Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Καστοριάδης άσκησε αυστηρή κριτική στη μαρξική θεωρία. Αυτή η πρωτοποριακή, ριζοσπαστική κριτική καθοδήγησε τη στάση πολλών θεωρητικών και άνοιξε το δρόμο... Συνεπώς, σήμερα, επείγει να επαναξιολογήσουμε την ερμηνεία του Μαρξ που πρότεινε ο Καστοριάδης: να ελέγξουμε αν δικαιώνεται, κατά πόσον παραμένει έγκυρη και να εξακολουθεί ν' αποτελεί πρότυπο για την εφεξής στάση μας έναντι της μαρξικής θεωρίας. Στην παρούσα εργασία, συνδυάζονται αναπόφευκτα η κριτική αποτίμηση του ίδιου του έργου του Μαρξ και της κριτικής που άσκησε ο Καστοριάδης.

Αρχές του 1845 η Ευρώπη, η απολυταρχική, ιδεαλιστική, Καθολική Ευρώπη είναι έτοιμη να εκραγεί. Η αντιδραστική πρωσική κυβέρνηση καταφέρνει να επιβάλλει την απέλαση του Μαρξ από τη Γαλλία, όπου απολαμβάνει κάποιες στιγμές πνευματικής ελευθερίας. Θα εγκατασταθεί στις Βρυξέλες και τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς θα ρίξει πρόχειρα στο χαρτί κάποιες σημειώσεις για τη φιλοσοφία του Γερμανού υλιστή Λούντβιχ Φόυερμπαχ. Πρόκειται για το περίφημο κείμενο Θέσεις για τον Φόυερμπαχ, κείμενο «ανεκτίμητο, δεδομένου ότι είναι το πρώτο, στο οποίο τοποθετήθηκε ο μεγαλοφυής σπόρος της νέας άποψ...

Γαμπρός του Μαρξ, ο Πωλ Λαφάργκ (1842-1911) υπήρξε κατά κάποιο τρόπο η αντιστροφή του. Ζυμωμένος με τη γέννηση του Διεθνούς Σοσιαλιστικού Κινήματος, κυνηγημένος και εικονοκλάστης, αποκαθηλώνει τη θεμελιώδη ιδέα των εργατικών διεκδικήσεων και του μαρξιστικού οράματος: το δικαίωμα στη δουλειά. Πρόκειται -γράφει- για μια "παρεξηγημένη τρέλα" που διακατέχει τις εργατικές τάξεις των καπιταλιστικών χωρών. Η επανάσταση πρέπει ν' αρχίσει με τη διεκδίκηση του δικαιώματος στην τεμπελιά!

Παρέμβαση στις συζητήσεις για τη διαμόρφωση της στάσης του Marx απέναντι στη θρησκεία, με βάση ορισμένα όχι πολύ γνωστά στοιχεία της ζωής του και καθώς την πρώιμη φιλοσοφική παραγωγή του, αποτελεί το δοκίμιο του Sergius Boulgakoff «Ο Karl Marx ως θρησκευτικός τύπος".

Ο Λουί Αλτουσέρ κατέχει μια σημαντική θέση στη σύγχρονη σκέψη. Προσπάθησε να διαμορφώσει στοιχεία μιας πρωτότυπης μαρξιστικής φιλοσοφίας και ταυτόχρονα αναμετρήθηκε με το ευρύτερο ερώτημα του ρόλου της φιλοσοφίας ως ιδιαίτερης θεωρητικής ενασχόλησης, αναδεικνύοντας το βαθύτερο πολιτικό της περιεχομένο και την εξάρτησή της -σε τελική ανάλυση- από τις εξελίξεις της πάλης των τάξεων. Αντικείμενο της παρούσας μελέτης είναι έτσι η εξέταση της διαδρομής, της πολιτικής και θεωρητικής περιπέτειας του Αλτουσέρ, η παρουσίαση και η κριτική αποτίμηση του συνόλου του έργου του, στο φόν...

"Διαβάσαμε Το Κεφάλαιο ως φιλόσοφοι, δηλαδή του θέσαμε το ερώτημα ποια είναι η ειδοποιός διαφορά του αντικειμένου του και του λόγου του. Αναρωτηθήκαμε σε κάθε βήμα της ανάγνωσής μας σε τι διαφέρει το αντικείμενο του Κεφαλαίου από το αντικείμενο της κλασικής (και της σύγχρονης) οικονομίας, αλλά και από το αντικείμενο των νεανικών έργων του Μαρξ, κυρίως των Χειρογράφων του 1844. Άρα σε τι διαφέρει ο λόγος του Κεφαλαίου από το λόγο της κλασικής οικονομίας και από το φιλοσοφικό (ιδεολογικό) λόγο του νεαρού Μαρξ; Η φιλοσοφική ανάγνωση του Κεφαλαίου δεν μπορεί να γίνει παρά ε...

Σε αυτό το φιλοσοφικό δοκίμιο, μέσα από μια κριτική προσέγγιση της διδακτορικής διατριβής του Καρλ Μαρξ για τη Διαφορά της δημοκρίτειας και επικούρειας φυσικής φιλοσοφίας, αναδεικνύεται μια για αρκετούς άγνωστη και για άλλους υποτιμημένη πτυχή της μαρξικής θεωρίας για την επανάσταση και την ελευθερία. Αντιμετωπίζοντας το νεανικό μαρξικό κείμενο ως κείμενο καμπής, μάχης και αυτοσυνειδησίας, αλλά και ως πεδίο συνάντησης ρομαντικών και διαφωτιστικών μοτίβων, ο συγγραφέας επιδιώκει να μας φέρει κοντά σε έναν Μαρξ στοχαστή της εξέγερσης και του αυτοσχεδιασμού, για τον οποίο η ελ...

Είναι γενικά αποδεκτό ότι ένα μεγάλο τμήμα του μαρξιστικού έργου έχει φιλοσοφική ταυτότητα, αλλά από την άλλη ο ίδιος ο Μαρξ κρατούσε μια απόλυτα περιφρονητική στάση προς τη φιλοσοφική αντιμετώπιση των πραγμάτων. Στην περίφημη ενδέκατη θέση του στον Φόυερμπαχ δήλωσε, "Οι φιλόσοφοι έχουν μέχρι τώρα ερμηνεύσει τον κόσμο με διάφορους τρόπους, το ζήτημα, όμως, είναι να τον μεταβάλλουμε".

Έντεκα πρόσωπα όλα κι όλα παραβρέθηκαν στην κηδεία του Καρόλου Μαρξ στις 17 Μαρτίου του 1883. "Το όνομα και το έργο του θα επιβιώσουν στους αιώνες" προέβλεψε ο Φρειδερίκος Ένγκελς στον επικήδειο λόγο του στο νεκροταφείο του Χάιγκειτ. Εκείνη την ημέρα ακούστηκε σαν απίθανος κομπασμός· είχε όμως δίκιο. Ένας άνθρωπος βυθισμένος στις αντιφάσεις και τη μεγαλοφυΐα του, ένας στοχαστής ταλαιπωρημένος από την ένδεια και τη μεγαλεπήβολα σύλληψή του για τον κόσμο, ένας ακάματος εργάτης της επανάστασης κι ένας αφοσιωμένος οικογενειάρχης, ένας βαθύς οραματιστής που υπέφερε από τις μεγά...

Όσο πιο θαρραλέα και αποφασιστικά προχωρεί η επιστήμη, τόσο περισσότερο συμφωνεί με τα συμφέροντα και τις τάσεις των εργατών. Αφού βρήκε στην ιστορία της εξέλιξης της εργασίας το κλειδί για την αντίληψη όλης της ιστορίας της κοινωνίας, τη νέα κατεύθυνση από την πρώτη στιγμή απευθύνθηκε στην εργατική τάξη και βρήκε από μέρους της μια συμπάθεια που δεν την περίμενε και δεν τη ζήτησε από μέρος της επίσημης επιστήμης". ΦΡΙΝΤΡΙΧ ΕΝΓΚΕΛΣ Η σύγχρονη φιλοσοφία, όχι μόνο σ' εμάς αλλά και στη Δύση στέκεται πάνω από τη σημαία της αντίδρασης. Γι' αυτό από τη μελέτη της φιλοσοφίας αυτ...

"Μια αλλόκοτη τρέλα διακατέχει τις εργατικές τάξεις των εθνών στα οποία βασιλεύει ο καπιταλιστικός πολιτισμός. Η τρέλα αυτή είναι ο έρωτας για τη δουλειά, το θανατηφόρο πάθος για τη δουλειά, που φτάνει μέχρι την εξάντληση των ζωτικών δυνάμεων του ατόμου και των απογόνων του. Για να δοθεί δουλειά σε όλους τους ακαμάτηδες της τωρινής κοινωνίας, για να μπορέσει να αναπτυχθεί απεριόριστα ο βιομηχανικός εξοπλισμός, θα πρέπει η εργατική τάξη να αναπτύξει απεριόριστα τις καταναλωτικές της ικανότητες. Αν η εργατική τάξη, ξεριζώνοντας από την καρδιά της το διεστραμμένο πάθος π...

Ένας ζωντανός διάλογος με τον ιδρυτή του μαρξισμού, διάλογος που προπορεύεται και προβλέπει, είναι το περιεχόμενο και η πρωτοτυπία αυτής της διδακτορικής διατριβής, που έδωσε λαβή σε ζωηρότατες συζητήσεις όταν υποστηρίχθηκε το 1959 στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (μαζί με την παράλληλη διατριβή "Ο Ηράκλειτος και η φιλοσοφία"). Στοχεύει να φθάσει στο κέντρο της σκέψης του Μαρξ, να ανακαλύψει τον μίτο της Αριάδνης που διαπερνά όλο του το έργο -από τα γραπτά του πολύ νέου Μαρξ, μέσω των θεμελιακών φιλοσοφικών εργασιών του νέου Μαρξ, ως τις τελικές πολιτικές και οικονομικές του...

[...] Γράφοντας αυτό το βιβλίο είχα απόλυτη συνείδηση της ταπεινότητάς μου μπροστά στους ιδιοφυείς επιστήμονες που έχουν ασχοληθεί με την μαρξιστική θεωρία και που έχουν προσφέρει πολλά στην ανάπτυξή της. Προσπάθησα να είμαι αντικειμενικός παρουσιάζοντας αντίθετες απόψεις όπου αυτό ήταν αναγκαίο και δίνοντας ανάλογη βιβλιογραφία στο τέλος κάθε μέρους του βιβλίου. Το περιεχόμενο καλύπτει ένα αρκετά ευρύ φάσμα, από τους προκαπιταλιστικούς τρόπους παραγωγής μέχρι τον νεο-αποικιοκρατισμό και την άνιση ανταλλαγή. Μια σημαντική έλλειψη είναι η απουσία της θεωρίας περί χρήματος το...

Το παρόν μικρό βιβλίο έχει την πρόθεση να τιμήσει μια σημαντική επέτειο για το μαρξισμό, η οποία στη χώρα μας πέρασε σχεδόν απαρατήρητη, τα εικοσιπεντάχρονα από το θάνατο, στα 1971, του μεγάλου Ούγγρου μαρξιστή φιλοσόφου Γκέοργκ Λούκατς. Σ' αυτό περιέχεται ένα μέρος από το "Κεφάλαιο" για τον Μαρξ του τελευταίου του έργου, "Προς την οντολογία του κοινωνικού είναι". Πρόκειται συγκεκριμένα για το μέρος 1: "Μεθοδολογικά προαπαιτούμενα", το οποίο πραγματεύεται τα οντολογικά θεμέλια του μαρξισμού, μαζί με τις τελευταίες σελίδες του μέρους 3, "Ιστορικότητα και θεωρητική γενικότητα...