Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Γκέοργκ Λούκατς είναι μια από τις κορυφαίες πνευματικές προσωπικότητες του 20ού αιώνα, όχι μόνο για το εύρος των γνώσεων και το βάθος των θεωρητικών του προσεγγίσεων, αλλά και επειδή το έργο του αποτελεί πεδίο συνάντησης ορισμένων από τα σημαντικότερα ρεύματα σκέψης των νεότερων χρόνων. Στην πνευματική πορεία του ούγγρου φιλοσόφου αναγνωρίζει κανείς με σαφήνεια τα αποτυπώματα του ρομαντισμού, της φαινομενολογίας και κυρίως του μαρξισμού, σε μια σειρά θεωρητικές επεξεργασίες που συσχετίζονται, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, με τις πολιτικές του περιπέτειες. Τα κείμενα διακεκρ...

Στις φιλοσοφίες του εικοστού αιώνα η γλώσσα έχει κατακτήσει πρωτεύουσα θέση, αποτελεί σημείο αναφοράς που δεν είναι δυνατόν να αγνοηθεί. Το πρωτείο έχει ωστόσο ένα τίμημα: Σε αντίθεση προς τις επιμέρους γλώσσες, που είναι βυθισμένες η κάθε μια στην ιστορία της, η γλώσσα που νοείται ως πρωτεύον "στοιχείο" της φιλοσοφίας εμφανίζεται μετέωρη, δίχως καταγωγή ή συνθήκες παραγωγής. Είναι ένα αντικείμενο του οποίου η ιστορία λανθάνει. Ο Παντελής Μπασάκος επιδιώκει να αναιρέσει αυτή τη λήθη ιχνογραφώντας κάποιες όψεις ετούτης της ιστορίας: Πώς παράγεται η έννοια της γλώσσας και πώς...

Μαύρο άνθος του 19ου αιώνα, ο μηδενισμός άφησε μεγάλα έργα και ενέπνευσε μύθους και αφηγήσεις. Υπάρχει γερμανική εκδοχή του μηδενισμού, ρωσική και εν γένει ευρωπαϊκή. Με τους δύο παγκόσμιους πολέμους και μια σειρά επαναστάσεων και κοινωνικών κινημάτων, μπορούμε να πούμε ότι ο "ευρωπαϊκός μηδενισμός" επαλήθευσε εξαμβλωματικά τις νιτσεϊκές και λοιπές προφητείες. Το μηδέν αποδείχθηκε ιστορικός και μεταφυσικός γρίφος. Επιτέμνοντας εδώ τις προφητείες του Νίτσε, του Μαλλαρμέ και του Χάιντεγκερ, και χωρίς να έχουμε προθέσεις ιστορικής παρουσίασης, προσπαθούμε απλώς να δείξουμε τα...

Η διανθρώπινη μέριμνα και μάλιστα ως φιλοσοφική προσπάθεια αποτόλμησε και αποτολμάει με αιώνιο σφρίγος και αδιάπτωτη εμμονή και επιμονή να διακαθορίσει τους όρους γνώση και αλήθεια για να τους συσχετίσει στη συνέχεια... Μέγας αγών, όπως θα έλεγε ο θείος Πλάτων, μεγάλο πεπρωμένο και μέγιστη τιμή για το ανθρώπινο. Στις σελίδες αυτού του βιβλίου ο συγγραφέας προσπαθεί να δείξει τις μεγάλες πανανθρώπινες και διαπολιτισμικές σταθερές οι οποίες καταστέφθηκαν από το φιλοσοφικό μόχθο και φωτίζουν με το ιλαρό τους φως το μέγα πρόβλημα και μάλιστα υπό το φως των ανοιχτών διαστάσεω...

Ο παρών τόμος περιλαμβάνει τις εισηγήσεις του συνεδρίου που διοργανώθηκε το 2004 από τον Τομέα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με αφορμή τα διακόσια χρόνια από το θάνατο του Ιμάνουελ Καντ. Τα κείμενα πραγματεύονται: Τον τρόπο που ο Καντ αξιοποίησε την προγενέστερη φιλοσοφική σκέψη (ιδίως τον Πλάτωνα, τον Hume και τους Σκώτους διαφωτιστές), Την πρόσληψή του από την Hegel έως τον Καστοριάδη, με ενδιάμεσες περιπτώσεις τους Wittgenstein, Heidegger, Kelsen και Rawls, Θεμελιώδεις πτυχές της καντιανής φιλοσοφίας, με έμφαση στην κοινωνική και φιλοσοφικοϊστορική προβληματ...

Υπάρχει τελικά κάτι που περιορίζει την ένταξη της όποιας ανθρώπινης σκέψης, ή κρίσης, στο σύνολο των φιλοσοφημάτων; Υπάρχει μήπως κάτι που εμποδίζει την αναγνώριση κάθε ερωτήματος ως φιλοσοφικού; Αν ναι, αξίζει να αναζητήσουμε μία μέθοδο κατάλληλη να αναδείξει αυτούς τους περιορισμούς, μία μέθοδο έρευνας, έστω, απλά συμβατής με την ταυτότητα της φιλοσοφίας· αν τελικά κάτι είναι η φιλοσοφία είναι επειδή μπορεί (αν μπορεί) να οικοδομεί πάνω σε μια αντικειμενική μέθοδο έρευνας...

Η συλλογική αυτή ιστορία της φιλοσοφίας διαφέρει σε ουσιαστικά σημεία από τις παραδοσιακές. Δεν υποτάσσει τη φιλοσοφική παράδοση στην οπτική γωνία ενός μόνο ερμηνευτή ούτε την βλέπει ως αυτόνομο και κλειστό σύστημα εννοιών και προβλημάτων. Αντίθετα, τα κεφάλαια του έργου είναι γραμμένα από διάφορους ειδικούς, κι αυτό εξασφαλίζει την πολυφωνία των απόψεων και την πολλαπλότητα των προσεγγίσεων και των μεθόδων, δίνοντας αντίστοιχους ερεθισμούς στον αναγνώστη. Επιπλέον οι κατευθύνσεις της φιλοσοφικής σκέψης συσχετίζονται με τα μεγάλα κοινωνικά, πολιτισμικά και ιδεολογικά ρεύματ...

Η συλλογική αυτή ιστορία της φιλοσοφίας διαφέρει σε ουσιαστικά σημεία από τις παραδοσιακές. Δεν υποτάσσει τη φιλοσοφική παράδοση στην οπτική γωνία ενός μόνο ερμηνευτή ούτε την βλέπει ως αυτόνομο και κλειστό σύστημα εννοιών και προβλημάτων. Αντίθετα, τα κεφάλαια του έργου είναι γραμμένα από διάφορους ειδικούς, κι αυτό εξασφαλίζει την πολυφωνία των απόψεων και την πολλαπλότητα των προσεγγίσεων και των μεθόδων, δίνοντας αντίστοιχους ερεθισμούς στον αναγνώστη. Επιπλέον οι κατευθύνσεις της φιλοσοφικής σκέψης συσχετίζονται με τα μεγάλα κοινωνικά, πολιτισμικά και ιδεολογικά ρεύματ...

Είναι μεγάλη χαρά για μένα να προλογίζω το βιβλίο της Παναγιώτας Ξηρογιάννη. Η συγγραφεύς υπήρξε εξαιρετική και αγαπημένη φοιτήτριά μου πριν από μερικά χρόνια και από πολύ νωρίς είχε δώσει δείγματα της έφεσής της για τη φιλοσοφική έρευνα. Το βιβλίο αυτό, το οποίο, ως διδακτορική διατριβή, έχει κριθεί και βαθμολογηθεί με άριστα, αποτελεί μία σημαντική συμβολή στην επιστημονική έρευνα, την αφορώσα στη φιλοσοφία του Pascal, αλλά και στην έννοια της αγωνίας. [...] Η συγγραφεύς, έχοντας μελετήσει σε βάθος το πασκαλικό έργο, επισημαίνει και αναδεικνύει, με σαφή λόγο και επιστημο...

Η "Σκέπσις" είναι έκδοση φιλοσοφίας και διεπιστημονικής έρευνας. Αρχές της είναι η κριτική και η ζήτηση. Αποτελεί διεθνές βήμα για μελέτες, που ανεξάρτητα από το καθ' ύλην περιεχόμενό τους, αποκαλύπτουν τα αδιέξοδα στα οποία οδηγείται η νόηση, οσάκις εμπλέκεται σε δογματικές αντιπαραθέσεις και προβάινει σε μονομερείς συνθέσεις. Η "Σκέπσις" σέβεται την πνευματική παράδοση, τοποθετεί όμως την αλήθεια στον συνεχή έλεγχο των αξιολογικών και των ερευνητικών αρχών.

Περιέχονται τα κείμενα: - Κ. Δεσποτόπουλος: "Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος (1900-1981)" - Ε. Μουτσόπουλος: "Ο Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλος και ο σύγχρονος ελληνικός στοχασμός" - Κ. Παπαλεξίου: "Το Απολλώνειο και το Διονυσιακό στη γραφή του Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλου" - Σ. Σπέντζας: "Οι προβλέψεις του Ι. Θεοδωρόπουλου (1975) για την "τεχνική" και η σημερινή απειλητική πραγματικότητα" - Μ. Καράσης: "Παναγιώτης Κανελλόπουλος - Κωνσταντίνος Τσάτσος. Συγκλίσεις και αποκλίσεις." - Γκ. Μαγγίνη: "Για μια φαινομενολογία του τραγικού" - Th. Kessidis: "On the problem of the "Greek Wonder""...

Το βιβλίο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε πριν είκοσι χρόνια. Ήταν η πρώτη μου μελέτη που έφτανε στο τυπογραφείο - πρώτος ελάχιστος καρπός στη μέχρι τώρα μακρά πορεία σπουδής και έρευνας. Η έρευνα αφορούσε στη διασάφηση των διαφορών της ελληνικής φιλοσοφίας και Παράδοσης από τη δυτικοευρωπαϊκή. Διαφορών που δεν εξαντλούνται στατικά στον τόπο της θεωρίας, αλλά καθορίζουν τον τρόπο ή την πρακτική του βίου, δηλαδή ό,τι ονομάζουμε πολιτισμό. Με τη συγγραφή των σελίδων που ακολουθούν ξεκίνησα σπουδάζοντας τις διαφορές ανάμεσα στην ελληνική και δυτική κατανόηση του αποφατισμού της γνώσ...

"Τα εργαλεία του φιλοσόφου" παρέχουν όλο τον απαραίτητο διανοητικό εξοπλισμό που επιτρέπει σε κάποιον να λάβει μέρος σε μια φιλοσοφική συζήτηση, να επιδοθεί σε μια ανάγνωση ή σε έναν φιλοσοφικό στοχασμό. Καθιστά τις βασικές φιλοσοφικές έννοιες προσβάσιμες σε φοιτητές, με ένα ασυνήθιστα συνοπτικό και εύληπτο σχήμα. Το καθένα από τα 87 λήμματά του εξηγεί πώς μπορεί κανείς να αξιοποιήσει με ακρίβεια και αποτελεσματικότητα μια σημαντική έννοια ή μια τεχνική ανάπτυξης επιχειρηματολογίας. Εκκινώντας από τις βασικές αρχές της επιχειρηματολογίας, το βιβλίο απλώνεται στα εργαλεία τη...

O Jean Starobinski παρατηρεί και περιγράφει τις δομές που προσιδιάζουν στον κόσμο του Ζαν-Ζακ Ρουσώ και φέρνει στο προσκήνιο όχι μόνο τις αξίες του, την τάξη και τις προκατασκευασμένες ταξινομήσεις του, αλλά κυρίως την εσωτερική τάξη ή αταξία των κειμένων που κρίνει, τα σύμβολα και τις ιδέες σύμφωνα με τις οποίες οργανώνεται η σκέψη του μεγάλου φιλόσοφου. Το βιβλίο δεν περιορίζεται στα στενά όρια μιας βιογραφίας ή μιας εσωτερικής ανάλυσης, τα υπερβαίνει. Εστιάζει το ενδιαφέρον του στην εσωτερική εμπειρία και στον εξωτερικό κόσμο του Ρουσώ, αναδεικνύοντας τόσο τη λαχτάρα του...

Μέσα στο υπαρξιακό χάος των μεταμοντέρνων κοινωνιών του λεγόμενου "πρώτου κόσμου" εμφανίστηκε, εδώ και λίγες δεκαετίες, ένα νέο επάγγελμα: η "Φιλοσοφική Συμβουλευτική". Επαγγελματίες των οποίων ο βασικός εξοπλισμός δεν είναι ψυχολογικός, αλλά φιλοσοφικός, δέχονται ως "πελάτες" μέσους ανθρώπους, σκύβουν πάνω στα προβλήματά τους και προτείνουν, ακολουθώντας συγκεκριμένες μεθόδους, "λύσεις" βγαλμένες από τον θησαυρό της σκέψης των φιλοσόφων, σύγχρονων και παλαιότερων. Πόσο αποτελεσματική, αλλά και θεμιτή, είναι μια τέτοια διαδικασία; Τι μπορεί να προσφέρει αλλά και τι παγίδες...

Ο καθηγητής Γιάννης Τζαβάρας επιχειρεί εδώ αφενός να παρουσιάσει -σε μετάφραση και εφοδιασμένο με σχόλια- το σχετικό κείμενο του Χάιντεγγερ, αφετέρου όμως να εκθέσει την προβληματική της απαξίωσης των αξιών έτσι όπως προέκυψε μέσα από τις συζητήσεις γύρω από τον προτεινόμενο Υπεράνθρωπο και τον διακηρυγμένο "θάνατο του Θεού"

"Ωστόσο, ας μη γελιόμαστε: όλος ο Μοντεσκιέ δεν είναι το αξιοπερίεργο του αντικειμένου του, αλλά η κατανόησή του. Ήθελε μόνο να καταλάβει. Έχουμε κάποιες εικόνες γι' αυτόν που προδίδουν την προσπάθειά του και την περηφάνεια του. Εισχωρούσε στην ατελείωτη μάζα των τεκμηρίων και των κειμένων, στην τεράστια κληρονομιά των ιστοριών, χρονικών, ανθολογιών και συμπιλημάτων, μόνο και μόνο για να συλλάβει τη λογική τους, για να συνάγει την αιτία τους. Ήθελε να βρει τον "μίτο" αυτού του κουβαριού, μπλεγμένου από τους αιώνες, να βρει τον μίτο και να τον τραβήξει προς το μέρος του, ώστ...

Πώς ορίζει ο Φουκώ την "όραση" και την "ομιλία", για να σχηματίσει μια νέα σύλληψη της Γνώσης; Τι είναι, υπό αυτήν την έννοια, η απόφανση, εν αντιθέσει προς τις λέξεις, τις φράσεις, τις προτάσεις; Με ποιον τρόπο προσδιορίζει ο Φουκώ τις σχέσεις δυνάμεων, για να σχηματίσει μια νέα σύλληψη για την Εξουσία; Γιατί χρειάζεται ένας τρίτος άξονας, που μας επιτρέπει να "διαβούμε τη γραμμή"; Τι είναι η γραμμή του Έξω, στην οποία αναφέρεται συνεχώς ο Φουκώ; Ποια η πολιτική, λογοτεχνική και φιλοσοφική της σημασία; Υπό ποία έννοια ο "θάνατος του ανθρώπου" δεν συνιστά ούτε θλιβερό ούτε...

Ο Παύλος Κόντος επιχειρεί να αναδείξει την -τόσο οικεία- πράξη της υπόσχεσης σε θεμέλιο της ηθικότητας. Στόχος του είναι να αφήσει να διαφανεί γιατί η υπόσχεση χαίρει προνομιακής θέσης στην ηθική εμπειρία του σύγχρονου δυτικού ανθρώπου. Ένα φιλοσοφικό δοκίμιο, βέβαια, ούτε υπαγορεύει ούτε νομιμοποιεί την ηθική εμπειρία, απλώς τη φωτίζει -αρκεί να τη φωτίζει με τρόπο ακριβή και διεισδυτικό. Ιδανικό εφαλτήριο για μια τέτοια αναζήτηση προσφέρουν οι αναλύσεις του Καντ όπου αυτός συνδέει απρόσμενα την υπόσχεση με κάθε πτυχή του ηθικού και του πολιτικού βίου: τα ηθικά καθήκοντα,...

Οι φιλόσοφοι πάντα χρησιμοποιούσαν παραδείγματα στα κείμενά τους και στη διδασκαλία τους· και συνεχίζουν ακόμη να τα χρησιμοποιούν. Σε μερικές φιλοσοφικές παραδόσεις η χρήση παραδειγμάτων είναι πιο συχνή από ό,τι σε άλλες, αλλά αποδεικνύεται δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να εντοπίσει κανείς φιλοσόφους που δεν καταφεύγουν σε παραδείγματα για την αρτιότερη παρουσίαση των απόψεών τους. Παρόλο, όμως, που τα παραδείγματα φαίνεται να είναι απαραίτητα στη φιλοσοφία, τα ερωτήματα σχετικά με τη σημασία της χρήσης τους δεν έχουν συζητηθεί αρκετά από τους ίδιους τους φιλοσόφους. Για παράδε...