Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Τα τέσσερα ποιήματα που εκδίδονται εδώ - συνδετικός κρίκος των οποίων είναι το όνομα "Πτωχοπρόδρομος" - είναι τα παλαιότερα της λεγόμενης "Βυζαντινής δημώδους γραμματείας". Ο ποιητής εμφανίζεται σε τέσσερις διαφορετικές, λίαν δραματικές σκηνές: μια για να εξευμενίσει τη δύστροπη γυναίκα του που τολμάει να τον αποκλείει ακόμη και από το οικογενειακό τραπέζι με αποτέλεσμα να κοντεύει να πεθάνει της πείνας· μια για να συντηρήσει το ενδεές νοικοκυριό της πολυμελούς οικογένειάς του· μια για να ζητήσει κάποια αμοιβή για τον εαυτό του ως σπουδαγμένο φιλόλογο ("ανάθεμα τα γράμματα....

Εκείνος που θέλει να χαρακτηρίσει τους Ποντίους και να μελετήσει τον κοινωνικό τους βίο, οφείλει πρώτα να διαβάσει τα ποικίλα ανέκδοτα που έχουν δημοσιευθεί στα διάφορα ποντιακά περιοδικά, τα οποία εκδόθηκαν στην Ελλάδα, από της εγκαταστάσεως των προσφύγων (1922) και εντεύθεν. Αυτά αποτελούν τον καθρέπτη του Ποντίου, καταδεικνύουν την κατά βάθος αγνή και ανεπιτήδευτη ψυχή του και βοηθούν τον ακροατή να εμβαθύνει στη σκέψη και ψυχολογία του. Ο Πόντιος αγαπά να γελά. Το γέλιο δείχνει ειλικρίνεια. Αγαπά να ειρωνεύεται, όχι μόνο να πληγώνει. Το χιούμορ του είναι ευχάριστο. Προ...

Εκειά στα πέλαγα απού βολοδέρνεται ο Μανώλης Ροδανάκης δεν ήβγαλε σταλιά τη Κρήτη απού το μυαλό ν'του. Με τσοι μαντινάδες, τα ριζίτικα τσοι μνήμες του απού δεν ξεχνά ποτές το βαπόρι βρίσκει τα ίσα του. Κι ούλ' ονειρεύγεται πρόσωπα, τόπους, μόχθους κι αγαπητικές, Μα πια πολύ τη Κρήτη.

Το δημοτικό τραγούδι αποτελεί πρόσφορο έδαφος για την εκδήλωση των συναισθημάτων του λαού, την έκφραση των καημών και των πόθων του, καθώς και την εξιστόρηση συμβάντων σχετικών με την ιστορία ή την καθημερινότητά του. Επιπλέον λειτουργεί και ως πεδίο μεταφυσικού προβληματισμού για την ανθρώπινη μοίρα, τον θάνατο και τη «χώρα» των νεκρών: τον Κάτω Κόσμο. Η αγάπη και η νοσταλγία για τα πρόσωπα που έφυγαν για πάντα συχνά οδηγεί τη λαϊκή φαντασία στην κατάργηση των στεγανών μεταξύ Πάνω και Κάτω Κόσμου, με στόχο την πραγμάτωση της ποθητής και συνάμα παράδοξης επαφής μεταξύ αγαπ...

Οι παραλογές ή μπαλάντες είναι αφηγηματικά δημοτικά τραγούδια και αφηγούνται ιστορίες με δραματικό περιεχόμενο, με στοιχεία παραμυθιακά και εξωλογικά και με δυνατή ποιητική πνοή, που φανερώνουν τη δημιουργική δύναμη του λαού. Οι αντιλήψεις που προβάλλουν, προϊόντα άλλων εποχών και άλλων κοινωνιών με κλειστους ορίζοντες, ενδιαφέρουν ίσως μόνο την κοινωνική ανθρωπολογία. Τα θέματα όμως, με διαφορετική κάθε φορά μορφή, μένουν πάντα ζωντανά. Κυρίως όμως μένει ζωντανή η ποητική ουσία των παραλογών. Ποιήματα δυνατά, ανοιχτά στην ερμηνεία, πηγές για νέα έμπνευση και δημιουργία.

Τα δημοτικά τραγούδια υπέστησαν ό,τι και η αρχαιοελληνική κληρονομιά. Κινδύνεψαν να μαγαριστούν από τους ελληνοκάπηλους κιβδηλοποιούς, των δικτατορικών καθεστώτων συμπεριλαμβανομένων. Τα προστάτεψε όμως η υψηλή ποιητική τους αξία, το εσώτερο ήθος τους. Η ανάκτησή τους με τους τρόπους της ανοιχτόκαρδης αγάπης, αλλά και με τους όρους της ανοιχτόμυαλης ανάγνωσης, στηριγμένης στις μεθόδους και τα πορίσματα της επιστήμης, μόνο να μας ωφελήσει μπορεί. Και να μας τέρψει. Με τον ανά χείρας τόμο, αφιερωμένο στην εξαιρετική γλωσσική δημιουργικότητα της ποίησης, πρωτίστως της δημοτι...

Η Ιστορική, Λαογραφική και Αρχαιολογική Εταιρεία Κρήτης πριν από τρία χρόνια τίμησε τη μνήμη του Παντελη Βαβουλέ για το εκπαιδευτικό και συγγραφικό του έργο. Στην εκδήλωση εκείνη εκφράστηκε από πολλούς η γνώμη ότι θα έπρεπε τα βιβλία του, επειδή από χρόνια έχουν εξαντληθεί, να επανεκδοθούν. Αμέσως τότε το Διοικητικό Συμβούλιο της Ι.Λ.Α.Ε.Κ. ανακοίνωσε ότι η Εταιρεία θα επανεκδώσει ένα βιβλίο του. Ύστερα από συζητήσεις με μέλη της οικογένειας Βαβουλέ, η Ι.Λ.Α.Ε.Κ. ανέλαβε να επανεκδώσει το έργο "Κρητικός τραγουδιστής (συλλογή κρητικών μαντινάδων και δημοτικών τραγουδιών τάβλ...

Ο "Έπαινος των γυναικών" είναι ένα ανώνυμο δημώδες ποίημα του τέλους του 15ου αιώνα, μάλλον κρητικής προέλευσης, σε ομοιοκατάληκτους οκτασύλλαβους, ιαμβικούς ή τροχαϊκούς, στίχους. Τυπώθηκε για πρώτη φορά μόλις το 1905. Το ποίημα έχει αντιγυναικείο και σατιρικό/παραδειγματικό, κάποτε και ωμό, περιεχόμενο και σχολιάζει καινοφανή πολιτισμικά δεδομένα της εποχής του σχετικά με την κοινωνική υπόσταση των γυναικών. Παρουσιάζει τα ηθικά ελαττώματα και τις ανάρμοστες συμπεριφορές των παρθένων κοριτσιών, των παντρεμένων γυναικών και των χηρών, καθορίζοντας το αρμόζον και το μη αρμό...

Η συγκριτική αυτή μελέτη επιχειρεί να συμβάλει στην αναζήτηση της κατασκευής και του ποιητικού χαρακτήρα τόσο του μεσαιωνικού ελληνικού έπους του "Διγενή Ακρίτη" - διασκευή escorial - όσο και των ποντιακών δημοτικών τραγουδιών και κυρίως των ηρωικών. Επίσης, στη διαφώτιση ζητημάτων του έπους, όπως της βαθύτερης σχέσης των συστημάτων έκφρασης του κειμένου του "Διγενή Ακρίτη" Escorial με την προφορική λαϊκή ποιητική παράδοση του τόπου σύνθεσης του έπους, της αρχικής γλωσσικής μορφής του και της σημασίας των λογοτύπων που απαντούν τόσο στο κείμενο του χειρογράφου του Escorial...

Το περιεχόμενο του βιβλίου εντάσσεται στη γενικότερη προβληματική που υπάρχει γύρω από το βυζαντινό δημοτικό τραγούδι και το έπος του "Διγενή Ακρίτη". Ειδικότερα καταπιάνεται με το πρόβλημα της ποιητικής σχέσης και "του Διγενή Ακρίτη" Escorial με το ηρωϊκό τραγούδι "του υιού του Ανδρονίκου". Βασιζόμενοι στη θεωρία της προφορικής σύνθεσης (oral composition) και στους γενικότερους κανόνες που διέπουν την ποιητική του δημοτικού τραγουδιού, μελετήσαμε τους κοινούς λογότυπους, τα κοινά γλωσσικά στοιχεία και γενικά τα κοινά ποιητικά σημεία που απαντούν τόσο στον Ακρίτη Ε όσο κ...

Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει τα κυριότερα και πιο αντιπροσωπευτικά μοιρολόγια (τραγούδια του αποχωρισμού ή του αποχαιρετισμού) από όλη την Ελλάδα. Η επιλογή έγινε σε μοιρολόγια που αναφέρονται σε άτομο που έφυγε από τη ζωή. Ήρθε η ώρα του Θεού ή έσβησε το καντήλι του, όπως συνήθως λέγεται. Η συγκέντρωση και καταγραφή τους είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιας έρευνας τόσο επιτόπιας, όσο και βιβλιογραφικής. Αποτελεί ουσιαστική συμβολή στην πληρέστερη έρευνα και μελέτη της λαϊκής μας παράδοσης.

Ο δικηγόρος, ποιητής, μαντιναδολόγος, Κωστής Καλλέργης, γνωστός με το ψευδώνυμο Κ.Ι.Γ.Κ, στο πρώτο του βιβλίο με μαντινάδες και τραγούδια της Κρήτης, αποτυπώνει όπως γράφει και ο εκδότης, το απόσταγμα ψυχής και το άρωμα σκέψης. Ίσως γιατί αυτή είναι η βαθιά έννοια της μαντινάδας. "Ο αυθεντικός τρόπος που εκφράζεται ο Κρητικός, τα συναισθήματα, που τα βιώνει δυνατά, αλλά και τα σκορπίζει απλόχερα…και είναι αποτέλεσμα στάσης ζωής και καθημερινής φιλοσοφικής εξάσκησης της συλλογιστικής του". Μεταφέροντας τα λόγια του συγγραφέα, ίσως δίνουμε και το στίγμα του βιβλίου....

Ο τόμος απαρτίζεται από 32 κείμενα που έχουν την αφετηρία τους στις ανακοινώσεις του ομότιτλου συνεδρίου νεοελληνικών σπουδών που οργάνωσε το Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης το 2013 προς τιμήν του Αλέξη Πολίτη, κορυφαίου μελετητή του νεοελληνικού πολιτισμού. Με κεντρικούς άξονες τις διάφορες μορφές και λειτουργίες του λόγου και του χρόνου από την εποχή του Διαφωτισμού ως τις παραμονές των Βαλκανικών πολέμων ανιχνεύονται οι δράσεις, οι ιδέες και οι πραγματώσεις της ελληνικής κοινωνίας και χαρτογραφούνται οι σημαντικότεροι αναβαθμοί που οδήγησαν στη διαμόρφωσή της....

[...] Στο κύριο μέρος του μικρού αυτού πονήματος παρουσιάζονται δύο περιπτώσεις απλοϊκών κατοίκων του ζακυνθινού χωριού Μπανάτο, οι οποίοι, παρότι σήμερα ανήκουν στην αιωνιότητα, μες απ' τις ενδιαφέρουσες διηγήσεις θρύλων ή αξιοσημείωτων στιγμών από την καθημερινότητά τους (βλ. Παρακάτω Γιάννη Ζαρκάδη, τον κουρέα) ή τις χαριτωμένες απαγγελίες τραγουδιών (βλ. Νικόλα Κοντονή, τον δήμαρχο) καταφέρνουν να υπερβούν τη φθοροποιό μανία του χρόνου και ν' αποκτήσουν διάρκεια ή και (γιατί όχι;) λειτουργική συνέχεια. [...] (από την εισαγωγή του συγγραφέα)

Με την έκδοση αυτή επιδιώκουμε να επικαιροποιήσουμε και να διευρύνουμε κατά το δυνατόν την επιστημονική γνώση, σε θέματα που αναφέρονται στη Λαογραφία του Έντεχνου Λαϊκού Λόγου, σε θέματα δηλαδή της Λαϊκής Λογοτεχνίας, βασισμένοι σε πλούσια ελληνική και ξένη βιβλιογραφία, που καταχωρίζεται στο τέλος κάθε ενότητας. Έτσι, εξετάζουμε συστηματικά και τεκμηριωμένα στον παρόντα Α' Τόμο το αίνιγμα, τις επωδές, τις ευχές και τις κατάρες, τις παροιμίες, το δημοτικό τραγούδι και τις σύγχρονες μορφές του Έντεχνου Λαϊκού Λόγου. Στην εξέταση αυτή η παράδοση συναντά τη νεωτερικότητα και...

Τα δημοτικά τραγούδια της πατρίδας μας αποτελούν ένα από τα πολυτιμότερα κειμήλια της εθνικής μας κληρονομιάς. Διακρίνονται για τη χάρη του στίχου και τη μεγάλη ποικιλία της μουσικής και του ρυθμού. Τα μοιρολόγια είναι δημιουργήματα φυσικής και αυθόρμητης συναισθηματικής φόρτισης. Πηγάζουν από τη συγκίνηση, τον απερίγραπτο πόνο, τη λύπη και την οδύνη που προκαλεί η περίσταση, η απώλεια δηλαδή αγαπημένου προσώπου. Τα τραγούδια και τα μοιρολόγια που περιλαμβάνονται στη συλλογή αυτή, με τη χαρακτηριστική ποίηση και τη μουσική τους, εκφράζουν την αισθητική της κοινωνίας τ...

[...] Όπως θα έλεγε ενδεχομένως κι ο Ν. Γ. Πολίτης, το ποιήμα αυτό των 112 στίχων δεν είναι απλώς μια ποιητάρικη εκδοχή το διγενικού θανάτου αλλά μία θεότη, όπως αυτή που έδωσε ο Θεός στον Χάροντα, δηλαδή μια ποιητική εικόνα, ένα θείο πράγμα, ένα γοργόνειο, που όποιος το αντικρίζει απολιθώνεται και μένει άφωνος μπροστά στην ακτινοβολία που εκπέμπει το ρωμαλέο κάλλος του. (από το προλογικό κείμενο)

Μετά από τις προτροπές φίλων μου, αλλά και τις έντονες, θα έλεγα, πιέσεις βιβλιοπωλών, τόλμησα ύστερα από δέκα ολόκληρα χρόνια και την τρίτη έκδοση της ποιητικής μου συλλογής με το νέο τίτλο "Κρητικές μαντινάδες, ρίμες και ριζίτικα". Με την ευκαιρία αυτή αναφέρω ότι το πρώτο "Ριζίτικο τραγούδι" το εμπνεύστηκα στο Ηράκλειο στις 25.7.1983 και είναι αφιερωμένο στο μεγάλο εθνάρχη της Ελλάδας, αείμνηστο Ελευθέριο Βενιζέλο. Σ' αυτή περιλαμβάνεται ένα μέρος μόνο από τα ριζίτικα που έχω γράψει, γιατί τα υπόλοιπα, κατά τη γνώμη μου, δεν ενδιαφέρουν το πλατύ αναγνωστικό κοινό. [...]...