Σφενδόνη - Μέντζου Δήμητρα
H Δήμητρα Σφενδόνη-Mέντζου είναι καθηγήτρια της Φιλοσοφίας της Eπιστήμης στο Aριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Eχει διδάξει επίσης στο York University του Toronto του Kαναδά, στο Ohio State University (U.S.A.), στο University of Miami (U.S.A.), στο Mount Holyoke College (MA., U.S.A.), στο Vrije Universitat (Amsterdam, The Netherlands), στο University of Pittsburgh (U.S.A.), στο Pomona College (California, U.S.A.) και έχει εργασθεί ερευνητικά -ως Υπότροφος του Bρετανικού Συμβουλίου- στο Πανεπιστήμιο της Oξφόρδης και -ως Υπότροφος του Iδρύματος Fulbright- στο Πανεπιστήμιο Harvard. To 1987 ήταν μία από τις δέκα Eλληνίδες υποψήφιες για το βραβείο "Γυναίκα της Eυρώπης" του Συμβουλίου της Ευρώπης. Έχει συμμετάσχει σε Διεθνή Συνέδρια στο Toronto, στο Dubrovnik, στο Buffalo, στη Μόσχα, στο Πεκίνο, στη Βαρσοβία, στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα, στις Βρυξέλλες, στην Πάδοβα, στο Lecce, στο Sao Paulo, και στη Seoul. Το ερευνητικό και διδακτικό της έργο αναφέρεται στη Φιλοσοφία της Eπιστήμης, στη Φιλοσοφία του Πραγματισμού του C. S. Peirce καθώς και στην Aριστοτελική Φυσική Φιλοσοφία σε σχέση με τη σύγχρονη επιστημονική σκέψη. Είναι συγγραφέας των εξής βιβλίων: "Πιθανότητα και Τυχαίο στη φιλοσοφία του C. S. Peirce" (διδακτορική διατριβή Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη 1980). "Πραγματισμός-Ορθολογισμός-Εμπειρισμός" (Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ζήτη, 2004), "Φιλοσοφία της Επιστήμης" (Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ζήτη, 2004) και "Ο Αριστοτέλης Σήμερα. Πτυχές της Αριστοτελικής Φυσικής Φιλοσοφίας υπό το πρίσμα της Σύγχρονης Επιστήμης" (Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ζήτη, 2010). Έχει δημοσιεύσει έναν μεγάλο αριθμό επιστημονικών μελετών σε έγκυρα ελληνικά και διεθνή περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Στις δραστηριότητές της για την προαγωγή της φιλοσοφίας και του φιλοσοφικού διαλόγου συγκαταλέγεται η διοργάνωση των εξής Συνεδρίων: Διεθνές Συνέδριο, "Aristotle and Contemporary Science", Θεσσαλονίκη, 1-4 Σεπτεμβρίου 1997 (Πρόεδρος της Επιστημονικής και Οργανωτικής Επιτροπής), Διεθνές Συνέδριο, "Aristotle Today", 20-23 Σεπτεμβρίου 2001, Μίεζα-Νάουσα (Μέλος της Οργανωτικής και Επιστημονικής Επιτροπής), 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας "Φιλοσοφία της Επιστήμης", 6-8 Μαΐου, 2006, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Πρόεδρος της Οργανωτικής και της Επιστημονικής Επιτροπής), 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας, "Η έννοια του υποκειμένου και οι μεταμορφώσεις της", 17-19 Οκτωβρίου 2008, Πάτρα (Πρόεδρος του Συνεδρίου, Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής). επίσης, με την επίβλεψη ενός μεγάλου αριθμού Διπλωματικών και Διδακτορικών Διατριβών, καθώς και με τα ακόλουθα ερευνητικά προγράμματα: "Αριστοτελική Φιλοσοφία και Σύγχρονη Επιστημονική Σκέψη", χρηματοδοτούμενο από την Επιτροπή Ερευνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, "Κίνησης, αλλοίωσης και μεταβολή στο Αριστοτελικό δυναμικό μοντέλο της φύσης", στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης "Ηράκλειτος" συγχρηματοδοτούμενο από το Ευρωπαϊκό Κοινωτικό Ταμείο και Εθνικούς Πόρους. Στις δραστηριότητές της με σκοπό να συμβάλουν στη δημιουργία διεθνών συνεργασιών μεταξύ των διαφόρων Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων συγκαταλέγονται και οι ακόλουθες θέσεις: Μέλος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων του ΑΠΘ (2003-6), Εκπρόσωπος του ΑΠΘ στο Inter-University Centre in Dubrovnik, Συντονίστρια των προγραμμάτων Erasmus του ΑΠΘ με τα Πανεπιστήμια της Padova και του Amsterdam, Συντονίστρια των Επιστημονικών Συμφωνιών μεταξύ του ΑΠΘ και του York University (Canada), του Ohio State University (U.S.A.) και του Πανεπιστημίου του Waikato (New Zealand), δύο φορές αντιπρόεδρος και πέντε φορές πρόεδρος (2003, 2004, 2005, 2006, 2010) της "Ενώσεως Υποτρόφων Fulbright": Τμήμα Βορείου Ελλάδος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας (2004-2006) και Πρόεδρος (2006-2008). Στη διάρκεια της Προεδρίας της η Ελληνική Φιλοσοφική Εταιρεία επέτυχε να λάβει η Ελλάδα, για πρώτη φορά από το 1900, την εντολή από τη Διεθνή Ομοσπονδία Φιλοσοφικών Εταιρειών (FISP) για τη διοργάνωση του 23ου Παγκοσμίου Συνεδρίου Φιλοσοφίας στην Αθήνα το έτος 2013 (http://sfendoniwcp2013news.blogspot.com/). Επί του παρόντος είναι Μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας, Αντι-Πρόεδρος της Ελληνικής Οργανωτικής Επιτροπής, Μέλος της Διεθνούς Επιτροπής Προγράμματος του 23ου Παγκοσμίου Συνεδρίου Φιλοσοφίας και Πρόεδρος του "Διεπιστημονικού Κέντρου Αριστοτελικών Μελετών" του Α.Π.Θ. (www.dikam.auth.gr).
Πραγματισμός, ορθολογισμός, εμπειρισμός
Σφενδόνη - Μέντζου Δήμητρα
Ζήτη (2012)
Στόχος του βιβλίου αυτού είναι να ξεναγήσει τον αναγνώστη στην περιοχή του φιλοσοφικού στοχασμού που ασχολείται με το πρόβλημα της γνώσης. Ξεκινάει, έτσι, μία πορεία από τα πιο γνωστά και οικεία μονοπάτια των δύο κλασικών φιλοσοφικών ρευμάτων, του Oρθολογισμού και του Eμπειρισμού. Στη συνέχεια προχωρεί στους πιο δύσβατους δρόμους του Πραγματισμού για μια περισσότερο αναλυτική και σε βάθος γνωριμία με ένα φιλοσοφικό ρεύμα πολύ νεότερο, βέβαια, σε σχέση με τα προηγούμενα, πολύ πιο ώριμο όμως και ταυτόχρονα μεστό προδρομικών ιδεών που καρποφόρησαν ιδιαίτερα στον εικοστό αι...
Κριτικά
Συλλογικό έργο
Ευρασία (2012)
Με το παρόν τεύχος συμπληρώνεται ο τρίτος χρόνος λειτουργίες των Κριτικών: ενός φιλοσοφικού περιοδικού που δημοσιεύει αποκλειστικά φιλοσοφικές βιβλιοκρισίες. Η λειτουργία του περιοδικού μας συμπίπτει με την εμφάνιση και την κατακλυσμιαία επέκταση της κρίσης. Όποιος κι αν είναι ο ρόλος της φιλοσοφίας σε αυτό το περιβάλλον, είτε αποβλέπει στην κατανόηση του κόσμου είτε στη μεταμόρφωσή του, το στοιχείο της κριτικής παραμένει αναπόσπαστο συστατικό της. Στα τρία αυτά χρόνια λειτουργίας, πιστεύουμε πως ο βασικός στόχος μας έχει επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό: τα Κριτικά έχουν όντως κ...
Ο Αριστοτέλης σήμερα
Σφενδόνη - Μέντζου Δήμητρα
Ζήτη (2010)
Τα δοκίμια που συνθέτουν τον τόμο αυτόν αποτελούν δημοσιεύματά μου σε ξένα κυρίως περιοδικά ή συλλογικούς τόμους μετά το 1994 έως σήμερα, μαζί με μία νέα μελέτη μου που αναφέρεται στη σχέση της Αριστοτελικής φυσικής φιλοσοφίας με τη σύγχρονη επιστήμη. Συνεκτικός τους ιστός είναι η προσπάθεια να αναδείξω τη βαθιά συγγένεια που συνδέει τον Αριστοτέλη με τη σύγχρονη επιστημονική σκέψη. Το εγχείρημα αυτό αποτελεί μία νέα πρόταση ανάγνωσης της Αριστοτελικής φυσικής φιλοσοφίας, ώστε να ανασκευασθεί η παγιωμένη αντίληψη για την "παταγώδη", όπως χαρακτηρίσθηκε, "αποτυχία" του Α...
Ο κόσμος στην επιστήμη και τη θρησκεία
Συλλογικό έργο
Κυριακίδη Αφοί (2008)
Ο Κόσμος σαν ένα στολίδι, σαν πηγή της αρμονίας και του λόγου, όπως τον συνέλαβαν οι αρχαίοι Έλληνες. Ο Κόσμος, σαν ένα πυκνό δίχτυ σχέσεων και αναλογιών, όπως αναδύθηκε χάρη στην Επιστήμη και την αναλυτική σκέψη. Ο Κόσμος σαν δημιουργία, ως μέσο συνάντησης με τον Δημιουργό, όπως προσφέρεται μέσα από την Βιβλική και την Χριστιανική παράδοση. Ο Κόσμος, σαν τόπος συνάντησης και ανοιχτού διαλόγου ανάμεσα στην Επιστήμη, τη Φιλοσοφία, τη Θεολογία. Στο παρόν βιβλίο αποτυπώνεται ο διάλογος που διεξήχθη στα πλαίσια του διεπιστημονικού προγράμματος "Ο Κόσμος στην Επιστήμ...
Φιλοσοφία των επιστημών
Συλλογικό έργο
Ζήτη (2008)
Τον Μάιο του 2006 πραγματοποιήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φιλοσοφίας της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας, το οποίο συν-διοργανώθηκε από την Ελληνική Φιλοσοφική Εταιρεία και τον Τομέα Φιλοσοφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Θέμα του Συνεδρίου ήταν η «Φιλοσοφία των Επιστημών», και μέσα στους στόχους του περιλαμβανόταν η διερεύνηση και η ανάπτυξη προβλημάτων που αναφέρονται στα θεμέλια, στη φύση και το χαρακτήρα των επιστημών, στη μέθοδο και την κριτική αξιολόγηση των επιστημονικών θεωριών, στη λογική της επιστημονικής ανακάλυψης, σε ένν...
Φιλοσοφία των επιστημών
Συλλογικό έργο
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (2008)
Τον Μάιο του 2006 πραγματοποιήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φιλοσοφίας της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας, το οποίο συν-διοργανώθηκε από την Ελληνική Φιλοσοφική Εταιρεία και τον Τομέα Φιλοσοφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Θέμα του Συνεδρίου ήταν η «Φιλοσοφία των Επιστημών», και μέσα στους στόχους του περιλαμβανόταν η διερεύνηση και η ανάπτυξη προβλημάτων που αναφέρονται στα θεμέλια, στη φύση και το χαρακτήρα των επιστημών, στη μέθοδο και την κριτική αξιολόγηση των επιστημονικών θεωριών, στη λογική της επιστημονικής ανακάλυψης, σε ένν...
Φιλοσοφία της επιστήμης
Σφενδόνη - Μέντζου Δήμητρα
Ζήτη (2004)
Η φιλοσοφία της επιστήμης αποτελεί έναν από τους πιο ενδιαφέροντες τομείς του σύγχρονου στοχασμού. Ως ανεξάρτητος κλάδος αναπτύχθηκε στο τέλος του δέκατου ένατου και στις αρχές του εικοστού αιώνα, ιδιαίτερη όμως άνθιση άρχισε να γνωρίζει στις δεκαετίες του '30-'40. Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι βρίσκεται στην καρδιά του σύγχρονου προβληματισμού, εφόσον τα θέματα που αφορούν στο χαρακτήρα και τη φύση της επιστήμης, στην εγκυρότητα της επιστημονικής μεθόδου, στον προσδιορισμό κριτηρίων για την οριοθέτηση της επιστημονικής γνώσης, και στον ορισμό της επιστημονικής αλήθειας -για...
Πραγματισμός, ορθολογισμός, εμπειρισμός
Σφενδόνη - Μέντζου Δήμητρα
Ζήτη (2004)
Στόχος μου στο βιβλίο αυτό είναι να ξεναγήσω τον αναγνώστη στην περιοχή του φιλοσοφικού στοχασμού που ασχολείται με το πρόβλημα της γνώσης. Στη διαδρομή που πρόκειται ν' ακολουθήσω αποφάσισα να ξεκινήσω από τα πιο γνωστά και οικεία μονοπάτια των δύο κλασικών φιλοσοφικών ρευμάτων, του Ορθολογισμού και του Εμπειρισμού. Στη συνέχεια, θα προχωρήσω στους πιο δύσβατους δρόμου του Πραγματισμού για μια περισσότερο αναλυτική και σε βάθος γνωριμία με ένα φιλοσοφικό ρεύμα πολύ νεώτερο, βέβαια, σε σχέση με τα προηγούμενα, πολύ πιο ώριμο όμως, όπως πιστεύω, και ταυτόχρονα μεστό προδρομι...