Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Τα παράδοξα, εκτός του ότι προκαλούν τη λογική και μας εμβάλλουν σε διανοητική απορία, συγχρόνως μας μεταφέρουν σε ένα πεδίο με όρους και κανόνες που από τη μια μεριά μας καλούν να τους χρησιμοποιήσουμε για να λύσουμε τα παράδοξα και από την άλλη επιτρέπουν και κάνουν δυνατή την απόλαυση ενός διανοητικού παιχνιδιού, στο οποίο ο Άρις Αραγεώργης ενδίδει με τη σιγουριά του δεξιοτέχνη και μας καλεί να συμμετάσχουμε. Η δεξιοτεχνία του είναι τόσο στιβαρή που δεν ξεχωρίζει για να προβληθεί αλλά σβήνει μέσα στην απλότητα των χειρισμών ενός έμπειρου μάστορα. Ο συγγραφέας στέκετα...

Καλλιτέχνες και επιστήμονες σε όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας έχουν στοχαστεί αυτό το "όμορφο ερώτημα". Με οδηγό τον Frank Wilczek, ξεκινάμε ένα ταξίδι πρωτόγνωρων ανακαλύψεων, από τον Πλάτωνα μέχρι σήμερα. Ο Wilczek πραγματοποίησε την πρωτοποριακή εργασία του στην κβαντική φυσική εμπνεόμενος από την αναζήτησή του για μια βαθύτερη τάξη του ωραίου στη Φύση. Πράγματι, κάθε σημαντική πρόοδος στη σταδιοδρομία του οφείλεται στην ίδια διαίσθηση: την παραδοχή ότι το Σύμπαν ενσαρκώνει μορφές του ωραίου, με ακρογωνιαίους λίθους τη συμμετρία -αρμονία, ισορροπία, αναλογία- κα...

Δύναμη, πίεση, ορμή, ισχύς, ενέργεια. Ένα μπερδεμένο κουβάρι εννοιών που αντέχει στο χρόνο και στη διδασκαλία, κάτι που γνωρίζουν «όσοι τολμούν να διδάξουν». Οι λόγοι της αντίστασης πολλοί: από τα εμπόδια που ορθώνει η γλώσσα της καθημερινής ζωής μέχρι τον τρόπο σκέψης και την αιτιακή δομή των συλλογισμών μας. Ακολουθώντας τα μονοπάτια της σκέψης και ταξιδεύοντας στην ιστορία της Φυσικής το βιβλίο αυτό επιχειρεί να αναδείξει τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν μερικά από τα φωτεινότερα πνεύματα στην προσπάθειά τους να θέσουν το ερμηνευτικό πλαίσιο της Μηχανικής του 17ου, 18ου...

Η προσκόλληση στη μηχανιστική άποψη του κόσμου, όπως διατυπώθηκε από τον Νεύτωνα και τον Καρτέσιο, μάς έφερε στο χείλος του ολέθρου. Ο Φρίντγιοφ Κάπρα, αφού απορρίψει όλες αυτές τις ιδέες ως απαρχαιωμένες και άχρηστες, αναζητά μια νέα άποψη, πιο ουσιαστική, πιο πραγματική, καλύτερα προσαρμοσμένη στις ανακαλύψεις της μοντέρνας φυσικής, όπως τις περιέγραψε στο προηγούμενο βιβλίο του: ΤΟ ΤΑΟ ΚΑΙ Η ΦΥΣΙΚΗ. Η ΚΡΙΣΙΜΗ ΚΑΜΠΗ αναπτύσσει πλέον μια ολιστική άποψη του σύγχρονου κόσμου που αγκαλιάζει κάθε πτυχή της ζωής: ιατρική, ψυχολογία, οικονομία, πολιτική, οικολογία, φυσική....

Αντίθετα με άλλα πεδία της ανθρώπινης νόησης, όπως η τέχνη, η θρησκεία ή η πολιτική -τα οποία προηγήθηκαν του φιλοσοφικού στοχασμού και ενδεχομένως να ζήσουν περισσότερο από αυτόν- η νεότερη φυσική γεννήθηκε ως μέρος της φιλοσοφίας και διατήρησε μέχρι τις μέρες μας μια γνήσια φιλοσοφική μέριμνα για τη σαφήνεια και τη συνεκτικότητα των ιδεών της. Επομένως, οποιαδήποτε εισαγωγή στη φιλοσοφία της φυσικής θα πρέπει να εστιάζεται στην εννοιολογική ανάπτυξη της ίδιας της φυσικής. Ο συγγραφέας παρακολουθεί την εξέλιξη της φυσικής από τον 17ο μέχρι το τέλος του 20ού αιώνα -από τον...

Το βιβλίο αυτό προσφέρει μια προσιτή στον γενικό αναγνώστη, ερεθιστική και ενημερωμένη με πρόσφατες εξελίξεις εισαγωγή στην πιο πολυσυζητημένη ίσως περιοχή της φυσικής σήμερα. Η θεωρία χορδών έχει συχνά αποκληθεί επίδοξη "θεωρία των πάντων", καθώς ο πλούτος των κομψών δομών της, που μάλιστα ενσωματώνουν την κβαντική βαρύτητα, ενθάρρυνε τους ερευνητές της να θέσουν ως ρητό στόχο μια ενοποιημένη θεωρία όλων των γνωστών θεμελιωδών αλληλεπιδράσεων. Ωστόσο, μετά από ερευνητική περιπέτεια δεκαετιών με πολλά επιτεύγματα αλλά και επαναπροσδιορισμούς προοπτικών, η θεωρία παραμένει ο...

Από τον 6ο αιώνα προ Χριστού μέχρι σήμερα, από την Ιωνία μέχρι τις ΗΠΑ, από τις πρώτες ιδέες για την κίνηση μέχρι τη θεωρία του χάους, αυτό το βιβλίο είναι μια συναρπαστική διαδρομή στον χρόνο, στον χώρο και στην ανθρώπινη σκέψη. Η Ιστορία της Φυσικής δεν θα ήταν σωστή ιστορία, αν δεν περιείχε και τις ιστορίες των Φυσικών (ή των φυσικών φιλοσόφων). Σύντομη και περιεκτική, αυτή η αναδρομή κερδίζει με άνεση τα στοιχήματα της πληρότητας και της σαφήνειας, αλλά και ένα ακόμα, ίσως το πιο δύσκολο για βιβλία αυτού του είδους: το στοίχημα της καθήλωσης του αναγνώστη από σε...

Τον 17ο αιώνα συντελέστηκε μια μεγάλη "επανάσταση" στην σκέψη και την αντιμετώπιση του ανθρώπου σε ότι αφορά την Φύση. Ο άνθρωπος όχι μόνο ζήτησε να γνωρίσει ακόμη περισσότερο την Φύση αλλά και να κυριαρχήσει και να υποτάξει τα φυσικά φαινόμενα στις δικές του ανάγκες και τους στόχους. Τότε δημιουργήθηκε μια νέα μέθοδος γνώσης της Φύσης. Στις μέχρι τότε γνωστές δηλαδή, την παρατήρηση και τα μαθηματικά, προστέθηκε μια ακόμη το πείραμα και τότε γεννήθηκε η Κλασική Φυσική η οποία πλέον πήρε και τον χαρακτηρισμό της επιστήμης. Η νέα αυτή αντιμετώπιση της Φύσης από τον άνθρωπο...

Στο βιβλίο παρουσιάζεται με αναλυτικό και κριτικό τρόπο η φιλοσοφική θεωρία για τη φυσική επιστήμη του γάλλου φυσικού, ιστορικού και θεωρητικού της επιστήμης Pierre Duhem (1861-1916). Ο Duhem εξετάζει τον σκοπό και τη δομή της φυσικής θεωρίας αναδεικνύοντας τα χαρακτηριστικά και τον ρόλο της. Η επιστημολογική θεωρία του Duhem είναι πολυδιάστατη, αποτελεί ένα ιδιόμορφα διαλεκτικό αλλά και προβληματικό συνταίριασμα θετικισμού-ρεαλισμού, ενώ συνάμα αναδεικνύει την Ιστορία ως το αναπόδραστο ερμηνευτικό πλαίσιο κατανόησης του επιστημονικού γίγνεσθαι. Αποτελεί, έτσι, τον εμβρυακό...

Αγαπητέ μου φίλε, σε ευχαριστώ πολύ που μου επέτρεψες να διαβάσω το βιβλίο που πρόσφατα ολοκλήρωσες, με τίτλο "Η ύλη και το πνεύμα". Είναι ένα λαμπρό βιβλίο, το οποίο, κατά την άποψή μου, δεν έχει ανάλογό του σε ότι αφορά την περιεκτικότητα και το βάθος της ανάλυσής του. Η ριζοσπαστική σου προσέγγιση και ο εμβριθώς διαλεκτικός τρόπος με τον οποίο πραγματεύεσαι μια ευρεία γκάμα περίπλοκων προβλημάτων είναι υποδειγματικά, από κάθε πλευρά. Ελπίζω να το διαβάσουν πάρα πολλοί άνθρωποι, όχι μόνο στη Γαλλία και στην Ελλάδα, αλλά παντού. Γιατί ο τρόπος που διαπραγματεύεσαι τα ζητήμ...

Στην παρούσα μελέτη εξετάζονται πτυχές της σχέσης Θεωρητικής Φυσικής και των Μαθηματικών, όπως διαμορφώθηκε από τη δεκαετία του 1980 και μετά. Αφορμή αποτέλεσαν κάποιες σκέψεις του Κορνήλιου Καστοριάδη, τις οποίες ο Γιώργος Λ. Ευαγγελόπουλος αντιπαραθέτει και μελετά συγκριτικά με ανάλογες παρατηρήσεις του διαπρεπούς μαθηματικού Δημήτρη Χριστοδούλου, αλλά και του φυσικού και φιλοσόφου της επιστήμης Βασίλη Γ. Σακελλαρίου. Θίγονται μια σειρά σειρά από ζητήματα, όπως το κατά πόσο είναι «αναγκαία» η αυστηρή μαθηματική θεμελίωση μιας θεωρίες της Φυσικής. Ένα από τα συμπεράσματα ε...

[...] Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να σκιαγραφήσουμε, στον βαθμό που μας είναι δυνατό, τις «μεγάλες στιγμές» στην εξέλιξη της έννοιας του χρόνου. Η προσέγγιση μας είναι από τη σκοπιά της φυσικής και της συνυφασμένης μ' αυτή φιλοσοφίας. Άλλες προσεγγίσεις του ζητήματος, π.χ. ο ψυχολογικός χρόνος, ο ιστορικός χρόνος κ.λπ., δεν εμπίπτουν στους στόχους της παρούσας μελέτης και μόνο περιστασιακά θίγονται όταν το απαιτεί η περίπτωση. Ξεκινάμε λοιπόν ένα ταξίδι στις φιλοσοφικές και επιστημονικές αντιλήψεις του χρόνου. Με αφετηρία τις πρώτες, μυθολογικές, ερμηνείες του κόσμου...

Σχεδόν χωρίς να το καταλάβουμε, η κατανόησή μας για τη βαθύτερη πραγματικότητα της Φύσης έχει αλλάξει εντυπωσιακά κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια. Βρισκόμαστε πλέον σκανδαλιστικά κοντά σε μια από μακρού πολυπόθητη επανάσταση: τη Μεγάλη Ενοποίηση των θεμελιωδών δυνάμεων της Φύσης. Ο Frank Wilczek, ιδιαίτερα διακεκριμένος φυσικός, διαδραμάτισε ηγετικό ρόλο στην εδραίωση αυτού του νέου Παραδείγματος και στην προοπτική μιας μεγαλειώδους ενοποίησης όλων των δυνάμεων της Φύσης. Το παρόν βιβλίο είναι το πρώτο που πραγματεύεται τις συνέπειες των επαναστατικών εξελίξεων στη σύγχρονη...

Τα δοκίμια που συνθέτουν τον τόμο αυτόν αποτελούν δημοσιεύματά μου σε ξένα κυρίως περιοδικά ή συλλογικούς τόμους μετά το 1994 έως σήμερα, μαζί με μία νέα μελέτη μου που αναφέρεται στη σχέση της Αριστοτελικής φυσικής φιλοσοφίας με τη σύγχρονη επιστήμη. Συνεκτικός τους ιστός είναι η προσπάθεια να αναδείξω τη βαθιά συγγένεια που συνδέει τον Αριστοτέλη με τη σύγχρονη επιστημονική σκέψη. Το εγχείρημα αυτό αποτελεί μία νέα πρόταση ανάγνωσης της Αριστοτελικής φυσικής φιλοσοφίας, ώστε να ανασκευασθεί η παγιωμένη αντίληψη για την "παταγώδη", όπως χαρακτηρίσθηκε, "αποτυχία" του Α...

Αυτό το βιβλίο άρχισε σε μια προσπάθεια να εξαχθεί ο Νόμος Βαρύτητας του Νεύτωνα (ΝΒΝ), θεωρητικά, αφού όπως είναι γνωστό, αυτός ο περίφημος νόμος έχει εξαχθεί από την παρατήρηση της κίνησης είτε ουράνιων σωμάτων (Πλανήτες γύρω από τον'Ηλιο-Νόμοι του Kepler·) ή από πτώση αντικειμένων στη Γη (και γιατί όχι από το περίφημα μήλο του Νεύτωνα, αν πράγματι συνέβη). Βασικά όμως, αυτός ο νόμος προέρχεται από τους έξυπνους χειρισμούς της υπάρχουσας γνώσης εκείνης της εποχής από τον Νεύτωνα. Στη φυσική, όταν θέλουμε να εισαγάγουμε νέες ιδέες, αρχίζουμε να αναπτύσσουμε στο μυαλό μα...

Ο παρών τόμος Α΄ της "Χωροχρονικής θεωρίας", " Η φιλοσοφία του χωροχρόνου" επαναπροσδιορίζει τους σκοπούς, τις μεθόδους και τις προϋποθέσεις της φιλοσοφίας, διευρύνοντας τη μεταφιλοσοφική έρευνα. Η πραγματεία της "χωροχρονικής του θεωρίας" είναι αποτέλεσμα δύο αντιθετικών λειτουργιών: η μία είναι ότι τα πρωτογενή της στοιχεία προέκυψαν απρόβλεπτα κατά τη συστηματική εξέταση και παρακολούθηση της συμπεριφοράς των χορδών, του ήχου τους και των κυματομορφικών τους σημάτων και η άλλη ότι η υστερογενή της πορεία βασίστηκε στη μεθοδευμένη μελέτη αυτών των πρώτων, τυχαίων αλλά...

Ένα κλασικό στο θέμα του βιβλίο, το οποίο γράφτηκε πριν από είκοσι χρόνια αλλά σήμερα παραμένει εξίσου επίκαιρο. "Το βιβλίο αυτό δεν είναι μια μελέτη για τη θρησκεία. Αντίθετα, αναφέρεται στις επιπτώσεις της σύγχρονης φυσικής σε θέματα που άλλοτε ήταν αποκλειστικό προνόμιο της θρησκείας. [...] Δεν είναι επίσης επιστημονικό σύγγραμμα. Είναι ένα βιβλίο για την επιστήμη και τις γενικότερες συνέπειές της. Αναπόφευκτα θα χρειαστεί να εξηγήσουμε ορισμένες επιστημονικές λεπτομέρειες, όμως η ανάπτυξή τους δεν θα είναι ούτε συστηματική ούτε πλήρης. Ο αναγνώστης δεν πρέπει να ανησ...

Η Φιλοσοφία και η Φυσική αλληλεπιδρούν και επηρεάζουν η μία την άλλη. Η Φιλοσοφία αρχικά όρισε τα θεμέλια της Φυσικής. Σήμερα όμως, είναι ιδιαίτερα μεγάλη και η επίδραση της Φυσικής σε κλάδους της Φιλοσοφίας που ασχολούνται με τις εννοιολογικές βάσεις της ανθρώπινης αντίληψης και της ικανότητας κατανόησης της φύσης. Από τον Ντετερμινισμό, που θεωρεί το Σύμπαν σαν μια τεράστια μηχανή η οποία λειτουργεί αιτιοκρατικά, διαμέσου του Υλισμού και του Εμπειρισμού, οι θετικιστές δεν δέχονται τίποτα που δεν θα μπορούσε να παρατηρηθεί άμεσα ως αληθινό, ενώ υποστηρίζουν ότι τα πάντα πρ...

Το βιβλίο αυτό αντιστοιχεί σε ένα μάθημα που δίδαξα κατά τη δεκαετία του '80 επί έξι (ή επτά;) έτη στους τεταρτοετείς φοιτητές του Φυσικού τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών. Επρόκειτο για ένα μάθημα με ασαφή τίτλο και απροσδιόριστο περιεχόμενο. Επιχείρησα τότε να διαμορφώσω μια διδασκαλία ανάλυσης των θεμελίων της Φυσικής. Ποιο είναι όμως το νόημα και η χρησιμότητα ενός τέτοιου μαθήματος και, αντίστοιχα, του σημερινού βιβλίου; Βάση της διδασκαλίας της Φυσικής είναι η ανάλυση των φυσικών θεωριών, η λύση προβλημάτων και η εξοικείωση με την πειραματική πρακτική. Εντούτοις,...