Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η ανά χείρας μελέτη για τη σύγχρονη ελληνική πεζογραφία ξεκινάει από το 1974 και φτάνει μέχρι τις ημέρες μας. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, καλύπτει το σύνολο της μεταπολεμικής περιόδου. Το βιβλίο δοκιμάζει να απαντήσει στο εξής θεμελιώδες ερώτημα: Πώς αναπαριστάται η σχέση ατομικού και συλλογικού στην πεζογραφία της Μεταπολίτευσης; Πρόκειται για ένα κρίσιμο ερώτημα, αφού η Μεταπολίτευση έρχεται να μεταβάλει ριζικά όλα τα προδικτατορικά δεδομένα της ελληνικής κοινωνίας και, ενώ ξεκινάει από ένα στιγμιαίο γεγονός, την πολιτειακή αλλαγή του 1974, επεκτείνεται σε πολλαπλά πολιτ...

Σχολιάζονται κείμενα (χρονογραφήματα σε εφημερίδες και περιοδικά, καθώς και "Αθηναϊκές Επιστολές" από το περιοδικό Η Διάπλασις των Παίδων) δημοσιευμένα κατά την περίοδο 1904-1937, στα οποία ο Ζακύνθιος συγγραφέας αναφέρεται στον κινηματογράφο, άλλοτε θετικά και άλλοτε επικριτικά, εξετάζεται η θεματοποίηση του κινηματογράφου στο μυθιστόρημα Ο ουρανοκατέβατος (1943-1944), στο οποίο η ηρωίδα παρουσιάζεται να πρωταγωνιστεί σε κινηματογραφική ταινία, συζητιούνται οι δύο θρυλικές -αν και δυστυχώς χαμένες- ταινίες της δεκαετίας του 1930 "Στέλλα Βιολάντη" και "Ο κακός δρόμος", που...

"Η Κερένια κούκλα" του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου είναι ένα έργο με θέμα τον έρωτα, την τρυφερότητα, τον πόθο. Με έναν νεαρό άντρα που άθελά του γλυκοβλέπει ένα κορίτσι που κοκκινίζει. Με το ερωτευμένο κορίτσι να έλκεται ακαταμάχητα ενώ πρέπει να αντισταθεί. Με τη μοιραία στιγμή ανάμεσά τους, που κάνει ωστόσο μια αμυγδαλιά αιφνιδίως να ανθίσει. Με εύθυμους γλεντζέδες και φλύαρο λαϊκό κόσμο. Με λιβάδια γεμάτα λουλούδια αλλά και με πένθιμα δωμάτια αρρώστιας. Με τους δυο νέους να αγκαλιάζονται μισοναρκωμένοι από ευτυχία σε ένα κατώφλι. Με μια αμείλικτη τιμωρία...Ένα μυθιστόρημα...

Για τον Προγκίδη, ο Παπαδιαμάντης είναι ο Μεγάλος Πρεσβευτής του Μυθιστορήματος στη Χώρα του Βυζαντίου. Και να που τα πράγματα μοιάζουν να περιπλέκονται δυσάρεστα: αυτός ο κατ' εξοχήν μυθιστοριογράφος δεν είναι μυθιστοριογράφος! Έγραψε βέβαια τρία τέσσερα μυθιστορήματα, όμως το μεγαλύτερο και, αν καταλαβαίνω σωστά, το καλύτερο μέρος του έργου του αποτελείται από διηγήματα. Ακόμα μια πρόκληση: το διήγημα και το μυθιστόρημα θεωρούνται εδώ όχι ως διαφορετικές, αντιθετικές οντότητες (ορθά, κατά τη γνώμη μου: ποτέ δεν διέκρινα κάποια διαφορά ουσίας ανάμεσα σ' ένα διήγημα του Τσέ...

Στην παρούσα μελέτη εξετάζεται η σχέση του Βασίλη Βασιλικού με την Ιταλία, όπως αυτή σφυρηλατήθηκε από τη δεκαπενταετή διαμονή του στη Ρώμη (1972-1987), ενώ παράλληλα ανιχνεύονται ιταλικοί αντικατοπτρισμοί μέσα στα έργα του. Ο Βασιλικός γνωρίζει σε βάθος και αποδίδει επακριβώς τον καθημερινό σφυγμό της Αιώνιας Πόλης και αναπλάθει πιστά τις άγνωστες στους πολλούς εικόνες της. Μήπως όμως, και πριν από την εκεί εγκατάστασή του, η Ρώμη αποτελούσε γι' αυτόν ένα ιδεώδες, ένα συμβολικό στόχο, μία καβαφική Ιθάκη; Δεν είναι τυχαίο ότι το 1951, ο δεκαπεντάχρονος τότε Βασιλικός έγραψε...

Ποια είναι η θέση της λογοτεχνίας στη συγκρότηση της εθνικής ταυτότητας; Ποιο ρόλο διαδραμάτισε η λογοτεχνία στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης του νεότερου Ελληνισμού; Σε ποιο βαθμό η σημερινή νεοελληνική συνείδηση βασίζεται σε παλαιότερες εξελίξεις που ανάγονται στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία ή και στα πρώτα μεταβυζαντινά χρόνια; Πώς αντιμετώπιζαν τα ζητήματα αυτά οι Έλληνες λογοτέχνες μετά τη συγκρότηση του νεότερου ελληνικού κράτους, κατά τη διάρκεια του 19ου και του 20ού αιώνα μέχρι σήμερα; Οι μελέτες του βιβλίου πραγματεύονται το επίμαχο ζήτημα των απαρχών της νεότερη...

Στην παγκόσμια λογοτεχνική παραγωγή σπουδαία έργα αποτυπώνουν πόλεις, οι οποίες επαναδημιουργούνται με τη γραφή, αναλαμβάνουν διακριτές λειτουργίες και επωμίζονται αισθητικούς και ιδεολογικούς ρόλους. Στη συγκεκριμένη μελέτη αποδεικνύεται ότι οι Θεσσαλονικείς πεζογράφοι, καθένας ανάλογα με τα βιώματα, τους προβληματισμούς και τις επιδιώξεις του, "συνομίλησαν" με την πόλη τους. Στη μεταγραφή αυτή σε έντεχνο λόγο η Θεσσαλονίκη μεταμορφώθηκε και συχνά μυθοποιήθηκε, πάντως σε κάθε περίπτωση αναδείχτηκε σε μία από τις σημαντικότερες πόλεις της λογοτεχνίας. Η Θεσσαλονίκη του Πεντ...

Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει κριτικές και δοκίμια για την ελληνική πεζογραφία που δημοσιεύτηκαν τη δεκαετία 1992-2002 κατά κύριο λόγο στην εφημερίδα Τα Νέα. "Μια δεκαετία είναι μεγάλο διάστημα και το υλικό που συσσωρεύτηκε στη διάρκειά της ήταν υπερβολικά ογκώδες για μια έκδοση που την ήθελα κατά το δυνατόν ευσύνοπτη, εύχρηστη και, ως προς το περιεχόμενο, ουσιώδη. Έπρεπε λοιπόν να επιλέξω. Για λόγους ομοιογένειας, περιορίστηκα σε κριτικές που αναφέρονταν στην ελληνική πεζογραφία, κυρίως το μυθιστόρημα. Και για λόγους οικονομίας, κράτησα από αυτές μόνον όσες μου φαινόταν πω...

Η τέχνη είναι ενιαία, και αντίθετα από όλα τα άλλα, έχει μια μόνο πρόσβαση: την μύηση. Την τέχνη τη μαθαίνει πάντα κανένας δίπλα σε ένα μεγάλο δάσκαλο. Εγώ είχα αυτήν την τύχη. Ήμουν τριάντα χρονών όταν ξανακάθισα στα θρανία. Από τη σοφία αλλά και το ήθος του δασκάλου μου, διδάχτηκα πως η τέχνη δεν είναι μόνο ταλέντο, γνώσεις κ' εξάσκηση. Είναι πιότερο πνευματική στάση. Κι ακόμα, πως δεν μπορεί να είναι ένα επάγγελμα σαν τ' άλλα, που σου παίρνουν ένα οκτάωρο και σου εξασφαλίζουν τα υλικά μέσα για τη ζωή. Είναι αυτή η ίδια η ζωή. Και ζωή για τον άνθρωπο σημαίνει ευθύνη. Έτσι...

Η Αθήνα στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, πρωτεύουσα του ελληνικού βασιλείου και κυρίαρχο πλέον αστικό κέντρο του, προσελκύει το συγγραφικό ενδιαφέρον. Πόλη σύμβολο της αρχαιοελληνικής καταγωγής του έθνους αλλά και της επιθυμίας του να συντονιστεί με το ευρωπαϊκό άστυ, η Αθήνα προβάλλει, ιδίως τώρα, σε μια εποχή που σφραγίζεται από τη διαδικασία αστικοποίησης και την προσπάθεια εκσυγχρονισμού, ως ο κατεξοχήν τόπος συγκέντρωσης και αντιπαράθεσης των ετερόκλιτων ροπών της ελλαδικής κοινωνίας. Σε τι συνίσταται η "αθηναϊκή ζωή", πώς "διαβάζουν" οι Έλληνες συγγραφείς την πρ...

Το βιβλίο αυτό φωτίζει ένα μεγάλο, και αδικαιολόγητα σκιασμένο από τους μηχανισμούς της δημοσιότητας, κομμάτι των νεοελληνικών γραμμάτων - αλλά δεν είναι μια γραμματολογική ιστορία. Ο συγγραφέας του μιλάει από θέση πολιτικής και πνευματικής συστράτευσης με τον αστερισμό των διανοητών στους οποίους είναι αφιερωμένα τα δοκίμιά του, όντας και ο ίδιος μέρος, κατά κάποιον τρόπο, της ιστορίας που αφηγείται. Μέσ' από μια σειρά θεματικών αναφορών στο έργο του Μανόλη Λαμπρίδη, του Βύρωνα Λεοντάρη, του Γεράσιμου Λυκιαρδόπουλου και του Στέφανου Ροζάνη, αναπλάθει στα διάκενα την προϊστ...

Οι μελέτες που εμπεριέχονται στον παρόντα τόμο στηρίζονται σε δύο βασικούς άξονες: στην έρευνα και τη φιλολογική ερμηνεία. Φωτίζονται άγνωστες εν πολλοίς πτυχές της πνευματικής μας ζωής, που αφορούν σε συγγραφείς και έργα του δέκατου ένατου και του εικοστού αιώνα. Σε μια σειρά εξειδικευμένων μελετών παρουσιάζονται από νέα οπτική πτυχές του έργου και της προσωπικότητας Νεοελλήνων λογοτεχνών, επιστημόνων και λογίων. Ενδεικτικά αναφέρουμε την απήχηση του Ρήγα Φεραίου σε λογίους, ποιητές και λαϊκούς ζωγράφους, όπως και στον απλό λαό, τα κοινά σημεία που αφορούν στο έργο του Διο...

Είναι μάταιο να αναζητηθεί ορισμός για κάτι τόσο βαθιά ριζωμένο στην αρχαιοελληνική θέαση και κατανόηση του κόσμου, όπως το τραγικό, που κανείς αρχαίος Έλληνας δε διανοήθηκε να το διερευνήσει. Αν εξαιρέσουμε τις ενδιαφέρουσες νύξεις της αριστοτελικής "Ποιητικής", η ιδέα του τραγικού αποτελεί δημιούργημα Δυτικοευρωπαίων διανοητών, καλλιτεχνών και φιλοσόφων του τέλους του 18ου και όλου του 19ου αιώνα. Στην επεξεργασία της συνέβαλαν τόσο οι φιλόσοφοι του 20ού αιώνα όσο και κλασικοί φιλόλογοι και ανθρωπολόγοι με αποτέλεσμα ο όρος όχι μόνο να αποκτήσει μοναδική πολυσημία και να...

Η ιστορική διερεύνηση των λόγων περί λογοτεχνίας που αναπτύσσονται στη διάρκεια της κρίσιμης δεκαετίας του 1930 φωτίζει μια σειρά από κεντρικά ζητήματα, όπως: - η σπασμωδική σχέση της λογοτεχνίας με το (υπαρκτό και δυνάμει) αναγνωστικό κοινό· - η συγκρότηση της λογοτεχνίας σε γνωστικό αντικείμενο και οι όροι της ένταξης της στη μέση και στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση· - οι αισθητικές αναζητήσεις και οι ιδεολογικές αντιπαραθέσεις που αποτυπώνονται στα λογοτεχνικά περιοδικά του μεσοπολέμου· - η αμήχανη προσοικείωση των αισθητικών αρχών του μοντέρνου· - ο λόγος περί ελλην...

Το αντικείμενο πραγμάτευσης της συγκεκριμένης μελέτης είναι ο ελληνικός νιτσεϊσμός. Στο πλαίσιό της εξετάζονται θεμελιώδεις όψεις της πρόσληψης του Νίτσε στην Ελλάδα, όπως είναι η περίπτωση των περιοδικών "Τέχνη" και "Διόνυσος", καθώς επίσης και αυτές των Π. Βλαστού και Ν. Καζαντζάκη. Πιο διακριβωμένα, η ίδια πάντοτε μελέτη καταλήγει στα εξής συμπεράσματα: Ο νιτσεϊσμός των δύο περιοδικών λαμβάνει τη μορφή του εθνικισμού και του κοινωνικού ανισοτισμού, ακόμη και του κοινωνικού δαρβινισμού στην περίπτωση του συνεργάτη της "Τέχνης", του Π. Νιρβάνα. Ο νιτσεϊσμός του Βλαστού εμφ...

Η Σοφία Μηλιώτη επιχειρεί ένα ταξίδι στη νεοελληνική λογοτεχνία με τα μάτια της νεοπλατωνικής "ψυχής", της τελευταίας ικμάδας της ελληνικής φιλοσοφικής σκέψης. Η μέθοδός της, αυστηρά επιστημονική, τεκμηριώνει κάθε ιδέα και υπόθεσή της, όπως η ακαδημαϊκή τάξη απαιτεί, μολονότι ο ρομαντικός και επαναστατικός ενδιάθετος λόγος της την ωθεί να "θεωρεί" και υπερβατικά το αντικείμενό της. Με την έννοια αυτή γράφει παραδίδοντας με αφοπλιστική ειλικρίνεια το στίγμα της: "Το ρομαντικό κίνημα εμφανίστηκε στην Ευρώπη σε μια εποχή, όπου ο κόσμος ασφυκτιούσε κάτω από το βάρος της λογοκρα...