Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το ερώτημα "αν υπάρχει θεός" είναι πολλαπλά άτοπο. Κατά πρώτον, για τη θεολογική, και ειδικότερα τη χριστιανική σκέψη, καθώς εκείνη προσεγγίζει τον θεό λατρευτικά και υπερβατικά, δίχως ενδιαφέρον ανάπτυξης επιστημονικής επιχειρηματολογίας, προς απόδειξη μιας ακράδαντης γι' αυτήν βεβαιότητας. Περαιτέρω είναι άτοπο το ερώτημα τούτο και για τον πιστό, αφού εκείνος ακράδαντα νιώθει την ευλογία του θεού, ως πραγματικότητα της δικής του ύπαρξης, και με εμπιστοσύνη δέεται να του σταθεί η θεία χάρη σκεπή και προστασία του ίδιου και των αγαπημένων του. Είναι άτοπο το ερώτημα ε...

Ο G. E. Moore αποτελεί σημαντική φιλοσοφική προσωπικότητα του εικοστού αιώνα και ανήκει στους θεμελιωτές της αναλυτικής φιλοσοφίας, τουλάχιστον στα πρώτα στάδια διαμόρφωσής της. Το έργο του το οποίο είναι σχετικά περιορισμένο σε έκταση διακρίνεται για την καθαρότητα των θέσεών του και για τον καθαρό του προσανατολισμό σε νέες αναζητήσεις της φιλοσοφικής έρευνας, μακριά από ιδεαλιστικά, εμπειριστικά, εγωμονιστικά ή και σχετικιστικά και σκεπτικιστικά προηγούμενα. Ορθώνει διαμέσου της γλωσσικής ανάλυσης τη γνώση ως συνειδητή πράξη του υποκειμένου με αμετάθετη αφετηρία την π...

Το βιβλίο αυτό απαρτίζεται από τρία επιμέρους δοκίμια τα οποία εστιάζουν την προσοχή τους σε τρεις θεμελιώδεις όψεις της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση: την πολιτική, την ηθική και την αισθητική. Στο πρώτο δοκίμιο ορίζεται το πεδίο της πραγματικής οικολογίας, το οποίο πολιτικά διαχωρίζεται σαφώς από αυτό της ψευδο-οικολογίας, καθώς περιλαμβάνει την οικολογία του υποκειμένου και την κοινωνική οικολογία ως στενά και άρρηκτα συνυφασμένες με την οικολογία της φύσης-περιβάλλοντος. Στο δεύτερο δοκίμιο διατυπώνεται η οφειλόμενη ηθική στάση του ανθρώπου απέναντι στα ζώα, μέσα από...

Δεκαοχτώ εισηγήσεις από το συνέδριο/αφιέρωμα στον Κορνήλιο Καστοριάδη που διοργάνωσε η Σύγχρονη Δελφική Αμφικτυονία σε συνεργασία με την Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Συντακτών από τις 2 ως τις 4 Νοεμβρίου του 2007. Γραμματολογικές επισημάνσεις, συγκρίσεις και θεωρήσεις της πολιτικής και φιλοσοφικής σκέψης του Καστοριάδη, εστιασμένες στην αντίληψή του για τη Δημοκρατία υπό το πρόταγμα της Αυτονομίας.

Είναι γνωστόν, ότι στην ιστορία των ιδεών και της σκέψης δύο μείζονες παραδόσεις της ερμηνευτικής διαδέχθηκαν η μία την άλλη: πρόκειται αφ’ ενός μεν για την φιλολογική ερμηνευτική των κειμένων του 19ου αιώνα και αφ’ ετέρου για την φιλοσοφική ερμηνευτική της ανθρώπινης καταστάσεως του 20ου αιώνα. Στην αυγή του 21ου αιώνα, χωρίς να σχηματοποιούνται τα πράγματα, διαφαίνονται στον θεωρητικό ορίζοντα τάσεις διασταυρώσεως και διαπλοκής των δύο τύπων της ερμηνευτικής. Το πόνημα του στοχαστή και φιλοσόφου Στέφανου Ροζάνη εντάσσεται σε μία τέτοιου τύπου επιστημολογική προοπτική. Το...

"Αγαπημένη μου ψυχούλα!" -έτσι προσφωνούσε για περισσότερα από πενήντα χρόνια ο Μάρτιν Χάιντεγκερ τη μνηστή και αργότερα σύζυγό του Ελφρίντε. "...τα γράμματα που ανταλλάσσουμε εσύ κι εγώ έχουν κάτι απόλυτο όσο δεν μπορούμε ακόμη να πραγματοποιήσουμε τις συνθήκες μιας ανεμπόδιστης ζωής με ζωντανή εγγύτητα όλες τις ώρες. Τα γράμματα είναι ένας τρόπος να είμαστε ψυχοπνευματικά μαζί, βέβαια κάπως χλωμά, αλλά από την άλλη ανεμπόδιστα και ολοκληρωμένα», της έγραφε λίγο πριν τον γάμο τους. Στα σχεδόν εξήντα χρόνια γάμου το ζευγάρι έζησε συχνά χωριστά, έτσι ώστε η αλληλογραφία ήταν...

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης υπήρξε αναντίρρητα ένας από τους πιο σημαντικούς στοχαστές του εικοστού αιώνα, ένας βαθύνους και οξυδερκής μελετητής της κοινωνίας και της πολιτικής, αλλά και της ψυχανάλυσης και της επιστήμης. Η άρρηκτη σχέση φιλοσοφίας και επιστήμης, η σημασία της συνειδητοποίησης αυτής της σχέσης αλλά και των διακριτών ρόλων της φιλοσοφίας και της επιστήμης στην κοινωνία και κατ' επέκταση στην ιστορία του ανθρωπίνου πολιτισμού, καθώς και η αγωνία του Καστοριάδη για τους προσανατολισμούς και την πορεία αυτών των δυο πνευματικών δραστηριοτήτων στην εποχή μας, αποτελ...

...Η μέθοδος του Αντόρνο δεν είναι αποκλειστικώς "εκ των κάτω", αλλά προκύπτει συγχρόνως, και από τη μέθοδο "εκ των άνω". Ο ίδιος επιστρέφει στην πάλαιαν αντίληψη περί της ανιδιοτέλειας της τέχνης, όχι όμως από ρομαντική νοσταλγία παρωχημένων αισθητικών θεωριών, αλλά από αντίδραση προς το ωμό πνεύμα του βιομηχανοποιημένου και εμπορευματοποιημένου πολιτισμού. Αυτή η εν μέρει επιστροφή του Αντόρνο στο δόγμα "η τέχνη για την τέχνη" συντελείται ύστερα από κριτική θεώρηση παλαιών και νέων αισθητικών δεδομένων και προϋποθέτει βαθιά γνώση των συνθηκών δημιουργίας τους, κατά την αξ...

Με ποιον τρόπο πρέπει να κατανοήσουμε τις σχέσεις του νου και της γλώσσας με τον κόσμο; Αυτό είναι το κεντρικό ερώτημα στο οποίο ο Πάτναμ επιχειρεί να απαντήσει στο παρόν βιβλίο. Η βασική διαπίστωση του Πάτναμ είναι ότι η τρέχουσα συζήτηση βρίσκεται σε αδιέξοδο γιατί οι δυνατές επιλογές μοιάζει να εξαντλούνται σε δύο εξίσου προβληματικές τοποθετήσεις: τον "αντιδραστικό" μεταφυσικό ρεαλισμό και τον "ανεύθυνο" σχετικισμό. Ο πρώτος βασίζεται σε μια μεταφυσική φαντασίωση, η οποία μας καλεί να νοήσουμε τον κόσμο και τη σχέση του με τη γλώσσα και το νου από τη σκοπιά του Θεού. Απ...

Πώς να αποφύγουμε την υπερβολή ή την κοινοτοπία όταν μιλούμε για αγάπη; Ένας τρόπος να ανοίξουμε έναν δρόμο ανάμεσα σ' αυτά τα δύο άκρα συνίσταται στο να προσανατολίσουμε τις αναλύσεις μας στη διαλεκτική μεταξύ αγάπης και δικαιοσύνης. Υπό τον όρο "διαλεκτική" ο Πωλ Ρικέρ εννοεί εδώ αφενός την αναγνώριση της πρωταρχικής ασυμμετρίας ανάμεσα στις δύο έννοιες και αφετέρου την αναζήτηση πρακτικών διαμεσολαβήσεων. Μια τέτοια διαλεκτική διαμεσολάβηση επιτελείται, κατά τον Γάλλο διανοητή, στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και πιο συγκεκριμένα στο κεφ. Στ', εκεί όπου το καινοτόμο αίτημα:...

Τον Δεκέμβριο του 1945 ο Τόμας Μαν έγραψε μια, διάσημη πλέον, επιστολή στον Αντόρνο, στην οποία διατύπωνε την αρχή του μοντάζ που είχε υιοθετήσει στο μυθιστόρημά του "Δόκτωρ Φάουστους". Ο συγγραφέας αναγνώριζε τα πολύτιμα δάνεια που είχε αντλήσει από τα μουσικολογικά έργα του φιλοσόφου και τον καλούσε να τον βοηθήσει στην περαιτέρω πειστική απόδοση της μορφής και του έργου του ήρωά του, του συνθέτη Λέβερκυν. Η συνεργασία ευοδώθηκε (ο Αντόρνο προσέφερε πληροφορίες, σκέψεις, ακόμη και σχέδια για τα υποτιθέμενα ύστερα μουσικά έργα του συνθέτη) κι αποτέλεσε ουσιαστικά τη βάση μ...

Στην εποχή μας "κυριαρχεί, και πρόκειται να κυριαρχήσει και στο μέλλον, αυτό που ονομάζουμε τεχνική -η οποία προηγείται και έπεται αυτής που αδέξια ονομάζουμε τεχνολογία. Η τεχνική και η τεχνοεπιστήμη δεσπόζουν γενικώς και ειδικώς. Πραγματοποιούν αρχέγονους μύθους. Γι' αυτό η εποχή μας -που δεν μας ανήκει- είναι κατ' εξοχήν μυθοτεχνολογική. Αυτό δεν την εμποδίζει να στέκεται ανίκανη μπροστά σ' αυτό που επίσης κυριαχεί: το κενό". Με τα λόγια αυτά, ο φιλόσοφος Κώστας Αξελός δίνει το στίγμα των καιρών και θέτει το ερώτημα του επερχόμενου και της στάσης που καλούνται να κρατήσο...

Το βιβλίο αυτό του μεγάλου Γερμανού φιλοσόφου περιλαμβάνει δύο κείμενα, μία σύντομη διάλεξη και μία εκτενέστερη πραγματεία, που συντάχθηκαν το 1924. Πρόκειται για τα πρώτα κείμενα στα οποία παρουσιάζεται η φιλοσοφική θέση τού Είναι και χρόνος (1927), του έργου του Χάιντεγκερ που σημάδεψε την πορεία της φιλοσοφικής σκέψεως στον 20ό αιώνα. Η διάλεξη εκθέτει εν συντομία τις βασικές θέσεις του φιλοσοφικού προγράμματος, ενώ η πραγματεία προσφέρει μια ολοκληρωμένη και συνοπτική παρουσίαση των περισσότερων από τις αναλύσεις του "Είναι και χρόνος". Κεντρικό στοιχείο του εν λόγω...

Το 2003, όταν απεβίωσε, ο Bernard Williams θεωρούνταν ήδη ένας από τους σπουδαιότερους φιλοσόφους της γενιάς του. Το έργο του χαρακτηρίζεται από έναν ασυνήθη συγκερασμό επίμονης έρευνας, φαντασίας, εμβρίθειας, αλλά και ανθρωπισμού. Κατά γενική ομολογία, η "Ηθική και τα όρια της φιλοσοφίας" είναι από τα πιο σημαντικά συγγράματα του Bernard Williams και κλασικό εγχειρίδιο στο πεδίο της ηθικής φιλοσοφίας. Παρέχοντας μια εμπεριστατωμένη κριτική αυτού που ο Williams αποκαλεί "ηθικότητα, ο ιδιόμορφος θεσμός", ο συγγραφέας αντλεί υλικό από την αρχαία Ελλάδα και επαναπροσανατολίζε...

Στο βιβλίο "Τι είναι αυτό που ονομάζουμε Σαρκοζύ;" ο Αλαίν Μπαντιού πρότεινε να ονομάσουμε "κομμουνιστική υπόθεση" αυτό που εμψύχωνε -από τη Γαλλική Επανάσταση και μετά- τις επαναστατικές πολιτικές ή πολιτικές χειραφέτησης. Η ετυμηγορία που επιχειρεί να επιβάλει η επίσημη ιστορία είναι ότι όλες οι προσπάθειες για την πραγμάτωση αυτής της υπόθεσης κατέληξαν σε τραγικές αποτυχίες, ενώ η ίδια η υπόθεση ακυρώθηκε από την Ιστορία. Το βιβλίο αυτό θέλει να εξετάσει άμεσα την περίφημη ιστορική απόδειξη αυτής της "αποτυχίας" διαμέσου τριών θεμελιακών παραδειγμάτων: της Παρισινής...

Ο Μπαντιού είναι ο φιλόσοφος που επιχειρεί με τον πιο πρωτότυπο και συνεκτικό τρόπο να επαναθεμελιώνει το καθεστώς της αλήθειας στη σύγχρονη σκέψη, η οποία σημαδεύτηκε από τη νιτσεϊκή αποδόμηση αυτής της κατηγορίας. Συγκεκριμένα, την επανεισάγει ως κεντρική κατηγορία της φιλοσοφίας, κεντροθετεί τη φιλοσοφική πράξη στην επιτελεστικότητά της και διακηρύσσει, σε συνήχηση με τον Λακάν, ότι υπάρχουν αλήθειες. Τα κείμενα που απαρτίζουν τον παρόντα τόμο συνθέτουν το πρώτο αμιγώς φιλοσοφικό σώμα κειμένων στα ελληνικά και μετέχουν στον αξιωματικό πυρήνα της σκέψης του, προσδεδεμέ...

Στο βιβλίο αυτό διερευνώνται βασικά σημασιολογικά, γνωσιολογικά και οντολογικά ερωτήματα που αφορούν τα αντικείμενα του ηθικού στοχασμού. Μπορούν να αποδοθούν τιμές αληθείας στις ηθικές μας κρίσεις; Ποια είναι η υφή των αξιών, αρχών και αρετών στις οποίες θεωρούμε ότι αναφέρονται αυτές οι κρίσεις; Είναι εφικτή κάποια ηθική γνώση ικανή να κατευθύνει τις πράξεις μας; Περιγράφονται διεξοδικά οι σχετικές συζητήσεις στον χώρο της σύγχρονης μεταηθικής και υποστηρίζεται η υιοθέτηση μιας μορφής μετριοπαθούς ηθικού ρεαλισμού ρασιοναλιστικής έμπνευσης.

Στα 1961 ο Μισέλ Φουκώ δημοσιεύει την Ιστορία της τρέλας κατά την κλασική εποχή και δύο χρόνια αργότερα ο "μαθητής" του Ζακ Ντεριντά απαντά με μια βιβλιοκρισία πλέον του δέοντος "κριτική" (η οποία συμπεριελήφθη αργότερα στο βιβλίο του Γραφή και διαφορά), για να ακολουθήσει η απάντηση του Φουκώ που ενσωματώθηκε ως επίμετρο στη νέα έκδοση του βιβλίου του. Πρόκειται λοιπόν για ένα "διάλογο" γύρω από την ιστορική προσέγγιση της τρέλας. Σε αυτή τη σφοδρή αντιπαράθεση δασκάλου-μαθητή, που διεξάγεται πάντως με όλους τους κανόνες του καλώς αγωνίζεσθαι, ο Έλληνας αναγνώστης μπορε...

Το κείμενο αποτελεί το καταληκτικό 20ό κεφάλαιο του βιβλίου του J. Glover, "Causing Death and Saving Lives: The Moral Problems of Abortion, Infanticide, Suicide, Euthanasia, Capital Punishment, War and Other Life-or-death Choices" Penguin Books 1990, σ. 286-297.

Αφού ξεπέρασα το όριο των τριάντα βιβλίων, αισθάνομαι την ανάγκη να ξεκαθαρίσω το θέμα του ηδονισμού. Αν έπρεπε να το περιορίσω σε μία ερώτηση, αυτή θα ήταν προφανώς η ερώτηση του Σπινόζα: Τι μπορεί να κάνει το σώμα; Στην οποία θα πρέπει να προσθέσω την εξής: Πώς έγινε το αγαπημένο φιλοσοφικό αντικείμενο; Και στη συνέχεια απανωτά ερωτήματα: Πώς να σκεφτεί κανείς ως καλλιτέχνης; Με ποιον τρόπο μπορεί να τοποθετηθεί η ηθική στο αισθητικό επίπεδο; Πόσος χώρος μένει για τον Διόνυσο σ' έναν πολιτισμό απόλυτα υποταγμένο στον Απόλλωνα; Ποια είναι η φύση της σχέσης μεταξύ ηδονισμού...