Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο πατριάρχης Φώτιος, από τα μεγαλύτερα και πιο αντιπροσωπευτικά πνευματικά αναστήματα του βυζαντινού κόσμου, υπήρξε συγγραφέας σπουδαιότατου πεζού φιλολογικού, ρητορικού, θεολογικού, πολιτικού, αλλά και ποιητικού έργου. Ο Φώτιος φέρεται ως ποιητής και υμνογραφικών και παραϋμνογραφικών έργων. Και πραγματικά τα τελευταία χρόνια η έρευνα έχει φέρει στο φως σημαντικά στοιχεία για τη δραστηριότητα του Φωτίου ως υμνογράφου. [...] (από την εισαγωγή του βιβλίου)

Στον παρόντα τόμο κατεβλήθη προσπάθεια να συμπεριληφθούν όλα τα είδη της Βυζαντινής πεζογραφίας. Είναι γεγονός ότι τα πεζογραφικά κείμενα που παρουσιάσθηκαν στην Βυζαντινή περίοδο είναι τόσο πολλά και τόσο διαφορετικά, ώστε να είναι πολύ επίμοχθη η διαδικασία να επιλέξει κάποιος τα πιο αντιπροσωπευτικά από αυτά. Τα προϋπάρχοντα είδη πριν από την Βυζαντινή ήδη εποχή εμπλουτίσθηκαν ή διαμορφώθηκαν κατάλληλα με αποτέλεσμα να γνωρίσουν νέα ακμή και να επιβιώσουν ανταγωνιστικά μέσα στην Βυζαντινή λογοτεχνία. Εμφανίσθηκαν και νέα λογοτεχνικά είδη που διεκδίκησαν την θέση τους μέσ...

Ο ανά χείρας τόμος εγκαινιάζει μια νέα σειρά πηγών στις εκδόσεις του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών, καρπό του προγράμματος "Πηγές της κυπριακής γραμματείας και ιστορίας". Το πρόγραμμα στοχεύει τόσο σε έρευνα όσο και στην πραγματοποίηση εκδόσεων πρωτογενών πηγών εν σχέσει προς τον διανοητικό βίο της Κύπρου και την ιστορία της μεγαλονήσου από τον δέκατο έκτο αιώνα και εξής. Ειδικότερα ενδιαφέρον του προγράμματος είναι να εμβαθύνει στην ιστορία της δράσης και την πνευματική μαρτυρία της κυπριακής λογιοσύνης των νεοτέρων χρόνων εκδίδοντας ανέκδοτα ή δυσπρόσιτα κείμενα των κυ...

Οι νεομαρτυρολογικές μελέτες, που περιλαμβάνονται στον μετά χείρας τόμον, αναφέρονται στο σπουδαίον και ενδιαφέρον για την επιστημονική ιστορική και γραμματολογική έρευνα κεφάλαιον της ιστορίας της Ορθόδοξης εκκλησίας των χρόνων της τουρκοκρατίας. Ειδικότερα μελετούν και εξετάζουν την γραμματειακή παραγωγή της Εκκλησίας κατά την περίοδον αυτήν, τη σχετική με την οδυνηρή εμπειρία της υπό την τουρκικήν δουλείαν, τους βιαίους εξισλαμισμούς των πιστών της και τα ιερά θύματά της, τους μάρτυρες, ήτοι νεομάρτυρες της πίστης, που προκάλεσε η τουρκική εξουσία καθόλην την επικράτειάν...

Για τους περισσότερους αναγνώστες η ιδέα και μόνο της ύπαρξης ερωτικής λογοτεχνίας στο Βυζάντιο φαντάζει σαν κάτι σχεδόν εξωφρενικό, με την έννοια ότι αντιτίθεται στην παραδεδομένη εικόνα του βυζαντινού πολιτισμού. Ενάντια σε αυτό το ανθεκτικότατο στερεότυπο, επιχειρείται στο παρόν δοκίμιο μια πανοραμική εξέταση της βυζαντινής ερωτικής μυθοπλασίας (12ος-15ος αιώνας) και η ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της μέσα σε συγκεκριμένα ιστορικά, κοινωνικά και πολιτισμικά πλαίσια. Παράλληλα, και για πρώτη φορά στη διεθνή βιβλιογραφία, σχεδιάζεται ο "χάρτης" της μυθοπλασία...

[...] Το κείμενο «Περί των ιε' μαρτύρων της Τιβεριουπόλεως», εκτός από τη λογοτεχνική του αξία ως αφηγηματικός πεζογραφικός λόγος είναι διδακτικό και για τις γέφυρες επικοινωνίας που χτίζει ανάμεσα στην παλιά και την αναγεννώμενη πίστη των ανθρώπων της βυζαντινής Στρώμνιτσας και της ευρύτερης περιοχής, ανάμεσα στον βυζαντινό άνθρωπο και σ' εκείνον που προσπαθεί να του μοιάσει, ανάμεσα στην ελπίδα των μηνυμάτων της ειρηνικής συνύπαρξης σ' έναν κόσμο που καταργεί τα σύνορα με την παρηγορία της πίστης και στο πολιτικό και κοινωνικό μέλλον των κατοίκων της περιοχής. Μόνο ένας π...

"Η Πόλις των πόλεων σβήνει και ακολουθούν φρικιαστικές σκηνές, ανεξίτηλα χαραγμένες στη μνήμη όλων. Οι πέντε Έλληνες ιστορικοί καταγράφουν λεπτό προς λεπτό τις διπλωματικές και πολιτικές εξελίξεις, τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και την επικρατούσα ατμόσφαιρα στα δύο στρατόπεδα. Ο καθένας με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο μεταφέρει συγκλονιστικά τις ύστατες στιγμές μιας μεγάλης Αυτοκρατορίας. Η περήφανη και ένδοξη Κωνσταντινούπολη λυγίζει και θρηνείται περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη πόλη. Έλληνες και ξένοι αποχαιρετούν το πρότυπο του κάλλους, της εφημερίας και της δόξας, το...

[...] Μέσα, από μια ευρεία έννοια και τα δύο κείμενα, "Στρατηγικόν" και "Σπανέας" συνιστούν λανθάνουσες μορφές και γραφές της πολιτικής και κοινωνικής συνείδησης των βυζαντινών, καθώς περιλαμβάνουν συμβουλές, παραινέσεις και προτροπές, μιας εν μέρει κοινωνικής, ηθικής ατομικής συμπεριφοράς, στην προσπάθεια του βυζαντινού ανθρώπου, να υπερβεί την πολιτική αστάθεια και την προσωπική του αγωνία για το παρόν και το μέλλον της ύπαρξής του και της αυτοκρατορίας. Υπογραμμίζονται, ειδικότερα, οι έννοιες αγωνία και ύπαρξη, για να αιτιολογηθεί το γεγονός ότι τα κείμενα αυτά δεν προσφ...

[...] Η σύνταξη του ανά χείρας πονήματος απαντά στα αιτήματα των φοιτητών, οι οποίοι μέσα από ερωτήσεις και θέματα, που τέθηκαν στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα κατά την τελευταία πενταετία, προσδιόρισαν, κατά κάποιο τρόπο, τη δόμηση του περιεχομένου του. Ως εγχειρίδιο που απευθύνεται, πρωτίστως, στους φοιτητές του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ., δε διεκδικεί τις δάφνες ενός συστηματικού εγχειριδίου Εκκλησιαστικής Γραμματολογίας ή Πατρολογίας και σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τα έργα των Παναγιώτη Χρήστου, "Ελληνική Πατρολογία Α΄-Ε΄" και Στυλιανού Παπαδόπουλου,...

Η ιστορικοφιλολογική εξέταση των βίων και των συγγραμμάτων των Πατέρων της Εκκλησίας μάς βοηθάει να κατανοήσουμε καλύτερα τη θεολογίας τους, που συνιστά το κέντρο και τον σκοπό των πατερικών σπουδών.[...] Ελπίζουμε ότι η περιστολή στοιχείων που έχουν σχέση με τους βίους των εκκλησιαστικών ανδρών και τα συγγράμματά τους θα ενθαρρύνει τους φοιτητές, ώστε να γνωρίσουν δημιουργικά τούς εκκλησιαστικούς μας συγγραφείς και να εμβαθύνουν στο έργο και τη σκέψη τους. (από τον πρόλογο του βιβλίου)

Ο 10ος τόμος της σειράς Βυζαντινή και Νεοελληνική Βιβλιοθήκη του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης παρουσιάζει ένα ανέκδοτο ως τώρα κείμενο του 15ου αιώνα: τη Βατικανή διασκευή του μυθιστορήματος "Λίβιστρος και Ροδάμνη", σε έκδοση της Τίνας Λεντάρη (Πανεπιστήμιο Αθηνών και Πανεπιστήμιο Cambridge). Το έργο είναι μια έμμετρη περιπετειώδης μυθιστορία, η οποία αφηγείται την ερωτική ιστορία του Λίβιστρου, του ρήγα της γης Λιβάνδρου, καθώς προσπαθεί να κατακτήσει τη Ροδάμνη, την κόρη του Βασιλιά Χρυσού, και να ζήσει μαζί της ευτυχισμένος. Μέσα από μια περίτεχνη αφήγηση πολλαπ...

"Η Πόλις των πόλεων σβήνει και ακολουθούν φρικιαστικές σκηνές, ανεξίτηλα χαραγμένες στη μνήμη όλων. Οι πέντε Έλληνες ιστορικοί καταγράφουν λεπτό προς λεπτό τις διπλωματικές και πολιτικές εξελίξεις, τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και την επικρατούσα ατμόσφαιρα στα δύο στρατόπεδα. Ο καθένας με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο μεταφέρει συγκλονιστικά τις ύστατες στιγμές μιας μεγάλης Αυτοκρατορίας. Η περήφανη και ένδοξη Κωνσταντινούπολη λυγίζει και θρηνείται περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη πόλη. Έλληνες και ξένοι αποχαιρετούν το πρότυπο του κάλλους, της εφημερίας και της δόξας, το...

Η ιδέα να εκδοθεί το κείμενο Φωτίου του Αγιωτάτου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως εκ της προς Μιχαήλ τον Άρχοντα Βουλγαρίας επιστολής: Τι έστιν έργον άρχοντος (επιστολή Η΄) προήλθε από έναν θετικό επιστήμονα και καλόν φίλο: τον Παναγιώτη Χρ. Καραγεώργο... Ασφαλώς πολλοί, ειδικοί μελετητές της "βυζαντινής" γραμματείας, γνώρισαν, εκτίμησαν, μελέτησαν την επιστολή του μεγάλου πατριάρχη Φωτίου στον άρχοντα της Βουλγαρίας Μιχαήλ. Αλλά μόνο ο γεωπόνος Καραγεώργος είδε στο κείμενο αυτό μιαν εναλλακτική αντιπρόταση στον περιβόητο Ηγεμόνα του Μακιαβέλι. Είναι, πραγματικά, η επιστολή...

Η επιστολή του Γρηγορίου Παλαμά προς Παύλον Ασάνην αποτυπώνει με ευσύνοπτο τρόπο τα κύρια σημεία της θεολογικής διαμάχης ανάμεσα στους ησυχαστές και στους αντι-ησυχαστές, η οποία απασχόλησε το Βυζάντιο κυρίως κατά τον 14ο αιώνα. Το κεντρικό ωστόσο θέμα της αναφέρεται στην οντολογική υφή του θείου φωτός κατά την Μεταμόρφωση του Χριστού, ενός επεισοδίου της θείας υπερφυσικής Αποκαλύψεως. Ο Γρηγόριος Παλαμάς υποστηρίζει ότι το φως που έλαμψε ήταν άκτιστο και το ενέταξε στο πλαίσιο των άκτιστων θείων ενεργειών. Παράλληλα, εξέτασε και τις σωτηριολογικές για τον άνθρωπο λειτουργί...

Οι δύο βασιλικοί λόγοι του Θεοδώρου Μετοχίτη, με τους οποίους εγκωμιάζεται ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β΄ ο Παλαιολόγος (1282-1328), αποτελούν σημαντικές πηγές της ιστορίας της πρώιμης παλαιολόγειας περιόδου. Μας μεταφέρουν στο κλίμα της εποχής, δίνοντάς μας την δυνατότητα να ανασυνθέσουμε την τρέχουσα ιδεολογία της βυζαντινής αυλής στο τελευταίο τέταρτο του ΙΓ΄ αι., και τον ιδεολογικό κόσμο του συγγραφέα τους. Ο Μετοχίτης δεν περιορίζεται στην αναπαραγωγή των βυζαντινών στερεοτύπων για τον χαρακτήρα και τον προορισμό της αυτοκρατορίας. Προσπαθεί να δει τα πράγματα από άλλη π...

Ο Αρσένιος Ελασσόνας (1550-1526) δεν πήγε ποτέ του στη Δύση. Υπάρχουν πολλοί σπουδαίοι μεταβυζαντινοί λόγιοι που σπούδασαν και έζησαν αποκλειστικά στην Ανατολή· η προσφορά των λογίων αυτών προς το υπόδουλο Γένος δεν έχει εκτιμηθεί όσο θα άξιζε. Έχει όμως αρχίσει να γίνεται αντιληπτό ότι η έρευνα γύρω απ' αυτούς τους λογίους θα μας επιτρέψει να γνωρίσουμε και να καταλάβουμε πολλά.

Είναι πολύ πιθανό, το έργο, να έχει γραφεί κατά τον 14ο αιώνα. Πολλοί όμως που ασχολήθηκαν και μελέτησαν για το έργο τοποθετούν αυτό και τον ποιητή του στον 12ο και στον 13ο αιώνα. Το έργο έχει σωθεί σε τέσσερις παραλλαγές σε χειρόγραφα με ουσιαστικές διαφορές μεταξύ τους. Είναι γραμμένο σε δημοτική εποχής, με πολλά ιδιωματικά στοιχεία των παράλιων νησιών της Μ. Ασίας αλλά και της Κύπρου. Στο έργο εξιστορούνται οι έρωτες του Λύβιστρου, ενός λατίνου άρχοντα προ την Ινδή Ροδάμνην μέσα από την αφήγηση του Κλειτοβού κάποιου ηγεμονόπαιδος προς την παιδική φίλη του Μυρτάνη.

Το έργο έχει διασωθεί σε τρεις παραλλαγές, με ελάχιστες διαφορές μεταξύ τους. Χρησιμοποιήθηκε για την αντιγραφή η παραλλαγή των 1820 στίχων. Trois poemes (Berlin 1881), εκδομένο από τον Δ. Βικέλα και W. Wagner που το βρήκαμε στην Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. Ο ποιητής παρουσιάζει τον Αχιλλέα από μικρό να ασκείται, σε "ανδρεία και καβάλλα". Μοναχογιός του βασιλέα των Μυρμιδόνων και της Εφθίας, μετά από κάποια διοργάνωση κονταρομαχιών κατανικά τους αντιπάλους του χωρίς αυτοί να γνωρίζουν ποιος είναι. Ο λαός ζητά από το βασιλιλά να χρήσει άρχοντα και δυνάστη το γιο του, γιατί είν...

Ο Ψευδοκαλλισθένης στην ιστορία του για τον Μεγάλο Αλέξανδρο, μας παρουσιάζει αυτόν (τον Αλέξανδρο) όχι σαν γνήσιο παιδί του Φιλίππου, αλλά σαν νόθο γιο της Ολυμπιάδας από τον μάγο Νεκτεναβώ (τελευταία βασιλιά της Αιγύπτου, ο οποίος την εξαπάτησε). Στην συνέχεια ιστορεί τη δράση του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η οποία πολύ λίγο βασίζεται στην ιστορική αλήθεια, αναφέροντας ανύπαρκτες εκστρατείες στη Δύση, στο Βορρά, στο Νότο και την Ανατολή, ακόμα και σε φανταστικές περιοχές όπως των Αμαζόνων, των Πιθήκων, την χώρα του Σκότους, την χώρα των Μακάρων κ.ά. [...] Χρησιμοποιήθηκε για...