Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Με την έκδοση αυτή επιδιώκουμε να επικαιροποιήσουμε και να διευρύνουμε κατά το δυνατόν την επιστημονική γνώση, σε θέματα που αναφέρονται στη Λαογραφία του Έντεχνου Λαϊκού Λόγου, σε θέματα δηλαδή της Λαϊκής Λογοτεχνίας, βασισμένοι σε πλούσια ελληνική και ξένη βιβλιογραφία, που καταχωρίζεται στο τέλος κάθε ενότητας. Έτσι, εξετάζουμε συστηματικά και τεκμηριωμένα στον παρόντα Α' Τόμο το αίνιγμα, τις επωδές, τις ευχές και τις κατάρες, τις παροιμίες, το δημοτικό τραγούδι και τις σύγχρονες μορφές του Έντεχνου Λαϊκού Λόγου. Στην εξέταση αυτή η παράδοση συναντά τη νεωτερικότητα και...

Οι "λαϊκές" αντιλήψεις, οι "αναπαραστάσεις" του γυναικείου σώματος στα δημοτικά τραγούδια, είναι το θέμα αυτού του βιβλίου. Στα δημοτικά τραγούδια βρίσκουμε συχνά περιγραφές του σώματος της γυναίκας και ιδίως της νέας γυναίκας. Το γυναικείο σώμα στα τραγούδια περιγράφεται συνήθως όχι ως σώμα στατικό αλλά στην κίνησή του στον χώρο, εκφράζοντας μέσα από την ενδυμασία, το βάδισμα, τις χειρονομίες και το βλέμμα διάφορα συναισθήματα και επιθυμίες αλλά και το καθεστώς της γυναίκας (ανύπαντρη, αρραβωνιασμένη/παντρεμένη, χήρα), όπως και την κοινωνική θέση. Το σώμα κινείται στον χώ...

Η "Δημοτική ποίηση" είναι δημιουργία που πηγάζει από την ψυχή του λαού. Τα τραγούδια αυτά τραγουδήθηκαν επί αιώνες, περνώντας από στόμα σε στόμα και από γενιά σε γενιά, ώστε η μνήμη δεν συγκράτησε τα ονόματα των δημιουργών τους. Οι καταβολές της ποίησης αυτής χάνονται στα βάθη των αιώνων. Φιλολογικά, εντούτοις, θεωρούνται ως η απαρχή της Νεοελληνικής λογοτεχνίας. Ειδικότερα οι "Παραλογές" είναι μία από τις πολλές κατηγορίες δημοτικών τραγουδιών, έτσι όπως τις όρισε ο πατέρας της ελληνικής λαογραφίας Νικόλαος Πολίτης. Οι "Παραλογές" μοιάζει να κατάγονται απευθείας από την π...

Ένα από τα πιο αγαπημένα δημοτικά τραγούδια εξεικονίζει με τρόπο συναρπαστικό το ταχύτατο ταξίδι του φιλιού, του κόκκινου φιλιού, από τα χείλη που σμίγουν στην πλάση που φιλοξενεί τους ερωτευμένους και πανηγυρίζει μαζί τους: Κόκκιν’ αχείλι εφίλησα κι έβαψε το δικό μου, / και στο μαντίλι το ’συρα κι έβαψε το μαντίλι, / και στο ποτάμι το ’πλυνα κι έβαψε το ποτάμι, / κι έβαψε η άκρη του γιαλού κι η μέση του πελάγου. / Κατέβη ο αιτός να πιεί νερό κι έβαψε τα φτερά του, / κι έβαψε ο ήλιος ο μισός και το φεγγάρι ακέριο. Οι έξι στίχοι, που διασώθηκαν σε ποικίλες παραλλαγές, έχο...

Συνηθίζουμε ν’ αντιλαμβανόμαστε τη μουσική σαν μια μορφή ψυχαγωγίας -σαν μια πολυτέλεια, τελικά σαν κάτι το περιττό. Και πράγματι η μουσική που συνήθως ακούμε αυτόν το σκοπό έχει: να διασκεδάσει. Ποια ήταν όμως η πρωταρχική λειτουργία της μουσικής; Για ποιο λόγο άρχισαν κάποτε οι άνθρωποι να τραγουδούν και να χορεύουν; Ο Κρίστοφερ Κινγκ, βραβευμένος μουσικός παραγωγός και μανιώδης συλλέκτης δίσκων γραμμοφώνου, υποστηρίζει ότι η μουσική στην πρωταρχική της μορφή είναι ένα γιατρικό για τις πληγές της ψυχής -κάτι εξίσου απαραίτητο με τον αέρα και την τροφή. Σταδιακά η μο...

Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει τα κυριότερα και πιο αντιπροσωπευτικά μοιρολόγια (τραγούδια του αποχωρισμού ή του αποχαιρετισμού) από όλη την Ελλάδα. Η επιλογή έγινε σε μοιρολόγια που αναφέρονται σε άτομο που έφυγε από τη ζωή. Ήρθε η ώρα του Θεού ή έσβησε το καντήλι του, όπως συνήθως λέγεται. Η συγκέντρωση και καταγραφή τους είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιας έρευνας τόσο επιτόπιας, όσο και βιβλιογραφικής. Αποτελεί ουσιαστική συμβολή στην πληρέστερη έρευνα και μελέτη της λαϊκής μας παράδοσης.

Τα "Καταλόγια. Στίχοι περί έρωτος αγάπης" είναι μια ανώνυμη συλλογή δημώδους ερωτικής ποίησης, πιθανότατα του πρώτου μισού του 15ου αιώνα. Αποτελεί την παλιότερη σωζόμενη του είδους της και στο μόνο χειρόγραφό της, που την παραδίδει χωρίς το τέλος της, απαρτίζεται από 54, μικρά ή μεγαλύτερα, αφηγηματικά ή λυρικά, ποιήματα (ή 715 στίχους). Πραγματολογικά και λεκτικά στοιχεία κάποιων ποιημάτων δείχνουν πως ο δημιουργός ή ανθολόγος τους είναι ελληνόγλωσσος και με ελληνικό, κυρίως, πολιτισμικό υπόβαθρο, που ζει όμως σε πολυεθνικό/πολυπολιτισμικό περιβάλλον, πιθανότατα δυτικοκρα...

Άφθονο και ακατάσχετο ρέει το αίμα στην επικράτεια του έρωτα, όπως τη γεωγραφεί η δημοτική ποίηση, από τις παραλογές έως τα καθαυτό ερωτολογικά τραγούδια, εκτενή ή δίστιχα. Της αγάπης τα αίματα, στη μεταφορική ή την κυριολεκτική τους χρήση, λειτουργούν σαν απόλυτο τεκμήριο της ψυχικής συγκίνησης, σαν ακράδαντο πειστήριο της πίστης και της αφιέρωσης. Και σαν αδιαμφισβήτητη μαρτυρία του ερωτικού πάθους, και των παθημάτων που αναπόφευκτα συνεπάγεται. Ένα κόκκινο ποτάμι διασχίζει την επικράτεια της αγάπης, και με τη ροή του υπηρετεί τον μέγα στόχο: Να γίνει νόημα το αίμα. Να...

The more than three hundred Greek folksongs and poems in this collection were dictated from memory by Vasiliki Scotes from her ninety-seventh year until the beginning of her hundred and fourth. The collection comes from a time now long gone, lived out in a remote mountain village in Greece when folk customs and beliefs were still vigorous and unaffected by urban and foreign influences. It also marks the end of an eons-old Greek tradition of oral transmission, which Vasiliki ably personified and maintained and whose riches she passionately and hopefully wanted to convey to f...

Τα δημοτικά τραγούδια της πατρίδας μας αποτελούν ένα από τα πολυτιμότερα κειμήλια της εθνικής μας κληρονομιάς. Διακρίνονται για τη χάρη του στίχου και τη μεγάλη ποικιλία της μουσικής και του ρυθμού. Τα μοιρολόγια είναι δημιουργήματα φυσικής και αυθόρμητης συναισθηματικής φόρτισης. Πηγάζουν από τη συγκίνηση, τον απερίγραπτο πόνο, τη λύπη και την οδύνη που προκαλεί η περίσταση, η απώλεια δηλαδή αγαπημένου προσώπου. Τα τραγούδια και τα μοιρολόγια που περιλαμβάνονται στη συλλογή αυτή, με τη χαρακτηριστική ποίηση και τη μουσική τους, εκφράζουν την αισθητική της κοινωνίας τ...

The more than three hundred Greek folksongs and poems in this collection were dictated from memory by Vasiliki Scotes from her ninety-seventh year until the beginning of her hundred and fourth. The collection comes from a time now long gone, lived out in a remote mountain village in Greece when folk customs and beliefs were still vigorous and unaffected by urban and foreign influences. It also marks the end of an eons-old Greek tradition of oral transmission, which Vasiliki ably personified and maintained and whose riches she passionately and hopefully wanted to convey to f...

Το θέμα της πάλης και η επιθυμία για δικαίωση ενός αγώνα παρουσιάζουν ποικίλες όψεις στο δημοτικό τραγούδι και αρκετά συναφή μοτίβα επιβιώνουν σε διαφορετικές κατηγορίες ασμάτων. Στην παρούσα δοκιμή επιχειρείται να συζητηθεί πώς ένα τραγούδι με καθαρά τοπικό χαρακτήρα, ξεκινώντας από τα Λευκά Όρη, γνώρισε τελικά πανελλήνια διάδοση, αλλάζοντας ταυτόχρονα σημασία, ανάλογα με την εκάστοτε συγκυρία. Ως περίπτωση μελέτης χρησιμοποιείται το πασίγνωστο ριζίτικο "Πότε θα κάνει ξαστεριά", του οποίου οι ετερόκλητες χρήσεις αναδεικνύονται, εντασσόμενες εντός διαφορετικών κοινωνικών, ι...

Το Κέντρο Τέχνης Michelangelo στην προσπάθεια του να αναδείξει τις παιδικές δημιουργίες προβαίνει στην έκδοση του παρόντος λευκώματος. Η ιδιαιτερότητα του είναι ότι τα παιδιά έρχονται σε επικοινωνία με την διαχρονικότητα της λαϊκής μας ποίησης και την εικονοποιούν. Ευχαριστώ τον καθηγητή μουσικής Παναγιώτη Παππά για την παραχώρηση των τραγουδιών του από τον Α΄ τόμο ("Παιδικά, εποχιακά, δημοτικά τραγούδια"),να χρησιμοποιηθούν σε αυτή την έκδοση. Επίσης την Άννα Μελή και τον Χρόνη Αμανατίδη για την υλοποίηση αυτού του λευκώματος. Μαργαρίτα Ράντεβα Διευθύντρια του Κέντρ...

The more than three hundred Greek folksongs and poems in this collection were dictated from memory by Vasiliki Scotes from her ninety-seventh year until the beginning of her hundred and fourth. The collection comes from a time now long gone, lived out in a remote mountain village in Greece when folk customs and beliefs were still vigorous and unaffected by urban and foreign influences. It also marks the end of an eons-old Greek tradition of oral transmission, which Vasiliki ably personified and maintained and whose riches she passionately and hopefully wanted to convey to f...

Τα δημοτικά τραγούδια υπέστησαν ό,τι και η αρχαιοελληνική κληρονομιά. Κινδύνεψαν να μαγαριστούν από τους ελληνοκάπηλους κιβδηλοποιούς, των δικτατορικών καθεστώτων συμπεριλαμβανομένων. Τα προστάτεψε όμως η υψηλή ποιητική τους αξία, το εσώτερο ήθος τους. Η ανάκτησή τους με τους τρόπους της ανοιχτόκαρδης αγάπης, αλλά και με τους όρους της ανοιχτόμυαλης ανάγνωσης, στηριγμένης στις μεθόδους και τα πορίσματα της επιστήμης, μόνο να μας ωφελήσει μπορεί. Και να μας τέρψει. Με τον ανά χείρας τόμο, αφιερωμένο στην εξαιρετική γλωσσική δημιουργικότητα της ποίησης, πρωτίστως της δημοτι...

Η "Διήγησις των τετραπόδων ζώων" και ο "Πουλολόγος" είναι έμμετρες δημώδεις ιστορίες με ήρωες ζώα και πτηνά, που γράφτηκαν πιθανότατα στην Κωνσταντινούπολη τον 14ο αιώνα, από ανώνυμους ποιητές. Στη "Διήγηση", οι προσπάθειες του βασιλιά Λέοντα να επιτύχει συμφωνία ειρήνης μεταξύ των φυτοφάγων και των σαρκοβόρων ζώων, τα οποία έχει συγκαλέσει σε γενική συνέλευση, αποτυγχάνουν παταγωδώς, επειδή αντιβαίνουν στους φυσικούς νόμους που διέπουν την κοινωνία. Η συνέλευση καταλήγει σε άγριο μακελειό· όλα παραμένουν όπως ήταν πάντα και θα είναι εις τους αιώνας των αιώνων! Οι διάλο...

Τα ένδεκα συγγενικά μελετήματα που περιλαμβάνονται στην παρούσα έκδοση είναι γραμμένα ανάμεσα στο 1989 και το 2009 και συνδέονται θεματικά. Δεν αποτελούν κεφάλαια ενός βιβλίου, αλλά αυτοτελείς σπουδές ενός πολύπλευρου ζητήματος, που δεν είναι άλλο από το λογοτυπικό ύφος της μεσαιωνικής δημώδους ποίησης, του δημοτικού τραγουδιού και των πρώιμων έργων της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις έχομε να κάνομε με ποιητικά είδη που στηρίζονται σε τυπικά, επαναλαμβανόμενα στοιχεία και ποικίλα στιχουργικά σχήματα, τα οποία επιβιώνουν ή μεταλλάσσονται από εποχή σε...

Μια ουσιαστική γνωριμία με τον τρόπο σύνθεσης των γνωστότερων δημοτικών τραγουδιών. Η αναζήτηση του αρχικού ερεθίσματος, του τόπου και των ανθρώπων που παρουσιάζονται στο κάθε τραγούδι αποτελεί μια γοητευτική διαδικασία, που περιγράφεται εύστοχα, με καθαρότητα αλλά και με όλες τις απαραίτητες λεπτομέρειες. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: - Ιστορικά τραγούδια Η άλωση της Κωνσταντινούπολης Το παιδομάζωμα Η Δεροπολίτισσα Το Λέπενο Η εμποροπανήγυρη της Διπαλίτσας Οι παπάδες απ' τη Σωπική Του τζελεπή Πετράκη Το Δελβινάκι Η Τζαβέλαινα [Της Δέσπως] Ο Μάρκο Μπότσαρης Ο...

Τα "Μοιρολόγια της Αιανής" αποτελούν το προϊόν μιας πολύχρονης σχέσης με τη σκέψη και τη δράση των λαϊκών γυναικών της Αιανής. Μπορεί, βέβαια,τα μοιρολόγια να εξυπηρετούσαν πρακτικούς σκοπούς, αλλά, αν κανείς ψάξει τον σκληρό πυρήνα της λαϊκής στιχουργίας τους, θα αντιληφθεί τον εκπληκτικό λόγο και τον παρηγορητικό-θυμοσοφικό χαρακτήρα τους. Πράγματι, τα περισσότερα μοιρολόγια μας, συνθεμένα προφανώς σε ακραίες ανθρώπινες στιγμές, όπως ο θάνατος, συγκλονίζουν με την υψηλή ποιητικότητα και τη λυρική τους δύναμη. Κι ενώ πολλοί συνδέουν συνειρμικά τα μοιρολόγια με τη θλίψη κα...

Το δημοτικό τραγούδι αποτελεί πρόσφορο έδαφος για την εκδήλωση των συναισθημάτων του λαού, την έκφραση των καημών και των πόθων του, καθώς και την εξιστόρηση συμβάντων σχετικών με την ιστορία ή την καθημερινότητά του. Επιπλέον λειτουργεί και ως πεδίο μεταφυσικού προβληματισμού για την ανθρώπινη μοίρα, τον θάνατο και τη «χώρα» των νεκρών: τον Κάτω Κόσμο. Η αγάπη και η νοσταλγία για τα πρόσωπα που έφυγαν για πάντα συχνά οδηγεί τη λαϊκή φαντασία στην κατάργηση των στεγανών μεταξύ Πάνω και Κάτω Κόσμου, με στόχο την πραγμάτωση της ποθητής και συνάμα παράδοξης επαφής μεταξύ αγαπ...