Ανακάλημα της Κωνσταντινούπολης

Το "Ανακάλημα της Κωνσταντινούπολης" είναι ένας από τους ωραιότερους και δημωδέστερους ιστορικούς "θρήνους" για την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Μέσα σε 118 στίχους περιγράφει ρεαλιστικά όχι μόνον τις πολεμικές σκηνές της πολιορκίας αλλά και τα δεινά των υπόδουλων χριστιανών αμέσως μετά την Άλωση, και ανασυνθέτει, με λυρικό και τραγικό τρόπο, την προσωπικότητα του τελευταίου αυτοκράτορα της Ρωμανίας Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Πίσω από τον ανώνυμο δημιουργό του βρίσκεται ίσως ένας ποιητής λόγιος, καλά ενημερωμένος ιστορικά, αλλά και γνώστης της λαϊκής ποίησης, αφού διασώζει αρκετές από τις αρετές του δημοτικού τραγουδιού. Με αυτή τη νεότερη, συμπληρωμένη έκδοση, ο καθηγητής Εμμ. Κριαράς επιστρέψει στον οικείο χώρο ενός ποιήματος που για πρώτη φορά βρέθηκε στο επίκεντρο των μελετών του πριν από πέντε δεκαετίες, αυτή τη φορά με αναλυτικότερα στοιχεία για τη γλώσσα και την τοπική του προέλευση. Στο Επίμετρο ο καθηγητής Γ. Κεχαγιόγλου δίνει επιπλέον πληροφορίες για την πλούσια και πολύμορφη γραμματεία με θέμα την Άλωση, συνοψίζει τις νεότερες φιλολογικές και κριτικές αποτιμήσεις του ποιήματος και συζητά τον ιδεολογικό προσδιορισμό του. Τα Συνοδευτικά έμμετρα κείμενα, στο τέλος του Επιμέτρου, περιλαμβάνουν μια επιλογή από ομόθεμα δημώδη ποιήματα/θρήνους (μέσα 15ου - αρχές 16ου αι.), δημοτικά τραγούδια αλλά και νεότερα ποιήματα. Το "Ανακάλημα της Κωνσταντινόπολης" είναι το τέταρτο βιβλίο της νέας σειράς του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών "Παλιότερα Κείμενα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας". Σκοπός της σειράς είναι η γνωριμία και εξοικείωση του μορφωμένου αλλά μη εξειδικευμένου κοινού με λογοτεχνικά κείμενα παλιότερων περιόδων της νεοελληνικής λογοτεχνίας μέσα από πρακτικές, εύχρηστες και αξιόπιστες επιστημονικά εκδόσεις, που απαλλάσσουν τον αναγνώστη από την ανάγκη να ψάξει ο ίδιος πρόσθετα βοηθήματα για την κατανόηση των έργων (λεξικά, εγκυκλοπαίδειες, ειδική βιβλιογραφία κτλ.). Προπομπό της σειράς αποτέλεσε ο τόμος "Από τον ύστερο Μεσαίωνα ώς τον 18ο αιώνα. Εισαγωγή στα παλιότερα κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας", του Γ. Κεχαγιόγλου. Στη σειρά κυκλοφορούν ήδη οι τόμοι: "Η κακοπαντρεμένη ή Ρίμα για τον γέρο και το κορίτσι" (επιμ. Arnold van Gemert, σε συνεργασία με την Ireen Beijerman), "Ο κάτης και ο μποντικός" (επιμ. Cristiano Luciani) και "Πτωχολέων" (επιμ. Γ. Κεχαγιόγλου)