Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Theotókis Konstantínos
Θεοτόκης Κωνσταντίνος (1872-1923). Ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης γεννήθηκε το 1872 στην Κέρκυρα, γιος του Μάρκου Θεοτόκη και της Αγγελικής Πολυλά, ανιψιάς του Ιάκωβου Πολυλά. Είχε δυο αδερφούς. Έμαθε τα πρώτα γράμματα στο ιδιωτικό σχολείο Κοντούτη, στη συνέχεια φοίτησε για οχτώ χρόνια στο Εκπαιδευτήριο Καποδίστριας και τέλειωσε το γυμνάσιο το 1888. Μαθητής ακόμα έγραψε το σχολικό εγχειρίδιο Εγχειρίδιον προς κατασκευήν διαφόρων εκ χάρτου παιγνίων. Μέρος πρώτον : Το πτηνόν. Την ίδια περίοδο ξεκίνησε και το ενδιαφέρον του για τις φυσικές επιστήμες και το 1884 σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών εξέδωσε με τον αδερφό του Κωνσταντίνο την εφημερίδα Ελπίς. Το 1887 εξέδωσε μια μελέτη για τον ηλεκτροχημικό τηλέγραφο και έστειλε μια μελέτη για το κυβερνώμενο αερόστατο στη Γαλλική Ακαδημία των Επιστημών που επαινέθηκε.Το 1889 γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης για σπουδές φυσικομαθηματικών επιστημών. Η κοσμική και σπάταλη ζωή που επέλεξε τον οδήγησε δυο χρόνια αργότερα για συνέχιση των σπουδών του στη Βενετία. Εκεί σύναψε δεσμό με τη βαρώνη Ερνεστίνη φον Μάλοβιτς, δεκαεφτά χρόνια μεγαλύτερή του, από την οποία χώρισε προσωρινά κατόπιν παρέμβασης του πατέρα του τον ίδιο χρόνο, την παντρεύτηκε όμως δυο χρόνια αργότερα στη Βοημία. Ένα χρόνο αργότερα εγκαταστάθηκε με τη σύζυγό του στον πύργο των Καρουσάδων. Τότε χρονολογείται και η έναρξη της βαθιάς φιλίας του με το Λορέντζο Μαβίλη, με τον οποίο πήρε μέρος στην κρητική επανάσταση και στον πόλεμο του 1897 και από τον οποίο υιοθέτησε το ενδιαφέρον του για τη σανσκριτική μυθολογία. Στη συνέχεια ο Κωνσταντίνος έφυγε για σπουδές έξι μηνών στο Γκρατς της Αυστρίας, όπου ήρθε σε επαφή με τη σκέψη του Μαρξ και του Νίτσε και στράφηκε προς τις θεωρητικές επιστήμες. Το 1895 εξέδωσε ένα ρομάντζο στα γαλλικά, το 1899 δημοσίευσε σε συνέχειες το Πάθος και το Πίστομα στο περιοδικό Τέχνη του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου. Το 1900 πέθανε η κόρη του Ερνεστίνη από μηνιγγίτιδα σε ηλικία πέντε ετών. Το 1901δημοσίευσε στο Διόνυσο το διήγημα Juventus Mundi και τον επόμενο χρόνο την Κασσώπη. Το 1902 επισκέφτηκε τη Ζάκυνθο με αφορμή τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του Σολωμού και τον ίδιο χρόνο δημοσίευσε ένα άρθρο για το Σολωμό στην εφημερίδα Neue Presse της Βιέννης. Το 1903 γνωρίστηκε με την μετέπειτα στενή φίλη του Ειρήνη Δεντρινού και το 1904 δημοσίευσε στο Νουμά τη διατριβή του Σανσκριτική και καθαρεύουσα. Το 1905 οργάνωσε συνέδριο δημοτικιστών στην Κέρκυρα με αφορμή την εκεί επίσκεψη του Αλέξανδρου Πάλλη. Οι καλεσμένοι επίσης Κωστής Παλαμάς, Γιάννης Ψυχάρης και Ιωάννης Γρυπάρης δεν παρευρέθηκαν. Στη διετία 1907-1909 βρέθηκε στο πανεπιστήμιο του Μονάχου για σπουδές και επέστρεψε στην Κέρκυρα, όπου υποδέχτηκε τον σοσιαλιστή Μαζαράκη. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Σοσιαλιστικού Ομίλου Κερκύρας και κατόπιν του Αλληλοβοηθητικού Εργατικού Συνδέσμου Κερκύρας και το 1912 τιμήθηκε με το παράσημο του Σταυρού του Σωτήρος από την κυβέρνηση, βραβείο που όμως δε δέχτηκε. Το 1916 συμμετείχε σε ειδική αποστολή του επαναστατικού κινήματος Θεσσαλονίκης στη Ρώμη μετά από ανάθεση του τότε υπουργού Εξωτερικών Νικολάου Πολίτη. Επέστρεψε στην Κέρκυρα και διορίστηκε αντιπρόσωπος της κυβέρνησης στην Κέρκυρα, θέση από την οποία παραιτήθηκε τον ίδιο χρόνο. Το 1917 μετά την πτώση της αυστροουγγρικής μοναρχίας ο Θεοτόκης και η σύζυγός του καταστράφηκαν οικονομικά. Η υγεία του κλονίστηκε. Εργάστηκε σποραδικά ως διευθυντής λογοκρισίας (για δυο μέρες), ως υπάλληλος των εκδόσεων Ελευθερουδάκη, της Υπηρεσίας Ξένων και Εκθέσεων και της Εθνικής Βιβλιοθήκης, ενώ δεν έπαψε σ’ όλη τη ζωή του να δημοσιεύει πεζογραφικά, ποιητικά και μεταφραστικά έργα του σε πολλά λογοτεχνικά και εφημερίδες (όπως Η Τέχνη, ο Νουμάς, ο Διόνυσος κ.α.).Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ήταν πολύ δύσκολα λόγω της άθλιας οικονομικής του κατάστασης και της αρρώστιας του . Εγχειρίστηκε στον Ευαγγελισμό και οι γιατροί τον συμβούλεψαν να φύγει για την Κέρκυρα, όπου πέθανε την πρώτη Ιουλίου του 1923, αφήνοντας ανολοκλήρωτο το τελευταίο του έργο με τίτλο Ο παπά Ιορδάνης περίχαρος και η ενορία του. Στο χώρο της πρωτότυπης λογοτεχνικής δημιουργίας ο Θεοτόκης ασχολήθηκε κυρίως με την πεζογραφία. Ξεκίνησε γράφοντας διηγήματα (κυρίως κατά την περίοδο 1898-1910) με επιρροές από τον γερμανικό ιδεαλισμό και τη σκέψη του Νίτσε και θέματα μυθολογικά μεσαιωνικά και άλλα, όλα απομακρυσμένα από τη σύγχρονή του πραγματικότητα. Σύντομα άλλαξε κατεύθυνση και διέγραψε μια εξελικτική πορεία από την ψυχογραφική ηθογραφία και την αισθητιστική γραφή, προς τον ιδεολογικά φορτισμένο κοινωνικό ρεαλισμό (επιρροές από το σοσιαλισμό) και το νατουραλισμό. Σταθμοί της πορείας του στάθηκαν Το Πάθος, Το Πίστομα, Η τιμή και το χρήμα, Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλλα. Στο χώρο της ποίησης έγραψε 32 σονέτα με ερωτική κυρίως θεματολογία. Άξιες λόγου είναι επίσης οι φιλολογικές του μελέτες και οι εξαιρετικά φροντισμένες μεταφράσεις σημαντικών έργων της παλαιότερης και σύγχρονής του παγκόσμιας λογοτεχνίας (ο Θεοτόκης μιλούσε δέκα γλώσσες), με τις οποίες στόχευε στην πνευματική αφύπνιση του λαού, παράλληλα προς τον φίλο του Κωνσταντίνο Χατζόπουλο. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Κωνσταντίνου Θεοτόκη βλ. Γιαλουράκης Μανώλης, "Θεοτόκης Κωνσταντίνος", Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 7. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Δάλλας Γιάννης, "Κωνσταντίνος Θεοτόκης", Η παλαιότερη πεζογραφία μας· Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο Ι΄ (1900-1914), σ.182-230. Αθήνα, Σοκόλης, 1997, Καλαμαράς Βασίλης, "Εργοβιογραφία Κωσνταντίνου Θεοτόκη", Διαβάζω 92, 18/4/1984, σ.14-18, Λυκούργου Νίκη, "Θεοτόκης Κωνσταντίνος", Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 4. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985, Μαρτζούκου Μαρία, "Χρονολόγιο Κωνσταντίνου Θεοτόκη", Πόρφυρας 57-58 (Κέρκυρα), 4-9/1991, σ.185-206 και Μαρτζούκου Μαρία, "Συγκριτικό χρονολόγιο Κωνσταντίνου Θεοτόκη", Πόρφυρας 80 (Κέρκυρα), 1-3/1997, σ.436-449. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Ζαχαρόπουλος Σ. Ι. (1975)
[...] Ενώ, όμως, στα πρώτα μυθιστορήματά του με σοσιαλιστικό περιεχόμενο έχει επηρεαστεί από τους μεγάλους ευρωπαίους ρεαλιστές συγγραφείς και οι υποθέσεις του κινούνται στο αριστοκρατικό, μεγαλοαστικό και μικροαστικό περιβάλλον, αργότερα εξετάζει τα πιο κατώτερα στρώματα της επτανησιακής κοινωνίας, κι έτσι πλησιάζει πιο κοντά στη γενική νεοελληνική κοινωνική πραγματικότητα. Είναι γνωστό πως η Επτάνησος έμεινε πάντα κάτω από δυτικούς κυρίαρχους. Γι' αυτό και η "κοινωνική της σύνθεση ήταν απαράλλαχτη με την άλλη ευρωπαϊκή φεουδαρχία", όπως σωστά διαπιστώνει ο Γ. Σπαταλάς. Πα...
Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Ιδέες (2014)
Το πληρέστερο έργο του Κ. Θεοτόκη μέσα στο οποίο συνυπάρχουν η πάγια κοινωνική ματιά του συγγραφέα και το πάθος του για την Κέρκυρα, την κοινωνία της, τη λαογραφία, την ιδιωματική γλώσσα, το φυσικό περιβάλλον. Στο έργο "Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα" περιγράφεται η θέση του αδύναμου και μόνου στην κοινωνία καθώς, όταν ο Καραβέλας μετά το θάνατο της γυναίκας του μένει μόνος, σταδιακά τα χάνει όλα, την περιουσία του, την υπόληψη και την αξιοπρέπεια του. Για την ακρίβεια γίνεται περίγελος των μικρών και των μεγάλων του χωριού, που τον υποχρεώνουν στην ανάληψη ενός ρόλου...
Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα. Η κερένια κούκλα
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Εμπειρία Εκδοτική (1998)
Η ζωή στο βουνό
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Εκδόσεις Καστανιώτη (1999)
Ληστρικό μυθιστόρημα, δεν περιορίζεται όμως στην περιγραφή των ληστρικών ηθών, ο συγγραφέας αφηγείται παράλληλα μια ερωτική ιστορία, αλλά και προχωράει σε μια ανατομία της πολιτικής ζωής, όπως είχε διαμορφωθεί στην Ελλάδα κατά τον 19ο αιώνα. Παρά το νεαρό της ηλικίας του και την απειρία του, ο Θεοτόκης κατορθώνει να στήσει ένα ολοκληρωμένο μυθιστορηματικό σύμπαν, που μέσα του κινούνται, δραματικά και αποτελεσματικά, οι ήρωές του, ενώ ταυτόχρονα προβάλλεται ανάγλυφα το κοινωνικό φόντο της εποχής.
Η νεοελληνική ερωτική ποίηση
Συλλογικό έργο
Ελευθεροτυπία (2010)
Ο πρώτος τόμος της ανθολογίας περιλαμβάνει τις ενότητες: - Πριν και προς τον Σολωμό [Ανώνυμος της Κύπρου, Γεώργιος Χορτάτσης, Βιτσέντζος Κορνάρος, Νικόλαος Μαυροκορδάτος, ..., Αθανάσιος Χριστόπουλος] - Ο Σολωμός - Ρομαντισμός [Ιούλιος Τυπάλδος, Γεώργιος Τερτσέτης, Αντώνιος Μανούσος, Ανδρέας Λασκαράτος, ..., Γεράσιμος Μαρκοράς] - Η εποχή του Παλαμά [Πολύβιος Δημητρακόπουλος, Αντώνης Αναπλιώτης, Γεώργιος Δροσίνης, Νίκος Καμπάς, Ιωάννης Πολέμης, Κώστας Κρυστάλλης, Κώστής Παλαμάς, ..., Στέφανος Δάφνης, Αιμιλία Δάφνη] - Καβάφης - Πρωθύστερο [Άγγελος Σικελιανός, Νίκος Καζαν...
Η τιμή και το χρήμα
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Πελεκάνος (2011)
Το διήγημα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη μας παρουσιάζει τις συνθήκες διαβίωσης των Ελλήνων, λίγα χρόνια πριν από τους Βαλκανικούς Πολέμους, όταν στα ηνία της χώρας βρισκόταν ο Γεώργιος Θεοτόκης.
Η τιμή και το χρήμα
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Πελεκάνος (2012)
Το διήγημα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη μας παρουσιάζει τις συνθήκες διαβίωσης των Ελλήνων, λίγα χρόνια πριν από τους Βαλκανικούς Πολέμους, όταν στα ηνία της χώρας βρισκόταν ο Γεώργιος Θεοτόκης.
Η τιμή και το χρήμα
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2011)
"Ο Αντρέας την εκοίταξε ξεταστικά κ' εκατάλαβε πως όλα τα λόγια θα 'ταν χαμένα. "Ανάθεμά τα τα τάλαρα!" εφώναξε πάλι απελπισμένος. "Πάει η ευτυχία μου!" Σε μια συνοικία της Κέρκυρας, η σιόρα Επιστήμη, μια γυναίκα του λαού, αγωνίζεται να αναθρέψει τα παιδιά της. Ο Αντρέας, ένας νέος αριστοκρατικής καταγωγής που προσπαθεί να ξεπληρώσει τα οικογενειακά του χρέη και ασχολείται με το λαθρεμπόριο ζάχαρης, ερωτεύεται την κόρη της, τη Ρήνη. Για να απαλλαγεί, όμως, από τους τοκογλύφους, ζητά 600 τάλίρα προίκα - και δεν βρίσκει ανταπόκριση. Όταν η κοπέλα θα μείνει έγκυος, αστεφάνω...
Η τιμή και το χρήμα
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Εμπειρία Εκδοτική (2017)
Πεζογράφος, ποιητής, μεταφραστής και διανοούμενος, ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης είναι μία από τις μεγαλύτερες μορφές των ελληνικών γραμμάτων. Ένθερμος υποστηρικτής της δημοτικής, είναι ο πρώτος που εφαρμόζει συστηματικά τον ελεύθερο πλάγιο λόγο σε νεοελληνικό μυθιστόρημα. Στην "Τιμή και το χρήμα", και μέσα από τη ζωή της οικογένειας της σιόρας Επιστήμης, ο συγγραφέας μάς περιγράφει την πολιτική και ηθική διαφθορά της τότε εποχής (αρχές του 20ου αιώνα), τις διαφορές που χαρακτήριζαν τις κοινωνικές τάξεις και τη θέση της γυναίκας κατά την περίοδο εκείνη. Με ύφος απλό, ζωντανό κ...
Η τιμή και το χρήμα
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2019)
Η "Τιμή και το χρήμα" είναι ένα έργο για τον ρόλο του χρήματος στον έρωτα και τις οικογενειακές σχέσεις στην Ελλάδα των αρχών του 20ού αιώνα. Η νεαρή ηρωίδα Ρήνη ερωτεύεται έναν νέο από ανώτερη τάξη. Η μητέρα της όμως αρνείται να δώσει την προίκα που θέλει ο υποψήφιος γαμπρός, ακόμη κι όταν εκείνος κλέβει την κόρη της. Μέσα από μια ιστορία απλή και σύντομη, ο συγγραφέας κατορθώνει να αποτυπώσει με παραστατική δύναμη και κριτική σκέψη ένα διαχρονικό και καίριο κοινωνικό πρόβλημα, με μια πολύ προωθημένη για την ελληνική πραγματικότητα της εποχής αντιμετώπιση του γυναικείου ζη...
Η τιμή και το χρήμα
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
OpenBook.gr (2019)
Η Τιμή και το Χρήμα είναι μία νουβέλα ("διήγημα") του Κωνσταντίνου Θεοτόκη που πρωτοδημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό Νουμάς το 1914. Θεωρείται στην νεοελληνική πεζογραφία ως η πρώτη κοινωνική νουβέλα που ξεφεύγει από τις γνωστές ειδυλλιακές αναπαραστάσεις μιας ζωής ήρεμης, απαλλαγμένης από διλήμματα και κλυδωνισμούς. Η επαρχία του Θεοτόκη δεν ήταν τόπος ειδυλλιακός. Ήταν μια κλειστή και καθυστερημένη κοινωνία, εγκλωβισμένη σε αδιέξοδα κοινωνικά σχήματα και παράλογες ηθικές προκαταλήψεις. Ασφυκτιούσε κάτω από το αίσθημα της ντροπής, γνώριζε καλά το συμφέρον και...
Ιστορία της ινδικής λογοτεχνίας
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (1993)
Ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης ασχολήθηκε με τη μελέτη της αρχαίας ινδικής γραμματολογίας από το 1896 ώς το 1910 και φιλοδόξησε να παρουσιάσει ολοκληρωμένο το έργο του κορυφαίου δραματικού ποιητή Καλιδάσα. Το βιβλίο αυτό μας εισάγει στη φιλολογική παραγωγή της Ινδίας αλλά και στις θρησκευτικές, φιλοσοφικές και κοινωνικές ιδέες του λαού της.
Ιστορίες ληστών από την ελληνική λογοτεχνία
Συλλογικό έργο
Αιγόκερως (2005)
[...] Κάποιοι έκλεψαν στο ζύγι, κάποιοι εκβίασαν τον αδύναμο και τον λήστεψαν. Και κάποιοι με ολόκληρους στρατούς κυρίεψαν και λεηλάτησαν πόλεις και χώρες. Και οι πρόγονοί μας, της Επανάστασης του '21, Κλέφτες ονομάζονταν και τα καλύτερα τραγούδια μας είναι τα κλέφτικα και το μέχρι πρότινος εθνικό μας όνομα, στα γαλλικά σήμαινε κλέφτης. Και ας μην σκαλίζουμε άλλες πληγές... Περιοριζόμαστε εδώ στη στενή τού όρου έννοια. [...] (απόσπασμα από την εισαγωγή)
Κάιν και άλλες ιστορίες
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Εκδόσεις Πατάκη (1999)
Περιέχονται τα διηγήματα "Κάιν", "Πίστομα", "Ακόμα;" και "Η ζωή του χωριού".