Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Μια χειρονομία ή λίγα λόγια θα έπρεπε να αρκούν, κι όμως... Η παρηγοριά είναι μια δύσκολη δραστηριότητα, που προϋποθέτει να παίρνει κανείς τον λόγο σχετικά με μια οδύνη που δεν μοιράζεται με τον άλλο, αλλά στην οποία προσπαθεί να συμμετάσχει. Πώς ν’ ανοίξουμε έναν δρόμο που θα μας οδηγήσει στη μυχιότητα του άλλου, χωρίς να την προδώσουμε; Ποιες λέξεις να χρησιμοποιήσει κανείς ώστε να μην προκαλέσει υποψίες; Τα ερωτήματα αυτά, στις μέρες μας, εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της ψυχολογίας ή της θρησκείας. Ωστόσο, η φιλοσοφία για καιρό υπήρξε ένα βάλσαμο ικανό να απαλύνει τα αν...

Η φιλοσοφία των μελών του Κύκλου της Βιέννης μας ενδιαφέρει σήμερα επειδή είναι γόνιμη και ανοιχτή για περαιτέρω προβληματισμό. Ο Κύκλος αποτελεί για μας -πέρα από το καθαρά ιστορικό ενδιαφέρον- σημείο αναφοράς της φιλοσοφικής πρακτικής που καθιέρωσε: με τα γραπτά του, τις δραστηριότητές του, τις εκδηλώσεις του και τις ευρύτερες κοινωνικές παρεμβάσεις του, ο Κύκλος διαμόρφωσε το ακαδημαϊκό φιλοσοφικό κοινό του 20ού αιώνα, ενώ ταυτόχρονα το κατέστησε απαιτητικό ως προς τους τρόπους άσκησης της φιλοσοφικής δραστηριότητας. Έδειξε έμπρακτα πώς συνεργαζόμαστε για να διαβάσουμε κ...

Για τους Έλληνες που εγνώριζαν ότι μόνον η συνδυασμένη μέριμνα τόσο για την Ψυχή όσο και για το Σώμα δύναται να διαπλάσει ολοκληρωμένα και ελεύθερα πνεύματα, η φιλοσοφία δεν αποτελούσε "ειδικότητα" αλλά πρωταρχικό μέλημα του κάθε νέου ανθρώπου. Στις σύγχρονες εκβαρβαρισμένες κοινωνίες η φιλοσοφία φαίνεται να διώκεται αλύπητα. Τα ερωτήματα που αφορούν στο Είναι, στον Λόγο, στον Χρόνο και στον Θάνατο δεν φαίνεται να απασχολούν πια ιδιαίτερα τους λεγόμενους "ανθρώπους του πνεύματος" αφού ουδείς εισήλθε στον κόπο να τα εξετάσει ουσιαστικά μετά από τον Χάιντεγκερ. Τι εστί το...

Ο Γκέοργκ Λούκατς, πέρ' από τη σπουδαία συμβολή του στην ιστορία των ιδεών, υπήρξε η εμβληματική εκείνη μορφή στην οποία συνοψίστηκε κατά κάποιον τρόπο η μοίρα των στοχαστών μιας άλλης εποχής, όταν το αξίωμα του Αριστοτέλη περί του ανθρώπου ως "ζώου πολιτικού" επαληθευόταν πειστικότερα απ' ό,τι στη δική μας εποχή, η οποία έχει προ πολλού εναποθέσει την πολιτική δραστηριότητα στους image makers και στους χορηγούς των ΜΜΕ. Ο Λούκατς ανήκει στην ομάδα εκείνων των στοχαστών που δεν αποποιήθηκαν τη "στράτευση του πνεύματος", παρά το κόστος και τους κινδύνους που συνόδευσαν πά...

Ένας ζωντανός διάλογος με τον ιδρυτή του μαρξισμού, διάλογος που προπορεύεται και προβλέπει, είναι το περιεχόμενο και η πρωτοτυπία αυτής της διδακτορικής διατριβής, που έδωσε λαβή σε ζωηρότατες συζητήσεις όταν υποστηρίχθηκε το 1959 στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (μαζί με την παράλληλη διατριβή "Ο Ηράκλειτος και η φιλοσοφία"). Στοχεύει να φθάσει στο κέντρο της σκέψης του Μαρξ, να ανακαλύψει τον μίτο της Αριάδνης που διαπερνά όλο του το έργο -από τα γραπτά του πολύ νέου Μαρξ, μέσω των θεμελιακών φιλοσοφικών εργασιών του νέου Μαρξ, ως τις τελικές πολιτικές και οικονομικές του...

Αν υπάρχει κάτι ιδιαίτερο στη σχέση μεταξύ της Χάνα Άρεντ και του Μάρτιν Χάιντεγκερ, κάτι το σκανδαλώδες, είναι ακριβώς η σύζευξη, συμπλοκή και σύγκρουση δύο διαφορετικών χρονικών πεδίων: του δημόσιου χρόνου των δύο στοχαστών και του ερωτικού χρόνου των δύο εραστών. Μια σχέση που καθορίζεται από την απόφαση του Χάιντεγκερ να υποστηρίξει το ναζιστικό κόμμα. Μια απόφαση που τους χωρίζει και συνάμα τους ενώνει σε διαφορετικές όχθες της ίδιας τραγωδίας. Το κείμενο που παρουσιάζουμε εδώ γράφτηκε το 1969 για τα ογδοηκοστά γενέθλια του Γερμανού φιλόσοφου. Η Χάνα Άρεντ εκθέτει τ...

Ο Μαξ Σέλερ (1874-1928) είναι ένας από τους σημαντικότερους γερμανούς φιλοσόφους κατά το πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα. Επηρεασμένος από τους Νίτσε, Ντίλταϋ και Χούσσερλ, ο στοχασμός του επιχειρεί μία σύνθεση των πλέον παραδοσιακών με τα πλέον νεωτερικά στοιχεία της γερμανικής φιλοσοφίας. Είναι ο Νίτσε εκείνος που εισάγει πρώτος την έννοια της μνησικακίας [ressentiment] στο πνευματικό-εννοιολογικό οικοδόμημα της φιλοσοφίας. Και είναι ο Μαξ Σέλερ αυτός που επιχειρεί στο ανά χείρας βιβλίο την αναλυτική περιγραφή σύνολων των καταγεγραμμένων εμπειριών και ενεργειών που ιδιάζουν σ...

Το έργο του Μαρκούζε "Ο μονοδιάστατος άνθρωπος" συνοψίζει μια σημαντική κριτική της ηθικής της σύγχρονης βιομηχανικής κοινωνίας. Γι αυτό κρίναμε ότι η ελληνική έκδοσή του θα συμβάλει στη συνειδητοποίηση, από το μορφωμένο κοινό του τόπου μας, των ανθρώπινων προβλημάτων, που θέτει η σύγχρονη, ορθολογικά οργανωμένη, παραγωγική κοινωνία. Η εισαγωγή αυτή αποβλέπει στην κριτική αποσαφήνιση της σχέσης της σκέψης του Μαρκούζε με τον εγελειανισμό και τα πιο σύγχρονα φιλοσοφικά ρεύματα. Έτσι ο Έλληνας αναγνώστης θα έχει τα δεδομένα για να τοποθετήσει τη σκέψη του Μαρκούζε σε συνάρτησ...

Στον "Μονοδιάστατο άνθρωπο" ο Marcuse αντιτίθεται με δριμύτητα στον πλατιά διαδεδομένο τρόπο σκέψης τον οποίο ο ίδιος αντιλαμβάνεται ως μονοδιάστατο - τη μη κριτική και κομφορμιστική αποδοχή των υπαρχουσών δομών, νορμών και συμπεριφορών. Υποστηρίζει ότι τα μέλη των δυτικών κοινωνιών, καπιταλιστικών και κομμουνιστικών, πρέπει να ανακτήσουν την ατομικότητα και την προσωπική ελευθερία τους ενάντια στην καταπίεση του τεχνολογικοποιημένου κατεστημένου. Η μοναδική ελπίδα για έναν τρόπο ύπαρξης πιο ελεύθερο και πιο ευτυχισμένο έγκειται, για τον Marcuse, στην ενεργή αντίσταση των α...

Σε συνεχή διάλογο με φιλοσοφικά κείμενα που έρχονται σε ρήξη με το εκσυγχρονιστικό πρόγραμμα του Διαφωτισμού και τα θετικιστικά -τεχνοκρατικά σχήματα που το αναπαράγουν, το βιβλίο αυτό παρακολουθεί τη γένεση και τη συνέχιση του φιλοσοφικού μοντερνισμού, μέσα στον 19ο και τον 20ο αιώνα. Η συγγραφέας επιχειρεί μια συστηματική χαρτογράφηση της αντικαρτεσιανής επανάστασης που έφεραν σε πέρας οι θεμελιωτές και συνεχιστές του μοντερνιστικού ρεύματος στο πλαίσιο της σύγχρονης κριτικής σκέψης, προετοιμάζοντας ανάλογες επαναστατικές κινήσεις στην τέχνη και στην επιστήμη της εποχής μ...

Με αφορμή τη συμπλήρωση εκατόν πενήντα χρόνων από τη γέννηση του Ανρί Μπερξόν (1859-1941), το ενδιαφερόμενο για τη φιλοσοφία αναγνωστικό κοινό της χώρας μας διαθέτει πλέον, με τη μετάφραση αυτή, μια από τις σημαντικότερες μελέτες που έχουν γραφτεί για τον γάλλο φιλόσοφο. Κατά κοινή ομολογία, "Ο μπερξονισμός" του Ζιλ Ντελέζ (1925-1995) συνέβαλε καθοριστικά στην "έξοδο του Μπερξόν από το Καθαρτήριο" στο οποίο βρισκόταν επί δεκαετίες (σύμφωνα με τη διατύπωση του Εμμανουέλ Λεβινάς (1905-1995)), μετά την ισχυρή επίδραση που άσκησε το έργο του κατά τις τρεις πρώτες δεκαετίες του...

Ο μπερξονισμός του Ντελέζ συγκαταλέγεται με τη μελέτη του Ζανκελεβίτς, Bergson στις γονιμότερες αναγνώσεις της φιλοσοφίας του Μπερξόν, ενός αδίκως παραγνωρισμένου, επί δεκαετίες, μείζονος στοχαστή, η εμπέδωση των ιδεών του οποίου απαιτείται για την επαρκή κατανόηση θεμελιωδών εκφάνσεων της γαλλικής φιλοσοφίας μέχρι σήμερα. Οι οξυδερκείς αναλύσεις του Ντελέζ για τις έννοιες που δημιούργησε ο Μπερξόν την ενόραση ως μέθοδο, τη διάρκεια ως άμεσο δεδομένο, τη μνήμη ως δυνητική συνύπαρξη και τη ζωτική ορμή ως κίνηση διαφοροποίησης και για τη διαμάχη του με τον Αϊνστάιν αναφορικά...

Θάνατος ή επιστροφή του Θεού; Παρακμή ή αναβίωση των Εκκλησιών; Τέλος ή επανεμφάνιση των ιδεολογιών; Και πώς ορίζει ο άνθρωπος τη θέση του μέσα σ' αυτό το κλίμα σύγχυσης και ρευστότητας; Σε αντίθεση με όσους υποστηρίζουν ότι διανύουμε την εποχή του απελπισμού, ο Γάλλος φιλόσοφος Αντρέ Κοντ-Σπονβίλ αντιτείνει ότι πρόκειται για μια εποχή αποκαρδίωσης: οι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι απελπισμένοι επειδή είναι απογοητευμένοι. Και, σ' αυτή την προσπάθεια να υπομείνουν το παρόν, γίνονται δέσμιοι του μέλλοντος: κάθε νέα ελπίδα έχει ως στόχο να καταστήσει υποφερτή τη ματαίωση της π...

"Ο μύθος του ναζισμού" ερευνά για ποιο λόγο και με ποιο τρόπο η προσφυγή στον μύθο βρέθηκε στο επίκεντρο της πολιτικής και κοινωνικής πρακτικής του ναζισμού. Ο λόγος αναζητείται στην ιδιαιτερότητα της γερμανικής ιστορίας, που παρουσιάζει ένα είδος έλλειψης ταυτότητας, στην οποία έρχεται να απαντήσει η επίκληση του μύθου, που αποτέλεσε μια μορφή ιδρυτικής ταυτότητας, βάσει της οποίας έπρεπε να σχηματιστεί και να αποκαθαρθεί το πρότυπο του γερμανικού λαού. Εν συνεχεία αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο θεωρητικοποιήθηκε, στα κείμενα του Ράζενμπεργκ και του Χίτλερ κυρίως, η συ...

Η φιλοσοφία του Νίτσε έχει μεγάλη πολεμική σημασία. Αποτελεί μία απόλυτη αντι-διαλεκτική, στοχεύει να καταγγείλει όλους τους φενακισμούς, που βρίσκουν στη διαλεκτική ένα ύστατο καταφύγιο. Αυτό που είχε ονειρευτεί, αλλά δεν είχε πραγματοποιήσει ο Σοπενχάουερ, καθώς ήταν παγιδευμένος στο δίχτυ του καντιανισμού και του πεσσιμισμού, ο Νίτσε το οικειοποιείται, με τίμημα τη ρήξη του με τον Σοπενχάουερ. Να στήσει μία νέα εικόνα της σκέψης, να απελευθερώσει τη σκέψη από τα βάρη που τη συνθλίβουν. Τρεις ιδέες ορίζουν τη διαλεκτική: η ιδέα μιας εξουσίας του αρνητικού, ως θεωρητ...

Η σχέση ανάμεσα στον ανθρώπινο νου και τον φυσικό κόσμο αποτελεί για τη φιλοσοφία των Νέων Χρόνων ένα πρόβλημα. Από τη μια μεριά, ο άνθρωπος πρέπει να νοηθεί ως ένα φυσικό πλάσμα υπαγόμενο στους ίδιους ακριβώς νόμους με αυτούς που διέπουν την υπόλοιπη φύση. Από την άλλη μεριά, μοιάζει να είμαστε υποχρεωμένοι να αναγνωρίσουμε στον άνθρωπο την ικανότητα να δρα ελεύθερα και, συνεπώς, να φέρει την ευθύνη για τις αποφάσεις και τις πράξεις του. Όμως, η ιδέα μιας τέτοιας ελευθερίας δύσκολα μπορεί να συμφιλιωθεί με την ιδέα μιας νομοκρατούμενης φύσης. Αυτός ο δυϊσμός φύσης και ελε...

Υπάρχει μια θανάσιμη γνώση για τη ζωή, εκ γενετής καταστροφική, την οποία επικαλούνται και συγχρόνως απορρίπτουν τα δοκίμια αυτού του βιβλίου. Τούτο σημαίνει ότι αυτά αναπτύσσονται ως αλληλουχία από αμφιταλαντεύσεις, ως εικονογράφηση μιας εσωτερικής σύγκρουσης. Εάν ο συγγραφέας, μεταξύ του είναι και του ειδέναι, επιλέγει εν τέλει το πρώτο, το κάνει επειδή έχει ασκηθεί να σκέφτεται εναντίον του εαυτού του, εναντίον των βεβαιοτήτων του· άλλη μια εσωτερική αντιπαλότητα, την οποία έχει, αυτήν τη φορά, εγκαταστήσει στην πιο μύχια περιοχή του. Διότι, όποιος έχει διαγνώσει κάποιες...