Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η αμφιθυμία αναφορικά με τις σύγχρονες προόδους των επιστημών και η αυξανόμενη ισχύς των εφαρμογών τους καλούν σε έναν βαθύ φιλοσοφικό στοχασμό. Ανάμεσα σε μία εμπιστοσύνη συχνά τυφλή και μία ανησυχία ενίοτε υπερβολική, πώς να βρούμε την οδό του λόγου; Ο 19ος αιώνας σφυρηλάτησε μέσα στην ορμή της Βιομηχανικής Επανάστασης το πρόγραμμα μιας "φιλοσοφίας των επιστημών" για να αντιμετωπίσει τις διανοητικές και κοινωνικές προκλήσεις των φυσικοχημικών επιστημών. Ένας κλάδος γνώσης γεννήθηκε, που συνδυάζει τις ικανότητες των επιστημόνων και των φιλοσόφων. Προτείνοντας έναν πί...

Η ανά χείρας μελέτη αποτελεί μια επισκόπηση των σημαντικότερων εξελίξεων στη γνωσιολογία, την επιστημολογία και τη φιλοσοφία της επιστήμης του 20ού αιώνα. Εδώ, δεν ακολουθούμε τη συνήθη εγχειριδιακή τακτική, όπου τα θέματα συζητιούνται από μια ανασυγκροτημένη σκοπιά, χωρίς κανένα ιστορικό υπόβαθρο μέσα στο οποίο εμφανίζονται, αλλά την αντιστρέφουμε: Παρουσιάζουμε τα θέματα μέσα στο ιστορικό πλαίσιο όπου αναδείχτηκαν και υποστηρίχτηκαν. Κάθε κεφάλαιο συνοδεύεται από ένα χρονολόγιο και έναν μικρό βιβλιογραφικό οδηγό. Ο σκοπός του είναι να βοηθήσει τον αναγνώστη να τοποθετ...

Αγαπητέ μου φίλε, σε ευχαριστώ πολύ που μου επέτρεψες να διαβάσω το βιβλίο που πρόσφατα ολοκλήρωσες, με τίτλο "Η ύλη και το πνεύμα". Είναι ένα λαμπρό βιβλίο, το οποίο, κατά την άποψή μου, δεν έχει ανάλογό του σε ότι αφορά την περιεκτικότητα και το βάθος της ανάλυσής του. Η ριζοσπαστική σου προσέγγιση και ο εμβριθώς διαλεκτικός τρόπος με τον οποίο πραγματεύεσαι μια ευρεία γκάμα περίπλοκων προβλημάτων είναι υποδειγματικά, από κάθε πλευρά. Ελπίζω να το διαβάσουν πάρα πολλοί άνθρωποι, όχι μόνο στη Γαλλία και στην Ελλάδα, αλλά παντού. Γιατί ο τρόπος που διαπραγματεύεσαι τα ζητήμ...

Όταν η καινοφανής επιστήμη της πολυπλοκότητας βρίσκει την εφαρμογή της στην ανάλυση της κοινωνίας. Τα περισσότερα βιβλία σχετικά με τη θεωρία του χάους και της πολυπλοκότητας πραγματεύονται το θέμα τους υπό το πρίσμα της φυσικής, της χημείας, των μαθηματικών, της βιολογίας και του μάνατζμεντ. Αντίθετα, σε αυτό το κριτικό δοκίμιο η συγγραφέας εστιάζει στην κοινωνική σκέψη, όπως αυτή επαναπροσδιορίζεται υπό την επίδραση των επιστημών της πολυπλοκότητας, καλύπτοντας έτσι ένα κενό στην ελληνική βιβλιογραφία. Κυρίως, όμως, υπερβαίνοντας την απλή παράθεση των πολλαπλών ερμηνευ...

Ο Hanburry Brown προσεγγίζει στο βιβλίο του την επιστήμη, τις μεθόδους και τα αποτελέσματά της ως ένα αναπόσπαστο τμήμα του ανθρώπινου πολιτισμού, που σκοπό έχει να μας οδηγήσει κάποτε στην κατάκτηση της αληθινής σοφίας. Όπως αναφέρει στον πρόλογο του βιβλίου του, ζούμε σήμερα σε μια κοινωνία, που παρά το γεγονός ότι εξαρτά την υλική ευμάρεια από την επιστήμη, αγνοεί σε πολύ μεγάλο βαθμό τις νέες, συναρπαστικές και συχνά επαναστατικές αντιλήψεις που αποτελούν τη βάση της επιστημονικής προσπάθειας. Σε μια κοινωνιά, που γνωρίζει τόσο λίγα για την επιστήμη ώστε το μόνο ερώτημα...

Στα χρόνια του Αρχιμήδη και του Ευκλείδη (τον 3ο π.Χ. αιώνα) γεννήθηκε η επιστήμη, με την έννοια που τη δεχόμαστε και την ορίζουμε σήμερα και έδωσε ώθηση στην ανάπτυξη μιας πολύπλοκης τεχνολογίας. Αυτή η επιστημονική επανάσταση συνοδεύτηκε από σημαντικές αλλαγές και πρωτοφανή πρόοδο και σε πολλούς άλλους κλάδους όπως η ιατρική, οι εικαστικές τέχνες, η φυσική, τα μαθηματικά, η μηχανολογία, η ναυσιπλοϊα, η υδραυλική, η τεχνολογία, η βοτανική, η ζωολογία, η αστρονομία, η πολεοδομία, η γλωσσολογία, η λογική, η ψυχολογία, η μουσική. Ποια ήταν όμως τα ορόσημα αυτής της απίστευτης...

Η προσκόλληση στη μηχανιστική άποψη του κόσμου, όπως διατυπώθηκε από τον Νεύτωνα και τον Καρτέσιο, μας έφερε στο επικίνδυνο χείλος του ολέθρου. Ο Fritjof Capra, αφού απορρίψει όλες αυτές τις ιδέες σαν άχρηστες, απαρχαιωμένες και ξεπερασμένες, αναζητάει μια νέα άποψη, πιο ουσιαστική, πιο πραγματική, προσαρμοσμένη στις ανακαλύψεις της σύγχρονης φυσικής, όπως τις περιέγραψε στο βιβλίο του με τίτλο Το Ταό και η Φυσική. Πρόκειται για μιαν ολιστική άποψη του κόσμου που αγκαλιάζει κάθε πτυχή της σύγχρονης ζωής: ιατρική, ψυχολογία, οικονομία, πολιτική, οικολογία, φυσική. Το βιβλίο...

Η προσκόλληση στη μηχανιστική άποψη του κόσμου, όπως διατυπώθηκε από τον Νεύτωνα και τον Καρτέσιο, μάς έφερε στο χείλος του ολέθρου. Ο Φρίντγιοφ Κάπρα, αφού απορρίψει όλες αυτές τις ιδέες ως απαρχαιωμένες και άχρηστες, αναζητά μια νέα άποψη, πιο ουσιαστική, πιο πραγματική, καλύτερα προσαρμοσμένη στις ανακαλύψεις της μοντέρνας φυσικής, όπως τις περιέγραψε στο προηγούμενο βιβλίο του: ΤΟ ΤΑΟ ΚΑΙ Η ΦΥΣΙΚΗ. Η ΚΡΙΣΙΜΗ ΚΑΜΠΗ αναπτύσσει πλέον μια ολιστική άποψη του σύγχρονου κόσμου που αγκαλιάζει κάθε πτυχή της ζωής: ιατρική, ψυχολογία, οικονομία, πολιτική, οικολογία, φυσική....

Πως δημιουργήθηκε το Σύμπαν; Υπάρχει κάποια θεμελιώδης συνθήκη του Σύμπαντος; Τι είναι η ύλη και η ενέργεια; Τι είναι ο χώρος και ο χρόνος; Τι σχέση έχουν το παρελθόν και το μέλλον; Ποια είναι η δομή της ύλης; Τι είναι οι δυνάμεις; Πώς δημιουργήθηκαν τα άστρα και τα άλλα ουράνια σώματα; Πώς γεννήθηκε η ζωή στη Γη; Πώς διαμορφώθηκε η ατμόσφαιρα και το βιολογικό περιβάλλον; Πώς έγινε η εξέλιξη των ειδών; Πώς έγινε η διαμόρφωση των φύλων; Πώς διαφοροποιήθηκαν οι άνθρωποι φυλετικά; Πώς αναπτύχθηκε η νόηση και η επικοινωνία στον άνθρωπο; Πώς διαμορφώθηκε η ανθρώπινη ψυχολογία; Τ...

Η θεωρία της εξέλιξης δεν είναι απλώς ένα αδρανές στοιχείο μιας θεωρητικής επιστήμης. Είναι επίσης, και αναπόφευκτα, μια δυνατή λαϊκή διήγηση για την καταγωγή του ανθρώπου. Κάθε τέτοια αφήγηση έχει συμβολική δύναμη. Είμαστε ίσως ο πρώτος πολιτισμός που δεν καθιστά τον συμβολισμό κύρια λειτουργία της. Οι περισσότερες ιστορίες για την καταγωγή του ανθρώπου πρέπει να έχουν επινοηθεί καθαρά με στόχο να παίξουν συμβολικό και ποιητικό ρόλο. Οι υποθέσεις για το πώς δημιουργηθήκαμε και από πού προερχόμαστε αιχμαλωτίζουν αναπόφευκτα τη φαντασία μας, διαμορφώνουν τις απόψεις μας για...

Ο Καρλ Πόππερ συγκαταλέγεται στους δημιουργικότερους στοχαστές του 20ού αιώνα, καθώς υπήρξε ένας από τους φιλοσόφους που άσκησαν σημαντική επίδραση στη σύγχρονη εποχή. Στο παρόν βιβλίο, που ολοκλήρωσε το Σεπτέμβριο του 1994, λίγο πριν από το θάνατό του, προσεγγίζει τα θέματα που κυριαρχούν στο έργο ολόκληρης της ζωής του: Ζητήματα σχετικά με τη γνώση, το ρόλο και τους περιορισμούς της επιστήμης, το πρόβλημα σώματος-ψυχής, την ειρήνη, την ελευθερία, το νόημα της Ιστορίας, την ευθύνη των διανοουμένων, τη δημοκρατία, την ανοιχτή κοινωνία και τους εχθρούς της. Για μια ακόμη φο...

Παρότι η βιβλιογραφία της ιστορίας των επιστημών είναι εξαιρετικά πλούσια όσον αφορά την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής επιστημονικής γνώσης, δεν υπήρχε μέχρι σήμερα ένα γενικό έργο που να καταπιάνεται με την επιστημονική Ευρώπη ως πνευματική ενότητα στο πέρασμα των αιώνων. Το κενό αυτό φιλοδοξεί να το καλύψει το συλλογικό έργο "Η Ευρώπη των επιστημών". Οι συγγραφείς του ασχολούνται με την ιστορία και την εξέλιξη της επιστημονικής γνώσης στον χώρο καταγωγής της, καθώς και με την επίδραση αυτής της γνώσης στην ομογενοποίηση των κοινωνιών που καταλαμβάνουν αυτόν τον χώρο. Προσπαθούν...

Κλασικό πλέον στη φιλοσοφία της επιστήμης, αλλά πάντα επίκαιρο και προκλητικό, το παρόν βιβλίο αποτελεί το ορόσημο της σύγχρονης στροφής του εμπειρισμού εναντίον του επιστημονικού ρεαλισμού. Προσυπογράφοντας τις βασικές αρχές της κριτικής που ασκήθηκε στον Λογικό Θετικισμό, ο Bas van Fraassen αναζωογόνησε κριτικά τον παραδοσιακό εμπειρισμό, ανέλυσε με εμβρίθεια τις προϋποθέσεις και την επιχειρηματολογία του επιστημονικού ρεαλισμού ενώ εισήγαγε τον κατασκευαστικό εμπειρισμό ως μια ενδελεχή και ολοκληρωμένη τοποθέτηση για το σκοπό, το περιεχόμενο και την ερμηνεία της επισ...

- Πόσο αντικειμενική είναι η πραγματικότητα που βιώνουμε; - Ποια είναι η αληθινή φύση του χρόνου; - Υπάρχουν παράλληλα σύμπαντα; - Υπάρχει πραγματικά η "συνείδηση" και, εάν ναι, που εδρεύει; - Ο άνθρωπος εμφανίστηκε στο Σύμπαν για κάποιο συγκεκριμένο λόγο ή μήπως τελικά "ο Θεός παίζει ζάρια"; - Τι ισχύει για το κάρμα και την μετενσάρκωση; - Μπορεί ο διαλογισμός να μας οδηγήσει στην ανάληψη δράσης για ένα καλύτερο κόσμο; - Θα μπορέσουν ποτέ οι υπολογιστές να αποκτήσουν συνείδηση, υποκαθιστώντας τους ανθρώπους; - Πώς μπορεί να διασφαλιστεί η σωστή χρήση των επιτευγμάτ...

Πού θα οδηγήσει άραγε την ανθρωπότητα η ιλιγγιώδης ανάπτυξη της Επιστήμης; Στην ιδανική ευτυχία ή στον πλήρη αφανισμό; Στη χαρά της δημιουργίας, ατομικής και συλλογικής, ή στο θρήνο μιας παγκόσμιας συμφοράς; Στο κορυφαίο και εναγώνιο αυτό ερώτημα του αιώνα μας, απαντά με αξεπέραστη σοφία ένας μεγάλος της εποχής μας. Ο Μπέρτραντ Ράσσελ δεν εκθέτει μόνο με θαυμαστή σαφήνεια την εξέλιξη της επιστήμης, από τις απαρχές της ως σήμερα, αλλά τη συσχετίζει δραματικά με τις ηθικές επιπτώσεις του προβλήματος που δημιουργεί η τερατική ανάπτυξή της: συνέχιση της ζωής ή τέλος της ανθρωπ...

Το βιβλίο αυτό αντιστοιχεί σε ένα μάθημα που δίδαξα κατά τη δεκαετία του '80 επί έξι (ή επτά;) έτη στους τεταρτοετείς φοιτητές του Φυσικού τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών. Επρόκειτο για ένα μάθημα με ασαφή τίτλο και απροσδιόριστο περιεχόμενο. Επιχείρησα τότε να διαμορφώσω μια διδασκαλία ανάλυσης των θεμελίων της Φυσικής. Ποιο είναι όμως το νόημα και η χρησιμότητα ενός τέτοιου μαθήματος και, αντίστοιχα, του σημερινού βιβλίου; Βάση της διδασκαλίας της Φυσικής είναι η ανάλυση των φυσικών θεωριών, η λύση προβλημάτων και η εξοικείωση με την πειραματική πρακτική. Εντούτοις,...

"Η ένδεια του ιστορικισμού" είναι δίχως αμφιβολία ένα από τα σημαντικότερα και περισσότερο συζητημένα έργα φιλοσοφίας και μεθοδολογίας των κοινωνικών επιστημών του 20ού αιώνα, στο οποίο φανερώνονται η βαθύτητα, η σαφήνεια και ο πλούτος της πολιτικής και κοινωνικής σκέψης του Καρλ Πόππερ. Ο Πόππερ παρουσιάζει και αναλύει τις παρανοήσεις στις οποίες είναι θεμελιωμένος ο ιστορικισμός, μέσα από μια ανηλεή κριτική των επιστημολογικών του προϋποθέσεων. Αν όμως στην "Ένδεια του ιστορικισμού" δούμε απλώς μια καινοτόμο πραγματεία αναφερόμενη στην επιστημολογία των κοινωνικών επιστημ...

Η επιστήμη, ισχυρίζονται σήμερα, είναι "αντικειμενική" και "ουδέτερη". Ένα χάσμα πρακτικά ανυπέρβλητο, σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, διαχωρίζει τον επιστημονικό ορθολογισμό από τον καταραμένο χώρο του "ανορθολογισμού". Σε μια κοινωνία, όπως η δική μας, ταγμένη στην τεχνική επιστήμη και υποταγμένη στην αποδοτικότητα και την τεχνοκρατία, είναι εντελώς κατανοητή αυτή η εμμονή, να διασφαλιστεί η υπεροχή του ορθολογισμού. Φυσικά, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η επιστημονική ενασχόληση σε ορισμένα επίπεδα απαιτεί αυστηρά ορθολογική σκέψη, μετρήσεις και πειράματα. Ο ορθολογικός πο...

Η φυσική είναι κατεξοχήν φιλοσοφική επιστήμη. Στις οριακές της περιοχές θέτει και αντιμετωπίζει προβλήματα, τα οποία, σε ένα άλλο επίπεδο και με άλλη γλώσσα, αποτελούν θεμελιώδη οντολογικά ερωτήματα. Τέτοια, π.χ., είναι τα προβλήματα του χώρου, του χρόνου, της αιτιότητας, των δομών της ύλης, καθώς και τα προβλήματα της αστροφυσικής και της κοσμολογίας. Αλλά και η έρευνα ειδικών προβλημάτων σε περιοχές αιχμής παρουσιάζει γενικότερο επιστημολογικό, γνωσιοθεωρητικό και οντολογικό ενδιαφέρον. Η φυσική, εξάλλου, συνδέεται οργανικά με όλες τις φυσικές επιστήμες (χημεία, βιολογία...