Νιρβάνας Παύλος 1866-1937
Nirvánas Pávlos
Ο Παύλος Νιρβάνας (1866-1937, λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Πέτρου Αποστολίδη), γεννήθηκε στη Μαριούπολη της Ρωσίας, γιος του εμπόρου Κωνσταντίνου Απ. Κουμιώτη από τη Σκόπελο και της Μαριέτας Ιω. Ράλλη από τη γνωστή οικογένεια της Χίου. Σε παιδική ηλικία εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στον Πειραιά, όπου ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1883-1890) και μετά την αποφοίτησή του κατατάχθηκε στο βασιλικό ναυτικό ως ανθυπίατρος. Η πορεία του ήταν ανοδική και ως το 1922, οπότε παραιτήθηκε με το βαθμό του αρχίατρου είχε διατελέσει πρόεδρος της Ανώτατης Υγειονομικής Επιτροπής του Ναυτικού και τμηματάρχης του Υπουργείου Ναυτικών. Μετά την παραίτησή του αφοσιώθηκε στη δημοσιογραφία και τη συγγραφή. Το 1928 έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Πέθανε στην Αθήνα σε ηλικία εξηνταενός χρόνων. Από τα μαθητικά του χρόνια έδωσε δείγματα της αγάπης του για τη λογοτεχνία και σε νεαρή ηλικία δημοσίευσε άρθρα στις εφημερίδες του Πειραιά "Σφαίρα" και "Πρόνοια". Η πρώτη επίσημη εμφάνιση του Νιρβάνα στα γράμματα τοποθετείται το 1884, οπότε εξέδωσε την ποιητική συλλογή "Δάφναι εις την 25ην Μαρτίου". Παράλληλα άρχισε να δημοσιεύει χρονογραφήματα (στις εφημερίδες "Άστυ", "Ακρόπολη" και από το 1905 στην "Εστία" με το ψευδώνυμο Κύριος Άσοφος) και κείμενα σε λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής ("Τέχνη", "Παναθήναια", "Νέα Εστία", "Το Περιοδικόν μας", "Ασμοδαίος", "Μη χάνεσαι", κ.α.). Σε νεαρή ηλικία πήρε επίσης μέρος στην έκδοση του σατιρικού περιοδικού "Αθήναι" ως μέλος της λογοτεχνικής Συντροφιάς των Δώδεκα. Η δεύτερη και τελευταία ποιητική του συλλογή είχε τίτλο "Παγά λαλέουσα" (1907) ενώ έγραψε επίσης μελέτες, κριτικά δοκίμια, διηγήματα, θεατρικά έργα και δύο μεταφράσεις από τον Πλάτωνα και τον Κνουτ Χάμσουν. Ο Παύλος Νιρβάνας τοποθετείται τόσο χρονικά όσο και βάσει του συνόλου του έργου του στον κύκλο του Κωστή Παλαμά. Η γραφή του είναι επηρεασμένη από τα ευρωπαϊκά καλλιτεχνικά ρεύματα του αισθητισμού και συμβολισμού, καθώς και από τη φιλοσοφική σκέψη του Φρειδερίκου Νίτσε, με την οποία ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή από τις σελίδες της "Τέχνης" του Κώστα Χατζόπουλου, όπου υπήρξε συνιδρυτής. Αξιόλογα είναι τα κριτικά του δοκίμια, ενώ στο χώρο της πεζογραφίας ασχολήθηκε αρχικά με το διήγημα και στη συνέχεια με το μυθιστόρημα. Στο πεζογραφικό του έργο κυριαρχούν ηθογραφικά και ψυχογραφικά στοιχεία, ενώ τα θεατρικά του έργα κινούνται στα πρότυπα της ιψενικής γραφής. Έντονη παρουσιάζεται στο έργο του η επιρροή που δέχτηκε από τη φιλοσοφία του Νίτσε. Η γλωσσική του έκφραση πέρασε σταδιακά από την καθαρεύουσα σε μια μεικτή γλώσσα και τέλος στη δημοτική, με σταθερό χαρακτηριστικό το εξαιρετικά φροντισμένο ύφος. Το 1928 αναγορεύτηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, θέση από την οποία συνέβαλε στην ανάδειξη λογοτεχνών όπως οι Ιωάννης Κονδυλάκης, Σπύρος Μελάς και Γρηγόριος Ξενόπουλος. Πέθανε από βρογχοπνευμονία στο σπίτι του στο Μαρούσι. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Παύλου Νιρβάνα βλ. Τέλλος Άγρας, "Νιρβάνας Παύλος", στη "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια", τ.18, Πυρσός, 1932 (αναδημοσιεύεται στον τόμο Τέλλος Άγρας, "Κριτικά, Τρίτος τόμος", της σειράς "Μορφές και κείμενα της πεζογραφίας μας", επιμ. Κ. Στεργιόπουλος, Ερμής, 1984), Γ. Βαλέτας, "Βιογραφικός-χρονολογικός πίνακας", στα "Άπαντα Παύλου Νιρβάνα", τ. Α΄, Αθήνα, 1967, Μ. Γ. Μερακλής, "Παύλος Νιρβάνας", στο "Η ελληνική ποίηση: Ρομαντικοί-εποχή του Παλαμά-μεταπαλαμικοί: ανθολογία, γραμματολογία", Σοκόλης, 1977, Δημήτρης Γιάκος, "Νιρβάνας Παύλος", στη "Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", τ. 10, Χάρη Πάτση, χ.χ., Αλέξανδρος Αργυρίου, "Νιρβάνας Παύλος", στο "Παγκόσμιο βιογραφικό λεξικό", τ. 7. Εκδοτική Αθηνών, 1987, Μαριάννα Δήτσα , "Παύλος Νιρβάνας", στο "Η παλαιότερη πεζογραφία μας· από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο", τ. Θ΄ (1900-1914), Σοκόλης, 1997, και Βασίλης Δ. Αναγνωστόπουλος, Ευδοκία Παραδείση, "Νιρβάνας Παύλος", στο "Λεξικό νεοελληνικής λογοτεχνίας", Εκδόσεις Πατάκη, 2007. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Χριστουγεννιάτικες ιστορίες
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Καστανιώτη (2009)
Το βιβλίο αυτό συγκεντρώνει χριστουγεννιάτικα διηγήματα γραμμένα από σημαντικούς Έλληνες συγγραφείς, κυρίως του 20ού αιώνα. Πρόκειται για κείμενα που αναδίδουν μελωδίες και εικόνες των γιορτών και διαπνέονται από τον βαθύ ανθρωπισμό που αναβιώνει στο τέλος κάθε χρόνου σε όλα τα σημεία της γης, μαζί με τη φάτνη, τα λαμπιόνια, τα κάλαντα, το χιόνι, τα δώρα και το φλουρί της βασιλόπιτας. Τα μηνύματα που κρύβονται σε αυτά τα διηγήματα προκύπτουν από τις συγκινήσεις και τα πάθη των ηρώων τους, αλλά πρωτίστως μαρτυρούν την ευαισθησία των ίδιων των δημιουργών τους. Δίχως άλλ...
Χριστούγεννα και χιονιάς
Συλλογικό έργο
Νάρκισσος (2013)
Χριστουγεννιάτικα και πρωτοχρονιάτικα διηγήματα και αφηγήσεις, από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα ως τις μέρες μας. Στην ανθολογία "Χριστούγεννα και Χιονιάς" επιλέχθηκαν πενήντα τέσσερα διηγήματα, κυρίως, από τριαντατέσσερις σημαντικούς Έλληνες συγγραφείς και δημιουργούς, με γνώμονα τη συνύπαρξη και συνήχηση διαφορετικών φωνών σε ένα ευρύ γιορταστικό πεδίο, χάριν μεγαλύτερης αναγνωστικής απόλαυσης. Με σκηνικό τις μέρες των Χριστουγέννων, προσωπικά βιώματα και μυθοπλασία -σε μεγάλες στιγμές- συνυφαίνονται και εμπνέουν κάθε λογής αφηγηματικά κείμενα, που αποτυπώνουν με...
Το έγκλημα του ψυχικού
Νιρβάνας Παύλος 1866-1937
Ίνδικτος (2006)
Στην περιοχή του Ψυχικού ανακαλύπτεται το πτώμα νεαρής γυναίκας, δολοφονημένης με άγριο τρόπο. Η αστυνομία εξαπολύει ανθρωποκυνηγητό για τον εντοπισμό του δράστη, αλλά οι έρευνες δεν φέρνουν χειροπιαστά αποτελέσματα. Εντούτοις, το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για το έγκλημα παραμένει αμείωτο, τροφοδοτούμενο κυρίως από το νοσηρό παραλήρημα του Τύπου. Στο κλίμα αυτό, ο φοιτητής της ιατρικής Νίκος Μολοχάνθης, συλλαμβάνει ένα αμετροεπές και ακραίο σχέδιο: επιδιώκοντας να ελκύσει το γενικό ενδιαφέρον "σκηνοθετεί" μεθοδικά την αυτoενοχοποίησή του ως δράστης του "στυγερού εγκλήματ...
Το αγριολούλουδο
Νιρβάνας Παύλος 1866-1937
Πελεκάνος (2012)
Το μυθιστόρημα "Αγριολούλουδο" είναι μία ερωτική ιστορία έντονου πάθους και δριμείας κριτικής απέναντι στην υποκρισία της "καλής" αθηναϊκής κοινωνίας
Το αγριολούλουδο
Νιρβάνας Παύλος 1866-1937
Εκδόσεις Πατάκη (2009)
Το "Αγριολούλουδο" δεν είναι μακροσκελές διήγημα. Υπάρχει εδώ ένας τύπος, παρμένος, αρπαγμένος, βαλμένος πότε στο ένα, πότε στο άλλο φως, παρακολουθούμενος καθαρά εις όλην την εξέλιξίν του με χαρακτηριστικά γεγονότα, χαρακτηριστικά λόγια και κινήματα. Υπάρχει εδώ μια ιστορία εσωτερικής ζωής [...]. Και το αγριολούλουδο ξερριζώνεται. Αγαπά, υποτάσσεται, αλλά δεν μπορεί να συνηθίση εις το νέον περιβάλλον, δεν μπορεί να συμμορφωθή προς τα πρωτευουσιάνικα ήθη και έθιμα. Εγκαρτερεί, αφοσιώνεται, θυσιάζεται αενάως. Αλλά η ζωή της Μαρίας είναι τώρα ένας αδιάκοπος θρήνος κρυφός, μυσ...
Το αγριολούλουδο
Νιρβάνας Παύλος 1866-1937
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2011)
"- Προσέξετε, κύριε Αλκή, μην κάμετε στο αθώο αυτό πλάσμα περισσότερο κακό απ' όσο φοβάσθε να κάμετε στον εαυτό σας". Το "Αγριολούλουδο" (1924) είναι το πιο δημοφιλές έργο του Παύλου Νιρβάνα. Ο ήρωας, ο Άλκης, νεαρός γιατρός από αστική οικονένεια της Αθήνας, ταξιδεύει σ' ένα ορεινό καταφύγιο στον Αίνο της Κεφαλονιάς, για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στη Μίνα, μια φθισική, νέα και πανέξυπνη γυναίκα. Εκεί, σ' εκείνο το ασύγκριτου κάλλους τοπίο, γνωρίζει το "αγριολούλουδο", τη Μαρία, την απόλυτη, την ιδανική, την πρωτογενή γυναικεία ομορφιά. Όταν όμως ο Άλκης αποφασίζει ν...
Το αγριολούλουδο
Νιρβάνας Παύλος 1866-1937
Νίκας / Ελληνική Παιδεία Α.Ε. (2018)
Ο Άλκης είναι νέος, ενθουσιώδης και ψάχνει την αγάπη. Μετά από πόνο και απογοητεύσεις τη βρίσκει στην αγκαλιά της Μαρίας, μιας μικρής χωριατοπούλας. Το "αγριολούλουδο" της καρδιάς του "φύτρωσε" σε ένα χωριό της Κεφαλλονιάς. Εκεί το γνώρισε, γοητεύτηκε από την άγρια ομορφιά του, το παντρεύτηκε και μετά, απότομα, το έκοψε και το έφερε στην Αθήνα. Θα αντέξει μια αθώα και καθαρή ψυχή την υποκρισία της "καλής" αθηναϊκής κοινωνίας; Άραγε η αγάπη νικάει πάντα;
Το αγιολούλουδο
Νιρβάνας Παύλος 1866-1937
Πελεκάνος (2011)
Το μυθιστόρημα "Αγριολούλουδο" είναι μία ερωτική ιστορία έντονου πάθους και δριμείας κριτικής απέναντι στην υποκρισία της "καλής" αθηναϊκής κοινωνίας.
Ποιος είν' τρελλός από έρωτα
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Καστανιώτη (2007)
Όλων των παθών και όλων των μαρτυρίων τόπος η ποίηση. Αλλά και τόπος προνομιακός του πιο ριζικού μας πάθους και του πιο προσωπικού μας μαρτυρίου. Κι ίσως ίσως και της πιο ολόδικής μας μαρτυρίας - τόπος δηλαδή του έρωτα. Από τα απλούστατα στιχάκια των ημερολογίων στον τοίχο, από τις νεανικές ρίμες των παλιών λευκωμάτων, από τα λόγια των τραγουδιών και, προπαντός, από τους δικούς μας έμμετρους αναστεναγμούς καθώς κοιτάμε στη γωνία το ρολόι, από όλα αυτά τα απολύτως καθημερινά ίσαμε τις πολύτροπες συνθέσεις των ποιητών μας, παντού ο ίδιος, παράξενα ομοιόμορφος, ρυθμός. Παντ...
Πειραιάς
Συλλογικό έργο
Τσαμαντάκη (2009)
Ένα ανθολόγιο είναι πρώτ' απ' όλα μια επιλογή. Από το πλήθος των κειμένων πρέπει, με κάποια κριτήρια, αλλά να επιλέξεις και άλλα να αφήσεις στην άκρη. Ένα κριτήριό μας ήταν τα καλά κείμενα, αλλά δεν ήταν το κυριότερο. Γι' αυτό και ορισμένα τα παραλείψαμε, όχι χωρίς δυσκολία. Ο πρώτος στόχος μας ήταν να περιδιαβούμε τον Πειραιά μέσα από αφηγήσεις για τους τόπους του και τους ανθρώπους του. Και, επίσης, να παρακάμψουμε, αν μπορούμε, την στερεότυπη εικόνα για την πόλη που έχει μετασχηματιστεί και κυριαρχήσει μεταπολεμικά και μέχρι σήμερα. Στραφήκαμε σε όλων των ειδών τις αφηγή...
Πάσχα των Ελλήνων
Συλλογικό έργο
Άγκυρα (2008)
Εννέα ιστορίες και ένα ποίημα που γιορτάζουν την πιο λαμπρή γιορτή της Χριστιανοσύνης, που ταξιδεύουν σε κατακόκκινα λιβάδια γεμάτα παπαρούνες, τρεμολάμπουν μαζί με τις αναστάσιμες λαμπάδες, ταξιδεύουν σε ήθη κι έθιμα της πατρίδας μας. Εμπνευσμένα από κείμενα μερικών από τους πιο αγαπημένους Έλληνες, κλασικούς συγγραφείς: Ανδρέα Καρκαβίτσα, Κώστα Κρυστάλλη, Αλέξανδρο Μωραϊτίδη, Παύλο Νιρβάνα, Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, Διονύσιο Σολωμό, Γεώργιο Σουρή.
Πάσχα των Ελλήνων
Συλλογικό έργο
Άγκυρα (2013)
Αχ, πατρίδα µου µικρή, πόσο µεγάλη είναι η θρησκεία σου! Το "Πάσχα των Ελλήνων" είναι θησαυρός. Το ζεις και ρουφάς τα δευτερόλεπτά του, αναπνέεις τα αρώµατά του, ζεις στιγµές γεµάτες µαγεία, αχόρταστη µαγεία. Εννέα ιστορίες και ένα ποίημα που γιορτάζουν την πιο λαµπρή γιορτή της Χριστιανοσύνης, που ταξιδεύουν σε κατακόκκινα λιβάδια γεµάτα παπαρούνες, τρεµολάµπουν µαζί µε τις αναστάσιµες λαµπάδες, ταξιδεύουν σε ήθη κι έθιµα της πατρίδας µας. Εµπνευσµένα από κείμενα μερικών από τους πιο αγαπηµένους Έλληνες, κλασικούς συγγραφείς: Ανδρέα Καρκαβίτσα, Κώστα Κρυστάλλη, Αλέ...
Ομόπλουν πλοίον
Συλλογικό έργο
Γνώση (1990)
Στο βιβλίο τούτο, είδος προδρόμου της φιλολογικής έκδοσης των "Διηγημάτων" και των "Ταξιδιωτικών" του Μωραϊτίδη από τους εκδοτικούς οίκους "Γνώση" και "Στιγμή"¨, αναδημοσιεύονται πέντε κείμενα για τη ζωή και το έργο του αποκαλούμενου συνήθως "άλλου Αλέξανδρου". [...] Περιέχονται τα κείμενα: - Τέλλος Άγρας, "Τα διηγήματα του Μωραϊτίδη" - Κωστής Παλαμάς, "Λόγος περί του έργου του Α. Μωραϊτίδου" - Παύλος Νιρβάνας, "Ο μοναχός Ανδρόνικος" - Κώστας Στεργιόπουλος, "Η περίπτωση του Αλέξανδρου Μωραϊτίδη" - Ν. Γ. Πεντζίκης, "Περί Αλέξανδρου Μωραϊτίδη"
Οι πιο αγαπημένες ιστορίες για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά
Συλλογικό έργο
Μίνωας (2007)
Ο Γ. Βιζυηνός, ο Αν. Καρκαβίτσα, ο Κ. Κρυστάλλης, ο Αλ. Μωραϊτίδης, η Λ. Νάκου, ο Π. Νιρβάνας και ο Αλ. Παπαδιαμάντης σε ένα μοναδικό βιβλίο διασκευασμένο για παιδιά.