Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Karkavítsas Andréas
O Aνδρέας Kαρκαβίτσας (1865-1922), κύριος εκπρόσωπος του ηθογραφικού διηγήματος, μετά τον Παπαδιαμάντη, γεννήθηκε στα Λεχαινά Hλείας. Ήταν πρωτότοκος γιος του Δημητρίου Καρκαβίτσα και της Άννας το γένος Σκαλτσά. Είχε τέσσερις αδερφούς και τέσσερις αδερφές. Τα πρώτα γράμματα έμαθε στη γενέτειρά του και δεκατριών χρόνων πήγε στην Πάτρα για γυμνασιακές σπουδές. Στην Πάτρα μελέτησε ελληνική μυθολογία και ελληνική λογοτεχνία, κυρίως τους Επτανήσιους και τους πεζογράφους της Α' Αθηναϊκής Σχολής. Την περίοδο αυτή χρονολογείται ο άτυχος έρωτάς του για την Ιολάνθη Βασιλειάδη, από τη μορφή της οποίας θεωρείται πως εμπνεύστηκε για την ηρωίδα της "Λυγερής" (1896). Το 1883 γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών από οπού αποφοίτησε πέντε χρόνια αργότερα. Στην Αθήνα σχετίστηκε με τον Κωστή Παλαμά, τον Κωνσταντίνο Χατζόπουλο και τον Γρηγόριο Ξενόπουλο. Η προκήρυξη του διαγωνισμού διηγήματος της "Εστίας" τον ώθησε στο χώρο της ηθογραφίας και ταξίδεψε σε χωριά της Ρούμελης για να συλλέξει λαογραφικά και ιστορικά στοιχεία τα οποία χρησιμοποίησε στα πρώτα έργα του. Το 1889 στρατεύτηκε και κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Μεσολόγγι γνώρισε τις άθλιες συνθήκες ζωής της ελληνικής υπαίθρου. Τις εντυπώσεις του κατέγραψε σε μια σειρά οδοιπορικών σημειώσεων, που αξιοποίησε στη νουβέλα του "Ο ζητιάνος" το 1897. Υπηρέτησε επίσης ως έφεδρος δόκιμος γιατρός και το 1891 μετά τη λήξη της στρατιωτικής του θητείας διορίστηκε υγειονομικός γιατρός στο ατμόπλοιο "Αθήναι", με το οποίο ταξίδεψε στη Μεσόγειο, τη Μαύρη Θάλασσα, τα παράλια της Μικράς Ασίας και τον Ελλήσποντο. Οι εμπειρίες του από την περίοδο αυτή της ζωής του περιέχονται στο ταξιδιωτικό ημερολόγιο "Σ' Ανατολή και Δύση" και αξιοποιήθηκαν στη συλλογή διηγημάτων "Λόγια της πλώρης" (1899). Από τον Αύγουστο του 1896 και ως το 1921 υπήρξε μόνιμος αξιωματικός του ελληνικού στρατού φθάνοντας ως το βαθμό του γενικού αρχίατρου. Από τη θέση αυτή συνέχισε να ταξιδεύει με συνεχείς μεταθέσεις που επιδίωξε ο ίδιος (την έντονη αυτή επιθυμία του για τα ταξίδια ονόμαζε ο ίδιος "αειφυγία"). Υπήρξε μέλος της Εθνικής Εταιρίας που προωθούσε τη Μεγάλη Ιδέα και η ήττα του 1897 στάθηκε για τον Καρκαβίτσα πολύ μεγάλη απογοήτευση. Μέλος του Στρατιωτικού Συνδέσμου το 1909, συμμετείχε στο κίνημα στο Γουδί, στράφηκε όμως στη συνέχεια εναντίον του Βενιζέλου. Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους ως στρατιωτικός γιατρός και το 1916 αντιτάχτηκε στο κίνημα Εθνικής Αμύνης με αποτέλεσμα να τεθεί σε περιορισμό και να εξοριστεί στη συνέχεια στη Μυτιλήνη. Στο στράτευμα επανήλθε το 1920 και αποστρατεύτηκε δυο χρόνια αργότερα με δική του αίτηση. Οι κακουχίες της εξορίας συνέβαλαν στον κλονισμό της υγείας του και το 1922 πέθανε από φυματίωση του λάρυγγα. Σύντροφός του στα τελευταία χρόνια της ζωής του στάθηκε η Δέσποινα Σωτηρίου. Η πορεία του Ανδρέα Καρκαβίτσα στα γράμματα ξεκίνησε στο πλαίσιο της φθίνουσας περιόδου του Αθηναϊκού Ρομαντισμού. Από την περίοδο αυτή σώζονται χειρόγραφα από ποιητικά και πεζά έργα του στην καθαρεύουσα. Πολύ σύντομα όμως στράφηκε στη δημοτική και έγινε δημοφιλής στους λογοτεχνικούς κύκλους, δημοσιεύοντας από το 1885 άρθρα ποικίλου περιεχομένου, διηγήματα και νουβέλες σε πολλά αθηναϊκά λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες. Τις εκδόσεις των έργων του φρόντιζε ο ίδιος διορθώνοντας και συμπληρώνοντας τις αρχικές μορφές των κειμένων του. Το 1898 βραβεύτηκε στο διαγωνισμό της Εστίας για το διήγημα "Πάσχα στα πέλαγα" και το 1911 τιμήθηκε με τον Αργυρό Σταυρό. Γύρω στο 1905 η λογοτεχνική παραγωγή του παρουσίασε σημαντική κάμψη που διάρκεσε ως το τέλος της ζωής του με μοναδική εξαίρεση τη διετία 1918-1920, οπότε ξεκίνησε η ενασχόλησή του με τη συγγραφή σχολικών αναγνωσμάτων σε συνεργασία με τον Επαμεινώνδα Παπαμιχαήλ. Πριν το θάνατό του εξέδωσε δυο ακόμη συλλογές παλιότερων διηγημάτων του με στρατιωτική θεματογραφία ("Διηγήματα για τα παλικάρια μας" και "Διηγήματα του γυλιού"), ενώ δεν κατόρθωσε να ολοκληρώσει τον "Αρματωλό", μυθιστόρημα που είχε ξεκινήσει από το 1894. Στο λογοτεχνικό έργο του Καρκαβίτσα κυριαρχεί η δημοτική γλώσσα στη μετριοπαθή της έκφραση. Η συμβολή του συγγραφέα στο δημοτικιστικό Αγώνα χρονολογείται ήδη από το 1892 (τέσσερα χρόνια μετά την έκδοση του έργου του Ψυχάρη "Το ταξίδι μου"), όταν στον πρόλογο της έκδοσης της πρώτης συλλογής διηγημάτων τοποθετήθηκε υπέρ της δημοτικής. Στη συνέχεια πήρε μέρος στην ίδρυση της εταιρίας "Η Εθνική Γλώσσα" (1905) και ήταν μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου και της Λαογραφικής Εταιρίας του Νικόλαου Πολίτη. Ωστόσο ποτέ δεν ασπάστηκε τις ακρότητες του Ψυχάρη και προσπάθησε να σταθεί ανάμεσα στις ακραίες θέσεις του γλωσσικού ζητήματος. Η πεζογραφία του κινήθηκε αρχικά στα πλαίσια της ειδυλλιακής ηθογραφίας με αρκετά λαογραφικά στοιχεία και πέρασε σταδιακά προς τον ρεαλισμό με στοιχεία κοινωνικού προβληματισμού, με σχηματικό ορόσημο τη "Λυγερή" (1890) και κορυφαία έκφραση τον "Ζητιάνο" (1897). Από τα ογδόντα συνολικά διηγήματά σταθμός στάθηκε η συλλογή "Τα λόγια της πλώρης" του 1899, ενώ στο τελευταίο έργο του "Ο αρχαιολόγος" (1904) προσπάθησε να λειτουργήσει διδακτικά, προβάλλοντας τις ιδέες του για μια γόνιμη σχέση των νεοελλήνων με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Ανδρέα Καρκαβίτσα βλ. Καλαντζοπούλου Βίκυ, "Καρκαβίτσας Ανδρέας", στο "Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό", τ. 4., Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985, Ξύδης Θεόδωρος, "Καρκαβίτσας Ανδρέας", στη "Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", τ. 8. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Σταυροπούλου Έρη, "Ανδρέας Καρκαβίτσας", στο "Η παλαιότερη πεζογραφία μας · από τις αρχές της ως τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο", τ. Η’ (1880-1900), σ.174-217, Αθήνα, Σοκόλης, 1997 και Τσούρας Νίκος Α., "Βιοχρονολόγιο του Αντρέα Καρκαβίτσα", περιοδικό "Νέα Εστία", τ. 128, ετ. ΞΔ΄, 15/9/1990, αρ.1517, σ.1199-1201. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών Ε.ΚΕ.ΒΙ.)
Οι καλικάντζαροι
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Παρρησία (2008)
Φεύγετε να φεύγουμε γιατ' έφτασ' ο τουρλόπαπας με την αγιαστήρα του και με την πλαστήρα του. Μας έβρεξε, μας άγιασε και μας καψοκώλιασε...
Ελληνικά Χριστούγεννα
Συλλογικό έργο
Μεταίχμιο (2008)
"Τρεις από τους εξέχοντες μα και εξόχως ταπεινούς νεοέλληνες πεζογράφους διαλέξαμε για να γιορτάσουμε φέτος τις άγιες μέρες που έρχονται. Όλοι τους στοχεύουν με τα τρία αυτά αφηγήματα να ανακουφίσουν τον άνθρωπο από τα καθημερινά του μαρτύρια, να τον παρηγορήσουν και να τον εμψυχώσουν. Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας διαλέγει την αγρυπνία μιας συντροφιάς μεροκαματιάρηδων της θάλασσας κάποια χριστουγεννιάτικη νύχτα για να μας κοινωνήσει στα γνησίως ανθρώπινα. Ο Φώτης Κόντογλου βάζει τον Αϊ-Βασίλη να οδοιπορεί αποκαρδιωμένος από την ανθρώπινη αδιαφορία ανάμεσα στα παγωμένα φτωχοχώρια γ...
Ο αρχαιολόγος
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2009)
Ανδρέας Καρκαβίτσας (1865-1922) Πεζογράφος, στρατιωτικός γιατρός. Γεννήθηκε στα Λεχαινά Ηλείας και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο πρώτος τόμος των διηγημάτων του εκδόθηκε το 1886, επιβλήθηκε όμως με τη "Λυγερή" (1896), όπου η αφηγηματική ικανότητα συνδυάζεται με την περιγραφική δύναμη και την πιστή απόδοση του μονότονου επαρχιακού περιβάλλοντος. Ακολουθούν τα "Λόγια της Πλώρης" (1899) και το αλληγορικό διήγημα "Ο Αρχαιολόγος", όπου καταδικάζεται η άγονη προγονοπληξία ορισμένων διανοουμένων. Μεγάλη επίδραση άσκησαν στο έργο του ο Φ. Ντοστογιέφσκι και ο Ε. Ζολά. Από του...
Έθνος υπό σκιάν. Οι φυλακές του Ναυπλίου.
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Ροές (2009)
Πολλά από τα κείμενα της συλλογής "Έθνος υπό σκιάν" εξακολουθούν να έχουν μια εκπληκτική επικαιρότητα. Όπως εκεί, για παράδειγμα, όπου ο Καρκαβίτσας υποστηρίζει πως δεν είναι τόσο οι πολιτικοί που διαφθείρουν το λαό, όσο ο τελευταίος που, με τον εγωισμό και τον εκβιαστικά προβαλλόμενο ατομικισμό του, διαφθείρει και αφομοιώνει αρχομανείς μεν αλλά έντιμους και ανιδιοτελείς αρχικά ανθρώπους που στράφηκαν προς τα κοινά... Στις "Φυλακές του Ναυπλίου" ο Καρκαβίτσας περιγράφει τις άθλιες συνθήκες που επικρατούσαν στην κοινωνία των φυλακών. "Κοινωνία μυστική, αθώρητη, που μόνο μ...
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2009)
Πεζογράφος, στρατιωτικός γιατρός. Γεννήθηκε στα Λεχαινά Ηλείας και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο πρώτος τόμος των διηγημάτων του εκδόθηκε το 1886, επιβλήθηκε όμως με τη "Λυγερή" (1896), όπου η αφηγηματική ικανότητα συνδυάζεται με την περιγραφική δύναμη και την πιστή απόδοση του μονότονου επαρχιακού περιβάλλοντος. Ακολουθούν τα "Λόγια της Πλώρης" (1899) και το αλληγορικό διήγημα "Ο αρχαιολόγος", όπου καταδικάζεται η άγονη προγονοπληξία ορισμένων διανοουμένων. Μεγάλη επίδραση άσκησαν στο έργο του ο Φ. Ντοστογιέφσκι και ο Ε. Ζολά. Από τους κύριους εκπροσώπους της ρεαλιστ...
Ο ζητιάνος
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Εμπειρία Εκδοτική (2009)
Ο ζητιάνος του Ανδρέα Καρκαβίτσα αποτελεί ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Γραμμένος το 1896, περιγράφει την αμάθεια, την εξαθλίωση και τις δεισιδαιμονίες του απλού λαού της ελληνικής υπαίθρου. Εκπρόσωπος της ηθογραφίας, ο Καρκαβίτσας δε μένει στην απλή παρατήρηση και καταγραφή της ζωής, αλλά προχωρά σε βαθιά κριτική και εστιάζει στα στραβά της ελληνικής πραγματικότητας. Ένα κείμενο που ακόμη και σήμερα είναι τόσο σύγχρονο: "Και με το τέλος αυτό ο δικηγόρος εσυμβούλευε τους χωριάτες να μην τον λησμονούν. Να του στείλουν κανένα ζωντανό - λιανό είτε...
Ανθολογία ελληνικού διηγήματος του 20ού αιώνα
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Καστανιώτη (2009)
Μια ανθολογία ελληνικού διηγήματος του εικοστού αιώνα είναι, εκ των πραγμάτων, ένα εγχείρημα συνολικού χαρακτήρα. Οφείλει να αποτυπώνει μέσα από κατασταλαγμένες μορφές τόσο τις περιπέτειες της γραφής όσο και της γλώσσας αλλά και της χώρας που ανέδειξε τους επιλεγμένους διηγηματογράφους. Όσο απαραίτητοι είναι σε μια ανθολογία οι δημιουργοί-αγκωνάρια, οι δημιουργοί που σ’ αυτούς αναφερόμαστε αυθόρμητα, σχεδόν χωρίς σκέψη, άλλο τόσο ενδυναμώνουν την ανθολογία αυτή οι δημιουργοί ήσσονος σημασίας. Οι συγγραφείς δηλαδή που αποτυπώνουν «στιγμές» και «εικόνες» ταπεινές και φαινομεν...
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2011)
"Από τότε φάντασμα η ζωή. Θα μου ειπής: δε μετάνιωσα; Και γω δεν ξέρω. Αλλά και να γυρίσω τώρα στο νησί, πάλι δε θα ησυχάσω. Με κράζει η θάλασσα". Τα "Λόγια της πλώρης", είκοσι θαλασσινές ιστορίες, που πρωτοδημοσιεύθηκαν το 1899, διαδραματίζονται τη θρυλική εποχή των ιστιοφόρων. Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας -ο οποίος, από το 1892 έως το 1984, εργάστηκε ως γιατρός στο ατμόπλοιο "Αθήναι"- γοητεύεται από τις παραδόσεις και τα βιώματα των ναυτικών, από τις προλήψεις και τις συνήθειές τους, από τις χαρές και τις λύπες τους, από τον σκληρό τους αγώνα να υποτάξουν με τα φτωχά τους μέ...
Ο ζητιάνος
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2011)
"Η αμάθεια δειλή και ακυβέρνητη άρπαξε τον σπόρο στα γόνιμα χώματα της, τον ανάστησε καρποφόρων, και πικρόχυμο τον εμεγάλωσε και ήρθεν η αγυρτεία πρόθυμη να θερίσει τον καρπό και να τρυγήσει τα κέρδη της". "Ο Ζητιάνος" (1897), ίσως το καλύτερο έργο του Ανδρέα Καρκαβίτσα, διαδραματίζεται στον θεσσαλικό κάμπο, στο "Νυχτέρι", λίγα χρόνια μετά την προσάρτηση του στην Ελλάδα. Οι άνθρωποι της υπαίθρου μοχθούν να επιβιώσουν δίχως δική τους γη, στο έλεος των Ελλήνων και των Τούρκων τσιφλικάδων, και υποδουλώνονται αφενός στους πλούσιους και τους ισχυρούς, αφετέρου στις προλήψεις...
Η θάλασσα
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Εκδόσεις Παπαδόπουλος (2011)
Ο κυριώτερος Έλληνας θαλασσινός συγγραφέας Α.Καρκαβίτσας, έγραψε ένα δυνατό διήγημα για την πλανεύτρα θάλασσα, που δεν αφήνει όποιον μπλέξει στη σαγήνη της να στεριώσει στην ξηρά. Η γοητευτική εικονογράφηση της Έφης Λαδά αποδίδει την ατμόσφαιρα του κειμένου.
Η λυγερή
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Πελεκάνος (2011)
Η πεζογραφία του κυριότερου εκπρόσωπου του ηθογραφικού διηγήματος μετά τον Παπαδιαμάντη, Ανδρέα Καρκαβίτσα, κινείται στα πλαίσια του ρεαλισμού με στοιχεία κοινωνικού προβληματισμού. Στη "Λυγερή" διαπραγματεύεται η θέση της γυναίκας μέσα στην αγροτική ελληνική κοινωνία.
Ο ζητιάνος
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Πελεκάνος (2011)
Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας στο "Ζητιάνο" περιγράφει με ρεαλισμό την αμάθεια, την εξαθλίωση και τις δεισιδαιμονίες του λαού της ελληνικής υπαίθρου σε ζωντανή δημοτική γλώσσα
Παλιές αγάπες
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Πελεκάνος (2011)
Οι "Παλιές αγάπες" είναι μια συλλογή του πεζογράφου Ανδρέα Καρκαβίτσα, του θεμελιωτή του διηγήματος, δεκαπέντε διηγημάτων ηθογραφικού και ιστορικού περιεχομένου της περιόδου 1885 - 1897.
Το Γιούσουρι και άλλες φανταστικές ιστορίες
Συλλογικό έργο
Τόπος (2012)
Καβάφης, Καρυωτάκης, Καρκαβίτσας, Ροδοκανάκης, Νικολαΐδης ο Κύπριος, Παπαδιαμάντης! Οι δημιουργοί του επιτυχημένου "Παραρλάμα" (Τόπος 2011) με το "Γιούσουρι" τολμούν να "αναμετρηθούν" με τα ιερά τέρατα της νεοελληνικής λογοτεχνίας "μεταγράφοντας" έξι φανταστικά αφηγήματα σε συναρπαστικό κόμικς. Το φανταστικό αφήγημα γέννησε την επιστημονική φαντασία, το κόμικς και το σύγχρονο graphic novel. Διόλου τυχαίο, επομένως, που τα φανταστικά αφηγήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας εμπνέουν τον Θανάση Πέτρου και τον Δημήτρη Βανέλλη: στο "Γιούσουρι", το παλαιό θέμα των ιστοριών διασταυ...
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
eAnagnosis (2012)
Τα "Λόγια της πλώρης" είναι η πιο γνωστή συλλογή διηγημάτων του Ανδρέα Καρκαβίτσα. Περιλαμβάνει 20 διηγήματα που δημοσιεύτηκαν τα περισσότερα στο περιοδικό "Εστία" από το 1893 και έπειτα. Είναι σύντομες ιστορίες που αναφέρονται στη θάλασσα και τους ναυτικούς, τους βιοπαλαιστές που αρμενίζουν στα νερά της Μεσογείου. Η θάλασσα είναι ο πρωταγωνιστής των διηγημάτων, η μεγάλη αγάπη αλλά και το στοιχειό με το οποίο παλεύουν καθημερινά οι ναυτικοί για να τα βγάλουν πέρα στη σκληρή ζωή τους. Στα "Λόγια της πλώρης" ο Καρκαβίτσας, με ποιητική διάθεση και ρεαλιστικές περιγραφέ...
Ο ζητιάνος
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
eAnagnosis (2012)
Ένας γερο-ζητιάνος φτάνει περιπλανώμενος σε ένα φτωχό χωριό της Θεσσαλίας. Έχει μαζί του ένα μισοπαράλυτο παιδί, που το επιδεικνύει για να εκλιπαρεί για την ελεημοσύνη των χωρικών. Ο ζητιάνος προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την αφέλεια των γυναικών του χωριού, που πιστεύουν στα ξόρκια και τα μαγικά βότανα. Όμως, κάποια στιγμή έρχεται σε σύγκρουση με τον ισχυρό άνδρα του χωριού... Στον "Ζητιάνο", ο Ανδρέας Καρκαβίτσας γίνεται ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής. Μέσα από μια ωμή και άκρως νατουραλιστική διάθεση, αποτυπώνει παραστατικά τις άθλιες συνθήκες που επικρατούσαν στην ελλην...
Αγαπημένες ελληνικές ιστορίες για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά
Συλλογικό έργο
Μίνωας (2012)
Οι κλασικές ιστορίες του Γεώργιου Βιζυηνού, του Ανδρέα Καρκαβίτσα, του Κώστα Κρυστάλλη, του Αλέξανδρου Μωραϊτίδη, του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, του Παύλου Νιρβάνα και της Λιλίκας Νάκου ομορφαίνουν τις γιορτινές μέρες σε ένα μοναδικό βιβλίο διασκευασμένο για παιδιά. Ένα βιβλίο για αξέχαστα Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά με δέκα υπέροχες ιστορίες από τους πιο αγαπημένους Έλληνες συγγραφείς, εικονογραφημένες από σπουδαίους καλλιτέχνες.
Παλιές αγάπες
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Πελεκάνος (2012)
Οι "Παλιές αγάπες" είναι μια συλλογή του πεζογράφου Ανδρέα Καρκαβίτσα, του θεμελιωτή του διηγήματος, δεκαπέντε διηγημάτων ηθογραφικού και ιστορικού περιεχομένου της περιόδου 1885 - 1897.