Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Εξοστρακισμένος από την εβραϊκή κοινότητα σε ηλικία 23 ετών για αιρετική πρακτική, ο Μπαρούχ Σπινόζα (1632-1677) αποφασίζει να αφιερώσει τη ζωή του στη φιλοσοφία. Αντικειμενικός του στόχος; Να ανακαλύψει ένα αληθινό αγαθό το οποίο θα του "παρέχει στην αιωνιότητα την απόλαυση μιας υπέρτατης και ατέρμονης χαράς". Στα είκοσι πέντε χρόνια που του απομένουν να ζήσει, ο Σπινόζα οικοδομεί ένα επαναστατικό έργο. Πώς μπόρεσε αυτός ο άνθρωπος, στην καρδιά του 17ου αιώνα, να είναι ο προάγγελος του Διαφωτισμού και των νεωτερικών δημοκρατιών μας; Ο πρωτοπόρος μιας ιστορικής και κριτικής...

Εάν το κράτος αντλεί το νόημα της ζωής από μια τυπική ιστορική γνώση, η επίσημη πολιτική παιδείας, που έχει θεμέλιο αυτή τη γνώση, μετατρέπει τον άνθρωπο και μάλιστα τον νέο άνθρωπο σε ένα βίαιο, ανασφαλές, άγνωμο και νευρωτικό ον. Τότε συμβαίνει να εκφυλίζεται ολοσχερώς το δημιουργικό ένστικτό του και να καταρρέει εσωτερικά η ζωή. Τη λύτρωση από ένα τέτοιο γνωσιο-οντο-λογικό τέλμα ο Νίτσε την αναζητεί, πρωτίστως, στην ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα και πιο ειδικά σε ό,τι απ' αυτή την ουμανιστική παράδοση δεν τον σκοτώνει. Τι δεν τον σκοτώνει; Ο θεός Διόνυσος. Αυτός ενσαρκ...

"Ξέρετε τι σήμαινε για μένα αυτό το καλοκαίρι; Αδιάκοπο ενθουσιασμό για τον Σοπενχάουερ και μια σειρά πνευματικών απολαύσεων που δεν τις είχα ζήσει μέχρι τότε......... Όταν τον διαβάζω, δεν μπορώ να καταλάβω πως μπόρεσε το όνομά του να μείνει άγνωστο. Το πολύ πολύ μία εξήγηση υπάρχει, εκείνη ακριβώς που τόσο συχνά επαναλαμβάνει ο ίδιος, ότι δηλαδή σ'αυτόν τον κόσμο σχεδόν μόνο ηλίθιοι υπάρχουν". ΛΕΩΝ ΤΟΛΣΤΟΪ, Αύγουστος 1869

Το "Τι είπε στ' αλήθεια ο Νίτσε" μας παρουσιάζει με τρόπο ευσύνοπτο και ευκολονόητο, κατατοπιστικό όσο και διασκεδαστικό, τον φιλόσοφο που ίσως έχει διαβαστεί περισσότερο, αλλά τον έχουν καταλάβει λιγότερο από κάθε άλλον στην ιστορία. Το επιθετικό και επιδεικτικό ύφος του Φρίντριχ Νίτσε, ο σαρκασμός του και η αποθέωση της δύναμης άγγιξαν ευαίσθητες χορδές του σύγχρονου πολιτισμού. Περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ διαβάζουν σήμερα και συζητούν τα κείμενά του. Αλλά οι ιδέες του Νίτσε συχνά επισκιάζονται από τους μύθους που περιβάλλουν τη σεξουαλική ζωή του, τις πολιτικές απ...

Σήμερα όταν ένα περιοδικό θέτει στους αναγνώστες του ένα ερώτημα, έχει σκοπό να συλλέξει απόψεις επί ενός θέματος για το οποίο ο καθένας έχει ήδη μια γνώμη· δεν υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μάθει κανείς κάτι καινούργιο. Κατά τον δέκατο όγδοο αιώνα, οι εκδότες προτιμούσαν να θέτουν στο κοινό ερωτήματα σχετικά με προβλήματα τα οποία δεν είχαν ακόμη επιλυθεί. Δεν ξέρω κατά πόσο αυτή η πρακτική ήταν περισσότερο αποτελεσματική· αναμφισβήτητα όμως παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Με κάποια ευκαιρία, στο πλαίσιο αυτής της συνήθειας, τον Νοέμβριο του 1784 ένα γερμανικό περιοδι...

Ό,τι αντιπροσωπεύει το όνομα του Νεύτωνα για τη Φυσική του δέκατου έβδομου αιώνα, αντιπροσωπεύει και το όνομα του Λοκ για τη Φιλοσοφία. Η επανάσταση που προκάλεσαν αυτοί οι δύο κολοσσοί έθεσε τα πνευματικά θεμέλια του σύγχρονου κόσμου. Ωστόσο, η δική μας σύγχρονη και γρήγορη εποχή έθεσε τη συνεισφορά του Λοκ υπό αμφισβήτηση εξαιτίας της φλύαρης ρητορικής του και της ασάφειας της σκέψης του. Αυτό το συναρπαστικό εγχειρίδιο επανατοποθετεί έναν υποτιμημένο στοχαστή στη σωστή του θέση, ακριβώς στο κέντρο της σύγχρονης φιλοσοφικής έρευνας. Με αφορμή την εμπνευσμένη επανέκδο...

Ο Τζιορντάνο Μπρούνο γεννήθηκε το 1548 στην πόλη Νόλα της Ιταλίας. Αποκαλούσε τον εαυτό του "νόλιο φιλόσοφο" και τη "διδασκαλία του "νόλια φιλοσοφία". Οι πρωτοποριακές φιλοσοφικές και επιστημονικές του αντιλήψεις θα τον φέρουν σε σύγκρουση με την κοινωνία της εποχής του. Ο Μπρούνο προτάσσοντας τις ιδέες του, ακόμη και μπροστά στο θάνατο, από το 1576 ξεκινά ένα ταξίδι φιλοσοφικής περιπλάνησης στα πιο γνωστά κέντρα : Γενεύη, Παρίσι, Λονδίνο, Βυρτεμβέργη, Πράγα και Ζυρίχη. Το Μάιο του 1592 ένας ευγενής από τη Βενετία καταδίδει τον Μπρούνο στην Ιερά Εξέταση. Στις 17 Φεβρουαρίου...

Οι επιστολές αυτές του Νίτσε, που είχαν απευθυνθεί στους πιο στενούς του φίλους, στην οικογένειά του, σε κάποιους διανοούμενους όπως ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ, πρέπει να διαβαστούν σε συσχετισμό με τα τελευταία έργα του, όπως κυρίως το "Ίδε ο Άνθρωπος", καθώς και με το σύνολο των μεταθανάτιων αποσπασμάτων που χρονολογούνται από αυτά τα χρόνια. Ένας άνθρωπος ολοένα και πιο μοναχικός, προορισμένος να περιπλανιέται, καταπιάνεται μ' ένα καθήκον υπερβολικό που του φαίνεται ότι αποτελεί τη μοναδική δυνατή συνέχεια του έργου του. Στοχαστής που έγινε περιπλανώμενος, έχοντας αφήσει...

Τι ακριβώς σημαίνει κοσμική τελετουργία ή τελετουργική εθιμοτυπία πλήρως αποσυνδεδεμένη από θρησκευτικά συμφραζόμενα; Το ζήτημα των κοσμικών τελετουργιών και εθιμοτυπιών εν γένει τίθεται σπάνια και σε κάθε περίπτωση προσλαμβάνεται ως περιφερειακής σημασίας. Πρόκειται, άραγε, για την αντικατάσταση των θρησκευτικών με κοσμικές και πολιτικές τελετουργίες ή για sui generis κοσμικές τελετουργίες, αυτόνομες σε σχέση με τις ιεροτελεστίες στις οποίες προσομοιάζουν χωρίς να είναι ίδιας τάξης; Με άλλα λόγια, πρόκειται για αλλαγή παραδείγματος ή για αλλαγή ρόλων και ονομάτων αλλά με...

Ω άνθρωπε, πρόσεξε πολύ! Τι λέει το μεσονύχτι το βαθύ; "Κοιμόμουν , κοιμόμουν , Απ' όνειρο βαθύ έχω ξυπνήσει. Ο κόσμος είναι βαθύς Και πιο βαθύς απ' όσο η μέρα το 'χει στοχαστεί. Βαθύς ο πόνος του Μα είν' η χαρά απ' τον πόνο πιο βαθιά! Ο πόνος κράζει: Να χαθείς! Κι αιωνιότη λαχταρά κάθε μέρα, Βαθιά πολύ βαθιά αιωνιότη λαχταρά".

"Για πολλούς ανθρώπους, η αφηρημένη σκέψη είναι κουραστική εργασία -για μένα, τις καλές μέρες, είναι γιορτή, μέθη". Στο μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής του, ο Νίτσε κατέγραφε τις φιλοσοφικές του σκέψεις σε μικρά σημειωματάρια και φύλλα χαρτιού που είχε πάντα μαζί του. Οι σημειώσεις αυτές χρησίμευαν ως βάση για τα χειρόγραφα των έργων του. Η παρούσα έκδοση είναι μια επιλογή από τις σημειώσεις που κρατούσε ο φιλόσοφος κατά τα τελευταία παραγωγικά χρόνια του, σε μια περίοδο αποξένωσης του από τη συγγραφή. "Η φιλοσοφία μου, αν δικαιούμαι να ονομάζω έτσι ό,τι με βασανίζ...

"Η ζωή ταλαντεύεται, όπως το εκκρεμές, από τα δεξιά προς τα αριστερά, από τα βάσανα στην ανία», γράφει στα 1812 ο Σοπενάουερ. Σε μια Γερμανία όπου η επίσημη φιλοσοφία (ακολουθώντας την πορεία που χάραξε ο Έγελος) έχει εμπλακεί σε έναν οπτιμισμό που αναμένει τα πάντα από την επιστήμη, την ιστορία και το κράτος, ο Σοπενάουερ εισάγει έναν προβληματισμό πάνω στη ματαιότητα του κόσμου, την οδύνη και τη δυστυχία της ανθρώπινης ύπαρξης.

"Τα πάθη της ψυχής" είναι το τελευταίο έργο του Καρτέσιου. Εδώ ο σημαντικός γάλλος στοχαστής επιχειρεί τη συστηματική θεμελίωση της ηθικής. Κατά τον Καρτέσιο, η προέλευση των παθών όσο και των αρετών είναι κοινή και έλκεται από ένα πάθος, τον θαυμασμό, ο οποίος συνιστά τρόπο συμπεριφοράς που συνδέεται με τη σκέψη. Η τελική έκφραση μιας εκτεταμένης σειράς παθών, με ποικίλους τόνους, αποχρώσεις, εντάσεις και συνθέσεις, είναι η γενναιοφροσύνη, η οποία εξαρτάται από το πάθος της εκτίμησης. Η αρχή του νήματος που ξετυλίγεται μέχρι τη μετατροπή των παθών στην αρετή της γενναιοφρο...

"Η παιγνιώδης σοβαρότητα του ύφους του σύντομου αυτού έργου αφήνει τον αναγνώστη σε αμφιβολία σχετικά με το εξής: Είχε πρόθεση ο κ. Kant να καταστήσει περίγελο τη μεταφυσική ή αξιόπιστο τον πνευματισμό;" (M. Mendelson) Η παραπάνω αναφορά του Mendelson συνοψίζει και τον ερμηνευτικό τρόπο που έχει προσλάβει η καντιανή βιβλιογραφία τα "Όνειρα ενός αλαφροΐσκιωτου επεξηγημένα, μέσα από τα όνειρα της μεταφυσικής" (1766). Πρόκειται άραγε για μια αντιμεταφυσική πραγματεία που γελοιοποιεί όχι μόνο τη μεταφυσική (όπως υποστηρίζει ο Mendelson), αλλά και τον ίδιο τον συγγραφέα της (όπ...

Τι μπορεί να διδαχθεί κανείς από τον φυσικό κόσμο και μάλιστα από τα λουλούδια και τα πουλιά, δηλαδή από τους κατά τον Κίρκεγκωρ "θεϊκά διορισμένους δασκάλους" των αγωνιώντων ανθρώπων; Οι τρεις "θεοσεβείς λόγοι" για Τα κρίνα του αγρού και τα πετεινά του ουρανού -κατά συνέπεια και το ευαγγελικό απόσπασμα στο οποίο αναφέρονται- δεν πρέπει να διαβαστούν ως ειδυλλιακό ποίημα που περιγράφει νοσταλγικά τη φύση και μας προτρέπει να επανασυνδεθούμε μαζί της, αλλά ως πρότυπο για την ανθρώπινη αγωγή. Απροϋπόθετη σιωπή, απροϋπόθετη υπακοή, απροϋπόθετη χαρά: ό, τι είναι φυσικό για τα λ...