Στεργιόπουλος Κώστας 1926-2016
Stergiópoulos Kóstas
Ποιητής, πεζογράφος, κριτικός και ομότιμος καθηγητής πανεπιστημίου της Νέας Ελληνικής Φιλολογίας, ο Κώστας Στεργιόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1926. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Δίδαξε επί δεκαετία στη ιδιωτική Μέση Εκπαίδευση και στη Σχολή Κινηματογράφου και Θεάτρου του Λ. Σταυράκου. Από το 1966 έως το 1969 εργάστηκε ως λέκτορας στην έδρα Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια ως βοηθός στο Σπουδαστήριο Βυζαντινής και Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (1969-1972), απ' όπου παύτηκε από τη δικτατορία. Το 1974 έγινε καθηγητής στην ίδια έδρα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, όπου υπηρέτησε ώς το 1984 που αποχώρησε με εθελουσία έξοδο. Το 1986 αναγορεύτηκε ομότιμος καθηγητής. Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα -μαθητής ακόμα του Γυμνασίου- από το περιοδικό "Νέα Εστία" το 1943, κι από τότε, κείμενά του δημοσιεύτηκαν σε πολλά περιοδικά και εφημερίδες. Ήταν υπεύθυνος για τη στήλη της κριτικής στο περιοδικό "Ξεκίνημα" (1946-1947), στην εφημερίδα "Νίκη" (1962-1963) και στο περιοδικό "Εποχές" (1963-1967). Εξέδωσε δέκα ποιητικές συλλογές, δύο βιβλία με διηγήματα, ένα μυθιστόρημα και εννιά κριτικά και φιλολογικά βιβλία, και είχε τιμηθεί δυο φορές με Κρατικό Βραβείο Ποιήσεως (με το Β΄ το 1961 και με το Α΄ το 1992), με το Βραβείο Κριτικής Μελέτης της "Ομάδας των 12" (1963), με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Μελέτης και Δοκιμίου (1974), με το Βραβείο Δοκιμίου και Μελέτης της Ακαδημίας Αθηνών Ιδρύματος Ουράνη (1997) και με το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του (2004). Ποιήματά του μεταφράστηκαν στα γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, γερμανικά, σουηδικά, ρωσικά, πολωνικά, ρουμανικά, βουλγαρικά, ισπανικά και ουγγρικά και δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά κι ανθολογίες του εξωτερικού, ενώ διηγήματα και κριτικά του κείμενα στα γαλλικά, βουλγαρικά, πολωνικά, αγγλικά, ισπανικά και ιταλικά. Το 1994 εκδόθηκε στα γερμανικά μια επιλογή απ' όλο το ως τότε ποιητικό έργο του, με τίτλο "Εδώ που μάχεται το φως με τη βαρύτητα", το 1999 κυκλοφόρησε στα ισπανικά ολόκληρη η συλλογή του "Ο ήλιος του μεσονυκτίου" και τον επόμενο χρόνο μια επιλογή από επτά συλλογές του στα ιταλικά, με τίτλο "Στιλπνότητα της μέρας". Από τα ιδρυτικά μέλη της Εταιρείας Συγγραφέων και τέως πρόεδρός της, ιδρυτικό επίσης μέλος και επίτιμος πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας, είχε λάβει μέρος σε πολλά ελληνικά και διεθνή συνέδρια και χρημάτισε πρόεδρος ή μέλος σε διάφορες επιτροπές για θέματα λογοτεχνίας και βιβλίου. Πέθανε στις 11 Ιανουαρίου 2016, σε ηλικία 90 ετών.
Τα ποιήματα
Άγρας Τέλλος 1899-1944
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (2017)
Τα "Τριαντάφυλλα μιανής ημέρας", που απαρτίζουν τον παρόντα τόμο, αποτελούν την τελευταία από τις τρεις ποιητικές συλλογές του Τέλλου Άγρα, η οποία εκδόθηκε μετά τον θάνατό του, και μάλιστα με καθυστέρηση δύο δεκαετιών. Ο Κώστας Στεργιόπουλος, ο οποίος επιμελήθηκε την πρώτη έκδοση των ποιημάτων αυτών, έγραφε στην Εισαγωγή του το 1966: "Δεν ξέρω σε τι θα ωφελούσε πια αν απαριθμούσα εδώ όσες ενέργειες έκανα σ’ αυτό το διάστημα για να πετύχω την έκδοσή τους. Το συμπέρασμα είναι πως όλες μου οι προσπάθειες έμειναν χωρίς αποτέλεσμα". Και συνέχιζε: "Η έκδοση αυτή θα ΄ταν προτιμότ...
Πρακτικά τριακοστού δεύτερου Συμποσίου Ποίησης: Ποίηση και όνειρο
Συλλογικό έργο
Μανδραγόρας (2013)
Ο τόμος των Πρακτικών του τριακοστού δεύτερου Συμποσίου Ποίησης, με θέμα "Ποίηση και όνειρο", περιλαμβάνει τις εισηγήσεις από το σύντομο αφιέρωμα στον ποιητή και φίλο του Συμποσίου, Νικηφόρο Βρεττάκο, με αφορμή τα εκατό χρόνια από τη γέννησή του. Η Τζίνα Καλογήρου και η Βάσω Οικονομοπούλου αναλύουν το ρόλο της φύσης και της θάλασσας στο έργο του και ο μεταφραστής του έργου του στα αγγλικά, Ντέιβιντ Κόνολι, αναφέρεται στην ποιητική παραγωγή της τελευταίας δεκαετίας της ζωής του. Το θέμα του Συμποσίου αναπτύσσουν δεκαοκτώ καταξιωμένοι μελετητές που εξετάζουν την οντολογική...
Η κριτική για τα βιβλία του Τηλέμαχου Αλαβέρα
Συλλογικό έργο
Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης (2007)
[...] Στον παρόντα τόμο περιλαμβάνονται κριτικές που δημοσιεύτηκαν μέχρι τώρα για τα εκδοθέντα βιβλία. Κρίθηκε προσφορότερη η παράθεσή τους κατά βιβλίο σε χρονική αλληλουχία και τα συνολικότερα κριτικά αντικρίσματα να συμπληρώνουν την εικόνα, από τη σελίδα 283 και μετά. Η παράθεση των κριτικών με αλφαβητική σειρά κατά συγγραφέα σημειώνεται και στη δεύτερη σελίδα κάθε ψευδότιτλου ως πίνακας περιεχομένων. [...] (από το εισαγωγικό σημείωμα)
Επιλογές από την ξένη ποίηση
Συλλογικό έργο
Σοκόλη (2006)
Η μετάφραση -και ειδικότερα η μετάφραση της ποίησης- αποτελεί έργο δύσκολο και αχάριστο, που η επιτυχία του εξαρτάται από ορισμένες προϋποθέσεις κι από πολλούς αστάθμητους παράγοντες. Δεν αρκεί ο μεταφραστής να ξέρει καλά και τις δύο γλώσσες και να 'χει καλαισθησία και ευπάθεια. Πρέπει να 'ναι κι ένας τέλειος αναδημιουργός, να διακρίνει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε έργου και, με πείρα και σοφία, να ξέρει να τ' αντικαθιστά με τους αντίστοιχους τύπους και τις ανάλογες εκφράσεις της ξένης γλώσσας, χωρίς να του αφαιρεί το ιδιαίτερο εκείνο θέλγητρο του πρωτότυπου. Μια τέ...
Ποιητική και εικαστική ανθολογία
Συλλογικό έργο
Σπανός - Βιβλιοφιλία (2006)
Στην ιστορία της τέχνης δεν είναι σπάνια η περίπτωση των καλλιτεχνών που εμπνεύστηκαν έργα τους από την ποίηση. Συμβαίνει μάλιστα άλλοτε να τους ωθεί ένα γενικότερο ποιητικό κλίμα στη διαμόρφωση των δικών τους προσπαθειών και άλλοτε να αντλούν από συγκεκριμένα ποιήματα. Θα μπορούσαμε να μνημονεύσουμε ως ενδεικτικά παραδείγματα της πρώτης κατηγορίας τον Βρετανό χαράκτη, ζωγράφο και ποιητή William Blake (1757-1827), ο οποίος εικονογράφησε, ανάμεσα σε πολλά άλλα, τις Night's Thoughts του Young (1797), το Βιβλίο του Ιώβ από την Παλαιά Διαθήκη (1823), τη Θεία Κωμωδία του Δάντη...
Τα ποιήματα
Στεργιόπουλος Κώστας 1926-2016
Νεφέλη (2006)
[Δείγμα γραφής: Ο ΥΠΝΟΣ Τον έπαιρνε ο ύπνος. Κατάκοπο σε μια γωνιά τον έπαιρνε ο ύπνος, ενώ οι άλλοι γύρω φλυαρούσαν. Μήνες, μέρες, χρόνια τον κυνηγούσε επίμονα, σπασμωδικά. Μα τώρα ο ύπνος ερχόταν μόνος του, βάραινε στα βλέφαρά του. Σα να μην ήταν αυτός, σα να μην είμαστε εμείς. Και δεν ήθελε πια τίποτ' άλλο. ]
Οι επιδράσεις στο έργο του Καρυωτάκη
Στεργιόπουλος Κώστας 1926-2016
Σοκόλη (2005)
Δεύτερη έκδοση της από καιρό εξαντλημένης συγκριτολογικής μελέτης του Κώστα Στεργιόπουλου όπου ανιχνεύονται όσες επιδράσεις υπάρχουν στο έργο του Καρυωτάκη, και από δικούς μας και από ξένους και από σχολές και από ρεύματα, ξεκινώντας από τα πρώτα νεανικά του ποιήματα ως τα τελευταία του κείμενα και παρακολουθώντας βήμα προς βήμα τους σταθμούς της πορείας του. Ταυτόχρονα με χρονολογική σειρά, εξετάζονται τα ποιήματα κατά πηγές και κατά πρότυπα, ώστε, από σταθμό σε σταθμό, να γίνεται άμεσα αντιληπτή η έκταση κάθε μιας από τις επιδράσεις του και να διαγράφεται καθαρά ποιες από...
Πρώτοι αποχωρισμοί
Στεργιόπουλος Κώστας 1926-2016
Κέδρος (2005)
Οι "Πρώτοι αποχωρισμοί" αποτελούν πραγματικά τα πρώτα βήματα της πεζογραφικής σταδιοδρομίας του Κώστα Στεργιόπουλου - είχε πρωτοεμφανιστεί νεότατος από τις στήλες της Νέας Εστίας μόλις το 1943. Ποιητής, πεζογράφος, κριτικός και δοκιμιογράφος, στα πρώιμα αυτά διηγήματά του ανιχνεύει τις θεματικές και τις τεχνικές που θα αναπτύξει στη συνέχεια. Με άξονα το θέμα της απώλειας, του αποχωρισμού από πρόσωπα και πράγματα, αλλά και την ίδια την παιδική ηλικία, ο Στεργιόπουλος κινηματογραφεί, με φωτοσκιάσεις, την είσοδο των ηρώων του στην ενήλικο ζωή. Αποδραματοποιημένη, η οδύνη τους...
Το χρονικό του Κέδρου
Συλλογικό έργο
Κέδρος (2004)
[...] Μισό αιώνα καλύπτει η αδιάλειπτη παρουσία του Κέδρου: 1954-2004. Πενήντα δημιουργικά χρόνια στα οποία διακρίνονται τρεις χρονολογίες που υπήρξαν σταθμοί στην εξέλιξή του. Οι δύο πρώτες αποτελούν ταυτόχρονα σταθμούς και για την πρόσφατη ιστορία μας: η διδακτορία του 1967 και η μεταπολίτευση του 1974. Η τρίτη, το 1985, είναι επίσης μια χρονιά μετάβασης με τη μεταβίβαση της ιδιοκτησίας του Κέδρου από τη Νανά Καλλιανέση στους σημερινούς εκδότες. Πρόσωπα και περιστατικά από τα χρόνια αυτά ζωντανεύουν στον συλλογικό επετειακό μας τόμο. Όλα τα στοιχεία έχουν αντληθεί αποκλε...
Ο στοχασμός και ο λόγος του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου
Συλλογικό έργο
Σχολή Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου (2003)
Ο τόμος των πρακτικών αυτών αποτελεί τη δημοσίευση των πορισμάτων της 4ης Επιστημονικής Συνάντησης της Σχολής Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου, που υπήρξε μια ευχάριστη και γόνιμη εκπαιδευτική και επιστημονική συγκυρία. Και τούτο, γιατί συναντήθηκαν σ' αυτήν εκλεκτοί πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και κριτικοί της λογοτεχνίας με αξιόλογους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων, αλλά και με μαθητές της Σχολής.
Διηγήματα
Πλασκοβίτης Σπύρος 1917-2000
Κέδρος (2002)
Επιλογή από τα καλύτερα και περισσότερο αντιπροσωπευτικά - κατά την κρίση του επιμελητή - διηγήματα του Σπύρου Πλασκοβίτη, όπως τα δυο κορυφαία του Παροξυσμός και Το ραντάρ, αλλά και Το πηλήκιο, Συντροφιά με τον Αντρέα Φόρτη, Τ' άλογο και τ' αεροπλάνο, Η τελευταία επίσκεψη, Τα χρυσόψαρα, "Αποφυλάκιση", Ο φίκος, Το τρελό επεισόδιο και άλλα από τα πιο ολοκληρωμένα στο είδος τους. Με πρώτο κριτήριο την ποιότητα και το ουσιαστικό τους αντίκρισμα, ανθολογήθηκαν δεκατέσσερα από τα πενήντα ένα συνολικά των έξι τυπωμένων διηγημάτων συλλογών, έτσι ώστε ν' αντιπροσωπεύονται, κατά το...
Το φτερό και το χώμα
Στεργιόπουλος Κώστας 1926-2016
Κέδρος (2001)
Δώδεκα διηγήματα με σταθερούς άξονες: από τη μια, τον έρωτα κι ό,τι μας δίνει φτερά, κι από την άλλη, το θάνατο κι ό,τι μας βαραθρώνει. Όλα μαζί, κοιταγμένα στο σύνολό τους, κινούνται σ' ένα μεταίχμιο: ανάμεσα στο παλιό και στο σύγχρονο, στο παρόν και στο παρελθόν, στο αστικό και στο φυσικό περιβάλλον, στην επαρχία και στην Αθήνα, με τύπους και χαρακτήρες απ' όλα τα κοινωνικά στρώματα, συνδυάζοντας τον συμβολισμό και την ποιητική διάθεση με τον ρεαλισμό, το παράδοξο και το ασυνήθιστο, που εισβάλλει κάθε τόσο μέσα στην καθημερινότητα, με την ειρωνεία, τη σάτιρα και τον σαρκα...
Η ελληνική ποίηση
Σοκόλη (2000)
Περιδιαβάζοντας
Στεργιόπουλος Κώστας 1926-2016
Κέδρος (1999)
Τα κριτικά κείμενα αυτού του τόμου γράφτηκαν και δημοσιεύτηκαν από το 1962 ωςτο 1986, με βάση κάποιες σημειώσεις του 1960- '62 και 1968- '69, που αποτέλεσαν ένα πρώτο υλικό και για τις περιλήψεις των πανεπιστημιακών παραδόσεων "Η νεοελληνική αφηγηματική πεζογραφία" δακτυλογραφημένη έκδοση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, αποκλειστικά για τους φοιτητές. Όσα είχαν γραφτεί και δημοσιευτεί πριν το 1974 χρησιμοποιήθηκαν και αυτά, ως ένα σημείο, για τις περιλήψεις των πανεπιστημιακών μαθημάτων, ενώ για όσα γράφτηκαν πιο ύστερα, αλλού περισσότερο και αλλού λιγότερο, χρησιμοποιήθηκε έν...