Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η πραγματεία αυτή του μεγάλου Γερμανού φιλοσόφου του 20ού αιώνα, που συντάχθηκε λίγο χρόνο μετά την ολοκλήρωση του κύριου έργου της μεσοΰστερης περιόδου του στοχασμού του, των "Συμβολών στη φιλοσοφία" (1936-1938), συνίσταται σε μία εξονυχιστική και εμβριθέστατη ερμηνεία του πρώτου κεφαλαίου του βιβλίου Β΄ των Φυσικών του Αριστοτέλη. Η βαρύτητα της ερμηνείας τούτης διαφαίνεται ήδη από το γεγονός ότι ο Heidegger δηλώνει ευθύς εξ αρχής ότι θεωρεί το έργο αυτό του Αριστοτέλη "το κρυφό βιβλίο αναφοράς όλης της δυτικής φιλοσοφίας". Αντικείμενο της χαϊντεγκεριανής ερμηνείας είν...

Τολμηρό ταξίδι στην ιστορία της φιλοσοφίας, με σταθμούς τις ερμηνείες του ανθρώπου και του κόσμου που θεμελίωσαν τη σύγχρονη δυτική σκέψη, το εκκεντρικό "μάθημα" του σημαντικότερου Πολωνού συγγραφέα του 20ού αιώνα συνιστά έναν εντελώς προσωπικό τρόπο ανάγνωσης των μεγάλων στοχαστών. Από τον Καντ στον Χέγκελ, από τον Σοπενχάουερ στον Κίρκεγκορ, από τον Σαρτρ στον Χάιντεγκερ, ο Γκομπρόβιτς συμπυκνώνει σε έξι ώρες, με τον πιο απλό τρόπο, τα βασικά χαρακτηριστικά των μεγάλων φιλοσοφικών συστημάτων, αφιερώνοντας "το τελευταίο τέταρτο" στον μαρξισμό. Δοκίμιο γεμάτο χιούμορ και...

"Ως πολιτική διανοήτρια, όπως και σε όποιο άλλο πεδίο, η Σιμόν Βέιλ δεν μπορεί να ταξινομηθεί σε κάποια κατηγορία. [...] Από τη μια υποστήριζε παθιασμένα τους απλούς ανθρώπους και ιδίως τους καταπιεσμένους - όσους καταπιέζονταν από τη μοχθηρία και την ιδιοτέλεια και όσους καταπιέζονταν από τις ανώνυμες δυνάμεις της μοντέρνας κοινωνίας. Είχε εργαστεί σε εργοστάσιο της Ρενό, είχε εργαστεί ως αγρότισσα, για να μοιραστεί τις ίδιες συνθήκες ζωής με τους ανθρώπους της πόλης και της υπαίθρου. Από την άλλη, ήταν εκ φύσεως μοναχική και ατομικίστρια, ένιωθε βαθιά φρίκη για ό,τι αποκα...

Παρά την αδιαμφισβήτητη επίδραση του Ludwig Wittgeinstein στη σύγχρονη φιλοσοφική σκέψη, η θέση του στο φιλοσοφικό στερέωμα παραμένει αμφιλεγόμενη. Η εκ μέρους του απόρριψη της θεωρητικής στάσης, η μη γραμμική και μη συστηματική έκθεση των απόψεων του, ενίοτε το αφοριστικό ύφος της γραφής, ο ισχυρός προσωπικός τόνος της διδασκαλίας του, καθιστούν δύσκολη την ένταξη του στο πλαίσιο μιας ομοιογενούς, πόσον μάλλον ακαδημαϊκά προσανατολισμένης, φιλοσοφικής κατεύθυνσης. Από το άλλο μέρος, οι αναλύσεις του εντυπωσιάζουν με τον συχνά ιδιαίτερα τεχνικό και εξαντλητικά διεισδυτικό τ...

Τι είναι η αλήθεια; Τι είναι η αγάπη; Ο συγγραφέας αυτού του βιβλίου, Ρίχαρντ Ντάβιντ Πρεχτ, που θεωρείται ο Μικ Τζάγκερ των δοκιμίων, ταξιδεύει αναζητώντας απαντήσεις σε μεγάλα φιλοσοφικά ερωτήματα. Μαζί του ταξιδεύουμε κι εμείς - άλλοτε στη ζούγκλα, άλλοτε στη στέπα, άλλοτε στα χιονισμένα βουνά όπου γεννήθηκαν οι ιδέες. Ποιος ξέρει τι είναι σωστό; Ποιος ξέρει τι πρέπει να κάνουμε; Ο Πρεχτ, χρησιμοποιώντας τα τελευταία δεδομένα της βιολογίας και των νευροεπιστημών, προσφέρει απαντήσεις σε μια σειρά ζητήματα που απασχολούν τον σύγχρονο άνθρωπο τόσο ως άτομο όσο και ως μέλος...

Το "Ύλη και μνήμη" (1896) αποτελεί ένα από τα τέσσερα κύρια έργα του Μπερξόν και δημοσιεύεται για πρώτη φορά σε ελληνική μετάφραση. Στο έργο του αυτό, ο μεγάλος Γάλλος φιλόσοφος αναπτύσσει μία όλως πρωτότυπη προσέγγιση σχετικά με το κεντρικό και πάντοτε επίκαιρο φιλοσοφικό ζήτημα της σχέσης ύλης και πνεύματος. Η αναδιατύπωση του ζητήματος βασίζεται στην τόσο πρωτότυπη όσο και ενδελεχή ανάλυση της αντίληψης και της μνήμης, η οποία και οδηγεί στον ριζικό επαναπροσδιορισμό της σχέσης τους. Κατά την ανάλυσή του αυτή, ο Μπερξόν λαμβάνει ρητά υπ' όψιν του και τα τότε πορίσματα...

Όνομα που χαρακτηρίζει τον 20ο αιώνα, ο Χάιντεγγερ θεωρείται, από τους μη μυημένους, διανοητής απροσπέλαστος και δυσνόητος. Το να πει κάποιος ότι ο Χάιντεγγερ θα μπορούσε να μας βοηθήσει να ζούμε καλύτερα την καθημερινή μας ζωή μοιάζει, αν όχι αιρετικό, τουλάχιστον τρελό στοίχημα. Ωστόσο, τα ερωτήματα που θέτει η φιλοσοφία του βρίσκονται στο κέντρο των πιο εσωτερικών ανησυχιών μας: πώς μπορούμε να γίνουμε αυθεντικά ο εαυτός μας; Πώς να προσεγγίσουμε τον χρόνο ώστε να πάψει να είναι εχθρός μας; Πώς να σκεφτούμε τον θάνατο με τρόπο που να μην κάνει τη ζωή να φαίνεται παράλογη...

Ο Miguel de Unamuno (1864-1936), ένας από τους σημαντικότερους Ισπανούς συγγραφείς του 20ού αιώνα, ανήκει στην παράδοση των μεγάλων στοχαστών, όπως οι Pascal, Kierkegaaard και Nietzsche. Ο κόσμος του είναι αυτός του παραδόξου, κι η τάση του αυτή ενισχύεται από την ακραία ιδιοσυγκρασία του. Βαθιά επηρεασμένο από το έργο του Kierkegaaard, το "Τραγικό αίσθημα της ζωής" είναι ένα από τα πρώτα έργα της υπαρξιακής χριστιανο-αιρετικής σύγχρονης σκέψης. Ο Unamuno εξετάζει εδώ το νόημα της πάλης ενάντια στο θάνατο, και ταυτόχρονα επιχειρεί να παρουσιάσει την ασυμβατότητα ανάμεσα...

Η σχέση ανάμεσα στον ανθρώπινο νου και τον φυσικό κόσμο αποτελεί για τη φιλοσοφία των Νέων Χρόνων ένα πρόβλημα. Από τη μια μεριά, ο άνθρωπος πρέπει να νοηθεί ως ένα φυσικό πλάσμα υπαγόμενο στους ίδιους ακριβώς νόμους με αυτούς που διέπουν την υπόλοιπη φύση. Από την άλλη μεριά, μοιάζει να είμαστε υποχρεωμένοι να αναγνωρίσουμε στον άνθρωπο την ικανότητα να δρα ελεύθερα και, συνεπώς, να φέρει την ευθύνη για τις αποφάσεις και τις πράξεις του. Όμως, η ιδέα μιας τέτοιας ελευθερίας δύσκολα μπορεί να συμφιλιωθεί με την ιδέα μιας νομοκρατούμενης φύσης. Αυτός ο δυϊσμός φύσης και ελε...

Ανήκουμε στη Δύση; Τι μας συνδέει με τη Δύση και τι μας χωρίζει; Οι Έλληνες "δώσαμε τα φώτα" στους Δυτικούς; Ή είναι οι Δυτικοί που διέσωσαν την αρχαιοελληνική κληρονομιά, ενώ εμάς μας απέκοψε από αυτήν ο χριστιανισμός και η τουρκοκρατία; Το κυρίως πεδίο όπου μπορούν να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα, δεν είναι τα ιστορικά γεγονότα. Είναι οι προϋποθέσεις τους: τα κίνητρα- αιτίες και οι σκοποί, το "νόημα" που δίνουμε οι άνθρωποι στην ύπαρξη, στον κόσμο, στην Ιστορία. Πεδίο όπου γεννιώνται οι συγκλίσεις και οι διαφορές Ελληνισμού και Δύσης, είναι η φιλοσοφία. Χωρίς σπουδή τω...

Κομψότατος και σεβαστικός χαιρετισμός -με τα λόγια του ίδιου του ακαδημαϊκού: "αφιέρωσα τη ζωή μου σ’ αυτούς τους Μικρούς επειδή πάντα τους αγάπησα με βαθύ σεβασμό"- στη νέα γενιά. Μερικοί θα τον βρουν υπεραισιόδοξο. Και όμως, έχοντας πάντα κατά νου τι γίνεται στην υπόλοιπη όλο και πιο δικτυωμένη οικουμένη, ας δούμε επιτέλους τι συμβαίνει και στα δικά μας τα λημέρια. Χώρια τους όλο και πιο ευρηματικούς ιστότοπους, σφύζουν αυτήν τη στιγμή το κέντρο αλλά και οι περιφέρειες από νεανικά hubs, συνεργατικούς/συνδημιουργικούς χώρους. Σφυρηλατούνται όχι μόνον νέες μορφές γνώσης, επ...

"Το έργο εμπεριέχει τρία σαφώς οριοθετημένα -βάσει του θέματος και της μεθόδου- μέρη. Το πρώτο, αφιερωμένο στην μνήμη και στα μνημονικά φαινόμενα, τίθεται υπό την αιγίδα της φαινομενολογίας με την χουσσερλιανή έννοια του όρου. Το δεύτερο, που αναφορά έχει την ιστορία, υπάγεται σε μία επιστημολογία των ιστορικών επιστημών. Το τρίτο, που κορυφώνεται σε έναν στοχασμό πάνω στην λήθη, εντάσσεται στα πλαίσια μιας ερμηνευτικής της ανθρώπινης ιστορικής συνθήκης που είναι η δική μας. Τα τρία αυτά μέρη δεν κάνουν ωστόσο τρία βιβλία. Παρά το γεγονός ότι τα τρία κατάρτια φέρουν διαπ...

Στο θεμελιώδες αυτό έργο του ο Georges Bataille αναζητά την λεγόμενη "εσωτερική εμπειρία". Περιγράφει δε, με τρόπο εξόχως λογοτεχνικό, τις μεθόδους που ακολούθησε για την επίτευξη αυτού του "σκοπού". Τi είναι όμως αυτή η "εσωτερική εμπειρία"; Θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι "η εμπειρία του βιώνειν", ενώ κάποιος άλλος θα έλεγε ότι πρόκειται απλώς για την ίδια τη ζωή. Το θέμα που ο Bataille αναλαμβάνει να περιγράψει είναι βεβαίως κάτι που δεν μπορεί να υπηρετηθεί εύκολα από τις λέξεις. Αυτό τον οδηγεί σε μια δημιουργική "σύγκρουση" με τη γλώσσα. Θα λέγαμε ότι επιστρατε...

Στην καθημερινή μας ζωή δεν αμφιβάλλουμε ότι οι αισθήσεις μάς παρουσιάζουν άμεσα την αντικειμενική πραγματικότητα, όμως διάφορα φαινόμενα όπως οι ψευδαισθήσεις και οι παραισθήσεις μάς οδηγούν να αναρωτηθούμε: Μήπως η πρόσβασή μας στον κόσμο μέσω της αισθητηριακής αντίληψης δεν είναι άμεση αλλά διαμεσολαβημένη; Υπάρχει άραγε ένα πέπλο της αντίληψης που παρεμβάλλεται ανάμεσα στο υποκείμενο και την πραγματικότητα; Το κλασικό αυτό φιλοσοφικό ερώτημα, γνωστό στη σύγχρονη συζήτηση ως το πρόβλημα της αντίληψης, παρουσιάζεται κυρίως με τους όρους της διαμάχης ανάμεσα στον άμεσο και...

"Ο μόνος τρόπος να έχεις ζωντανή σχέση με τον άλλο είναι ο επιθετικός· μόνον όσοι προσπαθούν να υποτάξουν αλλήλους πνευματικά, είτε πρόκειται για άτομα, είτε για λαούς, φτάνουν σε μια πραγματική διαπίδυση, σε μια πνευματική αδελφοσύνη. Μόνον όταν προσπαθώ να εισαγάγω το πνεύμα μου στο πνεύμα του πλησίον μου εισδέχομαι στο δικό μου το πνεύμα του πλησίον μου. Όχι, όχι· εδώ δεν πρόκειται καθόλου για ελεύθερη διακίνηση, για το "laissez faire, laissez passer"· το ζητούμενο δεν είναι να σηκώνουμε τους ώμους αντιμέτωποι με τις ιδέες των άλλων, πόσω μάλλον αντιμέτωποι με τα συνα...

Στόχος μας είναι η ερμηνεία της οντολογίας του κορυφαίου Γάλλου φαινομενολόγου M.Merleau-Ponty (1908-1961). Με αφετηρία την έννοια της 'Μορφής' (Gestalt) οδεύουμε προς την τελική θέση του Ποντύ περί 'Ολισμού' στο "Le Visible et l'invisible". Η ερμηνεία της οντολογικής έννοιας της Μορφής, ως σχέσης φιγούρα-φόντο στοιχειώνει την πρώιμη οντολογία του φιλοσόφου (Structure du comportement.) Το φόντο είναι το βάθος επί του οποίου η φιγούρα αναδύεται. Το ερώτημα για το Είναι διαποτίζει εξ αρχής την φιλοσοφία του Ποντύ. Μέσω περαιτέρω της έννοιας του 'ιδίου σώματος' (Ph?nom?nolo...

"Η νοσταλγία του άπειρου, σε ένα ον πεπερασμένο, να τι είναι ο άνθρωπος", είπε κάποιος. Η επιδίωξη του Απόλυτου είναι πανανθρώπινη. Εκφράζεται σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας ως αναζήτηση της απόλυτης αλήθειας στη φιλοσοφία, της απόλυτης, ύστατης πραγματικότητας στην επιστήμη, της εμβιώσης του μεταφυσικού απολύτου στον μυστικισμό, της απόλυτης επίγνωσης του Θεού στη θρησκεία, της έκφρασης του ωραίου στην απόλυτη μορφή στην τέχνη. Η καθολική ανθρώπινη νοσταλγία του απόλυτου υποδηλώνει οτι αυτή είναι σύμφυτη με τη συνθήκη της ανθρώπινης ύπαρξης.