Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το 2006, μετά από μακρόχρονη δυναμική ακαδημαϊκή παρουσία και πλούσιο επιστημονικό έργο, η καθηγήτρια Αλκμήνη Σταυρίδου-Ζαφράκα κατέβηκε από την έδρα της διδασκαλίας της Βυζαντινής Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Με την ευκαιρία αυτή οι μαθητές και οι συνάδελφοι της θέλοντας να την τιμήσουν για την πολυετή διδακτική και επιστημονική της προσφορά, αποφάσισαν την έκδοση του παρόντος τιμητικού τόμου με την ευγενική χορηγία του εκδοτικού οίκου "ΒΑΝΙΑΣ". Η εκδοτική επιτροπή είχε την πρόθεση να π...

Ο βυζαντινός κόσμος σε πολλές περιπτώσεις έχει αποδείξει πόσο απείχαν οι θεωρητικά υψηλές αξίες και ιδανικά που προέβαλλε, σε σχέση με την πρακτική εφαρμογή και υλοποίησή τους. Μια τέτοια αξία κατά την άποψή μου ήταν η "φιλία". Οι Βυζαντινοί για ένα σωρό λόγους που εξετάζονται στο βιβλίο αυτό και δεν είναι άσχετοι από τα ιστορικά γεγονότα της εποχής, αφενός εγκωμιάζουν τη φιλία και αφετέρου με τη συμπεριφορά τους την καταρρακώνουν. Καταδεικνύεται έτσι η μεγάλη διάσταση ανάμεσα στα λόγια και τα έργα, καθώς και οι υφέρπουσες τάσεις για αποστροφή από την ειλικρινή φιλία. Πρόκ...

Γιατροί και νοσοκόμοι, ακτουάριοι, μυρεψοί, χειρουργοί, μαίες και γιάτραινες: ο κόσμος της υγείας και της αρρώστιας. Πώς μπορούσες να γίνεις γιατρός στα βυζαντινά χρόνια; Τι βιβλία έπρεπε να μελετήσεις και σε ποιο σχολείο να πας; Τι εργαλεία χρησιμοποιούσε ο χειρουργός; Υπήρχαν νοσοκομεία και ποιος ρύθμιζε τη λειτουργία τους; Όπως σε κάθε κοινωνία, έτσι και στη βυζαντινή, ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι αντιμετώπιζαν την υγεία και την πρόνοια μας μιλάει για όψεις και γνώσεις αυτής της κοινωνίας, για τη φροντίδα των πιο αδύναμων κοινωνικών ομάδων, αλλά και για την οργάνωση...

Η μεσαιωνική Τραπεζούντα έμελλε να φτάσει στο απόγειο της δόξας της υπό την ηγεσία των Κομνηνών: το 1204, λίγο πριν από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, ο Αλέξιος και ο Δαβίδ Κομνηνός, εγγονοί του τελευταίου αυτοκράτορα της δυναστείας Ανδρόνικου Α΄, ίδρυσαν την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας στον Πόντο. Η Τραπεζούντα γνώρισε άνθηση στους δύο αιώνες ζωής της Αυτοκρατορίας. Λαμπρύνθηκε με νέα και ανακαινισμένα οικοδομήματα, μεταξύ των οποίων και με σημαντικές μονές, λαμπρά θρησκευτικά καθιδρύματα αλλά και κέντρα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής του Πόν...

Μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου ο φιλίστορας αναγνώστης θα μπορέσει να βρει απαντήσεις σε διάφορα ερωτήματα που αφορούν την ιστορία του Βυζαντίου. Στόχος του συγγραφέως είναι να κάνει κατανοητό το γιατί παρήκμασε το κράτος του μεσαιωνικού Ελληνισμού το οποίο αποκαλούμε «Βυζάντιο». Ο αναγνώστης θα μάθει για την ιστορία της βυζαντινής αυτοκρατορίας από το 1025 έως την τελική πτώση, το 1453. Φιλοδοξία του συγγραφέα δεν είναι μόνο μια στεγνή εξιστόρηση των γεγονότων, αλλά μια μελέτη σε βάθος. Τα αίτια της παρακμής της βυζαντινής αυτοκρατορίας, οι πρωταγωνιστές της περιόδ...

Μία ανασύνθεση των γεγονότων βασισμένη κυρίως σε δύο χρονικά της εποχής: την "πολιορκία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης" του Βυζαντινού αξιωματούχου Γεώργιου Φραντζή και το "Ημερολόγιο της πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης" που έγραψε ο Βενετσιάνος γιατρός Νικολό Μπάρμπαρο. Οι λεπτομέρειες -πραγματολογικές, χρονολογικές και τοπογραφικές- συναρπάζουν με τη ζωντάνια τους χωρίς να προδίδεται η ιστορική ακρίβεια.

Το θαύμα της χιλιόχρονης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας θα ήταν αδύνατο να συντελεστεί χωρίς το στρατό της, που της επέτρεψε να διατηρήσει των ισχύ της παρά τις συνεχείς εξωτερικές προκλήσεις που αντιμετώπιζε από εχθρούς που διέφεραν σημαντικά μεταξύ τους. Στα πλαίσια αυτά, η ρωμαϊκή κληρονομιά ήταν το ίδιο σημαντική με την υιοθέτηση νέων όπλων και τακτικών στη μάχη. Το "υγρό πυρ", αν δεν ήταν το πιο σημαντικό από τα όπλα αυτά, σίγουρα ήταν αυτό που κατάφερε να αποκτήσει τη μεγαλύτερη φήμη όλων. Χρησιμοποιήθηκε καθ' όλη τη διάρκεια της βυζαντινής ιστορίας και χάρισε περιφανείς...

Δεν ήταν στρωμένη με ροδοπέταλα η ιστορική πορεία του Ελληνισμού. Είχε και κακοτοπιές και παγίδες και συνθήκες αντίξοες. Όλα, όμως, τα ξεπέρασε με το αδάμαστο σθένος του και τη δύναμη του πνεύματος, κι έφτασε τον πολιτισμό του σε ύψη αξεπέραστα. Με αυτά τα εφόδια, νίκησε εχθρούς πολυάριθμους, έγινε κοσμοκράτορας και υπέταξε τους κατακτητές του. Όμως, σε μια μεγάλη ιστορική στιγμή, ο Έλληνας πολεμήθηκε και δοκιμάστηκε άγρια. Απειλήθηκε η εξάλειψη του ονόματός του και όλων των παραγώγων του πνεύματός του, που καταύγασε την Οικουμένη, ημέρωσε τους λαούς και έφερε το θαύμα της...

Σκοπός της συγκεκριμένης εργασίας είναι να μελετήσει μέσα από τις βυζαντινο-βουλγαρικές πολιτικές σχέσεις τη διαμόρφωση της πολιτικής ιδεολογίας του πρώτου βουλγαρικού κράτους, κατά την περίοδο πριν από την αποδοχή του χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας, και το ρόλο που έπαιξε η βυζαντινή πολιτική θεωρία περί ύπαρξης ενός και μοναδικού οικουμενικού κράτους.

Στο τέλος της ερευνητικής αναδρομής, εννεακοσίων σχεδόν χρόνων βυζαντινής Ιστορίας (324-1204) σκέφτηκα να αφιερώσω έναν τόμο ξεχωριστό στην οργάνωση και λειτουργία του κρατικού μηχανισμού της αυτοκρατορίας, που της επέτρεψε να σταθεί και να μεγαλουργήσει, αποτρέποντας κάθε είδους εισβολές από Ανατολή, Βορρά τελικώς και Δύση - Πέρση, Γότθο, Βάνδαλο, Άβαρο, Βούλγαρο, Σλάβο, Άραβα, Νορμανδό - μέχρο το 1204, όταν Βενετοί και Φράγκοι επωφελήθηκαν από τα πλήγματα των Σελτζούκων Τούρκων στην Μικρά Ασία. Την αμιγώς αφηγηματική ύλη θα αναζητήσει ο αναγνώστης στους 4 τόμους του βιβλί...

Οι έννοιες "ελληνική ιδιαιτερότητα" και "εθνικό αδιέξοδο", κατ' επίφαση συγκρουόμενες και αντιφατικές, ταυτίζονται στην ουσία άμεσα, καθώς συμβαδίζουν σε μεγάλο βαθμό στη διαχρονική εξέλιξη της νεότερης και της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Η ιδιαιτερότητα ενός λαού, δηλαδή τα βασικά χαρακτηριστικά της ιδιοσυγκρασίας του, δεν αφήνουν ανεπηρέαστη με κανένα τρόπο την ιστορική εξέλιξή του. Δείγματα γραφής αποτελούν σε κάθε εποχή οι πολιτιστικές αξίες και τα πνευματικά επιτεύγματα κάθε λαού. Στη μεταπολεμική περίοδο η βιωματική εμπειρία ανιχνεύει στο ελληνικό πρότυπο μια σαφή α...

Ανάτυπο από το περιοδικό "Βυζαντινός Δόμος" τόμ. 22-23-24 (Βυζαντινή και Νεότερη Ελληνική Ιστορία και Πολιτισμός) 2017.