Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Οι "Πρόοδοι της μεταφυσικής" εκδόθηκαν το 1804 με επιμέλεια του FriedrichTheodor Rink και αποτελούν τη σύνθεση των τριών χειρογράφων που συνέταξε ο Καντ για το διαγωνισμό δοκιμίου που είχε προκηρύξει η Ακαδημία Επιστημών του Βερολίνου με θέμα: Ποιες είναι οι πραγματικές πρόοδοι της Μεταφυσικής στη Γερμανία από την εποχή του Leibniz και του Wolff, επιδιώκοντας ουσιαστικά μια αποτίμηση της ιστορικής σπουδαιότητας της κριτικής φιλοσοφίας. Ο Καντ είχε ήδη ολοκληρώσει τηντριλογία του με την έκδοση της τρίτης Κριτικής, και είχε εμπλακεί σε μια δημόσια αντιπαράθεση με τους θιασ...

Από νεαρή σχετικά ηλικία, ο Σοπεγχάουερ έγραφε σ' ένα τετράδιο διάφορες σκέψεις, τόσο δικές του όσο και άλλων στοχαστών, για προσωπική του χρήση στην καθημερινότητα της ζωής. Προς το τέλος της ζωής του, δε, έκανε στους μαθητές του συχνά λόγο για το τετράδιο αυτό, το οποίο χαρακτήριζε, δανειζόμενος την έκφραση του Μάρκου Αυρηλίου, Τα εις εαυτόν και προόριζε για δημοσίευση μετά θάνατον. Εντούτοις, το τετράδιο, μετά το θάνατό του, όλως μυστηριωδώς χάθηκε. Παρά ταύτα, με βάση τη βιογραφία του φιλοσόφου την οποία συνέγραψε ένας μαθητής του, ο οποίος φέρεται να κράτησε για λογαρι...

Το σύγγραμμα αυτό προέρχεται από την εποχή κατά την οποία ο Νίτσε συνέτασσε το κύριο έργο της πρώιμης περιόδου του, το περίφημο "Η γέννηση της τραγωδίας" (1872), στο οποίο τελικά και σε πολύ μεγάλο βαθμό ενσωματώθηκε. Καθότι εκθέτει ένα πολύ σημαντικό μέρος των αναλύσεων του υπό συγγραφή τότε εκείνου έργου, ο φιλόσοφος το τύπωσε σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων προκειμένου να το δώσει σε γνωστούς του και αρμόδιους να το κρίνουν ώστε να πάρει την άποψή τους. Το σύγγραμμα αναπτύσσει, πράγματι, την κεντρικότατη για την ερμηνεία του Νίτσε ανάλυση του πώς ο Ευριπίδης, εφαρμό...

Αναφερόμενος στον ρόλο του ως συγγραφέα, ο Δανός φιλόσοφος Σαίρεν Κίρκεγκωρ γράφει: "[...] σε ό,τι αφορά την έννοια της ύπαρξης και την έννοια της χριστιανοσύνης, ενεργώ σαν ένας κατάσκοπος που υπηρετεί μια ανώτερη υπηρεσία, αυτή μιας ιδέας. Δεν έχω κάτι νέο να διακηρύξω, ούτε την εξουσία να διακηρύξω, δεν λειτουργώ φανερά αλλά μυστικά [...] είμαι σαν ένας κατάσκοπος που πληροφορείται τις παρανομίες, τις απάτες και τις ύποπτες υποθέσεις, ένας που δεν παύει να παρακολουθεί, ενώ ο ίδιος βρίσκεται κάτω από την πιο αυστηρή παρακολούθηση [...]" Ο Σαίρεν Κίρκεγκωρ, ο επονομαζό...

"Στις σελίδες αυτές θα μιλήσω για τη Σοφία της Ζωής με τη συνηθισμένη έννοια της λέξης, ως την τέχνη δηλαδή του να ρυθμίζουμε τη ζωή μας έτσι ώστε να αντλούμε τη μεγαλύτερη δυνατή απόλαυση και επιτυχία· μια τέχνη τη θεωρία της οποίας μπορούμε να ονομάσουμε Ευδαιμονολογία, καθώς μας διδάσκει πώς να υπάρχουμε ευτυχισμένοι. Αν τη δούμε από μια καθαρά αντικειμενική σκοπιά, ή καλύτερα ύστερα από ψύχραιμη και ώριμη σκέψη -καθότι το ζήτημα αφορά αναγκαστικά και υποκειμενικές εκτιμήσεις-, η ευτυχισμένη ύπαρξη μπορεί ίσως να οριστεί ως η ύπαρξη που θα την προτιμούσαμε ξεκάθαρα από τ...

Η ανά χείρας μελέτη επιχειρεί μια υλιστική και διαλεκτική αποτίμηση της πολιτικής φιλοσοφίας του Διαφωτισμού μέσω δύο κορυφαίων εκπροσώπων του, του Thomas Hobbes και του Jean-Jacques Rousseau. Ό, τι επιδιώκεται εδώ είναι να έρθει στην επιφάνεια η επικαιρότητα της σκέψης των δύο στοχαστών για την κυριαρχία, ιδίως πάνω σε ζητήματα όπως το δημοκρατικό έλλειμμα και οι κοινωνικές ανισότητες που αντιλαμβανόμαστε γύρω μας. Στη φιλοσοφία του Hobbes, η κυριαρχία εκφράζει τη διάκριση δύο επιμέρους περιπτώσεων ή ειδών ανθρώπου, του ελλόγως και του εμπαθώς δρώντος, σε ό, τι αφορά τις κ...

Στο έργο μου "Φαινομενολογία του πνεύματος" που κατά την έκδοσή του χαρακτηρίστηκε ως το πρώτο μέρος του συστήματος της επιστήμης, υιοθέτησα τη μέθοδο να ξεκινήσω από την πρώτη, απλούστατη εμφάνιση του πνεύματος, από την άμεση συνείδηση, και να αναπτύξω τη διαλεκτική αυτής της ίδιας ως το επίπεδο της φιλοσοφικής επιστήμης, η αναγκαιότητα του οποίου καταδείχνεται μέσα από τούτη την πρόοδο.

Η διεύρυνση της επιστημονικής γνώσης φαίνεται να περιστέλλει όλο και περισσότερο, μέχρι εξαλείψεως, την ιδιαιτερότητα του ανθρώπου. Οι αμφισημίες της ανθρωπικής αρχής μπορούν όμως να μας δείξουν γιατί η εξάλειψη αυτή είναι καταστατικά αδύνατο να ολοκληρωθεί, γιατί είναι ψευδαισθητική όταν νομίζει ότι είναι αποκαλυπτική, και γιατί οι καινούργιες μας πεποιθήσεις είναι τόσο απατηλά ανησυχητικές όσο απατηλά καθησυχαστικές ήταν οι παλιές.

Εάν επρόκειτο να αναζητήσουμε έναν γενικό χαρακτηρισμό της περιόδου του Διαφωτισμού, η καθιερωμένη απάντηση θα ήταν ότι θεμελιώδες γνώρισμά της είναι προφανώς η κριτική και σκεπτικιστική στάση απέναντι στη θρησκεία. Αν προσπαθήσουμε να ελέγξουμε αυτή την εδραιωμένη αντίληψη με την συνδρομή συγκεκριμένων ιστορικών γεγονότων, καταλήγουμε σύντομα να έχουμε τις σοβαρότερες αμφιβολίες και επιφυλάξεις όσον αφορά τη σκέψη του γερμανικού και του αγγλικού Διαφωτισμού. Ωστόσο η γαλλική φιλοσοφία του 18ου αιώνα φαίνεται να επιβεβαιώνει όλο και πιο πεισματικά την πατροπαράδοτη αντίληψη...

H Ιταλοεβραία ποιήτρια και φιλόσοφος Sara Copia Sullam (1592-1641) υπήρξε μια ιδιαίτερη περίπτωση των ιταλικών γραμμάτων. Έδρασε στη Βενετία, σε μια εποχή που οι Εβραίοι ζούσαν αποκλεισμένοι στο γκέτο, αλλά κατάφερε να ξεχωρίσει στους σημαντικότερους πνευματικούς κύκλους της εποχής της, λόγω της ιδιαίτερης παιδείας της, που βασιζόταν στη Βίβλο, την καββαλιστική παράδοση, την κλασική γραμματεία και την ελληνική φιλοσοφία. Η οξύνοιά της, η τόλμη της να εκφράζει καινοτόμες φιλοσοφικές θέσεις, αλλά και η ποιητική της ευαισθησία την κατέστησαν μια σημαντική ποιήτρια-φιλόσοφο, πο...

"Πρέπει να γίνεται σαφής διαχωρισμός μεταξύ της εξεύρεσης της αντικειμενικής αλήθειας και της τέχνης να επιτυγχάνουμε την αποδοχή των θέσεών μας ως αληθινών". Σε αυτή την έκδοση περιλαμβάνονται 38 τεχνάσματα που συνηθίζονται στις λεκτικές αντιπαραθέσεις, με απώτερο σκοπό την υπεράσπιση των ισχυρισμών μας και την αντίκρουση των επιχειρημάτων του άλλου, είτε έχουμε δίκιο είτε έχουμε άδικο. Από τον διαξιφισμό με τον σύντροφό μας, στην κουβεντούλα της παρέας, στην ανταλλαγή απόψεων στα social media, ακόμα και στον διάλογο σε τηλεοπτικά πάνελ ή στη Βουλή. Αν και η Τέχνη...

Εξοστρακισμένος από την εβραϊκή κοινότητα σε ηλικία 23 ετών για αιρετική πρακτική, ο Μπαρούχ Σπινόζα (1632-1677) αποφασίζει να αφιερώσει τη ζωή του στη φιλοσοφία. Αντικειμενικός του στόχος; Να ανακαλύψει ένα αληθινό αγαθό το οποίο θα του "παρέχει στην αιωνιότητα την απόλαυση μιας υπέρτατης και ατέρμονης χαράς". Στα είκοσι πέντε χρόνια που του απομένουν να ζήσει, ο Σπινόζα οικοδομεί ένα επαναστατικό έργο. Πώς μπόρεσε αυτός ο άνθρωπος, στην καρδιά του 17ου αιώνα, να είναι ο προάγγελος του Διαφωτισμού και των νεωτερικών δημοκρατιών μας; Ο πρωτοπόρος μιας ιστορικής και κριτικής...

Σύμφωνα με τον Hegel, η σκέψη του Spinoza δεν είναι ακόμη αρκετά διαλεκτική. Και αν ήταν πάρα πολύ διαλεκτική; Ή, έστω, αν ήταν διαλεκτική με έναν τρόπο που δεν μπορούσε να αποδεχτεί ο Hegel; Η απάρνηση αυτής της διαλεκτικής -ας πούμε, για να μην χρονοτριβούμε, μιας διαλεκτικής χωρίς τελεολογία- στην οποία προβαίνει ο Hegel μέσω του Spinoza, είναι ο τρόπος με τον οποίο συναντά ένα αξεπέραστο εμπόδιο κατά την ανάπτυξη της δικής του σκέψης: πρόκειται για το εμπόδιο ενός λόγου για τον οποίο πρέπει να πούμε όχι ότι δεν είναι ακόμη εγελιανός, αλλά ότι δεν είναι ήδη πλέον. Ο Heg...

Πώς μπορούμε να γίνουμε ελεύθεροι; Η "αγωγή στην ελευθερία" είναι κάτι εφικτό ή παράλογο; Αν οι παιδαγωγοί μάς αναγκάζουν να γίνουμε "ελεύθεροι", τότε αυτό που θα γίνουμε θα είναι κάτι άλλο από ελεύθεροι, γιατί θα είναι προϊόν εξαναγκασμού. Αν αντιθέτως μας αφήνουν "ελεύθερους" να γίνουμε ό,τι θέλουμε, πάλι δεν θα γίνουμε ελεύθεροι, γιατί δεν θα αποκτήσουμε τα μέσα, ώστε να πραγματώσουμε την ελευθερία μας. Πώς μπορεί να λυθεί αυτό το πρόβλημα; Σύμφωνα με τον Γιώργο Σαγκριώτη, η λύση μπορεί να εξαχθεί από τον Καντ, και συνίσταται στο να ορίζουμε την αγωγή όχι ως κάτι που παρ...

Ο Σπινόζα δέχτηκε επιθέσεις από κάθε πλευρά, οι θέσεις του όμως σημάδεψαν τις διαμάχες για τη Βίβλο, το φυσικό δίκαιο και την ελευθερία της συνείδησης. Τον συναντάμε εκ νέου στον Διαφωτισμό, στον Γερμανικό Ιδεαλισμό, στον μαρξισμό και στην ψυχανάλυση. Η "Ηθική" και η "Θεολογικο-πολιτική πραγματεία" οικοδομούν μια σκέψη του Λόγου, που αρνείται την τελεολογία, την πρόνοια και την αυταπάτη του αυτεξούσιου, μια σκέψη της καθολικότητας των νόμων της φύσης, της ατομικότητας, της ελευθερίας του φιλοσοφείν. Στον Σπινόζα, τίποτε δεν υπερβαίνει την ανθρώπινη νόηση· η έκταση δ...

Στη σημερινή εποχή αυτό το έργο του Χιουμ -το οποίο γιατί όχι έχει και πολιτικές προεκτάσεις- είναι επίκαιρο. Επιβάλλεται ο κόσμος μας να στηριχθεί στη συμπάθεια από άκρου εις άκρον της γης. Επιβάλλεται ο κόσμος μας να ακτινοβολεί την ευχαρίστηση μέσα από την ωραία επικοινωνία των ανθρώπων μεταξύ τους και με την ευνομούμενη κοινωνία. Η σχέση του ανθρώπου με το κράτος είναι ηθική σχέση και αυτό το άνοιγμα της ηθικής που καταφέρνει ο Βρετανός φιλόσοφος είναι σπουδαίο επίτευγμα. Το κράτος που πείθει τον πολίτη είναι ηθικό, ο πολίτης που προσφέρει στο κράτος είναι ηθικός. Ο πολ...

Την άνοιξη του 1929 στο ελβετικό χωριό Νταβός διεξήχθη ένα φιλοσοφικό συνέδριο που έμελλε να αφήσει το ιδιαίτερο αποτύπωμά του στην ιστορία και την εξέλιξη της φιλοσοφικής σκέψης. Έφερνε αντιμέτωπους δύο κορυφαίους στοχαστές του προηγούμενου αιώνα: τον Ερνστ Κασσίρερ και τον Μάρτιν Χάιντεγκερ. Η αντιπαράθεσή τους αφορούσε εντέλει όχι μόνο δύο διαφορετικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις του έργου του φιλοσόφου του καθαρού Λόγου Ιμάνουελ Καντ, οι οποίες προκύπτουν από δύο διαφορετικές σχολές σκέψης -τον νεοκαντιανισμό και τη φαινομενολογία, που σύντομα θα αποσυντίθεντο-, αλλά και...

Δε λέω, όπως νόμισαν κάποιοι ότι ο Θεός είναι ποτέ, αλλά ότι είναι ήδη σε κατάσταση του να είναι. Ό,τι λέω είναι ότι ο Θεός ως έχων πραγματικά τη θεότητα, δεν υπάρχει, αλλά ότι είναι ένα ιδεατό, πως στην πραγματικότητα γίγνεται ως ενεργών. Ο Θεός όμως ως το όλο σύμπαν που κινείται, που τείνει προς τη θεότητα, υπάρχει. Η Θεότητα είναι μία ποιότητα, και ο Θεός ένα ον. Ο πραγματικός Θεός είναι το προλέγειν και καθώς είναι, υπάρχει ως μεγαλύνων τον ιδεατό Θεό. Samuel Alexander