Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η θεωρία της λογοτεχνίας, που απορρέει από τους στοχασμούς του Βαλερύ ή αυτούς των Ρώσων φορμαλιστών και η οποία είχε μια σημαντική εξέλιξη στην Ευρώπη, από το 1960 και μετά, μετέφερε κυρίως την προσπάθεια προβληματισμού πάνω σε έννοιες ή ερωτήματα όπως αυτά των "απλών φορμών", του "είδους", "της αφήγησης" στο ποιητικό κείμενο, ή πάνω στην έννοια της "δομής" ή των "σχημάτων λόγου", παρμένων από την αρχαία ρητορική. Η θεωρία της λογοτεχνίας χρειάστηκε αρκετό χρόνο για να λάβει υπόψη της τα προβλήματα της διατύπωσης, των "τρόπων", της τυπολογίας της (τι σημαίνει ένα κείμενο...

Το βιβλίο αυτό, μια εικοσαετία μετά την πρώτη του κυκλοφορία, διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του για όσους σκέφτονται τη λογοτεχνία ως υπόθεση της εκπαίδευσης. Η εστίαση του συγγραφέα μετακινείται ουσιαστικά από τη χρήση της λογοτεχνικής θεωρίας (με σταθερή πάντοτε μέριμνα για τις ανάγκες ενός κοινού διδασκόντων και διδασκομένων) στη θέση και την αξιοποίηση της λογοτεχνίας μέσα σ' ένα αναλυτικό πρόγραμμα για τη Μέση και, κυρίως, την Ανώτερη και Ανώτατη Εκπαίδευση. Το έργο αυτό, μεταφρασμένο στη γλώσσα μας, μπορεί να θεωρηθεί, ένας αντιπροσωπευτικός κρίκος αποσπασμένος από τ...

Η σύγχρονη θεωρία της λογοτεχνίας (θεωρίες της αναγνωστικής ανταπόκρισης, της πρόσληψης και της διακειμενικότητας, οι πολιτισμικές σπουδές, ο νέος ιστορικισμός, κ.ά.), αλλά και τα κινήματα του κριτικού εγγραμματισμού (critical literacy) και της δημιουργικής διδασκαλίας (creative teaching) έχουν ανανεώσει ριζικά τους τρόπους με τους οποίους προσεγγίζουμε το λογοτεχνικό κείμενο στη σχολική τάξη. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα κείμενα του παρόντος τόμου αναδεικνύουν το πολυσχεδές και ευρύ ζήτημα της διδακτικής της λογοτεχνίας και της ευρύτερης διάχυσής της στην εκπαίδευση. Οι συν...

"Αν τοποθετήσουμε ένα μυθιστόρημα σε έναν ιδεατό πυρηνικό αντιδραστήρα, θα παρατηρήσουμε ότι θα διασπαστεί στα επιμέρους στοιχεία του: Τους χαρακτήρες, το μύθο, την πλοκή και σε άλλα δευτερότερα..." Τα στοιχεία αυτά που το συνιστούν αποτελούν το βασικό πυρήνα της εργασίας του Γιώργου Λεονάρδου, ο οποίος, αξιοποιώντας τις εμπειρίες και τις προσωπικές εξομολογήσεις μεγάλων διαχρονικών συγγραφέων καθώς και σύγχρονων δημιουργών βιβλίων μπεστ-σέλερ, ακουμπά σε θέματα που σπάνια παρουσιάζονται ολοκληρωμένα στο πλατύ κοινό. - Πώς μπορώ να γράψω ένα μυθιστόρημα; - Από πού μπορ...

Το πρόβλημα του συσχετισμού της ιστορικής και κοινωνικής πραγματικότητας μς τη λογοτεχνική δημιουργία, που απασχόλησε την επιστημονική κριτική από την αρχή της σύστασής της, καταλαμβάνει μέσα στη θεωρία της Λογοτεχνίας δύο μεγάλες περιοχές έρευνας: τη γενετική ερμηνευτική και την κοινωνιολογία της λογοτεχνίας. Η μελέτη αυτή εντάσσεται στο χώρο της γενετικής ερμηνευτικής και αποδεικνύει τη σημασία της λογοτεχνίας. Με βάση τα πορίσματα των σημειωτικών ερευνών για την αυτοαναφορικότητα και πολυσημία του λογοτεχνικού λόγου και για τις γλωσσικές διαμεσολαβήσεις ανάμεσα στο κ...

Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια επιλογή από τις ανακοινώσεις του συνεδρίου με θέμα "Η διδασκαλία της λογοτεχνίας" που έγινε στο Διεθνές Πολιτιστικό Κέντρο του Σεριζί της Γαλλίας στις 22-29 Ιουλίου 1969. Τα πλήρη πρακτικά εξέδωσε το 1971 ο Plon. Εδώ ακολουθούμε την έκδοση De Boeck-Duculot του 1981, με μια διαφορά. Δεν περιλάβαμε την εισήγηση της Claudette Delhez - Sarlet, "Ιστορία της λογοτεχνίας και εκπαίδευση", γιατί κρίναμε ότι οι ειδικού χαρακτήρα παρατηρήσεις της για τη βιβλιογραφία της ιστορίας της γαλλικής λογοτεχνίας, δεν θα ενδιέφεραν άμεσα τον Έλληνα αναγνώστη.

Σκοπός του ανά χείρας συλλογικού τόμου είναι να καταδείξει, μέσα από παλαιότερα και νεότερα παραδείγματα, τους δεσμούς, φανερούς ή λανθάνοντες, που αναπτύσσονται ανάμεσα στη λογοτεχνία και την κριτική όταν ασκούνται από το ίδιο πρόσωπο. Κριτικοί λογοτεχνίας και πανεπιστημιακοί αναλαμβάνουν, μέσα από το πρίσμα παρόμοιων αναρωτήσεων, να μας επανασυστήνουν παλαιότερους συγγραφείς μας. Και συγκεκριμένα: ο Βαγγέλης Αθανασόπουλος τον Κωστή Παλαμά, η Βενετία Αποστολίδου τον Δημήτρη Χατζή, ο Γιώργος Αράγης τον Τέλλο Άγρα, ο Ευριπίδης Γαραντούδης τον Τάκη Σινόπουλο, ο Δημήτρης Δημη...

Ξεκινώντας από την πεποίθηση ότι μία μοντέρνα προσέγγιση των λογοτεχνικών κειμένων μπορεί να εφαρμοστεί -παράλληλα με τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας- κυρίως στις δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου, στο βιβλίο αυτό επιλέγονται συγκεκριμένα κείμενα από τη «Γλώσσα μου» της Ε τάξης και ΣΤ τάξης, μέσα από τα οποία αποσαφηνίζονται και αξιοποιούνται διδακτικά έννοιες όπως: - Τι είναι αφήγηση, ποια είναι τα είδη του αφηγητή - τι σημαίνει αφηγηματικό πλαίσιο - πώς μπορεί να εξετασθούν σε ένα κείμενο τα λόγια των ηρώων της ιστορίας από την πλευρά της αφηγηματολογίας...

Η παρούσα έκθεση αποτελεί μεταγραφή ενός σεμιναρίου που δόθηκε στην Ecole Pratique des Hautes Etudes κατά το ακαδημαϊκό έτος 1964-1965. Στην απαρχή -ή στον ορίζοντα- αυτού του σεμιναρίου υπήρχε, όπως πάντα, το μοντέρνο κείμενο, δηλαδή: το κείμενο που δεν υπάρχει ακόμα. Ένας τρόπος για να προσεγγίσουμε το νέο αυτό κείμενο είναι να αναζητήσουμε από πού ξεκινά και σε τι εναντιώνεται, και ως εκ τούτου να αντιπαραβάλουμε τη νέα σημειωτική της γραφής και την αρχαία πρακτική της λογοτεχνικής γλώσσας που για αιώνες ονομάστηκε ρητορική. Εξ ου και η ιδέα ενός σεμιναρίου πάνω στην αρχ...

Η σκέψη του Βάλτερ Μπένγιαμιν είναι καρπός των χρόνων του Μεσοπολέμου. Ήταν η εποχή που η Ευρώπη ταλαντευόταν μεταξύ του ονείρου ενός καλύτερου κόσμου και της φρίκης του επερχόμενου πολέμου. Το όνομα και το έργο του συγγραφέα και φιλοσόφου περιβάλλονται από μια αίγλη. Το περίγραμμά της έχει χαραχτεί από τις ανήσυχες διαδρομές του λόγου σε συνθήκες κρίσης και εκτάκτου ανάγκης. Το τέλος του εβραϊκής καταγωγής διανοητή σφραγίστηκε με την αυτοκτονία του ενόψει της σύλληψής του από τους ναζιστές. Η μαγεία της γραφής του παραμένει ωστόσο ζωντανή ως σήμερα. Η γλώσσα και η μαγεία...

Λαμβάνοντας ως αφετηριακή αρχή την κονστρουκτιβιστική έννοια της αυτοαναφορικότητας, θα επιχειρήσουμε, στη συνέχεια, να εξετάσουμε το πρόβλημα της αναστοχαστικότητας που καταλαμβάνει μια ιδιαιτέρως σημαντική θέση στη μοντέρνα λογοτεχνία. Με άλλα λόγια, το θέμα του παρόντος δοκιμίου είναι να κατανοήσουμε σε τι μπορεί να συνίσταται μια μορφή λογοτεχνίας, η οποία λαμβάνει ως αντικείμενο τον ίδιο τον εαυτό της. Πρόκειται για μια μορφή λογοτεχνίας που στοχάζεται πάνω στις πιθανές συνθήκες της δημιουργίας της, που διαπραγματεύεται, σε γενικές γραμμές, τις συνθήκες υπό τις οποίες...

Η "Αναζήτηση της αρχής" είναι ένα αξιόλογο έργο του Οκτάβιο Πας για τον υπερρεαλισμό. Πρόκειται για δοκίμια που γράφτηκαν με την ευκαιρία μιας σειράς διαλέξεων που έδωσε στο πανεπιστήμιο του Μεξικού. Η γραφή του θα μαγνητίσει ένα ευρύτατο αναγνωστικό κοινό και όχι μόνο τους φίλους του σουρεαλιστικού ρεύματος στην τέχνη. Η ομορφιά του κειμένου συναγωνίζεται τον πλούτο των συνειρμών και την ξεκάθαρη διατύπωση.

Μια φωνή από το παρελθόν, που έμεινε για καιρό στην αφάνεια, ένας από τους σπουδαιότερους στοχαστές του προηγούμενου αιώνα (ο σημαντικότερος μελετητής του έργου του Ντοστογιέφσκι), γίνεται ο ίδιος αντικείμενο μελέτης στο βιβλίο αυτό. Ο νοερός διάλογος ανάμεσα στον Μπαχτίν και άλλους θεωρητικούς του πολιτισμού του 20ού αιώνα, ιδίως τους Λούκατς και Γκολντμάν, δεν αποτελεί απλά ένα σπουδαίο συγγραφικό εφεύρημα, αποκαλύπτει στην κυριολεξία τη γοητεία των θέσεων του Μπαχτίν για έναν ατέρμονο διάλογο μέσα στο χρόνο. Δίνει δε την αφορμή για να δοκιμαστεί η εφαρμογή των ιδεών του...

Η Λογοτεχνία είναι ένα τεράστιο παλίμψηστο, μια πυκνή στιβάδα με αναρίθμητους γλωσσικούς χιτώνες ή αλλιώς, ένα αιώνιο μουρμουρητό (chuchotement) που αρχίζει με τους πρώτους αβέβαιους φθόγγους για να φτάσει σε εκείνη τη μεγαλειώδη ανακεφαλαίωση ολόκληρης της Λογοτεχνίας που, σύμφωνα με τον Μπόρχες, συνοψίζεται στον "Οδυσσέα" του Joyce. Μέσα σ' αυτό τον κυκλικό λαβύρινθο οι ποιητικές φωνές συγχέονται, συντήκονται, αλληλοϋποβλέπονται ή αλληλοπεριχωρούνται. Το σύγγραμμα αυτό περιέχει παλιότερες και νεότερες, δημοσιευμένες και αδημοσίευτες μελέτες. Σύνοψη μιας δεκαπενταετούς...

Με τον Ζάχερ-Μαζώχ ξετυλίγεται ένα σύμπαν φαντασίωσης και αγωνίας, γεμάτο από πέτρινες γυναίκες, παρενδυτικούς, επιβαλλόμενες ποινές, σταυρώσεις, ακόμη και τιμωρίες για σφάλματα τα οποία δεν έχουν καν διαπραχθεί. Από την κάθε πόζα το καλλιτεχνικό πνεύμα δημιουργεί ένα έργο τέχνης, ενώ το νομικό πνεύμα παγιώνει άτεγκτα συμβόλαια μεταξύ θύματος και δημίου. Ο Ζιλ Ντελέζ αναδεικνύει πως ο μαζοχισμός δεν αποτελεί ούτε το αντίθετο ούτε το συμπλήρωμα του σαδισμού αλλά έναν κόσμο ξεχωριστό, με διαφορετικές τεχνικές και διαφορετικά επιτελέσματα.

"Ήρωές" του είναι τελικά τα ίδια τα λογοτεχνικά είδη και μάλιστα το κατ' εξοχήν είδος των Νεότερων Χρόνων, το μυθιστόρημα, αυτή η αναζήτηση ενός ανθρώπινου νοήματος μέσα στον διάλογο και στην πολυφωνία· να πορεύεται πάντα δίχως τέλος. εφ' όσον "το μυθιστόρημα δεν έχει ολοκληρώσει την εξέλιξη του" -αντίθετα, δεν παύει ακόμα και σήμερα να αλλάζει, να εξελίσσεται, να τροποποιεί τους ίδιους του τους κανόνες ή μάλλον να τους υπερβαίνει συνεχώς, αφού, μας λέει τελικά ο Μπαχτίν, "δεν έχει τον παραμικρό κανόνα", αν όχι να στρέφει τη ράχη στο "απόλυτο παρελθόν" του έπους και να' ναι...

Τι μπορεί να συνδέει τον Μωπασσάν και τον Στήβενσον με τον Τσβάιχ και τον Μπόρχες, και πού συναντιούνται ο Μπωντλαίρ, ο Τσέχωφ και η Γουλφ με τον Φιτζέραλντ και τη Χάισμιθ; Όλοι αυτοί, και πολλοί άλλοι, βασανίζονται από τα αγωνιώδη ερωτήματα τού δημιουργού, ερωτήματα κοινά που παραλλάσσουν με το πέρασμα των χρόνων, που τίθενται σε κάθε λογοτεχνικό είδος και σε κάθε σχολή. Στα κείμενά τους εξομολογούνται, αναζητούν, απαντούν, κρίνουν, σατιρίζουν, πολεμούν και συμπνέουν. Τι είναι ταλέντο, τι τους εμπνέει, πώς αναμετριούνται με την άγραφη σελίδα και τους δαίμονες τής συγγραφή...

Η Βιβλιογραφία συγκεντρώνει τις πρωτότυπες και μεταφρασμένες στα ελληνικά μελέτες που αναφέρονται στη Θεωρία της Λογοτεχνίας και στη Λογοτεχνική Πολιτισμική Κριτική. Αποτελεί μια πρώτη καταγραφή της συναφούς εκδοτικής δραστηριότητας για περισσότερο από πενήντα χρόνια, αναδεικνύοντας τόσο τον επιστημονικό προβληματισμό και τις θεωρητικές κατηγορίες που απασχόλησαν τους μελετητές, όσο και τις χρονικές περιόδους κατά τις οποίες αναπτύχθηκε ο εν λόγω συστηματικός στοχασμός για τη μελέτη της λογοτεχνίας.