Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η "Θεωρία της πρόσληψης" αναφέρεται στην ομώνυμη κριτική θεωρία όπως αναπτύχθηκε στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Η παρουσίαση περιλαμβάνει τρία μέρη: Το πρώτο, με αφορμή το επαναστατικό προγραμματικό δοκίμιο του Jauss για την εξέλιξη των φιλολογικών σπουδών, αναφέρεται τόσο στο πνευματικό και πολιτικό κλίμα μέσα στο οποίο γεννήθηκε η θεωρία της πρόσληψης, όσο και στους "προδρόμους" που επηρέασαν τη στροφή της κριτικής προσέγγισης στον αναγνώστη. Το δεύτερο μέρος αναπτύσσει διεξοδικά τις θεωρίες των δύο κυριότερων εκπροσώπων της πρόσληψης...

Λαμβάνοντας ως αφετηριακή αρχή την κονστρουκτιβιστική έννοια της αυτοαναφορικότητας, θα επιχειρήσουμε, στη συνέχεια, να εξετάσουμε το πρόβλημα της αναστοχαστικότητας που καταλαμβάνει μια ιδιαιτέρως σημαντική θέση στη μοντέρνα λογοτεχνία. Με άλλα λόγια, το θέμα του παρόντος δοκιμίου είναι να κατανοήσουμε σε τι μπορεί να συνίσταται μια μορφή λογοτεχνίας, η οποία λαμβάνει ως αντικείμενο τον ίδιο τον εαυτό της. Πρόκειται για μια μορφή λογοτεχνίας που στοχάζεται πάνω στις πιθανές συνθήκες της δημιουργίας της, που διαπραγματεύεται, σε γενικές γραμμές, τις συνθήκες υπό τις οποίες...

Το "Πώς και γιατί διαβάζουμε" του Χάρολντ Μπλουμ είναι ένα βιβλίο για το ευρύ κοινό που μιλάει, ακριβώς, για το πώς και το γιατί πρέπει να διαβάζουμε. Ο Μπλουμ, ένας από τους σπουδαιότερους δασκάλους λογοτεχνίας στον κόσμο -τα βιβλία του οποίου γνωρίζουν παγκοσμίως τεράστια επιτυχία, καθώς είναι μεγάλος μάστορας του λόγου κι έχει έναν μοναδικό τρόπο να μιλάει κατευθείαν στην καρδιά του αναγνώστη-, έγραψε ένα βιβλίο που, όσο λίγα άλλα, σου ανοίγει την όρεξη για περαιτέρω ανάγνωση: είναι η ίδια η διαφήμιση του βιβλίου! Πρόκειται για ένα βιβλίο γραμμένο με τεράστια αγάπη για τ...

Η συλλογή των κειμένων που περιέχονται σε αυτόν τον τόμο έγινε με κριτήριο την ανάδειξη, όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτική, των σημαντικότερων φυσιογνωμιών και των προβληματικών που σημάδεψαν αυτό που θα ονομάζαμε μεταμαρξιστική αισθητική και λογοτεχνική θεωρία στη διάρκεια του εικοστού αιώνα. Ένα δεύτερο κριτήριο επιλογής ήταν ακριβώς ο συγκριτικός χαρακτήρας των περισσοτέρων από τις προσεγγίσεις, ώστε να επιτρέπουν τα μέγιστα περιθώρια περαιτέρω κριτικού αναστοχασμού εκ μέρους του αναγνώστη. Ο τόμος περιλαμβάνει κείμενα για τον Γκέοργκ Λούκατς, τον Λυσιέν Γκολντμάν, το...

Επανάσταση ή προσπάθεια δίχως αύριο; Η εμφάνιση του νέου μυθιστορήματος, οι πολεμικές που εγείρει, η επίδραση που ασκεί στη λογοτεχνική δημιουργία τοποθετούν το μυθιστορηματικό είδος στο επίκεντρο γόνιμων θεωρητικών ενασχολήσεων και προβληματισμών. "Η θεωρία του μυθιστορήματος", ένα από τα πρώτα έργα του Lukacs, ανταποκρίνεται στη συγκυρία της εποχής του, συγκεντρώνοντας όλα τα στοιχεία μίας εύστοχης και εποικοδομητικής συμβολής. Προσεγγίζοντας το ζήτημα της μεγάλης επικής λογοτεχνίας στις σχέσεις της με την κοινωνία και τον πολιτισμό, ο συγγραφέας περιγράφει τις ιδιότυπες...

Το "Εγχειρίδιο εγκληματολογίας" είναι ένα στοίχημα σύνθεσης της θεωρίας και της πράξης της γραφής. Αντλεί από τα σκοτεινά βάθη του εγκλήματος, του τρόμου και της παράνοιας, στη ζωή μας, στη γραφή του Μπαλζάκ, του Πόε, του Ντοστογιέφσκι και των μαιτρ του αστυνομικού για να ερευνήσει τα μονοπάτια της δημιουργίας και την ιδιαιτερότητα της γυναικείας παρουσίας και γραφής.

Στη "Μάγισσα τέχνη", ο Νόρμαν Μέιλερ μιλά με τη χαρακτηριστική του ευθύτητα, για τις ανταμοιβές και τις δοκιμασίες της ζωής των συγγραφέων και συστήνει εργαλεία πλοήγησής της. Απευθυνόμενος με ύφος συνομιλητικό στο αναγνώστη, συλλογίζεται το έργο των συναδέλφων του, ζώντων και μη -Τουέιν, Μέλβιλ, Φώκνερ, Χέμινγούεϊ, Απντάϊκ, Ντινιόν, Μπέλοου, Στάιρον, Μπέκετ και πληρθώρα άλλων. Στη "Μάγισσα τέχνη", ο Μέιλερ αιχμαλωτίζει την ανείπωτη οδύνη και την ευδιαμονία της καθημερινότητας του συγγραφέα, ενώ χαράζει ένα καθαρό μονοπάτι για να ακολουθήσουν άλλοι συγγραφείς, διατηρώντας τ...

Αναλαμβάνοντας να εξιστορήσουν τις θεωρητικές και μεθοδολογικές διαδρομές των γραμματολογικών σπουδών από την κλασική αρχαιότητα έως την αυγή του 21ου αιώνα, οι εννέα τόμοι της σειράς "The Cambridge History of Literary Criticism" συνιστούν ένα εντυπωσιακό εκδοτικό εγχείρημα ως προς την ακαδημαϊκή ευρυμάθεια και ερευνητική τεκμηρίωσή τους. Ο όγδοος τόμος, με τον οποίο εγκαινιάζεται η μετάφραση του σημαντικού αυτού έργου αναφοράς στις εκδόσεις του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών (Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη), πραγματεύεται, από κοινού με τον έβδομο (Modernism and the New...

Θέματα και ζητήματα φιλολογικά και λογοτεχνικά, τα περισσότερα μέσα από μια γλωσσολογική σκοπιά, είναι όσα εξετάζονται στα μελετήματα που συγκεντρώνονται σ' αυτόν τον τόμο. Μερικοί από τους άξονες, γύρω από τους οποίους περιστρέφεται η εξέταση των θεμάτων αυτών, είναι το λογοτεχνικό έργο συγγραφέων, όπως ο Σεφέρης, ο Καβάφης, ο Μακρυγιάννης, ο Ελύτης, ο Σινόπουλος, ο Σκαρίμπας και πολλοί άλλοι από τους δικούς μας, και από ξένους ο Montaigne και ο T.S. Eliot. Στα γενικά ή επιμέρους ζητήματα που θίγονται, συγκαταλέγονται η ποιητική έκφραση ως ένα ιδιαίτερο "είδος" γλώσσας, η...

Ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους στοχαστές συνομιλεί με το έργο του Ντοστογιέφσκι, του Καμύ, του Δάντη και του Ουγκώ, πηγαίνοντας κατευθείαν στο κέντρο αυτού του έργου, χωρίς να βραδυπορεί και να αναλώνεται στην περιφέρειά του. "Αντί να εισαγάγω απ' έξω", εξηγεί ο ίδιος ο Ζιράρ, "μια προκατασκευασμένη μέθοδο, θέλησα να αναζητήσω τη μέθοδό μου στους ίδιους τους συγγραφείς, όχι βέβαια σε όλους αλλά σ' εκείνους που μου φαίνονται σπουδαιότεροι. Δεν απευθύνομαι ούτε στα θεωρητικά γραπτά -όταν υπάρχουν- αυτών των συγγραφέων ούτε στην αλληλογραφία τους ή σε άλλες περιθωρια...

Ο Jonthan Culler υπήρξε και είναι πάντα το πλέον κατάλληλο πρόσωπο για να εξηγήσει τη λογοτεχνική θεωρία χωρίς να την υπεραπλουστεύει ή να την αντιμετωπίζει με ανταγωνιστικότητα και προκατάληψη. Η "Λογοτεχνική Θεωρία": μια συνοπτική εισαγωγή αποτελεί ένα έργο υπόδειγμα του είδους. Σε μια αξιοθαύμαστα περιληπτική μορφή παρουσιάζει τη σύγχρονη λογοτεχνική θεωρία σε όλο της το εύρος. Η αποφυγή της συνήθους περιήγησης μέσα από τις διαφορετικές σχολές και προσεγγίσεις επιτρέπει στο συγγραφέα να φτάσει κατευθείαν στην καρδιά του κεντρικού ερωτήματος: ποιος είναι ο πρώτος και κύρι...

Στο βιβλίο αυτό η λογοτεχνική θεωρία αντιμετωπίζεται ως μια δυνατότητα για τον καθηγητή της λογοτεχνίας να φτάσει σε μια κριτική κατανόηση της φύσης του αντικειμένου της λογοτεχνίας, των πάγιων αλλά και των εναλλακτικών απόψεων για τους σκοπούς και τους τρόπους της διδασκαλίας του ως μια ευκαιρία να αναστοχαστεί για το τι πιστεύει πως είναι η λογοτεχνία και τι η διδασκαλία της τι διακηρύττουν για το ίδιο ζήτημα οι οργανωτικές προδιαγραφές του μαθήματος πόσο η άποψή του συγκλίνει με ή αποκλίνει από τις προδιαγραφές αυτές. Με μια κριτική χρήση της λογοτεχνικής θεωρίας, ο καθ...

Μιλώντας κάποτε ο Τρότσκι για τον Ζυλ Ρομαίν, και χαρακτηρίζοντάς τον ως θεατή απ' έξω, θεατή από απόσταση, έκαμε τη βαρυσήμαντη παρατήρηση ότι η απόσταση δεν έχει μόνον οπτική σημασία, μα και ηθική, και ότι μόνον εκείνος που μετέχει ενεργά στο κοινωνικό γίγνεσθαι μπορεί να είναι αληθινά θεατής, δηλαδή να βλέπει σωστά και βαθιά. Ο Τρότσκι, ένας από τους "μετέχοντες", ένας από τους μεταλύτερους άντρες της επαναστατικής Πράξης, και μαζί βαθύς θεωρητικός και μεγάλος τεχνίτης του λόγου, αποτελεί την πιο ζωντανή ενσάρκωση της παραπάνω αλήθειας. Με το βιβλίο του "Λογοτεχνία και...

Ο τίτλος αυτού του βιβλίου δεν εκφράζει μόνο την επιθυμία της υπέρβασης και το κλείσιμο μιας εποχής και μιας παράδοσης, που οπωσδήποτε πρόσφερε πολλά στην ελληνική διανόηση και κριτική, αλλά και την ανάγκη για νέα βήματα και καινούριους προσανατολισμούς. Το "Μετά την αισθητική" είναι δυνητικά ευχετικό και όχι αλλαζονικά αρνητικό του παρελθόντος. Υπόσχεται μια νέα αρχή επιχειρώντας να εφαρμόσει τις σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις στη νεοελληνική λογοτεχνία. Ο σκοπός του επομένως είναι διττός: να εισαγάγει κατά κάποιο τρόπο τον αναγνώστη σε ορισμένες περιοχές της θεωρίας τη...

Η Αφηγηματολογία είναι ένα βιβλίο χρηστικό, που αναφέρεται στη θεωρία του αφηγηματικού λόγου και στις μεθόδους ανάλυσης της αφηγηματικής πεζογραφίας. Απευθύνεται σε όσους διδάσκουν λογοτεχνία (πανεπιστημιακούς, καθηγητές μέσης εκπαίδευσης), σε όσους σπουδάζουν λογοτεχνία, αλλά και σε μαθητές λυκείου· τέλος, σε όσους γράφουν για τη λογοτεχνία (κριτικούς, ερευνητές κτλ.). Φιλοδοξεί να προσφέρει, σε σύντομο χρόνο, επαρκή και έγκυρη γνώση για τα σχετικά θέματα. Γι' αυτό επιχειρεί να πετύχει μια ισορροπία ανάμεσα στη θεωρητική κατάρτιση και στις πρακτικά αναγκαίες πληροφορίες γι...

Μετά την εποχή της κριτικής και της λογοτεχνικής ιστορίας, ήρθε η εποχή της λογοτεχνικής θεωρίας, ή μάλλον των λογοτεχνικών θεωριών που εκδιπλώθηκαν και συγκρούστηκαν τα τελευταία σαράντα χρόνια. Συμφωνούν, ωστόσο, σε ορισμένα σημεία. Αρνούνται κάθε λογής ψυχολογισμό, δέχονται κάποιου είδους φορμαλισμό και, πάνω απ’ όλα, απαρνούνται την κοινή λογική, τις «αυτονόητες ιδέες» περί λογοτεχνίας: το συγγραφέα ως αυθεντία που νοηματοδοτεί το κείμενο· τον κόσμο ως σημείο αναφοράς του έργου· την ανάγνωση ως διάλογο μεταξύ συγγραφέα και αναγνώστη· το ύφος ως επιλογή ενός τρόπου γραφή...

Με τις διαλέξεις για την έννοια του μοντέρνου, ο Μ. Αrnold διατυπώνει κριτήρια που καθιστούν "αιώνια ενδιαφέρουσα" μια λογοτεχνία και γενικότερα γραμματεία. Υπερασπίζεται με πάθος την κλασική περίοδο από τις επιθέσεις που δέχονταν και δέχεται μέχρι και σήμερα. Βασικός διαμορφωτής της σύγχρονης θεωρίας της κριτικής και της ανθρωπιστικής παιδείας, συνδέει άμεσα το μοντέρνο με τη φιλοσοφία της ιστορίας και των πολιτισμών, την εκπαιδευτική και εκκλησιαστική πολιτική των μεταρρυθμίσεων, τις σχέσεις συντηρητισμού - φιλελευθερισμού, την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής και της κο...

Η σχέση της νεοελληνικής λογοτεχνικής κριτικής με τη θεωρία της λογοτεχνίας είναι ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει, τα τελευταία χρόνια, τους σύγχρονους μελετητές. Οι διαφορετικές προσεγγίσεις του θέματος φανερώνουν ότι η αναζήτηση των θεωρητικών τάσεων της λογοτεχνικής μας κριτικής είναι ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον ερευνητικό πρόβλημα, το οποίο παραμένει ανοιχτό για συστηματική διερεύνηση. Στόχος της σύντομης αυτής μελέτης είναι η προσπάθεια να επισημανθούν οι θεωρητικοί πυρήνες του κριτικού μας λόγου και να αναζητηθούν οι σχέσεις που διαμορφώνονται ανάμεσα στη θεωρία της λογ...

Οι σελίδες αυτού του βιβλίου αποτελούν προσπάθεια προσέγγισης του ανθρώπου απ' το φωτεινό χώρο της τέχνης και της αισθητικής της λογοτεχνίας. Ένα βιβλίο ανοιχτών οριζόντων το οποίο αναζητεί τον οικουμενικό χαρακτήρα της ανθρώπινης φύσης, αίρεται πάνω από υπηκοότητες και τοπικότητες και γίνεται βλέμμα που εισβάλλει στο βάθος του αναγνώστη, όχι για να τον υποβάλει ή να τον πείσει, αλλά για να συναντηθεί με αυτόν σε έναν κόσμο πνευματικής ανάτασης... Η λογοτεχνική δημιουργία αυτοαποκαλύπτεται ως ακατάπαυστη αναζήτηση του κάλλους και αποτελεί τη μαρτυρία η οποία φωτίζει τις ε...