Ο έπαινος των γυναικών

Ο "Έπαινος των γυναικών" είναι ένα ανώνυμο δημώδες ποίημα του τέλους του 15ου αιώνα, μάλλον κρητικής προέλευσης, σε ομοιοκατάληκτους οκτασύλλαβους, ιαμβικούς ή τροχαϊκούς, στίχους. Τυπώθηκε για πρώτη φορά μόλις το 1905. Το ποίημα έχει αντιγυναικείο και σατιρικό/παραδειγματικό, κάποτε και ωμό, περιεχόμενο και σχολιάζει καινοφανή πολιτισμικά δεδομένα της εποχής του σχετικά με την κοινωνική υπόσταση των γυναικών. Παρουσιάζει τα ηθικά ελαττώματα και τις ανάρμοστες συμπεριφορές των παρθένων κοριτσιών, των παντρεμένων γυναικών και των χηρών, καθορίζοντας το αρμόζον και το μη αρμόζον, το αποδεκτό και το απαγορευμένο. Αν και ακολουθεί έναν διαδεδομένο ρητορικό τόπο της χριστιανικής και μεσαιωνικής ελληνικής γραμματείας, αυτόν του "επαίνου" (ή "εγκωμίου" και, κυρίως, του "ψόγου" των γυναικών, με απώτερη γενεαλογία στην αρχαία ελληνική και βιβλική γραμματεία, διαλέγεται κατά κύριο λόγο με τη μεσαιωνική και αναγεννησιακή λογοτεχνία της Δύσης, αρκετά οικεία στη βενετοκρατούμενη Κρήτη του καιρού του. Η έκδοση της επίκουρης καθηγήτριας Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Α.Π.Θ. Σωτηρίας Σταυρακοπούλου συνοδεύεται από Επίμετρο, όπου ανθολογούνται θεματικά παρεμφερή έργα της αρχαιοελληνικής και της νεοελληνικής γραμματείας. "Ο έπαινος των γυναικών" είναι το πέμπτο βιβλίο της σειράς του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών "Παλιότερα Κείμενα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας". Σκοπός της σειράς είναι η γνωριμία και εξοικείωση του μορφωμένου αλλά μη εξειδικευμένου κοινού με λογοτεχνικά κείμενα παλιότερων περιόδων της νεοελληνικής λογοτεχνίας μέσα από πρακτικές, εύχρηστες και αξιόπιστες επιστημονικά εκδόσεις, που απαλλάσσουν τον αναγνώστη από την ανάγκη να ψάξει ο ίδιος πρόσθετα βοηθήματα για την κατανόηση των έργων (λεξικά, εγκυκλοπαίδειες, ειδική βιβλιογραφία κτλ.). Προπομπό της σειράς αποτέλεσε ο τόμος "Από τον ύστερο Μεσαίωνα ως τον 18ο αιώνα. Εισαγωγή στα παλιότερα κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας", του Γ. Κεχαγιόγλου. Στη σειρά κυκλοφορούν ήδη οι τόμοι: "Η κακο-παντρεμένη ή Ρίμα για τον γέρο και το κορίτσι" (επιμ. A. van Gemert, σε συνεργασία με την I. Beijerman), "Ο κάτης και ο μποντικός" (επιμ. C. Luciani), "Πτωχολέων" (επιμ. Γ. Κεχαγιόγλου) και "Ανακάλημα της Κωνσταντινόπολης" (επιμ. Εμμ. Κριαράς, επίμετρο Γ. Κεχαγιόγλου).