Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η σκηνή μπορεί όντως να γίνει ο κοινός και κεντρικός τοπολογικός όρος τόσο της φιλοσοφίας, όσο και του θεάτρου, ένα ενδιάμεσο δυναμικό πεδίο της εφαρμοσμένης φιλοσοφίας και του στοχαστικού θεάτρου (λες και υπάρχει γνήσιο θέατρο που δεν στοχάζεται). Η ελληνική θεατρολογία δεν μπορεί πλέον να λησμονεί την ισχυρή φιλοσοφική παράδοση που στρέφεται, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, προς το θέατρο από τα χρόνια του Διαφωτισμού και εντεύθεν, ούτε να παραβλέπει τις εξίσου ισχυρές τάσεις της σύγχρονης βιβλιογραφίας και της αντίστοιχης έρευνας κατά τις οποίες το θέατρο και η φιλοσοφ...

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης (1922-1997) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους του 20ού αιώνα. Σήμερα, δύο δεκαετίες μετά τον θάνατό του, οι ιδέες του συζητιούνται εντονότερα από ποτέ, καθώς καθίστανται επίκαιρες από τα ίδια τα πολιτικά και υπαρξιακά προβλήματα που ανακύπτουν στην πραγματικότητα των σύγχρονων κοινωνιών. Στην τιτάνεια προσπάθειά του να σκεφτεί και να διαυγάσει κάθε πεδίο και κάθε στιβάδα του είναι, ο Καστοριάδης έσπασε τα θεσμισμένα στεγανά της γνώσης, συνδυάζοντας φαινομενικά διαχωρισμένα αντικείμενα, όπως η πολιτική σκέψη και πράξη, η φιλοσοφία, η τ...

Στην ανά χείρας μελέτη, το κρίσιμο ζήτημα του τρόπου με τον οποίο η σύγχρονη φαινομενολογία μέσω τεσσάρων μειζόνων εκπροσώπων της αναφέρεται στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία δεν ακολουθεί τη λογική της γραμμικής ανάπτυξης φιλοσοφικών θέσεων, στο μέτρο που προκρίνει την ευθεία αναμέτρηση με την ελληνική εννοιακότητα στα πεδία της οντολογίας, της ηθικής και της πολιτικής. Γιατί, όμως, οι έννοιες προτίθενται των φιλοσοφημάτων και λειτουργούν γεφυρωτικά τόσο με την ελληνική κληρονομιά όσο και με τη σύγχρονη φαινομενολογική φιλοσοφία στις διάφορες εκδοχές της; H άσκηση της φαινο...

Στο πλαίσιο του κυρίαρχου νεωτερικού φιλοσοφικού "παραδείγµατος", τα προτάγµατα του ευρωπαϊκού Διαφωτισµού συνοδεύτηκαν, τις περισσότερες φορές, από αξιώσεις για οικουµενισµό και αµεροληψία. H "πολιτική της καθολικότητας", σύµφωνα µε τη διατύπωση του Καναδού φιλοσόφου Charles Taylor, αναδείχθηκε συχνά σε πολέµια της ανάδειξης των επιµέρους ταυτοτήτων 'εθνικών, εθνοτικών, φυλετικών, θρησκευτικών ή έµφυλων-, στο µέτρο που αυτές θα λειτουργούσαν υπονοµευτικά για θεµελιώδεις αρχές της ατοµικότητας, όπως η αυτονοµία, η ελευθερία και η ισότητα. Η σύγχρονη πολιτική και η κοινωνική...

Στο πλαίσιο του κυρίαρχου νεωτερικού φιλοσοφικού "παραδείγµατος", τα προτάγµατα του ευρωπαϊκού Διαφωτισµού συνοδεύτηκαν, τις περισσότερες φορές, από αξιώσεις για οικουµενισµό και αµεροληψία. H "πολιτική της καθολικότητας", σύµφωνα µε τη διατύπωση του Καναδού φιλοσόφου Charles Taylor, αναδείχθηκε συχνά σε πολέµια της ανάδειξης των επιµέρους ταυτοτήτων 'εθνικών, εθνοτικών, φυλετικών, θρησκευτικών ή έµφυλων-, στο µέτρο που αυτές θα λειτουργούσαν υπονοµευτικά για θεµελιώδεις αρχές της ατοµικότητας, όπως η αυτονοµία, η ελευθερία και η ισότητα. Η σύγχρονη πολιτική και η κοινωνική...

Με το παρόν τεύχος συμπληρώνεται ο τρίτος χρόνος λειτουργίες των Κριτικών: ενός φιλοσοφικού περιοδικού που δημοσιεύει αποκλειστικά φιλοσοφικές βιβλιοκρισίες. Η λειτουργία του περιοδικού μας συμπίπτει με την εμφάνιση και την κατακλυσμιαία επέκταση της κρίσης. Όποιος κι αν είναι ο ρόλος της φιλοσοφίας σε αυτό το περιβάλλον, είτε αποβλέπει στην κατανόηση του κόσμου είτε στη μεταμόρφωσή του, το στοιχείο της κριτικής παραμένει αναπόσπαστο συστατικό της. Στα τρία αυτά χρόνια λειτουργίας, πιστεύουμε πως ο βασικός στόχος μας έχει επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό: τα Κριτικά έχουν όντως κ...

Πρέπει κανείς να φέρει στον νου του ξεκάθαρα τη συγκεκριµένη χρονική στιγµή. Το χειρόγραφο εκπονήθηκε στο τέλος του φθινοπώρου του 1922, χάρη στο αίτηµα που απηύθυνε προς τον Χάιντεγκερ ο Πάουλ Νάτορπ από το Μαρβούργο, µε το οποίο του ζητούσε να καταθέσει ένα υπόµνηµα σχετικά µε το πού βρίσκονταν οι φαινοµενολογικές ερµηνείες στον Αριστοτέλη, πάνω στις οποίες εργαζόταν τότε. Στην πραγµατικότητα, το χειρόγραφο αποτέλεσε την αφορµή για την πρόσκληση προς τον Χάιντεγκερ να αναλάβει καθηγητική έδρα στο Μαρβούργο, µια πρόσκληση που έλαβε χώρα το καλοκαίρι του 1923. Τότε εγώ βρισ...

"Κάθε ουσιαστικό πρόβλημα της φιλοσοφίας παραμένει αναγκαίως ανεπίκαιρο. Και τούτο, όχι επειδή η φιλοσοφία βρίσκεται πολύ πιο μπροστά από το εκάστοτε παρόν της, ή επειδή συνδέει το παρόν μ' αυτό που αυτή ήταν πριν, με αυτό που ήταν εξαρχής. Η φιλοσοφία παραμένει πάντοτε μια γνώση, που όχι μόνο δεν αφήνεται να γίνει επίκαιρη, αλλά, αντίθετα, επιβάλλει το μέτρο της πάνω στην εποχή της" (Μ. Χάιντεγκερ). Αν και θεμελιωδώς "ανεπίκαιρη", η σύγχρονη φιλοσοφία μάς προσφέρει μια πρωτότυπη και διεισδυτική ματιά στον τεχνολογικό βιόκοσμο που μας περιβάλλει και στον οποίο ανήκουμε. Ειδ...

"Εκείνο το απόγευμα δοκίμασα την πρώτη παράγραφο του "Sein und Zeit" ("Είναι και Χρόνος"). Δεν κατάφερα να συλλάβω ούτε καν την πιο σύντομη, την εκ πρώτης όψεως πιο στρωτή πρόταση. Ο στρόβιλος όμως γύριζε, η ανεξάρτητη νύξη ενός κόσμου που το βάθος του ήταν για μένα νέο. Ορκίστηκα να προσπαθήσω ξανά και ξανά." Με αυτόν τον τρόπο ο George Steiner περιγράφει την πρώτη του συνάντηση με τον φιλοσοφικό ογκόλιθο που ονομάζεται Χάιντεγκερ, κατά την περίοδο που, νεαρός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, παρακολουθούσε το σεμινάριο του Leo Strauss, στις αρχές της δεκαετίας το...

Η μελέτη αυτή παρουσιάζει με τρόπο διαυγή και περιεκτικό τα βασικά μοτίβα της ερμηνευτικής φαινομενολογίας του σύγχρονου Γερμανού φιλοσόφου Μάρτιν Χάιντεγκερ όπως αυτά θεματοποιούνται στο έργο του "Είναι και Χρόνος", ένα από τα σημαντικότερα φιλοσοφικά κείμενα του εικοστού αιώνα. Η Γαλλίδα φαινομενολόγος Φρανσουάζ Νταστύρ παρουσιάζει κριτικά τα κύρια ερωτήματα που απασχολούν το Γερμανό φιλόσοφο: Πώς η δυτική φιλοσοφική παράδοση κατανοεί το Είναι των όντων καθώς και τη σχέση Είναι και χρόνου; Ποιος ο τρόπος με τον οποίο η σύγχρονη φαινομενολογία, και συγκεκριμένα ο Χάιντε...

Στις 9 Σεπτεμβρίου του 2000 ο Γιουργκεν Χάμπερμας έδωσε μια ομιλία στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης με την ευκαιρία της απονομής του Βραβείου Dr Magrit. Στην ομιλία του προέβη στη διάκριση μεταξύ μιας καντιανών καταβολών θεωρίας της δικαιοσύνης και μιας υπαρξιστικής ηθικής, όπως αυτή που συναντάμε στον Κίρκεγκωρ. Η τελευταία μαρτυρεί ένα "μετα-μεταφυσικό έθος", καθώς απαντά στο ερώτημα για τον ορθό βίο με την "ικανότητα να είναι κανείς ο εαυτός του". Από ποια παραδοχή εκκινεί ο Χάμπερμας; Πρόκειται για την ιδέα ότι, στις συνθήκες της όψιμης νεωτερικότητας, δεν είναι δυνατό, ούτ...

Ο παρών τόμος περιλαμβάνει τις εισηγήσεις του συνεδρίου που διοργανώθηκε το 2004 από τον Τομέα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με αφορμή τα διακόσια χρόνια από το θάνατο του Ιμάνουελ Καντ. Τα κείμενα πραγματεύονται: Τον τρόπο που ο Καντ αξιοποίησε την προγενέστερη φιλοσοφική σκέψη (ιδίως τον Πλάτωνα, τον Hume και τους Σκώτους διαφωτιστές), Την πρόσληψή του από την Hegel έως τον Καστοριάδη, με ενδιάμεσες περιπτώσεις τους Wittgenstein, Heidegger, Kelsen και Rawls, Θεμελιώδεις πτυχές της καντιανής φιλοσοφίας, με έμφαση στην κοινωνική και φιλοσοφικοϊστορική προβληματ...

Περιέχονται τα κείμενα: - Κ. Δεσποτόπουλος: "Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος (1900-1981)" - Ε. Μουτσόπουλος: "Ο Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλος και ο σύγχρονος ελληνικός στοχασμός" - Κ. Παπαλεξίου: "Το Απολλώνειο και το Διονυσιακό στη γραφή του Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλου" - Σ. Σπέντζας: "Οι προβλέψεις του Ι. Θεοδωρόπουλου (1975) για την "τεχνική" και η σημερινή απειλητική πραγματικότητα" - Μ. Καράσης: "Παναγιώτης Κανελλόπουλος - Κωνσταντίνος Τσάτσος. Συγκλίσεις και αποκλίσεις." - Γκ. Μαγγίνη: "Για μια φαινομενολογία του τραγικού" - Th. Kessidis: "On the problem of the "Greek Wonder""...

Από το Μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα, η "κριτική θεωρία" ή "σχολή της Φρανκφούρτης" δεν σταμάτησε να δίνει γόνιμα ερεθίσματα για τη συγκρότηση μιας κοινωνικής θεωρίας, ικανής να δώσει μια αξιόπιστη περιγραφή του δεδομένου και την προοπτική μιας δυνατής απελευθερωτικής αλλαγής του. Τα κείμενα του τόμου αυτού αποτελούν μια πρώτη, συνολική όσο και πλουραλιστική, ελληνική συμβολή στη θεωρητική συζήτηση γύρω από αυτό το σημαντικό θεωρητικό-επιστημονικό εγχείρημα, συζήτηση η οποία συνεχίζεται αμείωτη διεθνώς. Οι ενότητες του τόμου ανασυγκροτούν την ανάπτυξη της κριτικής θεωρίας από το...

Το κείμενο πείθει, οι υποσημειώσεις τεκμηριώνουν. Με αυτό τον τρόπο δηλώνεται συνήθως η διττή υπόσταση της ιστορικής γραφής. Πότε όμως χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η υποσημείωση και από ποιον; Πέρα από τα συγκεκριμένα ιστορικά προβλήματα που θέτει ο Anthony Grafton προκειμένου να απαντήσει στο εύλογο αυτό ερώτημα, ένα είναι βέβαιο: η ιστορία της υποσημείωσης δεν είναι μονοσήμαντη, όπως άλλωστε μονοσήμαντη δεν είναι και η λειτουργία της. Η υποσημείωση μοιάζει ανεπανόρθωτα διχασμένη ανάμεσα στην αξίωση να αναχθεί σε αυτόνομο λογοτεχνικό είδος και στον υποβιβασμό της σε απόβ...