Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Όταν στο τέλος του 19ου αιώνα στράφηκε η προσοχή από τους ευρωπαίους ιστορικούς της τέχνης προς τη μελέτη της βυζαντινής τέχνης, άρχισαν να επισημαίνονται και οι επιδράσεις της στη μεσαιωνική ευρωπαϊκή τέχνη. Τούτο παρατηρήθηκε πρώτα με τους ρώσους ερευνητές που υπογράμμισαν τις βαθιές ρίζες της ρωσικής τέχνης στη βυζαντινή παράδοση. Ακολούθησαν οι δυτικοευρωπαίοι ιστορικοί της τέχνης, οι οποίοι άρχισαν να επανεκτιμούν τη μεσαιωνική τέχνη της λατινικής Δύσης και συγχρόνως να ασχολούνται με τη σπουδή της βυζαντινής τέχνης. Ανιχνεύουν και αναζητούν βυζαντινές πηγές σε πολλά έ...

Το Δυτικό Ζαγόρι μετά την οθωμανική κατάκτηση της Ηπείρου στα 1430, αποτέλεσε ξεχωριστή ημιαυτοδιοικούμενη ενότητα. Από το 16ο αιώνα και εξής η περιοχή γνωρίζει μεγάλη πνευματική, οικονομική και οικιστική ανάπτυξη, που αποτυπώνεται και στο μεγάλο αριθμό ναών που κτίζονται και διακοσμούνται αυτή την περίοδο. Στο Δυτικό Ζαγόρι έχουμε συνολικά δέκα τοιχογραφημένα σύνολα του 16ου και 17ου αιώνα, που καλύπτουν περίοδο από το 1576 έως το 1672/73. Τα μνημεία του 16ου αιώνα είναι: 1. Η μονή Ευαγγελίστριας στο Καστράκι του Αγίου Μηνά (1576) 2. Ο Άγιος Νικόλαος στα Καλύβια Ελα...

Σκοπός της μελέτης είναι η κατανόηση και η ερμηνεία της έννοιας του κάλλους στο Διονύσιο Αρεοπαγίτη, ο οποίος πιθανότατα υιοθέτησε το θεολογικοφιλοσοφικό σύστημα του δασκάλου του, του Πρόκλου. Ο Διονύσιος βασίζει τη χριστιανική κοσμοθεωρία του στη νεοπλατωνική μεταφυσική και οντολογιά. Γνώριζε καλά την πλωτινική θεωρία των υποστάσεων και ειδικότερα τις οντολογικές διακρίσεις της κοσμοθεωρίας του Πρόκλου. Παράλληλα εμπνέεται από τον πλατωνικό και πλωτινικό έρωτα και παρουσιάζει την πηγή της αληθινής ωραιότητας, το Θεό, ο οποίος με την ερωτική διάθεσή του προς το κτιστό δημι...

Η Ελλάδα διατηρεί τη λάμψη και κινεί το ενδιαφέρον των πνευματικών ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο. Η επίδραση του ελληνικού πνεύματος υπήρξε έντονη στα κλασικά γράμματα, τη φιλοσοφία, την πολιτική και την τέχνη. Η ελληνική παρουσία είναι λαμπρή στον πολιτισμό με έναν φυσικό τρόπο, στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου. Σε αυτά τα μουσεία, οι ελληνικές συλλογές και οι αίθουσες του ελληνικού ενδιαφέροντος είναι πραγματικά κοσμήματα και, θεωρούνται οι αδιαμφισβήτητοι πρεσβευτές μας. [...] Εδώ, επιλέξαμε τέσσερις μεγάλους σταθμούς οι οποίοι αποτελούν μέρος της δικής μας ελληνική...

Αφορμή για την έρευνα των ζητημάτων εικονολογίας στο έργο του Θεοδώρου Στουδίτη στάθηκαν από τη μια μεριά οι θεολογικές σπουδές μου και η ενασχόλησή μου με την ιστορία της βυζαντινής τέχνης και από την άλλη η συμμετοχή μου, το καλοκαιρινό εξάμηνο του 1985, κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στο Ινστιτούτο Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Βιέννης, στο σεμινάριο με θέμα "Ikonoklasmus" του αείμνηστου καθηγητή Herbert Hunger. Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου αυτού ο σοφός δάσκαλος με παρότρυνε να μελετήσω από εικονολογική σκοπιά αρχικά τα κείμενα του Ιωάνν...

Η παρούσα διατριβή αρθρώνεται σε τέσσερα μέρη. Στο πρώτο μέρος κρίθηκε σκόπιμο -με αφορμή την ιατρική ιδιότητα των αγίων- να πραγματοποιηθεί μία συνοπτική θεώρηση της εξέλιξης της ιατρικής επιστήμης στο Βυζάντιο με στοιχεία πρωτογενούς έρευνας, η οποία προσφέρει ερμηνευτικά εργαλεία που αξιοποιούνται κατόπιν στην εικονογραφική προσέγγιση. Βασική προϋπόθεση για να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης η εικονογραφία ενός αγίου στο πεδίο της βυζαντινής τέχνης είναι η γνώση των σχετικών αγιολογικών κειμένων, τα οποία στην ουσία συνιστούν την πηγή της εικονογραφίας. Η μελέτη της ει...

Συνεχίζοντας την ασκητική παράδοση του αρχέγονου χριστιανισμού η Μονή Σινά, κτισμένη με αυτοκρατορικές χορηγίες, ζει αδιάλειπτα την Ορθόδοξη λειτουργική παράδοση και διατηρεί ανόθευτο το ορθόδοξο φρόνημα και ήθος. Η υψηλή πνευματική ζωή της μονής, η αυτοκρατορική εύνοια, η παιδεία και η φιλοκαλία των μοναχών συνέτειναν ώστε να συγκεντρωθούν στη μονή εικόνες και χειρόγραφα εξαιρετικής ποιότητας και σημασίας. Καθώς η μονή δεν γνώρισε τις περιπέτειες της εικονομαχίας, τα θαυμαστά αυτά έργα - η μοναδική στον κόσμο συλλογή εικόνων και χειρογράφων - διασώθηκε μέχρι τις μέρες μας...

Η θέση της γυναίκας στη βυζαντινή κοινωνία είναι θέμα που απασχολεί εδώ και αρκετές δεκαετίες την έρευνα. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται σημαντικές αλλαγές στην προσέγγιση των σχετικών ζητημάτων. Υπάρχουν αρκετά νέα στοιχεία, βασισμένα στην αξιοποίηση γραπτών πηγών και αρχαιολογικών τεκμηρίων. Επίσης, προστίθενται συνεχώς επιστημονικές μελέτες που οδηγούν σε καινούργιες επισημάνσεις, διευκρινίζοντας άγνωστες μέχρι σήμερα πτυχές του ρόλου και της παρουσίας της γυναίκας στο Βυζάντιο. Μερικές από αυτές τις πτυχές έρχεται να καλύψει αυτός ο τόμος, τον οποίο συνθέτουν...

Από τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους μέχρι το τέλος του 13ου αιώνα, στην Ιταλία κυριαρχεί η Βυζαντινή Τέχνη, που αφετηρία έχει τα καλλιτεχνικά κέντρα της Ελληνικής Ανατολής. Τα έργα που περιγράφονται στο βιβλίο, οφείλονται κατά μέγα μέρος είτε σε Έλληνες τεχνίτες, είτε σε Ιταλούς μαθητές τους πρώτης ή δεύτερης γενιάς, είτε είναι βαθειά επηρεασμένα από τη βυζαντινή τέχνη. Οι επαφές της Δύσης με την βυζαντινή αυτοκρατορία, η επικοινωνία των Ελλήνων καλλιτεχνών που έρχονται στην Ιταλία ή των Ιταλών που επισκέπτονται την Ανατολή, αποτελούν κυριαρχικό παράγοντα εκπαίδευσης των...

Οι ιστορικές και αρχαιολογικές πληροφορίες που διαθέτουμε για τη βυζαντινή Αίγινα είναι ακόμα αποσπασματικές. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές ενδείξεις, οι οποίες μπορούν να σκιαγραφήσουν το βυζαντινό παρελθόν του νησιού. Η Αίγινα αρχικά υπαγόταν διοικητικά στην επαρχία της Αχαΐας και αργότερα στο θέμα της Ελλάδος. Η αρχαιολογική μαρτυρία δείχνει ότι η αρχαία πόλη, στη δυτική ακτή του νησιού, συνέχισε να κατοικείται σε όλη τη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων, μολονότι, οι διάφορες επιδρομές, κυρίως οι αραβικές του 9ου αιώνα, δημιούργησαν προϋποθέσεις μετακίνησης σε ασφαλέστερα μέρη...

Στον Μυστρά, πρωτεύουσα του δεσποτάτου του Μορέως και άλλοτε ακµάζουσα πολιτικά, οικονοµικά και πολιτιστικά πόλη, σήµερα ο µόνος εν δράσει παλαιός οργανισµός της είναι η µονή της Παντάνασσας. Η µονή αυτή υπήρξε ένα από τα τελευταία µεγάλα βυζαντινά δηµιουργήµατα πριν από την πτώση της Κωνσταντινούπολης και του Μυστρά. Αν και από τα κτίρια του αρχικού συγκροτήµατος λίγα τµήµατα διατηρούνται στην αρχική τους κατάσταση, ενώ άλλα έχουν τελείως καταστραφεί, το καθολικό της µονής έχει διατηρηθεί µέχρι τις µέρες µας, µε αρκετές όµως επισκευές και αναστηλωτικές επεµβάσεις, και περι...

Άγνωστος στους 'Ελληνες, ο πατήρ Παύλος Φλωρένσκυ, υπήρξε μία από τις σημαντικότερες μορφές του 20ου αιώνα της ρώσικης θεολογίας και τέχνης. Πνεύμα πρωτότυπο και πολυμαθές παραβάλλεται και ονομάζεται "ο Πασκάλ του 20ου αιώνα". Τα κείμενά του για την ορθόδοξη αγιογραφία και τέχνη είναι μοναδικά τεκμήρια αυτής της μεγαλοφυίας. Ο αναγνώστης θα βρει σε αυτά την πληρέστερη και βαθύτερη αντίληψη της ορθόδοξης τέχνης.

Το Βυζάντιο, σε αντίθεση με τη Δύση, εξαφανίστηκε κάτω από την οθωμανική επέλαση παρασύροντας μαζί του τον ελληνικό Μεσαίωνα: μας είναι γνωστό αποκλειστικά από τις γραπτές μαρτυρίες που άφησαν οι συγγραφείς του. Αλλά τα έργα τους συντέθηκαν για ένα αναγνωστικό κοινό, που τα είχε για προσωπική του χρήση. Εξού και η ανάγκη να καθορίσουμε τον βυζαντινό αναγνώστη: ποια είναι η κοινωνική του θέση, ποια η στάση του απέναντι στο βιβλίο, ποιες οι ικανότητες και ποιες οι δυνατότητες να οικειοποιηθεί το γραπτό κείμενο; Ποια είναι η πνευματική του προετοιμασία; Ποιος διάβαζε στο Βυζά...

Στις μέρες μας παρατηρείται ένα διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη βυζαντινή ζωγραφική. Αυτό εκφράζεται εμπράκτως με διεθνείς εκθέσεις, συνέδρια και τη συγγραφή αξιόλογων μελετών. Η πραγματικότητα αυτή επιβάλλει, κατά τη γνώμη μας, την σε βάθος σπουδή των σχετικών πηγών και των φιλολογικών μαρτυριών πού διασώζονται από τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και το παρόν βιβλίο στο όποιο καταβάλλεται προσπάθεια να μελετηθούν αναλυτικά και διεξοδικά πλευρές και όψεις της ερμηνείας της ζωγραφικής τέχνης, βιβλίου γραμμένου στις πρώτες δεκαετίες το...

Η ελληνική τέχνη, κορυφαία πραγμάτωση του ελληνικού πνεύματος, αποτελεί το θέμα της νέας μνημειώδους σειράς της Εκδοτικής Αθηνών. Σε δεκαπέντε πολυτελείς τόμους παρουσιάζεται με πληρότητα, σε αρμονικό συνδυασμό γλαφυρού κειμένου και άρτιας εικονογράφησης, η εικαστική δημιουργία του ελληνισμού, από την πρωταυγή του έως σήμερα. Κάθε τόμος, μονογραφία μιας συγκεκριμένης έκφρασης της τέχνης των Ελλήνων, παρακολουθεί την εξελικτική διαδρομή της μέσα από έργα αντιπροσωπευτικά των φάσεων και τάσεών της, στα οποία έχει καταγραφεί το καλλιτεχνικό αλλά και κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι...