Έτσι εξιστορούνται και αναλύονται οι μύθοι για όλες τις θεότητες, από το Δωδεκάθεο ως τους μικρότερους θεούς, και για όλους τους ήρωες, από τους πανελλήνιους ως τους τοπικούς. Εξετάζονται επίσης όλες οι παραλλαγές των μύθων και οι τοπικές παραδόσεις που σώθηκαν ως σήμερα.[....]
Ελληνική Μυθολογία: Εισαγωγή, ανάλυση και ερμηνεία του ελληνικού μύθου
Συλλογικό έργο
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2013)
Ο πρώτος και εισαγωγικός αυτός τόμος της σειράς "Ελληνική Μυθολογία" αποτελεί τη βάση για την κατανόηση των αρχαίων μύθων. Εξετάζεται η έννοια "μύθος" στην πορεία της από τους αρχαίους έως τους νεότερους χρόνους και επιχειρείται η προσέγγιση της μυθικής σκέψης ως της ανθρώπινης προσπάθειας να αντιμετωπίσει τα ερωτήματα για το πώς γεννήθηκε ο κόσμος και ποιες ανώτερες δυνάμεις τον κυβερνούν, προτού ο άνθρωπος φτάσει σε προχωρημένα στάδια του πολιτισμού και επιχειρήσει να δώσει απαντήσεις με τη λογική. Επίσης, διερευνάται ο λόγος για τον οποίο οι θεοί και οι ήρωες της ελληνικ...
Επιστροφή στον Κωστή Παλαμά
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1983)
Κανένας άλλος ποιητής μέσα στον χώρο του Νεοελληνικού Πολιτισμού δεν υψώθηκε ως συμπέρασμα Ιστορίας, Ζωής, Ποίησης και Πείρας· μόνον ο Κωστής Παλαμάς. Στην υψηλή του μορφή και στο ευρύτατο έργο του, συναίρεσε με τρόπο δημιουργικό όλα όσα οι Έλληνες εβίωσαν κι έπαθαν πάνω στη γη πλάθοντας Ιστορία κι Ομορφιά. Για τούτο δίκαια του αναγνωρίστηκε η δάφνη του εθνικού Ποιητή. Στην τελευταία περίοδο της ζωής του, ο Παλαμάς είδε να φυτρώνει ορμητικά η Νέα Ποίηση κι άκουσε τον ήχο της αξίνας που γκρέμιζε τα παλιά. Εκείνος δεν ήταν γκρεμιστής αλλά χτίστης. Δεν είχε έρθει ως άρνηση...
Η 28η Οκτωβρίου 1940
Συλλογικό έργο
Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη (1978)
Με τον προεδρικό μου λόγο της 13ης Ιανουαρίου 1977 έκαμα έναν απολογισμό, που ήταν καρπός επίπονης έρευνας στους πενήντα πολυσέλιδους τόμους των Πρακτικών της Ακαδημίας Αθηνών. Ο απολογισμός προσπάθησε να δείξει ποια ήταν η προσφορά των λογοτεχνών Ακαδημαϊκών στα πρώτα πενήντα χρόνια της Ακαδημίας, αλλά και πόσο άγνωστη έμεινε η προσφορά αυτή, σκορπισμένη στους τόμους των Πρακτικών της. Κ' επρόσθετα ότι τα κείμενα αυτά αποτελούν μια πολύ σημαντική κριτική σελίδα της Ελληνικής Γραμματείας και ότι θα είναι μια ζωηρότατη έκπληξη για τους νέους μας, όταν τα γνωρίσουν και με προ...
Η Ελλάδα στη Γαλλία
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1979)
Τον περασμένο Απρίλιο, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κύριος Κωνσταντίνος Τσάτσος, συνοδευόμενος από την σύζυγό του κυρία Ιωάννα Τσάτσου, πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στη Γαλλία, ύστερ' από πρόσκληση του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας κ. Βαλερύ Ζισκάρ ντ' Εσταίν. Η επίσκεψη αυτή, πέρα από τον εθιμοτυπικό της χαρακτήρα, έδωσε αφορμή, σε μια κρίσιμη στιγμή του Έθνους μας, ν' ακουστούν και από τα χείλη του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας αλλά κι από τα χείλη των Γάλλων επισήμων λόγοι σπουδαίοι που καθορίζουν και τη θέση της Ελλάδας μέσα στο σημερινό κόσμο, κα...