Κριαράς Εμμανουήλ 1906-2014
Kriarás Emmanouíl
Ο Εμμανουήλ Κριαράς (1906-2014) γεννήθηκε στον Πειραιά, με καταγωγή από την Κρήτη. Τελείωσε το γυμνάσιο στα Χανιά το 1924. Σπούδασε φιλολογία (Πανεπιστήμιο Αθηνών, 1924-29), βυζαντινή φιλολογία, νεοελληνική φιλολογία και συγκριτική γραμματολογία (Πανεπιστήμιο Μονάχου, 1930 και Πανεπιστήμιο Παρισιού, 1938-39 και 1945-48). Αναγορεύτηκε διδάκτορας το 1938. Επιστημονικός συνεργάτης του Μεσαιωνικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών (1930-39) και στη συνέχεια διευθυντής του (1939-50). Στη διάρκεια της Κατοχής έλαβε μέρος στην αντίσταση και κρατήθηκε στο Χαϊδάρι επί μήνες έως τον Σεπτέμβριο του 1944. Το 1950 διορίστηκε τακτικός καθηγητής μεσαιωνικής ελληνικής φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Διετέλεσε κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής, μεταξύ 1954-55. Απολύθηκε από τη θέση του από τη Χούντα (1968). Καλλιέργησε τη μεσαιωνική και τη νεοελληνική φιλολογία και γλώσσα και αγωνίστηκε για την επικράτηση της δημοτικής. Διετέλεσε: πρόεδρος εικοσαμελούς επιτροπής που μεταγλώττισε τους δικαστικούς κώδικες· πρόεδρος επιτροπής που πρότεινε το είδος μονοτονικού που εφαρμόζεται. Συνέθεσε το "Λεξικό της μεσαιωνικής ελληνικής δημώδους γραμματείας 1100-1669" (14 τόμοι) και το "Λεξικό της δημοτικής". Δημοσίευσε μελέτες για τη μεσαιωνική και νέα ελληνική γλώσσα και φιλολογία. Ανάμεσα στα περισσότερα από 1.000 άρθρα και 60 βιβλία που εξέδωσε αυτοτελώς ο Εμμ. Κριαράς, ξεχωρίζουν οι μονογραφίες του για τον Ψυχάρη, το Σολωμό και τον Παλαμά, οι εκδόσεις παλαιότερων κειμένων της νεοελληνικής γραμματείας ("Πανώριας" του Χορτάτση, των θεατρικών του Πέτρου Κατσαΐτη, κ.ά), οι μελέτες του για το δημοτικισμό και η αλληλογραφία του. Τιμήθηκε με διεθνή βραβεία, μεταξύ των οποίων το Herderpreis και το βραβείο της Association des Etudes Grecques για το Μεσαιωνικό Λεξικό του. Επίσης, του απενεμήθηκαν τέσσερα ελληνικά παράσημα (το τελευταίο: Ταξιάρχης τάγματος τιμής) και ανακηρύχθηκε ιππότης της Λεγεώνας της τιμής στη Γαλλία και Commendatore in merito στην Ιταλία. Πέθανε από ανακοπή καρδιάς, στο σπίτι του στη Θεσσαλονίκη, το βράδυ της 22ης Αυγούστου 2014, σε ηλικία 108 ετών.
Κρήτη 1913-2013: Αρχιτεκτονική και πολεοδομία μετά την Ένωση
Συλλογικό έργο
Πνευματικό Κέντρο Χανίων & ΣΑΔΑΣ-Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων/Τμήμα Χανίων (2014)
Παρά την πληθώρα σημειακών μελετών και ερευνών που αφορούν την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία της Κρήτης κατά την νεώτερη και σύγχρονη εποχή, το ζήτημα δεν είχε προσεγγιστεί συνολικά για όλο το νησί με αποτέλεσμα να εντοπίζεται ερευνητικό κενό. Ο τόμος επιχειρεί να καλύψει το παραπάνω κενό, κομίζοντας σπάνιο υλικό, καρπό έρευνας σε πάνω από 50 αρχεία και συλλογές. Παράλληλα επιχειρεί να αναδείξει την ιδιοπροσωπία που εμφανίζει η Κρήτη στο πεδίο της αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας κατά τα τελευταία 100 χρόνια όπως αυτή απορρέει από την ιδιαιτερότητα της φύσης και του πα...
Πρόσφατα γράμματά μου σε πρόσωπα και ιδρύματα
Κριαράς Εμμανουήλ 1906-2014
Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη (2013)
Αντλώντας από το πλούσιο επιστολικό αρχείο του Καθηγητή Εμμανουήλ Κριαρά, στο παρόν έργο δημοσιεύονται 185 επιστολές του των ετών 2001-2011 προς πρόσωπα και ιδρύματα. Μια σημαντική έκδοση που αποτυπώνει την ασίγαστη δράση και τη διαρκή παρουσία στο πνευματικό γίγνεσθαι ενός κορυφαίου Έλληνα διανοούμενου.
Ο Νικόλαος Γ. Πολίτης και το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας
Συλλογικό έργο
Ακαδημία Αθηνών (2012)
[set δύο τόμων] Πρακτικά συνεδρίου με θέμα τον Νικόλαο Γ. Πολίτη και το Κέντρο Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Ο Ν. Γ. Πολίτης (1852-1921) υπήρξε ο ιδρυτής του Λαογραφικού Αρχείου (1918, σήμερα Κέντρο Λαογραφίας). Στα 44 κείμενα των δύο τόμων των πρακτικών οι συγγραφείς των οποίων είναι ειδικοί επιστήμονες, ερευνητές και πανεπιστημιακοί εξετάζεται η επιστημονική σκέψη, η κοινωνική και πολιτική δράση του Ν. Γ. Πολίτη που τον οδήγησε σε ώριμη ηλικία στη ίδρυση του Λαογραφικού Αρχείου με στόχο την συστηματική συλλογή και επιστημονική μελέτη της λαογραφικής ύλης. Περιεχό...
Ανακάλημα της Κωνσταντινούπολης
Ανώνυμος
Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη (2012)
Το "Ανακάλημα της Κωνσταντινούπολης" είναι ένας από τους ωραιότερους και δημωδέστερους ιστορικούς "θρήνους" για την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Μέσα σε 118 στίχους περιγράφει ρεαλιστικά όχι μόνον τις πολεμικές σκηνές της πολιορκίας αλλά και τα δεινά των υπόδουλων χριστιανών αμέσως μετά την Άλωση, και ανασυνθέτει, με λυρικό και τραγικό τρόπο, την προσωπικότητα του τελευταίου αυτοκράτορα της Ρωμανίας Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Πίσω από τον ανώνυμο δημιουργό του βρίσκεται ίσως ένας ποιητής λόγιος, καλά ενημερωμένος ιστορικά, αλλά και γνώστης της λαϊκής ποίησης, αφού δι...
Ο Ψυχάρης από γράμματά του
Κριαράς Εμμανουήλ 1906-2014
Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη (2012)
Ένα σημαντικό έργο, καρπός πολυετούς έρευνας, του Ακαδημαϊκού Εμμανουήλ Κριαρά για τον κορυφαίο δημοτικιστή διανοούμενο και λογοτέχνη Γιάννη Ψυχάρη. Μέσα από χαρακτηριστικά αποσπάσματα της αλληλογραφίας του Ψυχάρη με Έλληνες και ξένους λόγιους, καθώς και ενδιαφέροντων βιογραφικών και αυτοβιογραφικών στοιχείων, ο αναγνώστης θα έχει την ευκαιρία να μελετήσει τις απόψεις του Ψυχάρη για την κατάσταση στην Ελλάδα προς το τέλος του 19ου αιώνα, τη στάση του απέναντι στα λογοτεχνικά και κοινωνικά κινήματα της εποχής, την τακτική του στο γλωσσικό ζήτημα, αλλά και να γνωρίσει καλύτερ...
Νέες επιστολές και έγγραφα των ετών 1924-2010
Κριαράς Εμμανουήλ 1906-2014
Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη (2012)
Επιστολές Ελλήνων και ξένων λογίων καθώς και έγγραφα φορέων (ιδρυμάτων, εταιρειών, συλλόγων, κ.λπ.), μέρος της αλληλογραφίας του Καθηγητή Εμμανουήλ Κριαρά, που καλύπτουν χρονικά το διάστημα 1924-2010. Ένα σημαντικό ιστορικό τεκμήριο, στο σταυροδρόμι του δημόσιου και ιδιωτικού βίου, με ιδιαίτερη αξία για τη νεοελληνική Γραμματεία. Μια αποκαλυπτική μαρτυρία που φωτίζει την πολυσχιδή παρουσία και την ευδόκιμη διαδρομή του διακεκριμένου διανοούμενου.
Γράμματα ξένων μελετητών και άλλων λογίων
Κριαράς Εμμανουήλ 1906-2014
Μουσείο Μπενάκη (2011)
Στο πρώτο μέρος του πρώτου τόμου της δίτομης αυτής έκδοσης δημοσίευσα ελληνόγλωσσα γράμματα ξένων επιστημόνων και λογίων, που απευθύνονται σ' εμένα· στο δεύτερο μέρος του τόμου εξέδωσα γράμματα των ίδιων και άλλων ξένων επίσης επιστημόνων, γραμμένα αυτά στην εθνική γλώσσα του επιστολογράφου. Στο δεύτερο αυτό μέρος περιέλαβα γράμματα προσώπων, των οποίων τα επώνυμα αρχίζουν από τα στοιχεία Α έως Η. Ξεκινώντας τώρα το δεύτερο τόμο εκδίδω βέβαια περαιτέρω γράμματα ξένων επιστημόνων, σημειώνω όμως ότι δε συνεχίζω τη δημοσίευση γραμμάτων λογίων που τα επώνυμα τους αρχίζουν, ό...
Γράμματα ξένων μελετητών και άλλων λογίων
Κριαράς Εμμανουήλ 1906-2014
Μουσείο Μπενάκη (2011)
Στο πρώτο μέρος του πρώτου τόμου της δίτομης αυτής έκδοσης δημοσίευσα ελληνόγλωσσα γράμματα ξένων επιστημόνων και λογίων, που απευθύνονται σ' εμένα· στο δεύτερο μέρος του τόμου εξέδωσα γράμματα των ίδιων και άλλων ξένων επίσης επιστημόνων, γραμμένα αυτά στην εθνική γλώσσα του επιστολογράφου. Στο δεύτερο αυτό μέρος περιέλαβα γράμματα προσώπων, των οποίων τα επώνυμα αρχίζουν από τα στοιχεία Α έως Η. Ξεκινώντας τώρα το δεύτερο τόμο εκδίδω βέβαια περαιτέρω γράμματα ξένων επιστημόνων, σημειώνω όμως ότι δε συνεχίζω τη δημοσίευση γραμμάτων λογίων που τα επώνυμα τους αρχίζουν, ό...
Λεξικό της μεσαιωνικής ελληνικής δημώδους γραμματείας 1100-1669
Κριαράς Εμμανουήλ 1906-2014
Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (2011)
Ο 17ος είναι ο τρίτος τόμος του αναλυτικού λεξικού του Εμμ. Κριαρά, που πλέον συντάσσεται και εκδίδεται από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Ο παρών τόμος περιλαμβάνει τα λήμματα πνεύσις-προβίβασις και συντάχθηκε από την ομάδα των συνεργατών του λεξικού υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Ι.Ν. Καζάζη.
Γράμματα Στεφάνου Ματθία στον Ε. Κριαρά
Ματθίας Στέφανος 1935-2009
Νομική Βιβλιοθήκη (2011)
Με την παρούσα έκδοση, την οποία επιμελείται ο σπουδαίος δημοτικιστής φιλόλογος, ομότ. καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Εμμανουήλ Κριαράς, παραδίδεται για πρώτη φορά ως σώμα στη δημοσιότητα η επιστολογραφία του αείμνηστου Στέφανου Ματθία, πρώην Προέδρου του Αρείου Πάγου, προς τον επιμελητή. Μέσα από τις πενήντα συνολικά παρουσιαζόμενες επιστολές που ο Στ. Ματθίας απέστειλε στον Ε. Κριαρά, και οι οποίες καταλαμβάνουν μια υπερτριακονταετή χρονική περίοδο εκτεινόμενη από το καλοκαίρι του 1978 έως και το καλοκαίρι του 2009, λίγο πρι...
Οι άνθρωποί μου
Συλλογικό έργο
Ποταμός (2010)
"Πάντα αναρωτιόμουν για τις ζωές των ανθρώπων που έβλεπα. Ωραία, τέλειωσε ο χτίστης το ρετιρέ, σε τι σπίτι γυρνάει; Πώς αγκαλιάζει ο "μπάτσος" και πώς ο κρατούμενός του; Η καλόγρια τι όνειρα βλέπει το βράδυ; Κάποια στιγμή άρχισα να ξεστρατίζω και να αναζητώ νέες εικόνες. Το πάθος της παρατήρησης έγινε σιγά σιγά επάγγελμα. Θυμάμαι με πόση έκπληξη έζησα το 1989 την εξέγερση στο Κόσσοβο. Με είχαν στείλει από την "Πρώτη" με κομμουνιστικές οδηγίες. Να γράψω πόσο καλοί είναι οι μεν και πόσο κακοί είναι οι δε. Και εγώ έγραφα ότι δεν βλέπω κανένα καλό. Το ένα χωριό το έκαιγαν ο...
Ο υπουργός παιδείας Αντώνης Τρίτσης και η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο γυμνάσιο
Κριαράς Εμμανουήλ 1906-2014
University Studio Press (2010)
Αλληλογραφία Ν. Ματσανιώτη - Ε. Κριαρά
Κριαράς Εμμανουήλ 1906-2014
University Studio Press (2010)
[...] Το φίλο μου Νίκο Ματσανιώτη (1925-2010) τον γνώρισα το 2003. Όταν επρόκειτο να συνέλθει στη Θεσσαλονίκη ελληνοτουρκικό συνέδριο περιγεννητικής ιατρικής, ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας περιγεννητικής ιατρικής κ. Απόστολος Αθανασιάδης μου ανακοίνωσε ότι κατά τη διεξαγωγή του προσεχούς συνεδρίου της Εταιρείας (4-6 Απριλίου 2003) θα απονεμηθεί βραβείο σε έναν Έλληνα και σε έναν Τούρκο διανοούμενο· και ότι από τους Έλληνες επέλεξαν εμένα. Μου πρόσθεσε μάλιστα ότι η απόφαση της Εταιρείας να απονείμει το βραβείο σ' εμένα οφείλεται σε σύσταση του γενικού γραμματέα της Ακα...
Συμβολή Β΄
Κριαράς Εμμανουήλ 1906-2014
Μουσείο Μπενάκη (2010)
[...] Πριν από πέντε χρόνια παρουσίασα ως δεύτερο τμήμα του βιβλίου μου "Ανιχνεύσεις" μια πρώτη "Συμβολή στο Χρονολόγιο του δημοτικισμού". Με το σημερινό μου δημοσίευμα παρουσιάζω μια δεύτερη "Συμβολή" στο θέμα, ως φυσική συνέχεια του δημοσιεύματος εκείνου. Υπογραμμίζω και πάλι ότι καταρτίζω Χρονολόγιο μόνο δημοτικιστικών δημοσιευμάτων και συναφών με το κίνημα γεγονότων· όχι του όλου γλωσσικού ζητήματος. Η θεωρητική ανακίνηση του γλωσσικού ζητήματος στον τόπο μας παρατηρείται βέβαια μέσα στον προχωρημένο δέκατο όγδοο αιώνα. Όμως έκρινα αναγκαίο να σημειωθούν στο Χρονολόγ...
Μακράς ζωής αγωνίσματα
Κριαράς Εμμανουήλ 1906-2014
Οι Φίλοι του περιοδικού "Αντί" (2009)
[...] Καθώς πρόθεση μου είναι να διηγηθώ γεγονότα της ζωής μου, πνευματικά και άλλα, μιας ζωής μακρότατης, βιωμένης με προσπάθεια και μόχθο, που μου χάρισε και χαρούμενες και δύσκολες μέρες (μέρες άκρας ανακούφισης, αλλά και βαθύτατου πόνου), δε γίνεται να αποσιωπήσω ακόμη και δυσάρεστα γεγονότα για το άτομο μου, που η έκθεσή τους, παρά την επιθυμία μου, να αδικεί ίσως σε κάποιο βαθμό πρόσωπα με τα οποία βρέθηκα αντιμέτωπος σε ορισμένες περιπτώσεις του βίου μου. Η έκθεση των γεγονότων της ζωής μου είναι ενδεχόμενο να ξεπεράσει, κατά τις περιστάσεις το χαρακτήρα μιας αυτο...
Γράμματα ξένων μελετητών και άλλων λογίων
Κριαράς Εμμανουήλ 1906-2014
Μουσείο Μπενάκη (2008)
Με ιδιαίτερα τιμητική για μένα προθυμία ο πολύ αγαπητός μου φίλος, ο καθηγητής Άγγελος Δεληβορριάς, δραστήριος διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, δέχτηκε να περιλάβει στη σειρά των δημοσιευμάτων του Μουσείου δύο τόμους επιστολών ξένων επιστημόνων που στη μεγάλη τους πλειονότητα στάλθηκαν σ' εμένα κατά τον περασμένο αιώνα. Τον ευχαριστώ ιδιαίτερα. Στο πρώτο μέρος του πρώτου τόμου εκδίδονται γράμματα ξένων μελετητών γραμμένα σε ελληνική γλώσσα. Στο δεύτερο μέρος του ίδιου τόμου γράμματα γραμμένα στη γλώσσα του κάθε ξένου επιστολογράφου. Τρεις μόνο, οι Ρουμάνοι Berza και Caz...
Γράμματα ξένων μελετητών και άλλων λογίων
Κριαράς Εμμανουήλ 1906-2014
Μουσείο Μπενάκη (2008)
Με ιδιαίτερα τιμητική για μένα προθυμία ο πολύ αγαπητός μου φίλος, ο καθηγητής Άγγελος Δεληβορριάς, δραστήριος διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, δέχτηκε να περιλάβει στη σειρά των δημοσιευμάτων του Μουσείου δύο τόμους επιστολών ξένων επιστημόνων που στη μεγάλη τους πλειονότητα στάλθηκαν σ' εμένα κατά τον περασμένο αιώνα. Τον ευχαριστώ ιδιαίτερα. Στο πρώτο μέρος του πρώτου τόμου εκδίδονται γράμματα ξένων μελετητών γραμμένα σε ελληνική γλώσσα. Στο δεύτερο μέρος του ίδιου τόμου γράμματα γραμμένα στη γλώσσα του κάθε ξένου επιστολογράφου. Τρεις μόνο, οι Ρουμάνοι Berza και Caz...