Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η Βιοηθική είναι αναγκαστικός καρπός της έντονης και ηθικά ανεξέλεγκτης δραστηριότητας της ιατρικής επιστήμης που με τη βοήθεια της τεχνολογίας υπόσχεται, και εν μέρει πραγματοποιεί, την αλλαγή βασικών ιατρικών δεδομένων, που από τη μία πλευρά γεμίζουν ελπίδες για την υπέρβαση της ασθένειας και της φθοράς και από την άλλη τρομοκρατούν άτομα και κοινωνίες για όσα αρνητικά μπορούν να επιφέρουν. Η Ιατρική δεν αποσκοπεί πλέον στη διερεύνηση των μυστικών ή και τη θεραπεία των αδυναμιών της ζωής, αλλά στη σκόπιμη δημιουργική παρέμβαση, παρέχοντας το δικαίωμα σε κάποιους να κάν...

Στη συγγραφή αυτής της μελέτης μας ώθησε η διαπίστωση ότι η ενασχόληση με την κοινωνιολογία των δογμάτων είναι πράγματι "ατροφική". Πιστεύουμε ότι αφετηρία και τέλος κάθε έρευνας στο χώρο της κοινωνιολογίας της θρησκείας και ιδιαίτερα της ορθοδοξίας είναι η αναφορά στην κοινωνική διάσταση της δογματικής θεολογίας, αφού τόσο η εκκλησιαστική όσο και η κοινωνική ζωή διαμορφώνονται ανάλογα με το ποιόν και τη δραστικότητα των δογμάτων αληθειών. Η σημασία μιας τέτοιας μελέτης γίνεται μεγαλύτερη, αν λάβουμε υπόψη ότι ακόμη και στο νεοελληνικό χώρο καταβάλλονται προσπάθειες για την...

Η διερεύνηση της σχέσης εθίμων και εκκλησίας δεν στοχεύει να απαντήσει σε ιστορικά ζητήματα και προβλήματα που προκύπτουν από αυτή. Δεν περιλαμβάνει επίσης ενασχόληση με λαογραφικά έθιμα. Σκοπεύει σε μια συστηματική εξέταση α) της δυναμικής των κοινωνικών εθίμων στη διαμόρφωση κοινωνικών συμπεριφορών, β) του τρόπου μετάβασης από το δεδομένο στο ηθικά αξιοποιήσιμο, γ) του βαθμού διαμόρφωσης ή αλλοίωσης του εκκλησιαστικού ήθους. Υπογραμμίζουμε ότι η φύση της έρευνας είναι τέτοια που μας επιβάλλει να κινούμαστε στις παρυφές της θρησκείας, της ηθικής και του δικαίου και να μην...

Σε μια κοινωνιογραφική έρευνα Ορθοδοξία και Ετεροδοξία είναι όροι κυρίως περιγραφικοί. Αναφέρονται σε συγκεκριμένες ευρύτερες ή μικρότερες θρησκευτικές - κοινωνικές ομάδες. Όσοι ανήκουν στην Ορθόδοξη Ελλαδική Εκκλησία χαρακτηρίζονται Ορθόδοξοι και όσοι ανήκουν σε άλλες μη ορθόδοξες Εκκλησίες χαρακτηρίζονται Ετερόδοξοι. Η αναφορά στις ετερόδοξες χριστιανικές μειονότητες παραπέμπει σε μία οδυνηρή πραγματικότητα που σχετίζται με το όνειδος της ιστορικής διάσπασης του ενιαίου σώματος της μίας, αγίας, καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας του θεανθρώπου Χριστού χάρη των ανθρώπινω...

Η μελέτη της κοινωνίας παραμένει μια συναρπαστική υπόθεση για τον καθένα σε όποια θέση και αν βρίσκεται και όποιον ρόλο και αν επέλεξε να επιτελεί. Είναι η κοινωνία που από τη μια πλευρά καταφάσκει την κοινωνικότητα του ανθρώπου, ενεργοποιεί τις δυνατότητές του, μεταβιβάζει την εμπειρία του, δοκιμάζει τα χαρίσματά του, αναδεικνύει και επικυρώνει τις διαχρονικές αξίες του. Από την άλλη όμως είναι και αυτή που έχει τη δύναμη να του επιβάλλει τη θέλησή της, να του διορθώνει ή ακυρώνει τα μοναχικά του σχέδια, να του παραβιάζει τα ατομικά του δικαιώματα, να τον ωθεί στην απομόνω...

Θυμάμαι σε κάποια εκδήλωση, πλησίασα μια γυναίκα, που πριν από λίγες ώρες είχε βραβευτεί για το κοινωνικό της έργο, και τη ρώτησα πώς αισθάνεται. "Είμαι ευτυχισμένη", μου απάντησε χαμογελώντας. "Και πώς ορίζετε την ευτυχία;", της είπα. "Ήμουν πλούσια... πολύ. Παντρεύτηκα έναν άντρα πλουσιότερο κι άρχισα να ταξιδεύω σε όλο τον κόσμο. Διάλεγα τα πιο ακριβά ρούχα, τα πιο φανταχτερά κοσμήματα... Πάντα, όμως,ό,τι κι αν φορούσα, παρέμενα η ίδια. Όπου κι αν πήγαινα, επέστρεφα η ίδια! Συνειδητοποίησα, λοιπόν, ότι την ευτυχία δεν μπορείς να τη συναντήσεις, όταν γυρίζεις γύρω από το...

Η ανθρώπινη ιστορία κατέδειξε ότι ο άνθρωπος μεταξύ άλλων είναι και "ον των εορτών" (homo festivus). Μέσω αυτής της διάστασης αποδεικνύεται σε μιά ταυτόχρονη έκφραση η συνύπαρξη της θρησκευτικότητας και της κοινωνικότητάς του. Οι εορτές αναδεικνύουν, συνέχουν και ανανεώνουν τη θρησκευτική και την κοινωνική ζωή, και επομένως λειτουργούν ως θρησκευτικός και κοινωνικός παράγοντας. [...]

Κρίσεις υπήρχαν πάντοτε, υπάρχουν και θα υπάρχουν. Το ερώτημα είναι, πώς μπορεί ο καθένας, εκμεταλ­λευόμενος την κρίση στην οποιαδήποτε μορφή της, να βγει κερδισμένος από αυτή, κυρίως όμως να μάθει να θέτει και να απαντά σωστά στο ερώτημα για το αληθινό νόημα της ζωής. Προς αυτή την κατεύθυνση σημαντική μπορεί να απο­δειχθεί η μαθητεία στους μεγάλους διδασκάλους της οι­κουμένης, τους Τρεις Ιεράρχες της Εκκλησίας, που έχουν το χάρισμα να προχωρούν σε ορθές διαγνώσεις της θρη­σκευτικής, πνευματικής, πολιτισμικής, πολιτικής, οικονο­μικής και εθνικής κρίσης, και να προτείνου...

Ο έλεγχος, ακόμη και ο αυτοέλεγχος, αποτελεί μια βασική κοινωνική λειτουργία, άλλοτε θεσμικού και άλλοτε διαπροσωπικού χαρακτήρα. Είναι μια ιδιότυπη διαλεκτική διαδικασία που προβλέπει από τη μια πλευρά τον αγαθό, το νόμιμο, τον ενάρετο και ηθικό, και από την άλλη τον αμαρτωλό, τον παράνομο και τον ανήθικο. Είναι προφανές ότι ο έλεγχος προϋποθέτει ένα δεδομένο και κατά κανόνα κοινώς αποδεκτό πεδίο αρχών και αξιών, οπότε ο ίδιος ασκείται για την εξακρίβωση ή επιβεβαίωση της αντιστοιχίας μεταξύ σκέψεων και δράσεων προς αυτά τα δεδομένα. Ανάλογα με το κριτήριο και το κίνητρο ο...

Ο φόβος είναι κεφαλαιώδες θρησκευτικό βίωμα και ταυτόχρονα βασικό θρησκευτικό εργαλείο. Από τους δούλους και μισθωτούς βιώνεται ως φόβος της τιμωρίας, ενώ από τους υιούς του Θεού ως φόβος της αγάπης. Και οι δύο μορφές φόβου χρησιμοποιούνται από τη θρησκεία ως μέσα ρύθμισης της θρησκευτικής και της κοινωνικής πραγματικότητας. Από το φόβο της τιμωρίας είναι δυνατό να αναδυθεί η τρομοκρατία ως τρόπος επιβολής των θρησκευτικών αληθειών. Με τον ίδιο τρόπο εργάζονται όλα τα ιδεολογικά συστήματα που αρέσκονται είτε να υποκαθιστούν τη θρησκεία, είτε να λειτουργούν όπως η θρησκεία....

Η Ηθική της Θρησκείας είναι η επιστήμη που εξετάζει το θρησκευτικό φαινόμενο από την οπτική της Ηθικής. Η εν λόγω επιστήμη κινείται πάνω από συγκεκριμένες θρησκευτικές πεποιθήσεις και ηθικές συμπεριφορές, ζητήματα με τα οποία ασχολείται η Ηθική των Θρησκειών. Αντικείμενό της είναι η θρησκευτική πράξη. Ως μια εφαρμοσμένη επιστήμη ασχολείται με ηθικά ερωτήματα που προκύπτουν από τη θρησκευτική πράξη και επηρεάζουν ατομικές και κοινωνικές συμπεριφορές. Η Ηθική των Θρησκειών κινείται όμως σε ένα εντελώς διαφορετικό δρόμο. Είναι η επιστήμη που καταγράφει και συγκρίνει τις δια...

Θρησκεία, Νόμος και Ηθική κατανοήθηκαν διαχρονικά ως οι τρεις βασικοί πυλώνες της κοινωνίας. Άλλοτε αποτελούσαν μια ενότητα με αρχική αιτία και σημείο αναφοράς τη Θρησκεία, χωρίς να συνιστά αυτό απαραίτητα θεοκρατία, και άλλοτε χωριστές και αυτονομημένες οντότητες. Στη δεύτερη περίπτωση είναι δυνατό να συναντήσουμε ένα Δίκαιο ανήθικο και άθεο, μια Θρησκεία παράνομη και μια Ηθική άθρησκη και άνομη. Η χειραφέτηση από την παραδοσιακή θρησκευτικότητα ακόμη και του ίδιου του θρησκευτικού φαινομένου δεν σηματοδοτεί και τον μεταφυσικό απορφανισμό της νομοθεσίας. Έτσι είναι δυνατό...

Η κοινωνική ηθική αναπτύχθηκε κυρίως στη Δύση. Αυτό φανερώνει τόσο η μέχρι πρότινος παντελής απουσία της από τα προπτυχιακά προγράμματα των πανεπιστημίων της Ανατολής όσο και η ανυπαρξία σχετικών εγχειριδίων. Οι λόγοι είναι προφανείς: Στη λεγόμενη Δυτική κοινωνία γεννήθηκε και αναπτύχθηκε η κοινωνική θεωρία, εκεί εδραιώθηκε και γιγαντώθηκε ο κοινωνικός ορθολογισμός, εκεί αυτονομήθηκε το κοινωνικό έναντι του ατομικού, το κοσμικό έναντι του ιερού. Ωστόσο η σύγχρονη κοινωνία δεν έχει όρια, όπως δεν έχουν όρια και οι κοινωνικοηθικοί προβληματισμοί. Η παγκοσμιοποίηση γενικεύε...

Η Κοινωνιολογία της θρησκείας ενδιαφέρει εξίσου τόσο τη θρησκειολογία όσο και την Κοινωνιολογία. Η μεν θρησκειολογία έχει την ευκαιρία όχι μόνο για αναγνώριση και διερεύνηση του κοινωνικού χώρου, ώστε να είναι δυνατή και αποτελεσματική η δραστηριοποίησή της, αλλά και για αυτογνωσία και αυτοσυνειδησία. Η δε Κοινωνιολογία διαθέτει ένα χρήσιμο εργαλείο για τη διάγνωση, ερμηνεία και κατανόηση του θρησκευτικού φαινομένου. Το ενδιαφέρον γίνεται εντονότερο σήμερα που και οι δύο περιοχές επεκτείνουν το χώρο τους σε δομές και λειτουργίες και πολυπλέκουν την προβληματική τους. Το...

Σε τούτη τη μονογραφία επιχειρείται κατά βάσιν η κοινωνιολογική προσέγγιση της χριστιανικής αίρεσης, όπως αυτή προσδιορίζεται από τον Ernst Troeltsch, γερμανό θεολόγο και κοινωνιολόγο, σε σχέση προς τη χριστιανική εκκλησία και το χριστιανικό μυστικισμό. Πρόκειται για τρεις διαφορετικούς βασικούς κοινωνιολογικούς τύπους του χριστιανισμού ως συνέπειες του Ευαγγελίου και βασικές παραμέτρους της ιστορίας. Είναι απαραίτητο να διευκρινίσουμε, για την πληρέστερη κατανόηση του όλου προβληματισμού, ότι τα παραπάνω σχήματα δεν αποτελούν τόσο σταθμούς στην ιστορία του χριστιανισμού, ό...

Στην περίπτωση της "Κριτικής θεωρίας" συμβαίνει κάτι διαφορετικό από ό,τι συνέβαινε με κάθε προηγούμενη προσπάθεια κριτικής αντιμετώπισης της θρησκείας. Εδώ δεν πρόκειται απλά και μόνο για κριτική που στρέφεται εναντίον της θρησκείας ως κοινωνικού φαινομένου, εξαιτίας της αρνητικής συμβολής της στα κοινωνικά πράγματα. Πρόκειται για κριτική της κοινωνίας που αφορμάται τόσο από τη διαπίστωση για τον καταστροφικό ρόλο των θρησκευτικών υποκατάστατων, όσο και από τη θετική πλέον παρέμβαση της θρησκείας. Η κριτική για τη θρησκεία συνοδεύεται από κριτική για την κοινωνία. Αυτό το...