Ζέη Άλκη 1923-2020
Zéi Álki
Η Άλκη (Αγγελική) Ζέη (15 Δεκεμβρίου 1923 - 27 Φεβρουαρίου 2020) γεννήθηκε στην Αθήνα. Ο πατέρας της καταγόταν από την Κρήτη και η μητέρα της από τη Σάμο όπου πέρασε τα πρώτα παιδικά της χρόνια. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ, παρακινούμενη από την Διδώ Σωτηρίου. Ενώ φοιτούσε στη δραματική σχολή το 1943 γνώρισε τον μελλοντικό της σύζυγο, θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου (1913-1990), με τον οποίο παντρεύτηκε το 1945. Το 1948, ύστερα από την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού στον Εμφύλιο, ο σύζυγός της διέφυγε στην Τασκένδη. Η Ζέη προσπάθησε να τον ακολουθήσει αλλά τη συνέλαβαν και την εξόρισαν στη Χίο λόγω των πολιτικών της πεποιθήσεων. Ύστερα από προσπάθειες έξι ετών, και αφού έμεινε για καιρό στην Ιταλία, το 1954 επανασυνδέθηκε με τον σύζυγο της στην Τασκένδη. Το 1957 μετακόμισαν στη Μόσχα, όπου σπούδασε στο τμήμα σεναριογραφίας του Ινστιτούτου Κινηματογράφου της Μόσχας και απέκτησε δύο παιδιά, την Ειρήνη που εργάζεται ως διερμηνέας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τον Πέτρο που είναι σκηνοθέτης του κινηματογράφου και εργάζεται στην Ελλάδα. Το 1964 επέστρεψε στην Ελλάδα για να ξαναφύγει πάλι το 1967, με την κήρυξη δικτατορίας -αυτή τη φορά για το Παρίσι- και να επιστρέψει οριστικά όταν έπεσε η απριλιανή χούντα. Όπως περιγράφει γλαφυρά στο αυτοβιογραφικό βιβλίο της "Με μολύβι φάμπερ νούμερο 2", ασχολήθηκε από μικρή με το γράψιμο ενώ στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου άρχισε να γράφει για το κουκλοθέατρο. Μαθήτρια ακόμα, έγραψε μια σειρά διηγημάτων που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό "Νεανική Φωνή", περιοδικό για νέους που ανάμεσα στους συνεργάτες του συγκαταλεγόταν ο Τάσος Λιγνάδης και ο Μάριος Πλωρίτης. Κατά την παραμονή της στη Σοβιετική Ένωση, έγραψε διηγήματα που τα έστειλε στην Ελλάδα και δημοσιεύτηκαν στην "Επιθεώρηση Τέχνης" και αργότερα εκδόθηκαν σε βιβλίο με τίτλο "Αρβυλάκια και γόβες". Πρώτο της μυθιστόρημα, εμπνευσμένο από τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο, ήταν το "Καπλάνι της βιτρίνας". Το "Καπλάνι" εκδόθηκε για πρώτη φορά από τον εκδοτικό οίκο Θεμέλιο και ύστερα από τον Κέδρο, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και έγινε η πρώτη της μεγάλη συγγραφική επιτυχία. Ακολούθησαν, όλα από τον Κέδρο, "Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου", "Κοντά στις ράγες", "Ο θείος Πλάτων", "Μια Κυριακή του Απρίλη", "Τα παπούτσια του Αννίβα", "Η μωβ ομπρέλα", που αγαπήθηκαν από τα παιδιά στην Ελλάδα και το εξωτερικό. "Το Καπλάνι της Βιτρίνας", "Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου" και το "Κοντά στις ράγες" βραβεύτηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες με το Βραβείο Μίλντρεντ Μπάτσελντερ 1974,1974 και 1976, που δίνεται στο καλύτερο μεταφρασμένο παιδικό βιβλίο. Στον Κέδρο εξέδωσε το 1987 το πρώτο της μυθιστόρημα για ενηλίκους, την "Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα", που επίσης αγαπήθηκε πολύ και πούλησε περισσότερα από 135.000 αντίτυπα. Μετέφρασε βιβλία από τα ιταλικά, τα γαλλικά και τα ρωσικά. Έγραψε επίσης δύο θεατρικά έργα για παιδιά, τον "Κεραμυδοτρέχαλο" και τον "Βασιλιά Ματία τον Πρώτο". Το 1992 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας, το 2002 με το βραβείο Giuseppe Acerbi (Καστέλ Γκοφρέντο, Ιταλία) για την "Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα", το 2003 με το βραβείο Εφηβικού Βιβλίου του περιοδικού "Διαβάζω" για το βιβλίο της "Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της" και το 2010 με το βραβείο του Ιδρύματος Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της. Το 2008 ήταν υποψήφια για το διεθνές βραβείο παιδικής λογοτεχνίας Άστριντ Λίντνγκρεν. Το 2012 αναγορεύθηκε επίτιμη διδάκτορας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών και Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου και το 2015 επίτιμη διδάκτορας της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών. Τα τελευταία βιβλία της, όλα με μεγάλη επιτυχία, ήταν "Ο ψεύτης παππούς" (2017), που έγινε σειρά στην τηλεόραση, "Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά;" (2017), "Η βιβλιοθήκη της Άλκης Ζέη" (2018) και "Ένα παιδί από το πουθενά" (2019). Έφυγε από τη ζωή "πλήρης ημερών" το βράδυ της 27 Φεβρουαρίου 2020, σε ηλικία 96 ετών.
Χωρίς μαγνητόφωνο
Παπασπύρου Σταυρούλα
Πόλις (2018)
Πορτρέτα και συνεντεύξεις σημαντικών ελλήνων συγγραφέων από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 ώς τις μέρες μας. Ένα ταξίδι στις μεταμορφώσεις της Ελλάδας κατά τα τελευταία τριάντα χρόνια, μέσα από τα έργα, τη δημόσια στάση και το λόγο δημιουργών. Μιλούν οι Χρήστος Βακαλόπουλος, Θανάσης Βαλτινός, Βασίλης Βασιλικός, Ρέα Γαλανάκη, Γιώργης Γιατρομανωλάκης, Μιχάλης Γκανάς, Θεόδωρος Γρηγοριάδης, Σωτήρης Δημητρίου, Μάρω Δούκα, Ζυράννα Ζατέλη, Άλκη Ζέη, Νίκος Θέμελης, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Ιωάννα Καρυστιάνη, Μένης Κουμανταρέας, Ηλίας Μαγκλίνης, Πέτρος Μάρκαρης, Δημήτρης Νόλλας, Γιάννης...
Φιλαναγνωσία και σχολείο
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Πατάκη (2008)
Οι μελέτες του συλλογικού αυτού τόμου ανιχνεύουν με ποικίλους τρόπους την έννοια της φιλαναγνωσίας και αναφέρονται στην πολύπλευρη αξιοποίηση του λογοτεχνικού βιβλίου στο σχολείο. Οι συνεργάτες του τόμου, πανεπιστημιακοί καθηγητές, εκπαιδευτικοί και γνωστοί συγγραφείς λογοτεχνίας για παιδιά και νέους, παρουσιάζουν με τρόπο πολυφωνικό, θεωρητικό αλλά και πρακτικό, ζητήματα που αφορούν τη διαχρονική γοητεία της λογοτεχνίας, τα παιδιά ως αναγνώστες, τη συμβολή του σχολείου και της οικογένειας στην ενεργοποίηση της φιλαναγνωστικής διάθεσης των μαθητών. Στον τόμο περιλαμβάνο...
Το χρονικό του Κέδρου
Συλλογικό έργο
Κέδρος (2004)
[...] Μισό αιώνα καλύπτει η αδιάλειπτη παρουσία του Κέδρου: 1954-2004. Πενήντα δημιουργικά χρόνια στα οποία διακρίνονται τρεις χρονολογίες που υπήρξαν σταθμοί στην εξέλιξή του. Οι δύο πρώτες αποτελούν ταυτόχρονα σταθμούς και για την πρόσφατη ιστορία μας: η διδακτορία του 1967 και η μεταπολίτευση του 1974. Η τρίτη, το 1985, είναι επίσης μια χρονιά μετάβασης με τη μεταβίβαση της ιδιοκτησίας του Κέδρου από τη Νανά Καλλιανέση στους σημερινούς εκδότες. Πρόσωπα και περιστατικά από τα χρόνια αυτά ζωντανεύουν στον συλλογικό επετειακό μας τόμο. Όλα τα στοιχεία έχουν αντληθεί αποκλε...
Το καπλάνι της βιτρίνας
Ζέη Άλκη 1923-2020
Μεταίχμιο (2011)
ΕΥ-ΠΟ; ΛΥ-ΠΟ; είναι η συνθηματική ερώτηση που ανταλλάσσουν μεταξύ τους η Μέλια και η Μυρτώ λίγο πριν κοιμηθούν. Δυο μικρές αδερφές που ζουν σ' ένα νησί του Αιγαίου το 1936 ακούνε τον παππού τους να τους μιλάει ώρες ατέλειωτες για τους "αρχαίους" του, ανυπομονούν να ανταμώσουν με τους φίλους και τις φίλες τους από τα τσαρδάκια σαν έρχεται το καλοκαίρι, μα πάνω απ' όλα τρελαίνονται με τις μαγικές ιστορίες του καπλανιού που τους διηγείται ο ξάδερφός τους ο Νίκος, φοιτητής από την Αθήνα. Το καπλάνι -όπως το λένε στο νησί-, ένας βαλσαμωμένος τίγρης, που βρίσκεται κλειδωμένο μ...
Το καπλάνι της βιτρίνας
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2013)
Πενήντα χρόνια (1963-2013) από την πρώτη έκδοσή του. Νέα επετειακή συλλεκτική έκδοση σε 3.000 αντίτυπα, υπογεγραμμένα από τη συγγραφέα. ΕΥ-ΠΟ; ΛΥ-ΠΟ; είναι η συνθηματική ερώτηση που ανταλλάσσουν μεταξύ τους η Μέλια και η Μυρτώ λίγο πριν κοιμηθούν. Δυο μικρές αδερφές που ζουν σ’ ένα νησί του Αιγαίου το 1936 ακούνε τον παππού τους να τους μιλάει ώρες ατέλειωτες για τους "αρχαίους" του, ανυπομονούν να ανταμώσουν με τους φίλους και τις φίλες τους από τα τσαρδάκια σαν έρχεται το καλοκαίρι, μα πάνω απ’ όλα τρελαίνονται με τις μαγικές ιστορίες του καπλανιού που τους διηγείται...
Το καπλάνι της βιτρίνας
Ζέη Άλκη 1923-2020
Μεταίχμιο (2011)
ΕΥ-ΠΟ; ΛΥ-ΠΟ; είναι η συνθηματική ερώτηση που ανταλλάσσουν μεταξύ τους η Μέλια και η Μυρτώ λίγο πριν κοιμηθούν. Δυο μικρές αδερφές που ζουν σ’ ένα νησί του Αιγαίου το 1936 ακούνε τον παππού τους να τους μιλάει ώρες ατέλειωτες για τους «αρχαίους» του, ανυπομονούν να ανταμώσουν με τους φίλους και τις φίλες τους από τα τσαρδάκια σαν έρχεται το καλοκαίρι, μα πάνω απ’ όλα τρελαίνονται με τις μαγικές ιστορίες του καπλανιού που τους διηγείται ο ξάδερφός τους ο Νίκος, φοιτητής από την Αθήνα. Το καπλάνι -όπως το λένε στο νησί-, ένας βαλσαμωμένος τίγρης, που βρίσκεται κλειδωμένο μ...
Τα παπούτσια του Αννίβα
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2011)
Ο Μάνος που τρελαίνεται για μπάλα ονειρεύεται να τον πάρουν στη δυνατή ομάδα, μα χρειάζεται παπούτσια ΑΝΤΙΝΤΑΣ και δεν έχει. Θα του αγοράσουν οι γονείς του; Ο μπαμπάς και ο παππούς του αναλαμβάνουν να τον κάνουν ξεφτέρι χωρίς τα παπούτσια του Αννίβα, όπως τα λέει ο παππούς και γελάνε όλοι.
Τα παιδικά μου χρόνια
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Καστανιώτη (2003)
Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει παιδική ηλικία και δεν είναι λίγοι οι ηλικιωμένοι που αναγνωρίζουν πως ό,τι καλύτερο έζησαν είναι τα χρόνια της ηλικίας αυτής. Συχνά, μάλιστα, μπροστά σε θεαματικά ώριμες καλλιτεχνικές και πολιτικές καριέρες, αισθανόμαστε να τους δημιουργείται μια άλλη προοπτική ή ακόμα και να αθωώνονται οι δημιουργοί τους, μόλις πληροφορούμαστε τα παιδικά τους χρόνια. Με πλοηγό το στίχο του Γιώργου Σαραντάρη "Κατάγομαι από τα παιδικά μου χρόνια/ όπως από μια χώρα", σκεφτήκαμε πως μια έρευνα με θέμα αποκλειστικά τις αναμνήσεις από την παιδική ηλικία δημι...
Τα μάτια της Άνα-Μάρτας
Vieira Alice
Κέδρος (2005)
Η Φλάβια, η μητέρα της Άνα-Μάρτας, ζει κλεισμένη στο δωμάτιό της, κλειδωμένη στο παρελθόν της, απόμακρη και αδιάφορη... Η Άνα-Μάρτα νιώθει πως στο σπίτι της υπάρχει ένα μεγάλο μυστικό... Προσπαθεί να λύσει το μυστήριο... Η Άνα-Μάρτα πιστεύει πως η Φλάβια δεν είναι η πραγματική της μητέρα, γιατί νιώθει πως δεν την αγαπάει. Η αποκάλυψη όμως του μυστικού θα ανατρέψει την εικόνα που είχε η Άνα-Μάρτα για τη μητέρα της...
Συνταγές μέσα από τη λογοτεχνία
Συλλογικό έργο
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2013)
Η ελληνική πεζογραφία συχνά αναφέρεται στο φαγητό, που αποτελεί σημαντικό συστατικό της κουλτούρας μας· ανασύρει μνήμες γεύσης και καταγράφει στιγμιότυπα από γεύματα και γιορτινά τραπεζώματα· περιγράφει πλούσιους αστικούς μπουφέδες και ταπεινά ταβερνάκια σε φτωχογειτονιές· συνδέει τον έρωτα, τον πόλεμο, την ξενιτιά, τη χαρά και τη λύπη με το φαγητό -είτε αυτό είναι η μαγειρίτσα στο αναστάσιμο οικογενειακό τραπέζι είτε το ψωμοτύρι του εργένη. Στην ειδική αυτή έκδοση για την εφημερίδα "Τα Νέα", στο Α' Μέρος, υπάρχουν αποσπάσματα από κείμενα (διηγήματα, μυθιστορήματα, ταξιδ...
Σπανιόλικα παπούτσια και άλλες ιστορίες
Ζέη Άλκη 1925-
Εκδόσεις Καστανιώτη (2010)
Τα "Σπανιόλικα παπούτσια" της Άλκης Ζέη, κείμενα με έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο (πολιτικό και υπαρξιακό), συνιστούν μια σειρά αυθεντικών ιστοριών που άνετα θα τις χαρακτήριζε κανείς ως διηγήματα. Δημιουργοί που έχει κλείσει ο επίγειος κύκλος τους, όπως η Διδώ Σωτηρίου, ο Γιώργος Σεβαστίκογλου, ο Νίκος Καββαδίας, ο Πέλος Κατσέλης, ο Κάρολος Κουν, η Ελένη Χατζηαργύρη, ο Γιάννης Τσαρούχης και πολλοί άλλοι, στοιχειώνουν τις σελίδες των Σπανιόλικων παπουτσιών ως ήρωες μιας αφηγηματικής τοιχογραφίας. Με τον ανεπανάληπτο συγγραφικό της τρόπο η Άλκη Ζέη αποτυπώνει σε ολ...
Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά;
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2017)
Η Άλκη Ζέη μόνο ενδιαφέρουσες, ανατρεπτικές, με χιούμορ και ζωντάνια ιστορίες μπορεί να μας αφηγηθεί και μεις να κρεμόμαστε από τα χείλη της ή μάλλον από το μολύβι της για να τις διαβάσουμε. Ο τίτλος είναι δανεισμένος από μια ερώτηση της εγγονής της...
Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά;
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2017)
Η Άλκη Ζέη μόνο ενδιαφέρουσες, ανατρεπτικές, με χιούμορ και ζωντάνια ιστορίες μπορεί να μας αφηγηθεί και μεις να κρεμόμαστε από τα χείλη της ή μάλλον από το μολύβι της για να τις διαβάσουμε. Ο τίτλος είναι δανεισμένος από μια ερώτηση της εγγονής της...
Όταν... η Ζωρζ Σαρή
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Πατάκη (2009)
Η Ζωρζ Σαρή είναι μια από τις πρωτοπόρες συγγραφείς παιδικών και νεανικών βιβλίων και το έργο της αποτελεί σταθμό στον χώρο της λογοτεχνίας για παιδιά και για νέους. Έχει αναθρέψει πνευματικά πολλές γενιές παιδιών από τη δεκαετία του 1970 μέχρι σήμερα και θα εξακολουθεί να συμβάλλει στην ολόπλευρη καλλιέργειά τους για πολλά ακόμη χρόνια. Το βιβλίο αυτό περιέχει τα κείμενα των ανακοινώσεων της ημερίδας που οργάνωσε τον περασμένο Μάιο το Εργαστήριο Τέχνης και Λόγου του Τομέα Ανθρωπιστικών Σπουδών του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών με α...
Όμορφη πορτοκαλιά μου
Vasconcelos José Mauro de
Κέδρος (1997)
Όταν μεγαλώσει, ο Ζεζέ θέλει να γίνει "ποιητής με παπιγιόν". Προς το παρόν, όμως, είναι ένας πιτσιρικάς που ανακαλύπτει τη ζωή και τον κόσμο. Στο σπίτι, είναι ένας μικρός διαβολάκος που κάνει τη μια αταξία μετά την άλλη και εισπράττει τις ανάλογες ξυλιές. Στο σχολείο, όμως, είναι ένας πραγματικός άγγελος με χρυσή καρδιά και αστείρευτη φαντασία. Τόσο έξυπνος και προικισμένος, που είναι το καμάρι της δασκάλας του. Όμως, ακόμα και για ένα τόσο χαρούμενο και έξυπνο παιδί, η ζωή είναι καμιά φορά δύσκολη, όταν μεγαλώνει σε μια φτωχή βραζιλιάνικη οικογένεια. Κάθε φορά λοιπόν που ε...
Όμορφη πορτοκαλιά μου
Vasconcelos José Mauro de
Μεταίχμιο (2015)
Όταν μεγαλώσει, ο Ζεζέ θέλει να γίνει ποιητής. Προς το παρόν, όμως, είναι ένας πιτσιρικάς που ανακαλύπτει τη ζωή και τον κόσμο. Στο σπίτι κάνει τη μια αταξία μετά την άλλη και εισπράττει τις ανάλογες ξυλιές. Στο σχολείο, όμως, είναι ένας πραγματικός άγγελος με χρυσή καρδιά και αστείρευτη φαντασία. Τόσο έξυπνος και προικισμένος, που είναι το καμάρι της δασκάλας του. Όμως, ακόμα και για ένα τόσο χαρούμενο και έξυπνο παιδί, η ζωή είναι καμιά φορά δύσκολη, όταν μεγαλώνει σε μια φτωχή βραζιλιάνικη οικογένεια. Κάθε φορά λοιπόν που είναι στενοχωρημένος, που γνωρίζει την αδικία, ο...