Η τιμή και το χρήμα

Οι ερωτευμένες ηρωίδες του Κωνσταντίνου Θεοτόκη και οι λογοτεχνικές αδελφές τους: παραλλαγές μιας τυπολογίας

Η "Τιμή και το χρήμα" είναι ένα έργο για τον ρόλο του χρήματος στον έρωτα και τις οικογενειακές σχέσεις στην Ελλάδα των αρχών του 20ού αιώνα. Η νεαρή ηρωίδα Ρήνη ερωτεύεται έναν νέο από ανώτερη τάξη. Η μητέρα της όμως αρνείται να δώσει την προίκα που θέλει ο υποψήφιος γαμπρός, ακόμη κι όταν εκείνος κλέβει την κόρη της. Μέσα από μια ιστορία απλή και σύντομη, ο συγγραφέας κατορθώνει να αποτυπώσει με παραστατική δύναμη και κριτική σκέψη ένα διαχρονικό και καίριο κοινωνικό πρόβλημα, με μια πολύ προωθημένη για την ελληνική πραγματικότητα της εποχής αντιμετώπιση του γυναικείου ζητήματος. Η μελέτη της Έρης Σταυροπούλου, με αφετηρία το έργο του Θεοτόκη, επιχειρεί να φωτίσει το θέμα της ερωτευμένης γυναίκας στην ελληνική και ευρύτερα την ευρωπαϊκή λογοτεχνία, από τα μέσα περίπου του 19ου αιώνα ως τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα παραδείγματα από έργα των Κωστή Παλαμά, Καλλιρρόης Παρρέν, Γρηγόριου Ξενόπουλου, Κώστα Χατζόπουλου, Νίκου Καζαντζάκη, Μπαλζάκ, Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Ίψεν, Χάρντυ, Στρίντμπεργκ, Τσέχωφ κ.ά. δείχνουν ότι, σε μια περίοδο αγώνων για μόρφωση, ισότητα και ουσιαστική απελευθέρωση της γυναίκας, η λογοτεχνία προβάλλει τραγικές ερωτικές ιστορίες, που συγκρούονται με οικονομικά συμφέροντα ή διακόπτονται βίαια όταν η κοινωνική ηθική δεν επιτρέπει την ευόδωση του ερωτικού αισθήματος. Ανάμεσα στις ηρωίδες των ιστοριών αυτών η Ρήνη ξεχωρίζει για τη θαρραλέα στάση της και την υπεράσπιση του δικαιώματός της στη ζωή.