Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Τον Σεπτέμβριο του 2003 έκλεισαν 100 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου μεταμαρξιστή φιλοσόφου Theodor Wiesegrund-Adorno, στοχαστή ο οποίος σημάδεψε ανεξίτηλα το πνευματικό τοπίο του 20ού αιώνα. Ήδη στη Γερμανία το 2003 έχει κηρυχτεί "έτος Adorno ". Στο πλαίσιο αυτής της αναμνηστικής επετείου δεν θα ήταν άσκοπο ένα μικρό αφιέρωμα στη σκέψη και στο έργο του. Περιλάβαμε τρία κυρίως κείμενα. Το πρώτο, ένα μικρό αντιπροσωπευτικό γραπτό του ίδιου, επιγράφεται "Θέσεις πάνω στη θρησκεία και τη φιλοσοφία σήμερα" και συγκαταλέγεται στα "αμερικανικά" κείμενα του φιλοσόφου που γράφτηκα...

Ο Karl Popper αναζωογονεί την καντιανή ηθική της αυτόνομης βούλησης ασκώντας ριζοσπαστική κριτική στην εσενσιαλιστική δυτική μεταφυσική και τροποποιώντας το λογικό θετικισμό. Η πολεμική στον ιστορικισμό, τον ολισμό και τον Ολοκληρωτισμό, στη βάση της διαψευσιμότητας και της ανοιχτής κοινωνίας, αναδεικνύει τη μακρά παράδοση του κριτικού ορθολογισμού, οι ρίζες του οποίου ανιχνεύονται στον προσωκρατικό διαφωτισμό και τη σωκρατική άγνοια.

Τι είναι ο έρωτας και τι διακυβεύεται σε μια ερωτική συνάντηση; Σ' αυτό το ερώτημα ο Badiou δίνει μια πρωτόγνωρη απάντηση. Βασιζόμενος στο δίπολο φιλοσοφία ψυχανάλυση, ανασκευάζει με τρόπο ιδιαίτερα πειστικό όλες τις καθιερωμένες απαντήσεις: τη ρομαντική μυθολογία του έρωτα ως εκστατικής συνένωσης των ερωτευμένων, τη θεολογική σύλληψη του έρωτα ως εμπειρίας της ετερότητας, τη μοραλιστική προσέγγιση του έρωτα ως εργαλειοποιημένης αυταπάτης στην υπηρεσία της σεξουαλικότητας και, τέλος, τον μεταμοντέρνο εκφυλισμό του σε συμβόλαιο και εφήμερη περιπέτεια. Αναδεικνύει ότι ο έρωτα...

Οι θέσεις του Καστοριάδη αναφορικά με το ζήτημα της αυτονομίας, μέσα από τη διαπραγμάτευση των εννοιών της ψυχής και του ατόμου, αναδεικνύουν την άρρηκτη σύνδεση της οντολογίας και της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας της δημιουργίας με το πολιτικό πρόταγμα της κοινωνικής απελευθέρωσης. Το μάγμα της ανθρώπινης ψυχής, όπου τα ορθολογικά στοιχεία διατηρούνται μόνο "σαν επιπλέοντα συντρίμμια ναυαγίου σε τρικυμιώδη θάλασσα", επιλέγεται ως αφετηρία, καθώς η ατομικότητα αποτελεί το πραγματικό πολιτικό διακύβευμα της εποχής του θρυμματισμού των ταυτοτήτων και του άγριου ατομικισμού...

Εδώ και μερικές δεκαετίες "ένα φάντασμα περιπλανιέται στην Ευρώπη", για την τύχη του οποίου ακόμα δεν έχει ληφθεί μια οριστική απόφαση. Πρόκειται για την έννοια του Είναι. Σε ένα εκπληκτικό κατάλοιπο βιβλίο, που γράφτηκε τα έτη 1936-1938 αλλά πρωτοεκδόθηκε το 1989, ο Martin Heidegger κάνει μια καινοτόμο και ανεπανάληπτη διείσδυση στο Είναι.

"Η υλιστική διαλεκτική βρίσκεται υπό τον ανοικτό ορίζοντα της ιστορίας, την οποία κατανοεί. Έτσι αποτίει φόρο τιμής στην ανθρώπινη ελευθερία, που είναι το μέγιστο μέλημά της." (Herbert Marcuse) "Ας μην ξεχνούμε ότι η κυριαρχία και η εκμετάλλευση δεν διαιωνίζονται μόνο στους θεσμούς της ταξικής κοινωνίας, αλλά και στα χαραγμένα από την ταξική κοινωνία ένστικτα, τις ορμές και τις επιδιώξεις· όσα οι άνθρωποι, δηλαδή οι καθοδηγούμενοι και διοικούμενοι άνθρωποι, αγαπούν, μισούν, επιδιώκουν, βρίσκουν ωραία και διασκεδαστικά κ.ο.κ. Η ταξική κοινωνία δεν χαράσσει μόνον την υ...

Το κολοσσιαίο μέγεθος του πλήθους, η δυσφορία από το συνωστισμό στις δαιδαλώδεις διαδρομές της μεγαλούπολης, η αδιαφορία και η ανωνυμία των μαζοϋποκειμένων που "μαίνονται" γύρω από την ασύλληπτη πολυμορφία των καταναλωτικών κέντρων της Μητρόπολης, αναζητώντας έστω και μια στιγμή διαφοράς, που όμως δεν είναι παρά το παραμορφωτικό προσωπείο της ομογενοποίησης, η αβάσταχτη ανία που επιφέρει ο μηχανικός καταμερισμός των πράξεων και των δραστηριοτήτων και ο οποίος ακολουθεί πιστά τον καταμερισμό της εργασίας και την τάξη των αρμοδίων ειδικών, βυθίζοντας το μαζοϋποκείμενο στην απ...

Το ερώτημα για το νόημα του Είναι είναι το πιο καθολικό και το πιο κενό· ταυτόχρονα όμως κείται μέσα του η δυνατότητα να εξατομικευτεί οξύτατα στο εκάστοτε εδωνά-Είναι [Dasein]. Αν μέλλουμε να πετύχουμε τη θεμελιώδη έννοια του "Είναι" και να σκιαγραφήσουμε την απαιτούμενη οντολογική εννοιολόγηση και τις αναγκαίες παραλλαγές, χρειαζόμαστε ένα συγκεκριμένο οδηγό. Η καθολικότητα της έννοιας "Είναι" δεν αντιμάχεται τον "ειδικευμένο" χαρακτήρα της έρευνας· έχουμε δηλαδή την πρόθεση να προχωρήσουμε προς την έννοια του Είναι ερμηνεύοντας ένα εδικό ον, το εδωνά-Είναι, με το οποίο σ...

Τι λόγο μπορεί να αρθρώσει ο ψυχαναλυτής απέναντι στο βιττγκενσταϊκό φιλόσοφο; Μπορεί ο φιλόσοφος να διορθώσει τον σοφό; Είναι σε θέση να διαφωνήσουν ή να συμφωνήσουν πάνω στο ίδιο ζήτημα; Πώς τοποθετείται το βιττγκενσταϊκό αίτημα για θεραπεία, καθαρότητα και ακρίβεια απέναντι στην ψυχαναλυτική τεχνοτροπία της "μετέωρης προσοχής"; Από την άλλην, πώς προσλαμβάνεται ο αναλυτικός λόγος μέσα στο γλωσσοαναλυτικό πλαίσιο;

Στο βιβλίο αυτό ο αναγνώστης εισάγεται στις βασικότερες έννοιες της σκέψης του Ζακ Ντερριντά μέσα από επιλεγμένα αποσπάσματα βασικών έργων του. Ο Ντερριντά, "μια από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες της πνευματικής ζωής του καιρού μας" σύμφωνα με τον Γάλλο πρώην πρόεδρο Σιράκ, ήδη πριν από το θάνατό του (2004) αναγνωριζόταν παγκοσμίως ως ο πιο σημαντικός Γάλλος φιλόσοφος στα τέλη του 20ού αιώνα. Εξέδωσε περισσότερα από σαράντα βιβλία, αποτέλεσε θέμα δύο ταινιών, προκάλεσε πληθώρα συγκρούσεων στα Μ.Μ.Ε., ενώ επηρέασε σημαντικά πλήθος επιστημών και ερευνητικών κλάδων, μεταξύ των οπ...

Μπορούμε να διαμορφώσουμε την ζωή μας σε βίο; Στην ιστορία της φιλοσοφίας η διάκριση ζωής και βίου εν πολλοίς είτε αγνοήθηκε είτε παρερμηνεύτηκε, ενώ παράλληλα χρησίμευσε στην συγκάλυψη της σημασίας του σώματος στην πολιτική. Συνέπεια αυτού υπήρξε μια αρνητική θεώρηση του σώματος λόγω της σύνδεσής του με την ζωή, δηλαδή τις υλικές προϋποθέσεις του βίου και την ανάγκη. Επιπλέον, στις αξιωματικές παραδοχές της πολιτικής φιλοσοφίας προϋποτίθεται σιωπηρά μια ιεράρχηση των σωματικών αισθήσεων με κορυφαία την όραση. Στην παρούσα μελέτη συζητάται η διαμόρφωση της ζωής σε βίο ως πο...

Στα "Αχυρένια σκυλιά" ο John Gray αντιμάχεται τις αστόχαστες πεποιθήσεις των σκεπτόμενων ανθρώπων και προσφέρει μια εξαιρετικά διεισδυτική ματιά για την ανθρώπινη κατάσταση. Ξεκινώντας με την παραδοχή ότι ο άνθρωπος δεν κατέχει μια προνομιούχα θέση σε σχέση με άλλα ζώα και το φυσικό του περιβάλλον εξαπολύει μια δριμεία επίθεση στην ανθρωπιστική πεποίθηση που βλέπει τον άνθρωπο να κυριαρχεί τη Γη, να υπερβαίνει κάθε φυσικό όριο, να ελέγχει το περιβάλλον του και την ίδια του τη μοίρα. Όπως γράφει και ο ίδιος "οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν πως ανήκουν σε ένα είδος π...

Πέντε ζωηρά επεισόδια, μη τυπικές μορφές ζωής, στο βαρδάριο-παραβαρδάριο σκηνικό της Θεσσαλονίκης, τέλη της δεκαετίας του ’50 - αρχές της δεκατίας του ’60, ξετυλίγονται το ένα μετά το άλλο στο Πρώτο Μέρος του βιβλίου. Για να δώσουν τη σκυτάλη σε μια πέρα για πέρα τυπική συνέχεια: τη στοιχειώδη λογική του Δεύτερου Μέρους, με τους αφηρημένους κανόνες που είχαν, κατά βάθος, υπόψη τους οι επί σκηνής ήρωες και ηρωίδες εκείνης της επεισοδι(α)κής πραγματικότητας, κατά τις λεκτικές, και όχι μόνο, αντιδράσεις τους. Ζωντανή δράση και άκαμπτοι κανόνες σε διαλεκτική συνάντηση; Ναι, ακρ...

Αντικείμενο του βιβλίου αποτελεί η εμβάθυνση στα πορίσματα των διαδοχικών μεθοδολογικών αναζητήσεων του Bergson (1859-1941), προκειμένου να οδηγηθεί στην κατά το δυνατόν βεβαιότερη γνώση του συνόλου της πραγματικότητας. Έχοντας διαπιστώσει, με βασικό μεθοδολογικό εργαλείο την εμπειρία, σε όλες τις εκδοχές της, ότι σημαντικές οντολογικές περιοχές -η ψυχή, η ζωή, η κοινωνία, ακόμη και η ύλη- όχι απλώς μεταβάλλονται διαρκώς, με διαφορετικούς βεβαίως ρυθμούς, αλλά χαρακτηρίζονται από "ακατάπαυστη ανάδυση απρόβλεπτης καινοτομίας", ο γάλλος φιλόσοφος αρνείται να τις πραγματευθεί...

Ο Τζιάννι Βάττιμο αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της μεταμοντέρνας συνθήκης. Θεωρεί ότι η νεωτερικότητα με την πίστη στις "μεγάλες αφηγήσεις" έχει φτάσει στο τέλος της. Αναφέρεται στο "τέλος της ιστορίας", με την έννοια ότι πλέον δεν υπάρχει ένας ενιαίος μίτος που να οδηγεί την ανθρώπινη δράση σε κάποιο σκοπό. Ο ίδιος θεωρεί ότι η μετάβαση από τη νεωτερικότητα στη μετα-νεωτερικότητα διαμορφώνεται ως το πέρασμα από μία "ισχυρή", σκέψη σε μια "αδύναμη". Στην ισχυρή ή μεταφυσική σκέψη, το υποκείμενο σκέφτεται και μιλάει στο όνομα της αλήθειας, της ενότητας...

Ο αναγνώστης θα μπορούσε να αναρωτηθεί γιατί μεταφράζουμε ένα έλασσον έργο ενός άγνωστου στο ελληνικό κοινό και γενικότερα μάλλον λησμονημένου Αμερικανού φιλοσόφου, τη στιγμή που κλασικά έργα του φιλοσοφικού στοχασμού παραμένουν ακόμα αμετάφραστα. Ο πρώτος λόγος είναι ότι πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ρηξικέλευθο, απολαυστικό και ταυτόχρονα προκλητικό κείμενο, από αυτά που σπάνια συναντάμε στο χώρο της ακαδημαϊκής φιλοσοφίας. Ο Blanshard αναλαμβάνει να εκθέσει δημόσια, χωρίς να του λείπει το χιούμορ, η τεκμηρίωση και το κατάλληλο υπόβαθρο, θέσεις που οι παροικούντες στη φιλοσ...

Tην ενσωματωμένη ανοησία των κυμαινόμενων εννοιών πώς την αντιμετωπίζεις; Τη δειλία του υπονοητικού λόγου; Τα αμφίσημα και ερμαφρόδιτα; Και τις ορδές του φιλολογικού μπλαμπλαλισμού; Και εκείνη την επιστημονική συμπλοκή και διαπλοκή του αναφορικού παραπομπισμού; Τη δήθεν τέχνη της επιστημονικής φιλοσοφικότητας; Τις παγίδες της κουλτούρας της καθιερωμένης ακαδημαϊκής ευπρέπειας; Το πολιτικό γλωσσικό ερπετό; Την ηθικοθρησκευτική φοβική υπνηλία; Και εδώ «...ας θυμηθούμε τις μεγάλες αγυρτείες των λέξεων...». Ξέρω ότι συμφωνείς μαζί μου. Πρώτα να δεις τη λέξη. Μετά τη λέξη στην π...

Στα σύνορα φιλοσοφίας και θεολογίας o Ζαν-Λυκ Μαριόν ξεκινά καταδεικνύοντας την αντίθεση ειδώλου και εικόνας, για να δείξει στη συνέχεια πώς κάθε εννοιακή παράσταση για τον Θεό κινδυνεύει να βυθιστεί στην ειδωλολατρία, είτε σκεπτόμενη αρνητικά τον "θάνατο του Θεού" είτε σκεπτόμενη θετικά τον Θεό ως "υπέρτατο ον". Πώς να φτάσουμε να σκεφτούμε τον Θεό με τρόπο που να μην είναι ούτε απατηλός ούτε ειδωλολατρικός; Αφήνοντας το πεδίο της παράστασης, επομένως το πεδίο τού είναι, για να πάμε στο πεδίο του έρωτα και της αγάπης. Ίσως, εντέλει, αν αποκαλύπτεται αγαπώντας και δίνετα...