Ο μπερξονισμός

Με αφορμή τη συμπλήρωση εκατόν πενήντα χρόνων από τη γέννηση του Ανρί Μπερξόν (1859-1941), το ενδιαφερόμενο για τη φιλοσοφία αναγνωστικό κοινό της χώρας μας διαθέτει πλέον, με τη μετάφραση αυτή, μια από τις σημαντικότερες μελέτες που έχουν γραφτεί για τον γάλλο φιλόσοφο. Κατά κοινή ομολογία, "Ο μπερξονισμός" του Ζιλ Ντελέζ (1925-1995) συνέβαλε καθοριστικά στην "έξοδο του Μπερξόν από το Καθαρτήριο" στο οποίο βρισκόταν επί δεκαετίες (σύμφωνα με τη διατύπωση του Εμμανουέλ Λεβινάς (1905-1995)), μετά την ισχυρή επίδραση που άσκησε το έργο του κατά τις τρεις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα, κυρίως κατά την περίοδο 1907-1914, δηλαδή από τη δημοσίευση της "Δημιουργικής εξέλιξης" μέχρι την έναρξη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Η φιλοσοφία του Bergson επηρέασε αποφασιστικά τον στοχασμό του Deleuze, τόσο στις, εκ πρώτης όψεως, ιστορικοφιλοσοφικές μελέτες του όσο και στα αμιγώς φιλοσοφικά του έργα. Αφιέρωσε στον γάλλο φιλόσοφο δύο άρθρα, πρωτίστως το θεμελιώδες δοκίμιο για την μπερξονική σύλληψη της διαφοράς, και τη μελέτη "Ο μπερξονισμός", στην αγγλόφωνη έκδοση της οποίας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό η αναβίωση των μπερξονικών σπουδών στις αγγλοσαξονικές χώρες κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Ενδιάμεσα ο Ντελέζ είχε δημοσιεύσει μια ανθολογία κειμένων του Μπερξόν με τίτλο "Μνήμη και ζωή" και είχε δώσει σειρά έξι μαθημάτων, κατά το εαρινό εξάμηνο του 1960, στην Εcole normale superieure de Saint-Cloud, με αντικείμενο το τρίτο κεφάλαιο της "Δημιουργικής εξέλιξης". Η επιρροή του Μπερξόν σε πτυχές της φιλοσοφίας του Ντελέζ είναι εμφανής και σε άλλες ιστορικοφιλοσοφικές του μελέτες κυρίως σ' αυτές για τον Νίτσε, τον Σπινόζα και τον Λάιμπνιτς. Στο καθαυτό φιλοσοφικό έργο του Ντελέζ, η παρουσία μπερξονικών θεματικών, θεωριών και εννοιών είναι ανιχνεύσιμη κυρίως στη δίτομη μελέτη του για τον κινηματογράφο και δευτερευόντως, σε δύο από τα έργα που συνέγραψε με τον Φελίξ Γκαταρί: στον δεύτερο τόμο του "Καπιταλισμός και σχιζοφρένεια" και στο "Τι είναι φιλοσοφία"; Αντικείμενο του βιβλίου είναι ο καθορισμός της σχέσης μεταξύ των τριών εννοιών ( Διάρκεια, Μνήμη, ζωτική Ορμή) που σηματοδοτούν τους μεγάλους σταθμούς της μπερξονικής θεωρίας. (από την εισαγωγή και το επίμετρο του μεταφραστή)