Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Από τον "μικρόκοσμο" του κοινωνικού "υποκειμένου" στον "μακρόκοσμο" των συνελκόμενων οικονομικού, κοινωνικού, πολιτικού και πολιτιστικού πεδίου: Παγκόσμιο Κοινωνικό Εγερτήριο. Σε ποια επιμέρους "στάδια" εκτυλίσσεται, "μπροστά-πίσω" και πάντως "ομοιομερώς", η δραστηριότητα ενός "Παγκοσμίου Κοινωνικού Εγερτηρίου"; Με την εξής ενδεικτική ερωτηματοθεσία που έχει προκύψει από το παρόν βιβλίο και που απευθύνεται συνεχώς σε "ρομπότ" για να την ακούσουν και οι "δημιουργοί" τους: α. Οίκος, β. Δήμος, γ. "Δουλειά", δ. "Διαρκές Σπουδαστήριο", ε. "Δημόσιος λόγος", στ. Ανανέωση ή ρήξη τ...

Πώς συνδέεται η αρνητική ουτοπία του Όργουελ με τον μονοδιάστατο άνθρωπο της κριτικής θεωρίας του Μαρκούζε; Ο Όργουελ έγραψε το 1984 έχοντας μπροστά του μια συγκεκριμένη παραμορφωτική κομμουνιστική οργάνωση του κράτους, όπως αυτή εκφράσθηκε μέσα από τις "ενοράσεις" της σταλινικής τρομοκρατίας, και επιπλέον αντιμετωπίζοντας τον μέγιστο φόβο της ενδεχόμενης εξάπλωσής της στον Δυτικό κόσμο. Ο Αμερικανός φιλόσοφος Douglas Kellner φαίνεται να πιστεύει ότι μια διαφορετική και εκ του σύνεγγυς ανάγνωση του "1984" μπορεί να αποκαλύψει χαρακτηριστικά που αφορούν μια ευρύτατη περιοχή...

Στον "Μονοδιάστατο άνθρωπο" ο Marcuse αντιτίθεται με δριμύτητα στον πλατιά διαδεδομένο τρόπο σκέψης τον οποίο ο ίδιος αντιλαμβάνεται ως μονοδιάστατο - τη μη κριτική και κομφορμιστική αποδοχή των υπαρχουσών δομών, νορμών και συμπεριφορών. Υποστηρίζει ότι τα μέλη των δυτικών κοινωνιών, καπιταλιστικών και κομμουνιστικών, πρέπει να ανακτήσουν την ατομικότητα και την προσωπική ελευθερία τους ενάντια στην καταπίεση του τεχνολογικοποιημένου κατεστημένου. Η μοναδική ελπίδα για έναν τρόπο ύπαρξης πιο ελεύθερο και πιο ευτυχισμένο έγκειται, για τον Marcuse, στην ενεργή αντίσταση των α...

Τα κείμενα που παρουσιάζονται στην παρούσα έκδοση προέρχονται από τον 5ο τόμο του "Theory Culture & Society", που είναι αφιερωμένος στον μεταμοντερνισμό. Το κείμενο του Ντάγκλας Κέλλνερ ("Ο μεταμοντερνισμός ως κοινωνική θεωρία"), γραμμένο στον απόηχο της μεγάλης διαμάχης για τον μεταμοντερνισμό, αποτελεί μια χρήσιμη εισαγωγή στο θέμα. Ο συγγραφέας προχωρεί σε μια μακρά επισκόπηση τον φαινομένου ξεκινώντας από τις γαλλικές εκφάνσεις του (Μπωντριγιάρ, Λυοτάρ) και καταλήγοντας, αφενός, σε μια κριτική της κριτικής που ασκεί ο Χάμπερμας στον μεταμοντερνισμό από τη σκοπιά της...

Τι περιλαμβάνει η κατανόηση της κοινωνίας; Τι είδους οντολογικές παραδοχές απαιτούνται για να εξηγήσουμε τις κοινωνικές διαδικασίες; Πώς παρέχουμε εμπειρική επικύρωση στις υποθέσεις και τις θεωρίες μας για τον κοινωνικό κόσμο; Πώς η φιλοσοφία μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία μιας καλύτερης κοινωνικής επιστήμης για τον 21ο αιώνα; Το βιβλίο συνιστά μια εισαγωγή στη φιλοσοφία των κοινωνικών επιστημών, η οποία εστιάζει στα διάφορα είδη κοινωνικών εξηγήσεων. Στο πρώτο μέρος εξετάζονται τρία βασικά μοντέλα κοινωνικής εξήγησης: η αιτιακή εξήγηση, η ορθολογική εξήγηση και η ερμ...

Η αλλαγή του θεματικού προσανατολισμού που συντελείται στο ύστερο έργο του J. Habermas, κατά τη δεκαετία του '80, καθιστά την επικοινωνιακή ορθολογικότητα καθολικό κριτήριο για την κατανόηση της κοινωνικής πράξης και αποδυναμώνει την ισχύ της κριτικής ορθολογικότητας σηματοδοτώντας την επιστροφή της κριτικής θεωρίας του στο πεδίο της παραδοσιακής θεωρίας της ορθολογικότητας. M' αυτή τη θεωρητική επιλογή ο J. Habermas απομακρύνεται από τις επιστημολογικές και γνωσιοθεωρητικές αντιλήψεις του πρώιμου έργου του, της δεκαετίας του '60 και επιδίδεται στη διερεύνηση των "καθολικ...

Ο Πολ Ρικέρ και ο Κορνήλιος Καστοριάδης υπήρξαν δύο σημαντικές μορφές της σκέψης και της φιλοσοφίας του προηγούμενου αιώνα. Ο διάλογος που παρουσιάζεται στην παρούσα έκδοση έγινε στο πλαίσιο της ραδιοφωνικής εκπομπής Le bon plaisir στις 9 Μαρτίου 1985, όταν ο Ρικέρ προσκάλεσε τον Καστοριάδη σε μια δημόσια συζήτηση γύρω από θέματα και προβληματικές που απασχολούν από κοινού τους δύο στοχαστές. Το κοινωνικό φαντασιακό, η ανθρώπινη δημιουργία, η φαντασία, η ιστορία, ο μετασχηματισμός της κοινωνίας είναι μερικά από τα θέματα τα οποία θίγονται στον μεταξύ τους διάλογο... "Αξί...

Το βιβλίο αυτό φωτίζει ένα μεγάλο, και αδικαιολόγητα σκιασμένο από τους μηχανισμούς της δημοσιότητας, κομμάτι των νεοελληνικών γραμμάτων - αλλά δεν είναι μια γραμματολογική ιστορία. Ο συγγραφέας του μιλάει από θέση πολιτικής και πνευματικής συστράτευσης με τον αστερισμό των διανοητών στους οποίους είναι αφιερωμένα τα δοκίμιά του, όντας και ο ίδιος μέρος, κατά κάποιον τρόπο, της ιστορίας που αφηγείται. Μέσ' από μια σειρά θεματικών αναφορών στο έργο του Μανόλη Λαμπρίδη, του Βύρωνα Λεοντάρη, του Γεράσιμου Λυκιαρδόπουλου και του Στέφανου Ροζάνη, αναπλάθει στα διάκενα την προϊστ...

Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 ο Adorno, ενώ εργά ζεται πυρετωδώς πάνω στα χειρόγραφα της Αισθητικής θεωρίας, βρίσκει την ευκαιρία να μιλήσει με θέμα την αρχιτεκτονική. Στην ομιλία του "Ο φονξιοναλισμός σήμερα" εκθέτει τα παράδοξα της αρχιτεκτονικής θεωρίας του Adolph Loos, με αφορμή το ζήτημα του διάκοσμου στο πλαίσιο του φονξιοναλισμού. Εμμένοντας στη διαλεκτική θεώρηση των αισθητικών και κοινωνικών ερωτημάτων, θα επισημάνει την αντίφαση του καθαρού φονξιοναλισμού, ο οποίος, επιθυμώντας να εξαλείψει τον διάκοσμο και τη συμβολική του λειτουργία, απωθεί την υποψία "πως ό,τ...

Σε τι αποβλέπουν οι κοινωνικές επιστήμες - ανθρωπολογία, κοινωνιολογία, ψυχολογία, ιστορία, οικονομικά, πολιτική επιστήμη; Να προσφέρουν άραγε γνώση παρόμοια με εκείνη των φυσικών επιστημών; Να αποκαλύψουν κανονικότητες και νόμους για την πρόγνωση και την εξήγηση των κοινωνικών φαινομένων; Ή μήπως αναδεικνύουν εμφανή αλλά και λανθάνοντα νοήματα των πράξεων και συμβάλλουν στην ερμηνευτική κατανόηση των ανθρωπίνων πραγμάτων; Οι κοινωνικές επιστήμες αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις. Οι φυσικές επιστήμες -ενισχυμένες με τη δαρβινική θεωρία της εξέλιξης, τις νευροεπιστήμες, τ...

Τον Δεκέμβριο του 2017 συμπληρώνονται 20 χρόνια από τον θάνατο του Κορνήλιου Καστοριάδη (26.12.1997). Το βιβλίο της δημοσιογράφου Τέτας Παπαδοπούλου εξοικειώνει τον αναγνώστη με την πολυδιάστατη και συναρπαστική σκέψη του Έλληνα στοχαστή: τις βασικές φιλοσοφικές του ιδέες, την αντίληψή του για τη Δημοκρατία, τις θέσεις του για την κρίση των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών. Ανάμεσα στις άλλες σημαντικές απόψεις του, τονίζει χαρακτηριστικά: "Ο ελληνικός λαός -όπως και κάθε λαός- είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, συνεπώς, είναι υπεύθυνος και για την κατάσταση στην οποία βρίσκετ...

Το τελευταίο βιβλίο του Σωτήρη Δημητρίου, πρωτοπόρου της κοινωνικής ανθρωπολογίας στην Ελλάδα, μια επιτομή του πολυδιάστατου έργου του στο πεδίο των επιστημών του ανθρώπου. Βρισκόμαστε σε μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο κατά την οποία η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει την υπέρβαση των ορίων της. Όσο και αν η πλειονότητα των ανθρώπων για διάφορους λόγους δεν το συνειδητοποιεί, υπάρχουν δύο αποφασιστικοί δείκτες που το επιβεβαιώνουν. Ο ένας, στο επίπεδο του ρητού, είναι ότι αδυνατούμε να απαντήσουμε στο βασικό ερώτημα "πού οδεύουμε;" Ο δεύτερος, στο επίπεδο του άρρητου, είναι η...

"Όμως γιατί τούτη η επιστροφή σε έναν στοχασμό περί εξουσίας, ενώ το νέο διακύβευμα της αναστοχαστικής του προσπάθειας είναι να αποκαλύψει τους μηχανισμούς της σεξουαλικότητας; Για πολλούς λόγους, από τους οποίους, κάπως αυθαίρετα, θα κρατήσω μόνο δύο: δηλαδή, επιβεβαιώνοντας τις αναλύσεις του για την εξουσία, ο Φουκώ θέλει να αντικρούσει τις αξιώσεις του Νόμου, o oποίος, παρότι επιτηρεί, ή και απαγορεύει, κάποιες σεξουαλικές εκδηλώσεις, συνεχίζει να ορίζεται ως ουσιώδες συστατικό της ίδιας της Επιθυμίας κι ακόμη, επειδή η σεξουαλικότητα, όπως την εννοεί ο ίδιος, ή, τουλάχι...

Το πρώτο τρίμηνο του 1973 ο Μισέλ Φουκώ θα εκφωνήσει στο Κολλέγιο της Γαλλίας αυτές τις δεκατρείς παραδόσεις σχετικά με την "τιμωρητική κοινωνία", εξετάζοντας τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι σχέσεις δικαιοσύνης και αλήθειας που διέπουν το νεωτερικό ποινικό δίκαιο και διερευνώντας αυτό που τις συνδέει με την ανάδυση ενός καινούριου τιμωρητικού καθεστώτος που διέπει ακόμη τη σύγχρονη κοινωνία. Toύτη η σειρά μαθημάτων, η οποία υποτίθεται ότι ήταν προπαρασκευαστική του Επιτήρηση και τιμωρία, έργου που θα δημοσιευτεί το 1975, ανελίσσεται εντελώς διαφορετικά απ’ αυτό, πρ...

Στους "Πασκαλιανούς διαλογισµούς", ο Πιερ Μπουρντιέ, τοποθετούµενος υπό την αιγίδα του Μπλαιζ Πασκάλ, επιχειρεί µια συστηµατική κριτική της σχολαστικής σκέψης, καθιστώντας ρητές τις προπαραδοχές που απορρέουν από την κατάσταση της σχολής, του ελεύθερου χρόνου, του απελευθερωµένου από τις απαιτήσεις του κόσµου και της καθηµερινής ύπαρξης. Καταδεικνύει πώς αυτή η αποστασιοποιηµένη θέαση του κόσµου, ίδιον της σχολαστικής σκέψης, γίνεται συχνά πηγή λαθών, συστηµατικών, επιστηµολογικών, ηθικών ή αισθητικών, µε σοβαρές συνέπειες στον τρόπο µε τον οποίο κατανοούµε τον κοινωνικό κα...

Μετά την πτώση του Tείχους του Βερολίνου, άλλαξε ο τρόπος της πολιτικής σκέψης. Η έννοια του "εχθρού" αντικαταστάθηκε από την έννοια του "υπόπτου", και το δίπολο "πόλεμος-ειρήνη" έδωσε τη θέση του στο "επέμβαση-ασφάλεια". Το κράτος δεν επιδιώκει πλέον να προσφέρει εγγυήσεις ασφάλειας στους πολίτες του, αλλά να ελέγχει τις ποικίλες ροές: οικονομικές, μεταναστευτικές, διατροφικές, υγειονομικές, πολιτισμικές. Το νεότερο κράτος θεμελίωσε τη νομιμοποίησή του στην ικανότητά του να εγγυάται την ασφάλεια των προσώπων. Αυτή η ασφάλεια περιελάμβανε την εγγύηση των θεμελιωδών δικαιωμά...

Στο πλαίσιο του κυρίαρχου νεωτερικού φιλοσοφικού "παραδείγµατος", τα προτάγµατα του ευρωπαϊκού Διαφωτισµού συνοδεύτηκαν, τις περισσότερες φορές, από αξιώσεις για οικουµενισµό και αµεροληψία. H "πολιτική της καθολικότητας", σύµφωνα µε τη διατύπωση του Καναδού φιλοσόφου Charles Taylor, αναδείχθηκε συχνά σε πολέµια της ανάδειξης των επιµέρους ταυτοτήτων 'εθνικών, εθνοτικών, φυλετικών, θρησκευτικών ή έµφυλων-, στο µέτρο που αυτές θα λειτουργούσαν υπονοµευτικά για θεµελιώδεις αρχές της ατοµικότητας, όπως η αυτονοµία, η ελευθερία και η ισότητα. Η σύγχρονη πολιτική και η κοινωνική...

Τα δοκίμια του βιβλίου πραγματεύονται βασικές διαστάσεις της ορθολογικής και ανορθολογικής συμπεριφοράς, της φιλαλληλίας και της ιδιωφέλειας, των συναισθημάτων και της ψυχρής λογικής. Χάρη στο έργο σημαντικών, κλασικών και σύγχρονων, στοχαστών, όπως των Άνταμ Σμιθ, Τζον Μέυναρντ Κέυνς, Άλμπερτ Χίρσμαν, Ντάνιελ Κάνεμαν, Γιόν Έλστερ, μπορεί βάσιμα να υποστηριχθεί πως αμφότεροι οι ισχυρισμοί ότι ο άνθρωπος είναι απολύτως ορθολογικό ον και ότι η συμπεριφορά του υπαγορεύεται αποκλειστικά από το ίδιον συμφέρον του είναι αβάσιμοι. Δεν πρόκειται για ακαδημαϊκού χαρακτήρα ζητήματα,...