Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η φιλοσοφία δεν είναι ενατένιση, ούτε αναστοχασμός, ούτε επικοινωνία, αν και κάποια στιγμή κατάφερε να πιστέψει ότι είναι πότε το ένα, πότε το άλλο, λόγω της ικανότητας που έχει ο κάθε πνευματικός κλάδος να γεννά τις ίδιες του τις αυταπάτες και να κρύβεται πίσω από ένα σύννεφο ομίχλης το οποίο εκπέμπει επί τούτου. Δεν είναι ενατένιση, επειδή ενατένιση είναι τα ίδια τα πράγματα καθ' όσον τα βλέπουμε μέσα από τη δημιουργία των ίδιων τους των εννοιών. Επίσης, δεν είναι αναστοχασμός αφού κανείς δεν χρειάζεται τη φιλοσοφία για να αναστοχαστεί πάνω σε κάτι: νομίζουμε ότι δίνουμε...

"Πιστεύω πως κάθε άνθρωπος αναπτύσσει κάποιες αντιλήψεις σχετικά με τη ζωή και το θάνατο. Και οι αντιλήψεις αυτές συνιστούν ήδη φιλοσοφία -αν και συνήθως δεν χαρακτηρίζονται από κριτική στάση-, καλή ή λιγότερο καλή φιλοσοφία. Ακόμα και οι προσδοκίες για το τι θα πρέπει να προσφέρει η ζωή, τι μπορεί κανείς να επιτύχει στη ζωή, είναι κατά βάση φιλοσοφικές αντιλήψεις για τη ζωή. Με αυτή την έννοια, πιστεύω πραγματικά ότι όλοι οι άνθρωποι είναι φιλόσοφοι." Ο -βιεννέζικης καταγωγής- φιλόσοφος Καρλ Ράιμουντ Πόππερ (1902-1994), υπήρξε ένας από τους στοχαστές με τη μεγαλύτερη επίδ...

Αρκεί μονάχα οι άνθρωποι να κυριαρχούν επί των άλλων ανθρώπων, για να γεννηθεί η διαφοροποίηση των αξιών. Αρκεί ορισμένες τάξεις να κυριαρχούν επί των άλλων τάξεων για να γεννηθεί η ιδέα της ελευθερίας. Αρκεί οι άνθρωποι να ιδιοποιηθούν και να καθυποτάξουν τα πράγματα που χρειάζονται για να ζήσουν, αρκεί να τους επιβάλλουν μία διάρκεια που τα ίδια τα πράγματα δεν διαθέτουν, ή να τα αφομοιώσουν διά της βίας, και ιδού η γένεση της λογικής. Η σχέση κυριαρχίας δεν είναι "σχέση", όπως ακριβώς ο τόπος όπου ασκείται η κυριαρχία δεν είναι τόπος. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον...

"Ο αιώνας του Σάρτρ" είναι πρώτα και κύρια μια εποχή, η δική μας εποχή, γεμάτη προσδοκίες και διαψεύσεις, ουτοπίες και τυφλώσεις, στην οποία κυριάρχησε, καλώς ή κακώς, η μορφή του Σάρτρ. Πώς αυτός ο άνθρωπος-μνημείο κατάφερε, όσο ζούσε να επιβληθεί έτσι στον καιρό του; Με ποιο τέχνασμα -μεταφυσικό, πολιτικό, λογοτεχνικό, υπαρξιακό- κατόρθωσε και ενσάρκωσε τόσο τέλεια τις περιόδους αυτές της βουής και της μανίας; Η συγκεκριμένη φιλοσοφική έρευνα προσπαθεί να δώσει απάντηση σε αυτό ακριβώς το αίνιγμα... Προκύπτει όμως αμέσως ένα άλλο αίνιγμα. Ο Σάρτρ, αλλά ποιος Σάρτρ; Τι κο...

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης υπήρξε αναντίρρητα ένας από τους πιο σημαντικούς στοχαστές του εικοστού αιώνα, ένας βαθύνους και οξυδερκής μελετητής της κοινωνίας και της πολιτικής, αλλά και της ψυχανάλυσης και της επιστήμης. Η άρρηκτη σχέση φιλοσοφίας και επιστήμης, η σημασία της συνειδητοποίησης αυτής της σχέσης αλλά και των διακριτών ρόλων της φιλοσοφίας και της επιστήμης στην κοινωνία και κατ' επέκταση στην ιστορία του ανθρωπίνου πολιτισμού, καθώς και η αγωνία του Καστοριάδη για τους προσανατολισμούς και την πορεία αυτών των δυο πνευματικών δραστηριοτήτων στην εποχή μας, αποτελ...

"Είμαστε αφ' εαυτού οντότητες που πρόκειται να αναλυθούν". Με τα λόγια αυτά, ο Μάρτιν Χάιντεγκερ εξαπέλυσε την ιδιόρρυθμη επίθεσή του στην "κάλπικη διαφάνεια" της παραδοσιακής δυτικής σκέψης. Δεν είμαστε ούτε αθάνατες ψυχές, ούτε εξαϋλωμένες διάνοιες, όπως πρεσβεύει, αλλά ιστορικά μετρήσιμες οντότητες. Και είμαστε δεμένοι με τον κόσμο με νήματα ερμηνείας και παρερμηνείας πιο παράξενα και μπερδεμένα απ' όσο θα μπορούσαμε ποτέ να αντιληφθούμε... Στο αριστούργημα του "Είναι και χρόνος" (1927), ο Χάιντεργκερ χρησιμοποίησε τη δική του τεχνική της "υπαρξιακής ανάλυσης" για να...

Με το βιβλίο του "Το μέλλον της ανθρώπινης φύσης" ο Γιούργκεν Χάμπερμας, δίχως να παραιτείται από τις προκείμενες της μεταφυσικής σκέψης, εμπλέκεται στη διαμάχη που πυροδότησε η γενετική τεχνολογία την τελευταία δεκαετία: έχει η φιλοσοφία την πολυτέλεια της εγκράτειας στα ζητήματα ηθικής του ανθρώπινου είδους; Ενώ έως τώρα οι προσπάθειες αντιμετώπισης της γενετικής έρευνας και της γενετικής τεχνολογίας περιστρέφονται δίχως αποτέλεσμα γύρω από το ερώτημα του ηθικού καθεστώτος της προπροσωπικής ανθρώπινης ζωής, ο συγγραφέας υιοθετεί την οπτική ενός μελλοντικού παρόντος, από...

Η κεντρική θέση του βιβλίου αυτού είναι ότι ο γνήσιος διάλογος αποτελεί το υψηλότερο πολιτιστικό επίτευγμα μιας κοινωνίας και, επομένως, το ασφαλέστερο κριτήριο βάσει του οποίου μπορούμε και πρέπει ν' αξιολογούμε την ποιότητα ζωής μέσα σ' οποιαδήποτε κοινωνία. Τί είναι όμως ο διάλογος; Αποτελεί κάθε μορφή ανθρώπινης επικοινωνίας περίπτωση γνήσιου διαλόγου; Γίνεται στις μέρες μας σοβαρός διάλογος μέσα στην κοινωνία μας αλλά και διεθνώς; Ποιες είναι οι λογικές προϋποθέσεις και οι ψυχολογικές και κοινωνικές συνθήκες του διαλόγου, ποιες είναι οι αρχές του διαλόγου, ποιες είναι...

Όσοι είχαμε το προνόμιο να γνωρίσουμε την Έλλη Λαμπρίδη στα τελευταία χρόνια της δημιουργικής ζωής της είμαστε ευτυχείς για την -έστω πολύ καθυστερημένη- μεταθανάτια έκδοση ενός ακόμη έργου της με μόνιμο σημαντικό ενδιαφέρον. Το χειρόγραφο του "Φανταστικού διαλόγου με τον Wittgenstein", όπως εξηγείται στην πρωτοσέλιδη σημείωση του έργου (εδώ σελ. 45), ανήκει στην συγγραφική περίοδο της δεκαετίας του 1950 και πιθανότατα στην τριετία 1956-1958.[...] [...] Όσα έχουν σχέση με την κύρια θεματική του έργου και την σημασία και την ακτινοβολία της φιλοσοφίας του Ludwig Wittgenste...

Όπως γράφει ο Μιγκουέλ Αμπενσούρ (Miguel Abensour), από τον οποίο έχουμε δανεισθεί τα στοιχεία αυτού του σημειώματος ο Κλάστρ είναι ο κατ’ εξοχήν εθνολόγος της επιτόπιας έρευνας. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τον μη εθνολόγο αναγνώστη ο οποίος βρίσκεται μπροστά σ’ ένα έργο με φιλοσοφικές πάντοτε διαστάσεις κι έχει ίσως την τάση να ξεχνά, ή έστω να υποβαθμίζει, το εθνογραφικό υλικό στο οποίο στηρίζεται αυτό το έργο. Ο ίδιος άλλωστε ο Πιέρ Κλάστρ, στα μαθηματικά του στη Σχολή Ανωτάτων Σπουδών του Παρισιού, επέμενε πάντοτε ότι η επιτόπια έρευνα είναι απολύτως αναγκαία για τη...

Η διερώτηση αντιστοιχεί με την καθαυτό ερωτηματική σκέψη. Μας προσεγγίζει και απομακρύνεται, την προσεγγίζουμε και απομακρυνόμαστε από αυτήν. Ανιχνεύει το αίνιγμα της πλανητικής τεχνικής που κυριαρχεί στην υπό ερώτηση εποχή, προσπαθώντας να φωτίσει αυτό που είναι πιο δυνατό από τον άνθρωπο και που εμψυχώνει, διαπερνά και υπερβαίνει την εποχή. Η ανθρώπινη κοινωνία δεν αποτελεί ύπατη αναφορά, πρέπει να τεθούν αμείλικτα ερωτήματα στο προβληματικό είναι- μαζί των ανθρώπων. "Ον" της εγγύτητας και της απόστασης, ο άνθρωπος δεν είναι ούτε κύριος του εαυτού του ούτε κύριος του παιχ...

Στις μέρες μας βλέπουμε συχνά βραβευμένα έργα σύγχρονης τέχνης, που όχι μόνο μας αφήνουν παντελώς ασυγκίνητους, αλλά αδυνατούμε και να αντιληφθούμε τη σημασία τους και τους λόγους της καταξίωσής τους. Παράλληλα, καλούμαστε να κατοικήσουμε ή να εργαστούμε σε διάσημα αρχιτεκτονικά κτίρια, η συμβίωση με τα οποία όμως μόλις και μετά βίας αντέχεται. Έχει φτάσει, άραγε, η σύγχρονη αισθητική σε κάποια όρια; Αν ναι, ποια είναι αυτά και τι επιπτώσεις έχουν στον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνουμε τα σύγχρονα έργα τέχνης; Μήπως, ορισμένες τάσεις στη σύγχρονη τέχνη και αρχιτεκτονική είν...

Στην "Προέλευση της γεωμετρίας" ο Χούσερλ, με μέθοδο κυρίως απορητική, διατυπώνει θέσεις που εξακολουθούν να έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη σύγχρονη φιλοσοφική σκέψη. Προπάντων επιτυγχάνει να διανοίξει σε όλο της το πλάτος τη σχέση ανάμεσα στη γλώσσα, την επιστήμη και την ιστορία: η γλώσσα φωτίζεται ως εγγυητής της ιδεατότητας του νοήματος και φορέας της ιστορικότητας. Αυτή η θεματοποίηση της γλώσσας δεν θα ήταν ωστόσο έγκυρη, εάν δεν παρέπεμπε στον πρακτικό κόσμο της καθημερινότητας και, ταυτοχρόνως, δεν προβαλλόταν στην τελεολογία του Λόγου. Με στόχο να δοθούν κάποιες π...

Βέρος Γερμανός και με σημαντική διδακτική θητεία (Ιένα, Μόναχο, Κολωνία), ο Μαξ Σέλερ εκτός από τη φιλοσοφική του ιδιότητα είχε να επιδείξει και εκείνη του διπλωμάτη (υπηρέτησε στη Γενεύη και στη Χάγη). Δέχθηκε την ισχυρή επίδραση της φαινομενολογίας του Χούσερλ και όλο του το συγγραφικό έργο ήταν μια μακρά πορεία φαινομενολογικών αποκλίσεων (στις οποίες πρέπει να περιλάβουμε και την προσχώρησή του στο ρωμαιοκαθολικισμό). Η βασική φιλοσοφική του θέση αναπτύχθηκε στο έργο του "Ο φορμαλισμός στην ηθική", όπου η καντιανή ηθική υποβάλλεται σε κριτική με βάση τη σκέψη του Πασκάλ...

"Δρόμοι της διαλεκτικής". Γιατί "δρόμοι"; Επειδή η Διαλεκτική δεν είναι σύστημα κλειστό στον ιστορικό χρόνο, όπως τα θεωρητικά συστήματα. Η διαλεκτική αντίληψη της φύσης και της κοινωνίας αναπτύσσεσται -ή πρέπει να αναπτύσσεται- σε ενδογενή αλληλεπίδραση με το γίγνεσθαι των επιστημών και το σύνολο της κοινωνικής πρακτικής. Τί σημαίνει όμως διαλεκτική; Στην ελληνική αρχαιότητα σήμαινε κυρίως την τέχνη της συζήτησης. Ήδη όμως στους Προσωκρατικούς, και κυρίως στον Ηράκλειτο, αναδεικνύεται η γνωσιολογική και η οντολογική συνιστώσα της διαλεκτικής. Η τριπλή όψη -μέθοδος, θεωρία...

Το παρόν βιβλίο, που βασίζεται στη σειρά διαλέξεων Woodbridge του 1983, αποτελεί μια εξαιρετική σύνοψη των πιο πρόσφατων τοποθετήσεων του Βρετανού φιλοσόφου στον χώρο της γνωσιολογίας, της ονοτολογίας, της φιλοσοφίας της γλώσσας αλλά και της ηθικής. Η σημαντικότερη όμως συμβολή του στις σύγχρονες συζητήσεις ίσως συνίσταται στη διαμόρφωση μιας νέας ανίτληψης του φιλοσοφείν. Ο Στρώσον φαίνεται να εγκαταλείπει τις μάλλον θεμελιοκρατικές τάσεις της καντιανής εμπνεύσεως περιγραφικής μεταφυσικής που είχε αναπτύξει έργα του της δεκαετίας του '60 και του '70. Παραδέχεται πλέον ότι...

Η φυσική είναι κατεξοχήν φιλοσοφική επιστήμη. Στις οριακές της περιοχές θέτει και αντιμετωπίζει προβλήματα, τα οποία, σε ένα άλλο επίπεδο και με άλλη γλώσσα, αποτελούν θεμελιώδη οντολογικά ερωτήματα. Τέτοια, π.χ., είναι τα προβλήματα του χώρου, του χρόνου, της αιτιότητας, των δομών της ύλης, καθώς και τα προβλήματα της αστροφυσικής και της κοσμολογίας. Αλλά και η έρευνα ειδικών προβλημάτων σε περιοχές αιχμής παρουσιάζει γενικότερο επιστημολογικό, γνωσιοθεωρητικό και οντολογικό ενδιαφέρον. Η φυσική, εξάλλου, συνδέεται οργανικά με όλες τις φυσικές επιστήμες (χημεία, βιολογία...

Ο Ώστιν ανέλυσε πρώτος, στο How to do things with words, ένα κλασικό βιβλίο της φιλοσοφίας του εικοστού αιώνα, την πρακτική διάσταση του ίδιου του λόγου -τους λόγους που οι ίδιοι είναι έργα. Όταν υποσχόμαστε, όταν ορκιζόμαστε, όταν διατάσσουμε, προειδοποιούμε, στοιχηματίζουμε... δεν περιγράφουμε αλλά πράττουμε, δεν αποτυπώνουμε ένα πράγμα, αληθώς ή ψευδώς, αλλά κάνουμε, παράγουμε ένα πράγμα, εύστοχα ή άστοχα. Η παρούσα σχολιασμένη μετάφραση αποτελεί ένα είδος άθλου όσον αφορά τη μεταφορά στα ελληνικά αναλύσεων της αγγλικής καθομιλουμένης -δεδομένου μάλιστα ότι την ανάλυση...

Κάθε φιλοσοφία είναι ένας αγώνας. Όπλο της; Η λογική. Εχθροί της; Η ηλιθιότητα, ο φανατισμός, ο σκοταδισμός ή η φιλοσοφία των άλλων. Σύμμαχοί της; Οι επιστήμες. Αντικείμενό της; Το όλον, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου. Ή ο άνθρωπος αλλά μέσα στο όλον. Στόχος της; Η σοφία: η ευτυχία, αλλά μέσα στην αλήθεια. Έχει πολύ ψωμί η υπόθεση, όπως λένε, και τόσο το καλύτερο: Οι φιλόσοφοι έχουν καλή όρεξη! Τι είναι η φιλοσοφία; Από ποιο δρόμο πρέπει να την προσεγγίσει κανείς και με ποιο σκοπό; Όποια απάντηση κι αν επιλέξουμε να δώσουμε, το σίγουρο είναι ότι η φιλοσοφία δεν είναι μι...