Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Στον παρόντα τόμο συγκεντρώνονται σε επιλογή, μελέτες ή δοκιμές 40 περίπου χρόνων, αναφερόμενες σε δημιουργούς της τέχνης του λόγου ή σε μορφές του πνεύματος, γραμμένες με την ευκαιρία κάποιας επετείου ή του θανάτου ορισμένων ή στις εκδηλώσεις πνευματικού συμποσίου (όπως του Πανεπιστημίου των Πατρών ή στην αίθουσα της "Λυρικής Σκηνής" υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού ή στην αίθουσα του φιλολογικού συλλόγου "Παρνασσός"), για να ζήσουν τη μονιμότερη ζωή του βιβλίου συγκεντρωμένες. Συνιστούν μια αντικριστή έκφραση "θεωρίας", μια "Θεωρητική δοκιμή", παράλληλα με την "...

Στο πρώτο τέταρτο του αιώνα μας άρχισε να ορθώνεται μεστωμένη η μεγάλη προσωπικότητα του Νίκου Καζαντζάκη. Στο δεύτερο τέταρτο του αιώνα μας, η προσωπικότητα αυτή έδειξε ολάκερο τον απαρομοίαστο πνευματικό της δυναμισμό και με ασίγαστο δημιουργικό οίστρο, με αυστηρότητα και θαυμαστή πειθαρχία πνεύματος και σώματος, ύψωσε ένα πολύμορφο, επιβλητικό έργο που προκάλεσε -όπως όλων των μεγάλων πνευματικών μορφών τα έργα- ένθερμο έπαινο και ψόγο. Τώρα, ένα σχεδόν τέταρτο αιώνα μετά το θάνατό του, προβάλλει για τις γρηγορούσες συνειδήσεις που μ' αγωνία εφορεύουν τον πνευματικ...

Oι μελέτες που αποταμιεύτηκαν σε τούτο τον τόμο, με τίτλο "Θέματα και μορφές στο κύλισμα των καιρών. Συμβολή στη μελέτη της Ιστορίας και της Παιδαγωγικής της Λογοτεχνίας" αποσκοπούν στην κριτική προσέγγιση και αποτίμηση ενός μέρους, μικρού ποσοτικά βεβαίως, της πνευματικής δραστηριότητας , που σφράγισε σε ένα βαθμό, τη λογοτεχνική προσφορά στον τόπο, σημαντικών ή λιγότερο γνωστών εκπροσώπων της νεοελληνικής γραμματείας. Στα κείμενά μου προσπάθησα να κατανοήσω τους λογοτέχνες πηγαίνοντας το βλέμμα μου πέρα από τα επιφαινόμενα. Αναζήτησα τη σάρκα του λόγου και επιχείρησα να κ...

Σε τούτο τον τόμο συγκέντρωσα μελετήματα και μικρότερα δοκίμια αναφερόμενα σε λογοτέχνες και δημιουργούς, ή σε θέματα και σε μορφές του πνεύματος και της πολιτικής, που γράφτηκαν με διάφορες ευκαιρίες. Μια επέτειος ή ένας θάνατος, ένα πνευματικό συμπόσιο, μια αναδρομή ή μια νοσταλγική αναπόληση, αποτελούν την αφετηρία και την αφορμή για μια γοργορότερη ή διαρκέστερη περιδιάβασή μου στο χώρο της ιστορίας, της λογοτεχνίας και της κριτικής. Τα περισσότερα κείμενα του βιβλίου δημοσιεύθηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά (κυρίως στη"Νέα Εστία") και παρουσιάζονται εδώ στην οριστική...

Βιβλιοκριτικές που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό "Νέα Εστία" και αναφέρονται σε βιβλία των Παναγιώτη Κουσαθανά, Νίκου Δαββέτα, Ρέας Γαλανάκη, Έλενας Χουζούρη, Σοφίας Νικολαΐδου, Τάκη Θεοδωρόπουλου, Ελένης Γιαννακάκη, Αχιλλέα Κυριακίδη, Χρήστου Χρυσόπουλου, Ιωάννας Καρυστιάνη, Θανάση Βαλτινού, Έρσης Σωτηροπούλου και Γιάννη Μακριδάκη. "Έχω τη γνώμη πως η λογοτεχνική κριτική οφείλει να είναι υποκειμενική, όχι μόνο για τη διασφάλιση άλλοθι αλλά πρωτίστως για να λαμβάνει υπόψη πως υπόκειται στο κείμενο. Η ανάγνωση οφείλει να υποτάσσεται στο κείμενο, να ακολουθεί και όχι να προτ...

Ο τόπος μας είναι κλειστός. Τις άδειες στέρνες του, που ηχούν, τις προσκυνούμε, κατά τον ποιητή. Είναι ο κλειστός τόπος άραγε που αποθαρρύνει την μετωνυμική επεκτατικότητα της όρασης και ευνοεί την μεταφορική ταύτιση της ακοής; Είναι από την άλλη, η κλειστότητα επαρχιωτισμός; Και τι βάζουμε απέναντι στον επαρχιωτισμό; Ποια είναι η κλειστότητα του Παπαδιαμάντη; Πόσο μας εξαπατά; Προέβη όντως στη "μεγάλη προδοσία", σπάζοντας το περίγραμμα του ανατολικού μονοφωνικού τοπίου και δραπετεύοντας στη Δύση της αντίστιξης και του μυθιστορήματος; Τέτοια ερωτήματα με κυκλώνουν εδώ και κ...

Τα ερωτικά διηγήματα του Παπαδιαμάντη, κείμενα εξαιρετικής αφηγηματικής τέχνης, περιγράφουν με ένταση, πυκνότητα, μυστικό παλμό και χάρη ταυτόχρονα, τον έρωτα που πυρπολεί τον άνθρωπο και τον τρελαίνει, καθώς και την απάρνηση του πάθους, με το μεγαλείο και τη μελαγχολία της. Μιλούν για το πόσο ηρωικό είναι να σκοτώσει κανείς μέσα του τον δράκο του πόθου, αλλά και για την "αγρία χαρά" εκείνου που επιλέγει να ζει μέσα στο βάσανό του. Ο Νοσταλγός τού επέκεινα, ο αθεράπευτα μελαγχολικός Παπαδιαμάντης, βλέπει τον γήινο έρωτα ως συγκαλυμμένο ναρκισσισμό, ενώ θεωρεί πως οι μόνες σ...

Η χαρτογράφηση της παρουσίας του Φραγκίσκου της Ασίζης στο έργο και τη σκέψη του Νίκου Καζαντζάκη αποκαλύπτει πως οι δεσμοί που συνέδεαν τον κρητικό στοχαστή με τον δυτικό άγιο υπερέβαιναν τη συμβατικότητα της σχέσης μεταξύ βιογράφου και βιογραφούμενου. Το πρόσωπο ή, μάλλον, ο μύθος του Φραγκίσκου στάθηκε για τον Καζαντζάκη όχι μόνο η πιο ελκυστική εκδοχή του Χριστιανισμού αλλά και ένας πολύτιμος συνοδοιπόρος, που δεν έπαυσε να τροφοδοτεί τους σταθμούς ή/και τις τροπές της πνευματικής του διαδρομής. Η παρούσα μελέτη φιλοδοξεί να τεκμηριώσει και να αναδείξει τις φραγκισκανικ...

"Ο όρος "ημεδαπή εξορία" περιγράφει, από μια άποψη, και μια βασική προϋπόθεση των θέσεών μου για την κριτική, την ελληνική λογοτεχνία και τα συγκεκριμένα βιβλία που συζήτησα κατά καιρούς: πιστεύω ότι η κάποια απόσταση, το αίσθημα της μοναξιάς, το "σύνδρομο του εξόριστου", είναι ευνοϊκότερες συνθήκες για μια διαυγή και προοπτική ματιά απ' όσο η βεβαιότητα κάποιου ότι έχει να κάνει με δικά του πράγματα. Είναι από τις συνθήκες που δεν επιλέγει και δεν καλλιεργεί κανείς οικειοθελώς: συνήθως προκαλούν περισσότερο πόνο παρά ευχαρίστηση. Αλλά οι δρόμοι που οδηγούν στη γνώση και τη...

Στην ελληνική πεζογραφία-όπως και στην ελληνική κοινωνία-το χωριό και η ύπαιθρος δεν έχουν απορροφηθεί εξ ολοκλήρου από την πόλη. Ο γενέθλιος τόπος διαθέτει ακόμα και στο τέλος του 20ου αιώνα τη δική του θέση και τη δική του φωνή στη λογοτεχνία μας. Το χωριό όμως και η παραδοσιακή κοινωνία γενικότερα, σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα, είναι το σκηνικό διαρκών μεταβολών, όχι μόνο στην ιστορική πραγματικότητα, αλλά κυρίως στην συνείδηση των συγγραφέων. Άλλοτε ζοφερό και άλλοτε φωτεινό, άλλοτε τόπος της πανανθρώπινης αλληλεγγύης και άλλοτε κοιτίδα "εθνικών" φρονημάτων, το χωρ...

Η γυναίκα με το ταγιέρ, Ελένη Μπακοπούλου, που ήρθε εκείνο το πρωί στο βιβλιοπωλείο της Διδότου 39. Ιανουάριος του 2006, είχε ένα μυστικό που το κράταγε κρυφό είκοσι δύο χρόνια. Το βιβλίο της Ντόρας Ρωζέττη, "Η Ερωμένη της", είχε κυκλοφορήσει σε νέα έκδοση στην Ελλάδα και προκαλούσε πάταγο. Οι δημοσιογραφικές πληροφορίες ήθελαν διάφορα πρόσωπα να διεκδικούν την πατρότητα της συγγραφέως. Η Ελένη Μπακοπούλου είχε γνωρίσει την συγγραφέα, ήξερε τα πάντα γι' αυτήν, απέκτησε την εμπιστοσύνη της, της παραχωρήθηκε προφορικό υλικό, φωτογραφίες και φυσικά το μοναδικό Λεύκωμά της, αφο...

Το βιβλίο αυτό δεν ήταν προγραμματισμένο, ούτε καν αχνά σχεδιασμένο έστω και κάπου στα βάθη του μυαλού μου. Ξεφύτρωσε σχεδόν ξαφνικά, σαν ένα αγριολούλουδο, μια παπαρούνα στον ανοιξιάτικο κάμπο, για να μου δώσει μεγάλη χαρά. Στις σελίδες του περιλαμβάνονται όλα τα κείμενα τα οποία γράφτηκαν στα δεκαπέντε χρόνια γνωριμίας μας και μελέτης του έργου της Ελένης Λαδιά, από το 2005 ως σήμερα. Μικρά αφηγήματα, μελετήματα, κριτικές, προτάσεις διδακτικής προσέγγισης της πεζογραφίας της, αλλά και κάποια ποιήματα με αφορμή βιβλία της ή αφιερωμένα σ’ εκείνην, αποτυπώνουν όχι μόνο τη σ...

Η τριλογία σαφώς και έχει γραφτεί από μια φιλοσοφική προοπτική του θεωρητικού μαρξισμού πάνω στη σχέση του ατόμου με την ιστορία, θέτοντας υπαρξιακά και αισθητικά ερωτήματα. Θα μπορούσε να συνοψίσει κανείς την ιδεολογική δομή της Τριλογίας ως εξής: Η ιστορία υπάρχει σαν γεγονός στο χώρο και στο χρόνο, αλλά υπάρχει και στο ασυνείδητο του εκάστοτε ατόμου. Το άτομο ταυτίζεται με την ιστορία, και στην ταύτιση αυτή εδράζεται η προλεταριακή συνείδηση. Το άτομο εκδηλώνεται σαν ελεύθερος εκφραστής της ιστορίας όταν δεν "αντιστέκεται", όπως βλέπουμε, π.χ. στο ρόλο της Έμμης και του...

Η "Τιμή και το χρήμα" είναι ένα έργο για τον ρόλο του χρήματος στον έρωτα και τις οικογενειακές σχέσεις στην Ελλάδα των αρχών του 20ού αιώνα. Η νεαρή ηρωίδα Ρήνη ερωτεύεται έναν νέο από ανώτερη τάξη. Η μητέρα της όμως αρνείται να δώσει την προίκα που θέλει ο υποψήφιος γαμπρός, ακόμη κι όταν εκείνος κλέβει την κόρη της. Μέσα από μια ιστορία απλή και σύντομη, ο συγγραφέας κατορθώνει να αποτυπώσει με παραστατική δύναμη και κριτική σκέψη ένα διαχρονικό και καίριο κοινωνικό πρόβλημα, με μια πολύ προωθημένη για την ελληνική πραγματικότητα της εποχής αντιμετώπιση του γυναικείου ζη...