Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η Ημερίδα Εργασίας με τον τίτλο: «Εξορκίζοντας το κακό: Πίστη και δεισιδαιμονίες στο Βυζάντιο» συγκλήθηκε στο πλαίσιο της έκθεσης «Η προσέγγιση του βυζαντινού ανθρώπου μέσα από τη ματιά ενός συλλέκτη» που εγκαινίασε στις 12 Ιουνίου 2002 στη Βενετία η Αυτού θειοτάτη Παναγιότης, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, Βαρθολομαίος. Οι οργανωτές, δηλαδή το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης και το Ελληνικό Ινστιτούτο Βενετίας, σκέφθηκαν ότι θα ήταν ενδιαφέρον, αφού η έκθεση διαφώτιζε μία όψη της καθημερινής ζωής στο Βυζάντιο, να εξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο ο...

Η σπουδαιότητα της αγιολογίας ως επιστήμης είναι πολύπλευρη, γιατί πέρα απ' τη μελέτη του γραμματειακού είδους των βίων των αγίων, οι άγιοι συνδέθηκαν με τα ποικίλα, κοινωνικά, πνευματικά και θρησκευτικά προβλήματα του καιρού τους, γι' αυτό και η σχετική γραμματεία προσφέρει ανεξάντλητο πλούτο ιστορικών πληροφοριών για τον δημόσιο και τον ιδιωτικό βίο της εποχής τους. Οι βίοι των Αγίων ως ιστορικές πηγές, μας αποκαλύπτουν έναν εξαιρετικά μεγάλο πλούτο παντοειδών πληροφοριών ως προς τα ιστορικά γεγονότα (πολιτικά, στρατιωτικά, κοινωνικά), ως προς τις αντιλήψεις, στάσεις,...

[...] Ο τόμος με τον τίτλο "Διαδρομές στο Βυζάντιο" που έχουμε την χαρά να εκδώσουμε στη σειρά "Μελετήματα", περιέχει τις επιφυλλίδες της στην εφημερίδα Καθημερινή και αδημοσίευτες διαλέξεις. Μέσα από αυτά τα κείμενα φαίνεται η βαθιά γνώση που είχε η Μαρία Θεοχάρη για τον πολιτισμό και την τέχνη του Βυζαντίου. Χωρίς να μειωθεί στο ελάχιστο η επιστημονική τους εγκυρότητα, εμφανίζοτναι μπροστά σοτν αναγνώστη κείμενα κατανοητά χωρίς περιττή και δυσνόητη ορολογία, αλλά με γλώσσα ρέουσα. Έτσι, ο βυζαντινός πολιτισμός κατανοείται ως συστατικό στοιχείο μιας κοινωνίας εξαιρετικά ε...

Το έργο "Άννα Κομνηνή. Δημιουργία και προώθηση πολύγλωσσων εκδόσεων και κόμβου πληροφόρησης μνημείων της βυζαντινής περιόδου" διατίθεται στην υπηρεσία της απόδοσης της πληροφορίας σχετικά με τα μνημεία του βυζαντινού κόσμου σε περισσότερες από μία γλώσσες. Ταυτόχρονα, εξυπηρετεί την ένταξη της περιγραφής της φυσικής τους υπόστασης τόσο σε διάφορα διοικητικά συστήματα όσο και στα πλαίσια μιας δυναμικής βάσης δεδομένων, και παράλληλα εξασφαλίζει την παρουσίασή τους στο ευρύ κοινό μέσω του διαδικτύου.

Βρώματα και μαγειρείες των Βυζαντινών το θέμα μας. Η αναζήτηση, ωστόσο, των βυζαντινών γεύσεων αποδεικνύεται περισσότερο δύσκολη από όσο ίσως μπορεί να φανταστεί κανείς. Η πρώτη δυσκολία προκύπτει από τις γραπτές πηγές της εποχής που μας προσφέρουν, βέβαια, πλούσιες πληροφορίες για το τι έτρωγαν οι Βυζαντινοί, δεν μας φωτίζουν όμως ιδιαίτερα για τον τρόπο που μαγείρευαν τα φαγητά τους, για τη δοσολογία των διαφόρων υλικών που χρησιμοποιούσαν ή για τους χρόνους που απαιτούσε η κάθε φάση παρασκευής ενός φαγητού. Η δεύτερη δυσκολία έχει να κάνει με τον ίδιο τον χαρακτήρα της...

H Βυζαντινή αυτοκρατορία υπήρξε επί ένδεκα αιώνες η κιβωτός του χριστιανικού πολιτισμού έναντι της επεκτατικής πολιτικής του Ισλάμ και της βαρβαρότητας της δυτικής Ευρώπης. Το επίτευγμα αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις στρατιωτικές δυνάμεις της αυτοκρατορίας. Δεν υπήρξε καμία περίοδος κατά την οποία το Βυζάντιο να μη αντιμετώπισε την επιβουλή κάποιου γειτονικού λαού ή κράτους. Η επιβίωση της αυτοκρατορίας υπήρξε ένας συνεχής αγώνας, στην επιτυχή έκβαση του οποίου αξιοποιήθηκε το θάρρος, η επινοητικότητα, η ευελιξία αλλά και η σκληρότητα των στρατιωτών της. Οι μαχητές αυτ...

Στις 11 Μαϊου 330 ο Μέγας Κωνσταντίνος τέλεσε, μέσα σε πανηγυρικό κλίμα, τα εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης, σηματοδοτώντας με αυτό τον τρόπο τη γέννηση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ως κληρονόμος της "αιώνιας Ρώμης" το Βυζάντιο πίστευε ότι ήταν η μοναδική αυτοκρατορία πάνω στη Γη και διεκδικούσε κυρίαρχο ρόλο σε όλες τις περιοχές που ανήκαν κάποτε στον ρωμαϊκό κόσμο. Η σκληρή πραγματικότητα ανέτρεψε τα σχέδιά του. Όπως οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες παρουσιάζονταν ως διάδοχοι των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, έτσι και η σασσανιδική δυναστεία των Περσών πίστευε ότι είναι κληρονόμος των...

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος υπήρξε ο τελευταίος ηγεμόνας που ανήλθε στον θρόνο της χιλιετούς Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Πορφυρογέννητος ο ίδιος και γόνος μιας δυναστείας της οποίας ο γενάρχης απελευθέρωσε την Κωνσταντινούπολη από τους Λατίνους, γαλουχήθηκε με τα ιδανικά ενός αυτοκρατορικού πρίγκηπα. Ο ηρωικός του θάνατος στα τείχη της Βασιλεύουσας επισφράγησε ακατάλυτα τον σύνδεσμό του με τους μετέπειτα αγώνες για την ελληνική ανεξαρτησία. Έτσι ο υπόδουλος Ελληνισμός αρνήθηκε να πιστέψει τον πρόωρο θάνατό του και αποτύπωσε τη μορφή του στη μνήμη του ως «τον μαρμαρωμένο βασιλι...

[...] Παρότι οι περισσότεροι ιστορικοί αποφεύγουν να συσχετίζουν την πολιτική πραγματικότητα με το αντικείμενο των ερευνών τους, προσωπικά θεωρώ ότι σύγχρονα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής μπορούν να αποτελέσουν γόνιμα ερεθίσματα για ιστορικό προβληματισμό, ιδιαίτερα μάλιστα επειδή η τροπή των εξελίξεων συχνά ξεφεύγει από διαμορφωμένα στερεότυπα και προβλέψεις. Υπ' αυτή την έννοια, οι απαρχές σύγχρονων προβλημάτων που αφορούν τη Μακεδονία, τη Θράκη και τη Μικρά Ασία, περιοχές στις οποίες ο ελληνισμός συμβίωσε επί αιώνες με γειτονικούς λαούς, μπορούν να αναζητηθούν ακόμη και...

Η γλώσσα που χρησιμοποιώ είναι η κοινή νεοελληνική, όπως αυτή οριοθετείται στο αντίστοιχο λεξικό του Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Επίσης οι τόνοι και τα πνεύματα που επιμένω να μεταχειρίζομαι είναι, κατά την άποψή μου, απαραίτητα, γιατί η κατάργησή τους αλλοιώνει την μορφή της γλώσσας και πλήττει την ιστορική της συνέχεια. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσα στις πηγές με την παράθεση εκτενών χωρίων βυζαντινών συγγραφέων στο πρωτότυπο, χωρίς ωστόσο να αγνοήσω και τους νεότερους ιστορικούς. Από τα κείμενα των πρώτων φρόντισα να μεταγλωττίσ...

Το βιβλίο αυτό αποτελεί εμπλουτισμένη έκδοση του βιβλίου που ήδη κυκλοφορεί και το οποίο θα αντικαταστήσει. Το νέο στοιχείο είναι κυρίως η προσθήκη αποσπασμάτων από τις ιστορικές πηγές. Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται με αφηγηματικό τρόπο η υστεροβυζαντινή ιστορική περίοδος (1025-1461 μ.Χ.) από την επαύριον του θανάτου του πολέμαρχου κατακτητή Βυζαντινού ηγεμόνα βασιλείου Β’ «Βουλγαροκτόνου» ως την πτώση του τελευταίου μετά την Αλωση του 1453 βυζαντινού προπυργίου, της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας, στους Οθωμανούς Τούρκους. Την αφήγηση ακολουθούν αναλυτικοί πίνακες κοσμικών...

Ασφαλώς ο ελληνισμός των μέσων χρόνων δεν είναι ο κλασικός ή ο ελληνιστικός. Είναι μία άλλη έκδοσίς του, κατά τα μέτρα της εποχής. Δεν παύει να είναι όμως ελληνισμός -ο διαρκώς μεταμορφωνόμενος εξωτερικώς, αφού διατηρεί τα θεμελιώδη στοιχεία του: όμαιμον, ομόγλωσσον, ομόθρησκον, ομότροπον. Πάνω σ' αυτά τα δομικά υλικά οικοδομείται ο ελληνισμός σ' όλες τις εποχές: προκατακλυσμιαίος, αρχέγονος, προκλασικός, κλασικός, ελληνιστικός, "ρωμαϊκός", "βυζαντινός", νεώτερος.

Η ασυµβίβαστη, διαχρονική δύναµη του Έθνους είναι η παραγωγή του πολιτισµού των Ελλήνων, η ασυναγώνιστη γλώσσα τους. Η Ορθοδοξία, το ανόθευτo νερό της Ιστορίας καί της φυλετικής δυναµικότητάς τους, ο αείχρονος πατριωτισµός τους. Αυτό το γνώριζαν πολύ καλά και το βίωναν οι Πατέρες του Γένους. Γι' αυτό και επίµονος σκοπός τους ήταν η καλλιέργεια χριστοκεντρικής παιδείας, η συνέχιση της παράδοσης, ο ανθρωπισµός. Η δηµιουργία ελληνικής ορθόδοξης συνείδησης και συνοχής µε οικουµενικές πάντοτε διαστάσεις αντοχής και εµβέλειας. [...]

Η βασιλεία του Λέοντος του ΣΤ΄ του Σοφού (886-912) συνιστά μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα περίοδο της βυζαντινής ιστορίας για πολλούς λόγους. Ο Λέων ΣΤ΄ είναι ο μόνος ορθόδοξος χριστιανός που παντρεύτηκε τέσσερεις φορές με τις ευλογίες της Εκκλησίας. Τα σχετικά με την τεταρτογαμία του γεγονότα προσφέρουν πλούσιο υλικό, στο οποίο αναμφίβολα θα αφιέρωναν διαδοχικά πρωτοσέλιδα οι εφημερίδες και τα "κοσμικά" περιοδικά της εποχής μας. Παρόμοιες καταστάσεις, αρκετούς αιώνες μετά, οδήγησαν την Αγγλία του Ερρίκου Η΄ σε σχίσμα με την Καθολική Εκκλησία της Ρώμης, με άμεση συνέπεια τη γέν...

Ο βυζαντινός ελληνισμός έχει έντονη συνείδηση της ιστορικής του συνεχείας. Γι' αυτό, στρέφεται διαρκώς προς τις ρίζες του. Αντλεί δύναμη και έμπνευση από τον προγενέστερό του ελληνισμό. Αντιμετωπίζοντας χωρίς ανάπαυλα εχθρούς αγρίους, απολίτιστους, αλλόφυλους, αλλόθρησκους, αλλόγλωσσους, αλλότροπους, στρέφεται ολοταχώς προς τα πίσω με την έννοια της διαφυλάξεως των στοιχείων που συνθέτουν την ιστορικώς διαμορφωμένη ιδιαιτερότητά του. Θέλει να διασώσει την ελληνικότητά του, να την διατηρήσει και να την μεταδώσει στις επόμενες γενιές των Ελλήνων.

Για τους περισσότερους, οι Σταυροφορίες συνδέονται με πάνοπλους ιππότες της Δύσης που ξεκινούν από τη Δυτική Ευρώπη με προορισμό την Παλαιστίνη, για να απελευθερώσουν τους Αγίους Τόπους από τους Σαρακηνούς. Ωστόσο, ο μέγας Βυζαντινός αυτοκράτωρ Ηράκλειος, τον έβδομο αιώνα έκανε τη δική του σταυροφορία εναντίον των Περσών οι οποίοι είχαν εισβάλει στη Μικρά Ασία, αφού προηγουμένως είχαν καταλάβει μεγάλα τμήματα της αυτοκρατορίας - τη Συρία, την Καππαδοκία, την Αρμενία, τα Ιεροσόλυμα, όπου αιχμαλώτισαν τον πατριάρχη και άρπαξαν τον Τίμιο Σταυρό. Στη στιγμή της μεγάλης κρίσης,...

Τα θέματα έρχονται και χτυπούν την πόρτα των συγγραφέων και διεκδικούν το ενδιαφέρον τους, παραμερίζοντας άλλους προγραμματισμούς και διαθέσεις τους. Κι αυτοί δεν μπορούν να ξεφύγουν. Από μια κόντρα με συγγενικό μου πρόσωπο, γεννήθηκε η ιστορία του προγονικού μου χωριού. Έκανα ένα γοητευτικό ταξίδι στο Μεσαιωνικό Βυζάντιο. Η αναδρομή αυτή, μου γνώρισε σημαντικά γεγονότα του πολύπαθου τόπου μας. Δεκατέσσερα χρόνια ερευνούσα και μάζευα στοιχεία. Ευχαριστήθηκα διάβασμα. Έγραψα και ξανάγραψα το κείμενο, προσπαθώντας να του δώσω μια εκλαϊκευμένη μορφή, ώστε να είναι ευχάριστο γι...

Η ιστορία του Βυζαντίου που κυκλοφόρησε σχετικά πρόσφατα στη Βρετανία από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης αποτελεί ένα πλήρες, μεστό και τεκμηριωμένο συλλογικό έργο για το Βυζάντιο. Ένα βιβλίο που αφηγείται το μακρύ ταξίδι της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, την ιστορία της από τον 4ο έως και τον 15ο αιώνα, από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου μέχρι την Άλωση. Τα κεφάλαιά του, που καθένα τους αποτελεί και μια ξεχωριστή πρωτότυπη πραγματεία, είναι γραμμένα με γλαφυρότητα και σαφήνεια από διεθνούς κύρους επιστήμονες ενώ η διάρθρωση του φέρει τη σφραγίδα του καθηγητή C...

Η Βυζαντινή αυτοκρατορία στήριζε την ισχύ και τη διάρκειά της σε μια οικονομία με ενδιαφέρουσες και συχνά πολυσύνθετες δομές. Παρόλο που υπήρχαν πολλές μελέτες για διάφορες όψεις της βυζαντινής οικονομίας, έλειπε ωστόσο μέχρι τώρα ένα συνθετικό έργο που να μελετάει την οικονομία του Βυζαντίου ως σύνολο και να δίνει μιαν ολοκληρωμένη εικόνα των δομών, της διάρθρωσης και της εξέλιξής της μέσα στο χρόνο. Αυτό το κενό φιλοδοξεί να καλύψει η "Οικονομική ιστορία του Βυζαντίου", ένα συλλογικό έργο που συγκεντρώνει και συνθέτει τα πορίσματα των κλάδων της οικονομικής ιστορίας, της...

Η Βυζαντινή αυτοκρατορία στήριζε την ισχύ και τη διάρκειά της σε μια οικονομία με ενδιαφέρουσες και συχνά πολυσύνθετες δομές. Παρόλο που υπήρχαν πολλές μελέτες για διάφορες όψεις της βυζαντινής οικονομίας, έλειπε ωστόσο μέχρι τώρα ένα συνθετικό έργο που να μελετάει την οικονομία του Βυζαντίου ως σύνολο και να δίνει μιαν ολοκληρωμένη εικόνα των δομών, της διάρθρωσης και της εξέλιξής της μέσα στο χρόνο. Αυτό το κενό φιλοδοξεί να καλύψει η "Οικονομική ιστορία του Βυζαντίου", ένα συλλογικό έργο που συγκεντρώνει και συνθέτει τα πορίσματα των κλάδων της οικονομικής ιστορίας, της...