Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Karkavítsas Andréas
O Aνδρέας Kαρκαβίτσας (1865-1922), κύριος εκπρόσωπος του ηθογραφικού διηγήματος, μετά τον Παπαδιαμάντη, γεννήθηκε στα Λεχαινά Hλείας. Ήταν πρωτότοκος γιος του Δημητρίου Καρκαβίτσα και της Άννας το γένος Σκαλτσά. Είχε τέσσερις αδερφούς και τέσσερις αδερφές. Τα πρώτα γράμματα έμαθε στη γενέτειρά του και δεκατριών χρόνων πήγε στην Πάτρα για γυμνασιακές σπουδές. Στην Πάτρα μελέτησε ελληνική μυθολογία και ελληνική λογοτεχνία, κυρίως τους Επτανήσιους και τους πεζογράφους της Α' Αθηναϊκής Σχολής. Την περίοδο αυτή χρονολογείται ο άτυχος έρωτάς του για την Ιολάνθη Βασιλειάδη, από τη μορφή της οποίας θεωρείται πως εμπνεύστηκε για την ηρωίδα της "Λυγερής" (1896). Το 1883 γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών από οπού αποφοίτησε πέντε χρόνια αργότερα. Στην Αθήνα σχετίστηκε με τον Κωστή Παλαμά, τον Κωνσταντίνο Χατζόπουλο και τον Γρηγόριο Ξενόπουλο. Η προκήρυξη του διαγωνισμού διηγήματος της "Εστίας" τον ώθησε στο χώρο της ηθογραφίας και ταξίδεψε σε χωριά της Ρούμελης για να συλλέξει λαογραφικά και ιστορικά στοιχεία τα οποία χρησιμοποίησε στα πρώτα έργα του. Το 1889 στρατεύτηκε και κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Μεσολόγγι γνώρισε τις άθλιες συνθήκες ζωής της ελληνικής υπαίθρου. Τις εντυπώσεις του κατέγραψε σε μια σειρά οδοιπορικών σημειώσεων, που αξιοποίησε στη νουβέλα του "Ο ζητιάνος" το 1897. Υπηρέτησε επίσης ως έφεδρος δόκιμος γιατρός και το 1891 μετά τη λήξη της στρατιωτικής του θητείας διορίστηκε υγειονομικός γιατρός στο ατμόπλοιο "Αθήναι", με το οποίο ταξίδεψε στη Μεσόγειο, τη Μαύρη Θάλασσα, τα παράλια της Μικράς Ασίας και τον Ελλήσποντο. Οι εμπειρίες του από την περίοδο αυτή της ζωής του περιέχονται στο ταξιδιωτικό ημερολόγιο "Σ' Ανατολή και Δύση" και αξιοποιήθηκαν στη συλλογή διηγημάτων "Λόγια της πλώρης" (1899). Από τον Αύγουστο του 1896 και ως το 1921 υπήρξε μόνιμος αξιωματικός του ελληνικού στρατού φθάνοντας ως το βαθμό του γενικού αρχίατρου. Από τη θέση αυτή συνέχισε να ταξιδεύει με συνεχείς μεταθέσεις που επιδίωξε ο ίδιος (την έντονη αυτή επιθυμία του για τα ταξίδια ονόμαζε ο ίδιος "αειφυγία"). Υπήρξε μέλος της Εθνικής Εταιρίας που προωθούσε τη Μεγάλη Ιδέα και η ήττα του 1897 στάθηκε για τον Καρκαβίτσα πολύ μεγάλη απογοήτευση. Μέλος του Στρατιωτικού Συνδέσμου το 1909, συμμετείχε στο κίνημα στο Γουδί, στράφηκε όμως στη συνέχεια εναντίον του Βενιζέλου. Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους ως στρατιωτικός γιατρός και το 1916 αντιτάχτηκε στο κίνημα Εθνικής Αμύνης με αποτέλεσμα να τεθεί σε περιορισμό και να εξοριστεί στη συνέχεια στη Μυτιλήνη. Στο στράτευμα επανήλθε το 1920 και αποστρατεύτηκε δυο χρόνια αργότερα με δική του αίτηση. Οι κακουχίες της εξορίας συνέβαλαν στον κλονισμό της υγείας του και το 1922 πέθανε από φυματίωση του λάρυγγα. Σύντροφός του στα τελευταία χρόνια της ζωής του στάθηκε η Δέσποινα Σωτηρίου. Η πορεία του Ανδρέα Καρκαβίτσα στα γράμματα ξεκίνησε στο πλαίσιο της φθίνουσας περιόδου του Αθηναϊκού Ρομαντισμού. Από την περίοδο αυτή σώζονται χειρόγραφα από ποιητικά και πεζά έργα του στην καθαρεύουσα. Πολύ σύντομα όμως στράφηκε στη δημοτική και έγινε δημοφιλής στους λογοτεχνικούς κύκλους, δημοσιεύοντας από το 1885 άρθρα ποικίλου περιεχομένου, διηγήματα και νουβέλες σε πολλά αθηναϊκά λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες. Τις εκδόσεις των έργων του φρόντιζε ο ίδιος διορθώνοντας και συμπληρώνοντας τις αρχικές μορφές των κειμένων του. Το 1898 βραβεύτηκε στο διαγωνισμό της Εστίας για το διήγημα "Πάσχα στα πέλαγα" και το 1911 τιμήθηκε με τον Αργυρό Σταυρό. Γύρω στο 1905 η λογοτεχνική παραγωγή του παρουσίασε σημαντική κάμψη που διάρκεσε ως το τέλος της ζωής του με μοναδική εξαίρεση τη διετία 1918-1920, οπότε ξεκίνησε η ενασχόλησή του με τη συγγραφή σχολικών αναγνωσμάτων σε συνεργασία με τον Επαμεινώνδα Παπαμιχαήλ. Πριν το θάνατό του εξέδωσε δυο ακόμη συλλογές παλιότερων διηγημάτων του με στρατιωτική θεματογραφία ("Διηγήματα για τα παλικάρια μας" και "Διηγήματα του γυλιού"), ενώ δεν κατόρθωσε να ολοκληρώσει τον "Αρματωλό", μυθιστόρημα που είχε ξεκινήσει από το 1894. Στο λογοτεχνικό έργο του Καρκαβίτσα κυριαρχεί η δημοτική γλώσσα στη μετριοπαθή της έκφραση. Η συμβολή του συγγραφέα στο δημοτικιστικό Αγώνα χρονολογείται ήδη από το 1892 (τέσσερα χρόνια μετά την έκδοση του έργου του Ψυχάρη "Το ταξίδι μου"), όταν στον πρόλογο της έκδοσης της πρώτης συλλογής διηγημάτων τοποθετήθηκε υπέρ της δημοτικής. Στη συνέχεια πήρε μέρος στην ίδρυση της εταιρίας "Η Εθνική Γλώσσα" (1905) και ήταν μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου και της Λαογραφικής Εταιρίας του Νικόλαου Πολίτη. Ωστόσο ποτέ δεν ασπάστηκε τις ακρότητες του Ψυχάρη και προσπάθησε να σταθεί ανάμεσα στις ακραίες θέσεις του γλωσσικού ζητήματος. Η πεζογραφία του κινήθηκε αρχικά στα πλαίσια της ειδυλλιακής ηθογραφίας με αρκετά λαογραφικά στοιχεία και πέρασε σταδιακά προς τον ρεαλισμό με στοιχεία κοινωνικού προβληματισμού, με σχηματικό ορόσημο τη "Λυγερή" (1890) και κορυφαία έκφραση τον "Ζητιάνο" (1897). Από τα ογδόντα συνολικά διηγήματά σταθμός στάθηκε η συλλογή "Τα λόγια της πλώρης" του 1899, ενώ στο τελευταίο έργο του "Ο αρχαιολόγος" (1904) προσπάθησε να λειτουργήσει διδακτικά, προβάλλοντας τις ιδέες του για μια γόνιμη σχέση των νεοελλήνων με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Ανδρέα Καρκαβίτσα βλ. Καλαντζοπούλου Βίκυ, "Καρκαβίτσας Ανδρέας", στο "Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό", τ. 4., Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985, Ξύδης Θεόδωρος, "Καρκαβίτσας Ανδρέας", στη "Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", τ. 8. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Σταυροπούλου Έρη, "Ανδρέας Καρκαβίτσας", στο "Η παλαιότερη πεζογραφία μας · από τις αρχές της ως τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο", τ. Η’ (1880-1900), σ.174-217, Αθήνα, Σοκόλης, 1997 και Τσούρας Νίκος Α., "Βιοχρονολόγιο του Αντρέα Καρκαβίτσα", περιοδικό "Νέα Εστία", τ. 128, ετ. ΞΔ΄, 15/9/1990, αρ.1517, σ.1199-1201. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών Ε.ΚΕ.ΒΙ.)
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Modern Times (2004)
"...Ο κόσμος εκείνος που μέσα στα "Λόγια της πλώρης" κυματοδέρνεται σε τρικυμίες και σε ναυάγια, εκπλήσσει και συγκινεί εις το κατακόρυφο. Η πέννα του Καρκαβίτσα τον φέρνει τον κόσμον αυτόν, τον ανεβάζει στον αφρό των κυμάτων τον κάνει παράδοσι και θρύλο..." (Μιλτιάδης Μαλακάσης)
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Ρέκος (1998)
Τα "Λόγια της πλώρης" (1899), μαζί με το "Ζητιάνο" (1896), αποτελούν τα δύο αριστουργήματα του Ανδρέα Καρκαβίτσα και αποκαλύπτουν ανάγλυφα τις δύο όψεις της ελληνικής ζωής και γης όπως ήταν στα τέλη του περασμένου αιώνα: τη θάλασσα το πρώτο, τη στεριά το δεύτερο. Η θάλασσα ήταν η μεγάλη αγάπη του Καρκαβίτσα. Την έζησε από κοντά, υπηρετώντας ως έφεδρος ανθυπίατρος, στην αρχή, και ως μόνιμος γιατρός σε εμπορικό πλοίο, αργότερα. Εκεί γνώρισε όλες τις χαρές και τις λύπες της θαλασσινής ζωής, συναναστράφηκε μ' όλους τους χαρακτήρες των ναυτικών, γνώρισε όλους τους καημούς και...
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Μοτίβο (2007)
Περιλαμβάνονται τα διηγήματα: "Η θάλασσα", "Οι φρεγάδες", "Η δικαιοσύνη της θάλασσας", "Το βασιλόπουλο", "Βιοπαλαιστής", "Ο εκδικητής", "Οι σφουγγαράδες", "Καβομαλιάς", "Η καπετάνισσα", "Θείον όραμα", "Κακότυχος", "Ο κάτω κόσμος", "Πειράγματα", "Γέρακας", "Κακοσημαδιά", "Ναυάγια", "Οι κουρσάροι", "Τελώνια" και "Το γιούσουρι". Χρονολογία πρώτης έκδοσης: 1899.
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Συλλογή (1995)
Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας ανήκει στη χορεία των Ελλήνων λογοτεχνών που καλλιέργησαν το σύντομο ρεαλιστικό διήγημα. Ενταγμένος και ο ίδιος στο κίνημα του δημοτικισμού θεωρούσε επιτακτική ανάγκη την ανατροπή του γλωσσικού κατεστημένου της καθαρεύουσας. Γεννημένος στα Λεχαινά της Ηλείας, σπούδασε ιατρική στην Αθήνα και υπηρέτησε ως γιατρός στο εμπορικό ναυτικό και στο στρατό. Περιδιαβαίνοντας την ελληνική επαρχία ο Καρκαβίτσας γνώρισε από κοντά τη ζωή των ανθρώπων, (στεριανών και ναυτικών) που περιγράφει. Ο τρόπος ζωής των χωρικών, η γλώσσα, οι παραδόσεις και οι συνήθειες τους...
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2009)
Πεζογράφος, στρατιωτικός γιατρός. Γεννήθηκε στα Λεχαινά Ηλείας και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο πρώτος τόμος των διηγημάτων του εκδόθηκε το 1886, επιβλήθηκε όμως με τη "Λυγερή" (1896), όπου η αφηγηματική ικανότητα συνδυάζεται με την περιγραφική δύναμη και την πιστή απόδοση του μονότονου επαρχιακού περιβάλλοντος. Ακολουθούν τα "Λόγια της Πλώρης" (1899) και το αλληγορικό διήγημα "Ο αρχαιολόγος", όπου καταδικάζεται η άγονη προγονοπληξία ορισμένων διανοουμένων. Μεγάλη επίδραση άσκησαν στο έργο του ο Φ. Ντοστογιέφσκι και ο Ε. Ζολά. Από τους κύριους εκπροσώπους της ρεαλιστ...
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2011)
"Από τότε φάντασμα η ζωή. Θα μου ειπής: δε μετάνιωσα; Και γω δεν ξέρω. Αλλά και να γυρίσω τώρα στο νησί, πάλι δε θα ησυχάσω. Με κράζει η θάλασσα". Τα "Λόγια της πλώρης", είκοσι θαλασσινές ιστορίες, που πρωτοδημοσιεύθηκαν το 1899, διαδραματίζονται τη θρυλική εποχή των ιστιοφόρων. Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας -ο οποίος, από το 1892 έως το 1984, εργάστηκε ως γιατρός στο ατμόπλοιο "Αθήναι"- γοητεύεται από τις παραδόσεις και τα βιώματα των ναυτικών, από τις προλήψεις και τις συνήθειές τους, από τις χαρές και τις λύπες τους, από τον σκληρό τους αγώνα να υποτάξουν με τα φτωχά τους μέ...
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Ζαχαρόπουλος Σ. Ι. (1975)
Τα "Λόγια της πλώρης" είναι η τελευταία συλλογή της ηθογραφικής περιόδου, που περιλαμβάνει 20 διηγήματα, δημοσιευμένα προηγουμένως τα περισσότερα στο περιοδικό "Εστία" από το 1893 και πέρα, στα οποία με την παρούσα έκδοση προστίθενται και άλλα τρία θαλασσινά του, παρμένα τα δύο από άλλες συλλογές - "Πάσχα στα πέλαγα" και "Διαβόλοι στο γιαλό" - και το ένα από το περιοδικό "Το τιμόνι". Μέχρι τώρα ο Καρκαβίτσας είχε ασχοληθεί στα διηγήματά του με τη ζωή του βουνού και του κάμπου, προπάντων της βορειοδυτικής Πελοποννήσου, που τόσο καλά είχε γνωρίσει στα μαθητικά και φοιτητικά...
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
eAnagnosis (2012)
Τα "Λόγια της πλώρης" είναι η πιο γνωστή συλλογή διηγημάτων του Ανδρέα Καρκαβίτσα. Περιλαμβάνει 20 διηγήματα που δημοσιεύτηκαν τα περισσότερα στο περιοδικό "Εστία" από το 1893 και έπειτα. Είναι σύντομες ιστορίες που αναφέρονται στη θάλασσα και τους ναυτικούς, τους βιοπαλαιστές που αρμενίζουν στα νερά της Μεσογείου. Η θάλασσα είναι ο πρωταγωνιστής των διηγημάτων, η μεγάλη αγάπη αλλά και το στοιχειό με το οποίο παλεύουν καθημερινά οι ναυτικοί για να τα βγάλουν πέρα στη σκληρή ζωή τους. Στα "Λόγια της πλώρης" ο Καρκαβίτσας, με ποιητική διάθεση και ρεαλιστικές περιγραφέ...
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Μίνωας (2014)
Τα "Λόγια της πλώρης" είναι η πιο γνωστή συλλογή διηγημάτων του Ανδρέα Καρκαβίτσα. Σε αυτές τις σύντομες ιστορίες που διηγούνται ναυτικοί πρωταγωνιστούν η θάλασσα, ο αέρας του πελάγους και ο ήχος των κυμάτων πάνω στους βράχους και στις καρίνες των πλοίων. Μέσα από την αξεπέραστη, ζωντανή γλώσσα του συγγραφέα αναδύονται δοξασίες και θρύλοι της θάλασσας, η σκληρή ζωή των ναυτικών αλλά και το αίσθημα της ελευθερίας που προσφέρουν τα ταξίδια και οι καινούριοι πρωτογνώριστοι τόποι.
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Πελεκάνος (2014)
Μετά την ολοκλήρωση των στρατιωτικών του υποχρεώσεων, ο Ανδρέας Καρκαβίτσας βρίσκει δουλειά ως γιατρός στο ατμόπλοιο «Αθήναι». Η ζωή των ναυτικών, τα βάσανα, οι ανεκπλήρωτες επιθυμίες, οι παραδόσεις και οι συνήθειές τους αιχμαλωτίζουν την ψυχή του συγγραφέα και τον οδηγούν στη συγγραφή είκοσι θαλασσινών ιστοριών με γενικό τίτλο Λόγια της Πλώρης. Με άξονα λοιπόν τη θαλασσινή ζωή και τους κινδύνους της, την περίφημη εποχή των ιστιοφόρων, ο Καρκαβίτσας περιγράφει επεισόδια γεμάτα ένταση, τρικυμίες και ναυάγια από εξιστορήσεις ναυτικών, στο αιώνιο αντιπάλεμα του ναυτικού με τα...
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Μαλλιάρης Παιδεία (2015)
Τα Λόγια της πλώρης είναι, ίσως, η πιο γνωστή συλλογή διηγημάτων του Ανδρέα Καρκαβίτσα. Ο υμνητής του θεσσαλικού κάμπου των κολίγων, των δεισιδαιμονιών και της εξαθλίωσης, στα είκοσί του διηγήματα, τα οποία δημοσιεύτηκαν μετά το 1893 στην "Εστία" των Αθηνών, μιλάει για τις ζωές των βιοπαλαιστών της θάλασσας, των ναυτικών που ταξιδεύουν και παλεύουν με το ατίθασο απέραντο γαλάζιο. Η συλλογή αυτή χαρακτηρίστηκε ως η καλύτερη συλλογή διηγημάτων του Καρκαβίτσα.
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Εκδόσεις Πατάκη (2018)
Φουρτούνες, µπουνάτσες κι απανεµιές, θαλασσόξυλα που ζωντανεύουν κι εκδικούνται όσους τα γυρεύουν, γοργόνες ακοίµητες, γολέτες και φρεγάτες που παλεύουν µε τα κύµατα στον Κάβο Μαλιά, η µοίρα του ναυτικού, η µυστική έλξη που του ασκεί η θάλασσα κι η αποστροφή του για την τακτοποιηµένη ζωή, µούτσοι κακοφτιαγµένοι που ζωντανεύουν µε το αθάνατο νερό, κι άλλοι -ναύκληροι, κουρσάροι και θερµαστές- που κεντάνε µνήµες ανείπωτες... Αυτός είναι ο κόσµος του Ανδρέα Καρκαβίτσα, που κατάφερε µέσα σ’ αυτή τη συλλογή διηγηµάτων -η οποία εκδόθηκε το 1899, γραµµένη σε µια θαυµαστή δηµοτι...
Νεοελληνικά αναγνώσματα
Συλλογικό έργο
Δίδυμοι (2000)
Ο εκδοτικός οίκος "Δίδυμοι" προσφέρει σήμερα, με συγκίνηση, στο αναγνωστικό κοινό, ένα ακόμη εκπαιδευτικό βιβλίο, του έτους 1931, σε ανατύπωση, από το οποίο οι νέοι μαθητές της εποχής, έμαθαν να αγαπούν την Ελλάδα και να σέβονται, πάνω απ' όλα, γονείς δασκάλους και πρεσβύτερους. Είναι ένα εκπαιδευτικό βιβλίο γραμμένο από μια πλειάδα κορυφαίων Ελλήνων λογοτεχνών που τα έργα τους λάμπρυναν τα ελληνικά γράμματα, στις αρχές του 20ου αιώνα. Πιστεύουμε ότι οι σύγχρονοι νέοι, διαβάζοντας τη σειρά των Αναγνωστικών της γενιάς των παππούδων ή γονιών τους, τα οποία εδώ και μερικ...