Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Πέντε χρόνια μετά το θάνατο του Φίλιππου Ηλιού, το τομίδιο αυτό εκδίδεται εις ανάμνησιν εκείνης της ημέρας του Μαρτίου του 2004. Ανάμνηση κριτική, με τους τρόπους τους δικούς του, που θέλω να τη μοιραστώ με φίλους και συνοδοιπόρους. Αναδημοσιεύονται, λοιπόν, στη συνέχεια, δύο από τα κείμενα που γράφτηκαν, το διάστημα που μεσολάβησε, για να νικήσουν τη σιωπή και να πατήσουν με τη γραφή το θάνατο. Επικεντρώνονται, αμέσως ή εμμέσως, σε μία επαφή κομβική με τον πρεσβύτερο ομότεχνο Κ. Θ. Δημαρά και τα συνεπακόλουθά της. Κι ίσως δεν είναι άτοπο να ξαναθυμίσω εδώ πως τον ιστ...

Τα "Collectanea" τούτα, δίχως ημερομηνίες, τα βλέπω σαν τις χαμάδες της πατρίδας μας, για τις οποίες το "Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ελευθερουδάκη (1927-1931) γράφει: "χαμάδα (η). Ελαία ώριμος πεσούσα από του δένδρου και τρωγομένη ανάλατος". Με τον ίδιο τρόπο και οι καταγραφές αυτές πρέπει, καθώς πέφτουν ώριμες από το δέντρο, να μαζεύονται και να τρώγονται, σα να λέγαμε, όπως είναι - δίχως άλλη επεξεργασία - ήγουν ανάλατες. Ζ. Λ.

Ο "Έρανος σκέψεων για την ανέγερση τίτλου υπέρ της αστέγου αυτής ομιλίας" είναι το κείμενο που εκφώνησε η Κική Δημουλά στην Αρχαιολογική Εταιρεία στις 26 Ιανουαρίου 2009.

Στον τόμο αυτόν περιλαμβάνονται άρθρα και μελέτες για τα Νεοελληνικά Γράμματα και τη διαχρονικότητα τους. Πρόκειται γι' άρθρα φωτοδείχτες και δρομοδείχτες. Υπάρχουν εμπεριστατωμένα μελετήματα για τους Γενάρχες των Νεοελληνικών Χριστιανικών Γραμμάτων, τον Διονύσιο Σολωμό και τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Επίσης περιλαμβάνονται μελετήματα που αναφέρονται ειδικότερα στη διαδρομή της λεγόμενης χριστιανικής λογοτεχνίας. Μιας λογοτεχνίας με ισορροπιστική πορεία πάνω σε δυο ράγες, της ουσίας και της μορφής. Ένα λογοτέχνημα πρέπει πρώτα να είναι "ωραίον εις δράσιν" και μετά "καλόν...

Όταν οι επίορκοι συνταγματάρχες είχαν επιβάλει την ολοκληρωτικής νοοτροπίας δικτατορία τους, μία μικρή ομάδα μεταπολεμικών συγγραφέων έπαψαν να δημοσιεύουν έργα τους σε έντυπα, επειδή θα υποχρεώνονταν να υποστούν τον ταπεινωτικό έλεγχο της λογοκρισίας. Μετά την άρση της λογοκρισίας, στην οποία αναγκάστηκε να προβεί μετέπειτα ο ισχυρός της τριανδρίας Γ. Παπαδόπουλος για να περιοριστούν οι καταγγελίες -αν και διατηρούσε το δικαίωμα να τιμωρεί εκ των υστέρων τις παρεκτροπές-, η μικρή αυτή ομάδα της "σιωπής", όπως κεφαλαιοποιήθηκε από τον ξένο Τύπο η στάση τους, κυκλοφόρησε τον...

Ο ανά χείρας τόμος περιέχει 11 αδημοσίευτα κείμενα, που αναλύουν λογοτεχνήματα και εξετάζουν φλέγοντα φιλολογικά ζητήματα ή αναφέρονται γενικότερα στην προσωπικότητα και το έργο συγγραφέων του χώρου της νεοελληνικής και της παιδικής λογοτεχνίας. Πρόκειται για διαλέξεις και ομιλίες (με εξαίρεση του υπ' αριθ. 10 κείμενο), που έγιναν σε διάφορες ευκαιρίες και είναι φυσικό να διατηρούν τα στοιχεία του προφορικού λόγου. Ο συγγγραφέας ελπίζει ότι τα κείμενα αυτά προσφέρουν στον αναγνώστη ουσιώδεις πληροφορίες και απόψεις, απόρροια πολύχρονης ερευνητικής και διδακτικής εμπειρίας.

Το Καλοκαίρι του 2004 ο Γιάννης Πατίλης πρότεινε στο συγγραφέα να γράφει στο "Πλανόδιον" για θέματα πολιτισμού. Ένα θέμα κάθε φορά. Μη όντας και μη αισθανόμενος αρμόδιος για θέματα πολιτισμού, ο συγγραφέας επέλεξε να γράφει, κάθε φορά, για ένα βιβλίο, που άμεσα ή έμμεσα αναφέρεται στη σύγχρονη αυτογνωσία μας. Τα περισσότερα κείμενα του βιβλίου δημοσιεύθηκαν στο "Πλανόδιον" από το Δεκέμβριο του 2004 μέχρι σήμερα. Τα κείμενα για τον Τάκη Σινόπουλο, τον Δημήτρη Δούκαρη και τον Τάσο Γαλάτη έχουν δημοσιευθεί στα περιοδικά "Νέα Εστία", "Το Δέντρο" και (Δέ)κατα αντιστοίχως....

[...] Τόσο ο καθαρευουσιανισμός όσο και ο δημοτικισμός βασίζουν τη διακήρυξη και το γλωσσικό τους πρόγραμμα στην αποδοχή ως αυτονόητης αυτής της καρατόμησης της ελληνικής γλώσσας, για να περιμαζέψουν και θάλψουν από τα αιμάσσοντα κομμάτια της ο πρώτος το κεφάλι με το πνεύμα, ο δεύτερος τα σπλάχνα και την καρδιά. Κι όμως αυτός ο σφαγιασμός της ελληνικής γλώσσας από τους μορφωμένους Ευρωπαίους δεν είναι μόνο πράξη βαρβαρική· είναι συγχρόνως (και κυρίως) ιδεοληπτική και αντεπιστημονική. Τα "αρχαία ελληνικά" και τα "νέα ελληνικά" είναι ψευδοσύνολα: λεξιλογικά η γλώσσα του Ξενοφ...

Στο εκδοτικό σημείωμα του πρώτου τόμου του σχετικού με το αφηγηματικό μέρος του μητσακικού έργου είχαμε αναφέρει ότι το έργο της σημαντικής και πολυσχιδούς αυτής νεοελληνικής πνευματικής μορφής θα παρουσιασθεί σε δύο συνολικά τόμους. Το "Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη" και ο υπογραφόμενος πραγματοποιούμε την υπόσχεσή μας με την ανά χείρας έκδοση. Σ' αυτήν παρουσιάζουμε τα κριτικά κείμενα του Μιχαήλ Μητσάκη, κάποιες επιστολές του και μέρος από την ποιητική του δημιουργία. [...] (από τον πρόλογο του επιμελητή)

Πρόκειται για συλλογικό τόμο αφιερωμένο τιμητικά στον κ. Ντίνο Γεωργούδη καθηγητή της Νεοελληνικής Γλώσσας και Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και διακεκριμένο λεξικολόγο. Οι μελέτες που τον συγκροτούν γράφτηκαν αποκλειστικά και μόνο από παλαιούς μαθητές του και έχουν ποικίλη θεματολογία από την Βυζαντινή και Νεοελληνική Γραμματεία, την Ιστορία και την Λαογραφία. Στον τόμο συμμετέχουν με μελέτες τους οι παρακάτω: Δημήτρης Αγγελάτος ("Από το "κείμενο" στο "έργο"- Όψεις τον μεθοδολογικού συνδυασμού ιστορίας και θεωρίας της λογοτεχνίας: η περίπτωση τον Απόκοπου")...

Eίκοσι επτά κείμενα θεωρητικού προβληματισμού αλλά και πρακτικής αξίας που αφορούν τη γλώσσα και τη μετάφραση εν σχέσει προς... αλλά και απ' αφορμή τη νεοελληνική λογοτεχνία περιέχονται στις σελίδες αυτού του βιβλίου· υπάρχουν, βεβαίως, και ελάχιστες ισχνές αναφορές στην παγκόσμια λογοτεχνία (δίκην αλατοπίπερου, θα μπορούσαμε να πούμε). Συναντάμε, όμως, μέσα τους και δύο κείμενα σχετικά με το ποδόσφαιρο· τα κείμενα αυτά "κολλάνε" εκεί, ακριβώς διότι μας επιτρέπουν να σκεφτούμε πράγματα, που δεν είναι εντελώς άνευ σημασίας για τη γλώσσα και τη λογοτεχνία. (Aυτό, το τελευταίο...

Στον παρόντα τόμο αναδημοσιεύουμε κείμενα που είδαν το φως της δημοσιότητας τα τελευταία τέσσερα περίπου χρόνια σε διάφορα περιοδικά ή Πρακτικά συνεδρίων και ασχολούνται με θέματα που αφορούν στη λογοτεχνία. Τα κείμενα αυτά καλύπτουν ένα ευρύ πλαίσιο θεμάτων και δημιουργών και τούτο, όσο και αν καθιστά έναν τόμο κάπως απροσανατόλιστο, προσφέρει, όμως, ένα ευρύ φάσμα προβληματισμών οι οποίοι σχετίζονται με τον Ερωτόκριτο, τον Σεφέρη, τον Καβάφη, τον Χαραλαμπίδη, την Ελληνοαυστραλιανή λογοτεχνία κτλ. Ο τρόπος με τον οποίο κοιτάζουμε τα σχετικά κείμενα ελπίζουμε ότι προσφέρ...

Το βιβλίο περιέχει μια, με αυστηρά κριτήρια καταρτισμένη, επιλογή άρθρων και μελετών του Ηλία Σπυρόπουλου, που δημοσιεύτηκαν σε φιλολογικά περιοδικά, σε τιμητικούς τόμους για σημαντικές προσωπικότητες της πνευματικής μας ζωής και σε τόμους πρακτικών επιστημονικών συνεδρίων. Η συγκεκριμένη επιλογή χωρίζεται σε δύο μέρη: το πρώτο, και εκτενέστερο, αφορά στα έργα κορυφαίων εκπροσώπων της αρχαιοελληνικής λογοτεχνίας (Αρχιλόχου, Αισχύλου, Πινδάρου και, προπάντων, Ηροδότου και Αριστοφάνη), ενώ το δεύτερο σε πρόσωπα (από το Δ. Σολωμό ως το Γ. Ιωάννου) και κείμενα νεοελληνικής λογο...

Το βιβλίο αυτό αποτελείται από τα κείμενα οκτώ διαλέξεων που έδωσε ο Πήτερ Μπην, προσκεκλημένος από το Πανεπιστήμιο Κρήτης στο πλαίσιο του προγράμματος "Καζαντζάκης 2007: Πενήντα χρόνια μετά". Ο Μπην, εμβριθής μελετητής του Καζαντζάκη, προσπαθεί με συντομία και απλότητα να διαγράψει την πολύπλοκη πνευματική πορεία του κρητικού συγγραφέα. Στα κεφάλαια του βιβλίου συζητούνται σημαντικά ζητήματα γύρω από την κοσμοθεωρία, τη ζωή και τη δράση του: επισημαίνονται οι επιδράσεις που δέχτηκε από τις ιδέες του Δαρβίνου και του Μπερξόν, επιχειρούνται ερμηνευτικές αναγνώσεις της Οδύσσε...

Στην δικτατορία της εικονικής συνθήκης, η μέγιστη επίπτωση είναι η απώλεια των κριτηρίων. Δεν θα μπορούσε να συμβεί αλλιώς, εφ' όσον ο εικονικός μηδενισμός υποκαθιστά το νόημα. Η ιδιωτεία και η περιγραφή της δίκην μονοδρόμου - αφού οι ιδεολογίες αποδείχθησαν ανεπαρκείς - μαραζώνει το τοπίο, συγχέοντας με έξαλλη συστηματικότητα την τέχνη την πραγματική με την διαφημιστική παρωδία, την μεταμοντέρνα ελευθεριότητα με την ελευθερία. Όμως το φως είναι άλλο πράγμα από την τηλεοπτική υποβολή. Η επίδειξη, δηλαδή η κεντρική πηγή της τηλεοπτικής συμπεριφοράς, φτερώνει τον ψηλωμένο νου...

Προϋπόθεση για την παρούσα έκδοση υπήρξε η εκπόνηση της εργογραφίας του Μάριου Βίττι από την Αμαλία Κολώνια, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Βιτέρμπο. Πρόκειται για την πλήρη και λεπτομερή καταγραφή δημοσιευμάτων του συγγραφέα, που καλύπτουν πάνω από μισόν αιώνα, πρωτότυπων κειμένων (άρθρων ή αυτοτελών έργων) και μεταφράσεων, από το 1946 ώς το 2005, η οποία καταλαμβάνει εδώ το Γ΄ Μέρος του βιβλίου. Η εργογραφία συνοδεύεται από εκτενές «Αυτοβιογραφικό σχόλιο» του συγγραφέα (Δ΄ Μέρος), ο οποίος, έχοντας στα χέρια την καταγραφή αυτή και αναλογιζόμενος τα πεπραγμένα της ζω...

Προϋπόθεση για την παρούσα έκδοση υπήρξε η εκπόνηση της εργογραφίας του Μάριου Βίττι από την Αμαλία Κολώνια, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Βιτέρμπο. Πρόκειται για την πλήρη και λεπτομερή καταγραφή δημοσιευμάτων του συγγραφέα, που καλύπτουν πάνω από μισόν αιώνα, πρωτότυπων κειμένων (άρθρων ή αυτοτελών έργων) και μεταφράσεων, από το 1946 ώς το 2005, η οποία καταλαμβάνει εδώ το Γ΄ Μέρος του βιβλίου. Η εργογραφία συνοδεύεται από εκτενές "Αυτοβιογραφικό σχόλιο" του συγγραφέα (Δ΄ Μέρος), ο οποίος, έχοντας στα χέρια την καταγραφή αυτή και αναλογιζόμενος τα πεπραγμένα της ζω...

Δεκέμβρης του 2004. Όλοι, λίγο πολύ, ετοιμάζονται για τα γιορτινά ψώνια τους και αποφασίζουν για το ρεβεγιόν. Περπατώντας μόνη και παράταιρη στους φωτισμένους δρόμους σκέφτηκα πως δεν γινότανε, θα έκανα και 'γώ ένα δώρο, όχι στον εαυτό μου, αλλά στην αδελφή μου. "Μα η Κωστούλα δεν είναι πια μαζί μας", μου είπε μια εσωτερική φωνή. Πείσμωσα. Σκέφτηκα πως της το είχα υποσχεθεί το πρωί, φεύγοντας από το σπίτι. Μόνο που το δώρο αυτό, το τόσο διαφορετικό, δεν θα ήτανε αποκλειστικά από μένα, αλλά συλλογικό. Έκανα το πρώτο τηλεφώνημα: "Θα 'θελες να γράψεις λίγα λόγια για την...

Στην Ελλάδα, από τα τέλη κιόλας του 19ου αιώνα, καλλιεργείται μια σύγχυση: η αγωνία για εκσυγχρονισμό της χώρας στο επίπεδο των ευρωπαϊκών χωρών συχνότατα μεταφράζεται σε βίαιο ή, το λιγότερο, πρόχειρο εκμοντερνισμό, δηλαδή σε απλή μίμηση του εκάστοτε "μοντέρνου" από τις συλλογικές νοοτροπίες και τα ήθη. Στη σχετικά αθώα εποχή της αυγής του μεσοπολέμου η Εύα Πάλμερ, ηγερία του Άγγελου Σικελιανού, ικέτευε τους Έλληνες να είναι ο εαυτός τους: να μην πιθηκίζουν τη Δύση στην τέχνη, στην επιχειρηματικότητα, στη μόδα. Οι τρεις διαλέξεις που έδωσε τον Φεβρουάριο του 1921 πάνω στα...