Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Σε ποια νησιά των Δωδεκανήσων το βερικόκο το λένε έτσι και σε ποια χρυσόμηλο ή καΐσι; Το μυαλό σε ποια νησιά των Δωδεκανήσων λέγεται (ε)μυαλός και σε ποια νους ή καύκαλον; Πώς λέγεται το σύννεφο σε κάθε νησί; Το θηλυκό άρθρο στην αιτιατική πληθυντικού πού είναι τις, όπως στην κοινή νέα ελληνική, πού είναι τας, όπως στην αρχαία, και σε ποια νησιά είναι τες, όπως μας μαρτυρείται ήδη σε μεσαιωνικά κείμενα; Πολλά ερωτήματα όπως αυτά βρίσκουν τις απαντήσεις τους στις σελίδες του βιβλίου αυτού, που, μαζί, με τον "Γλωσσικό Άτλαντα της Κρήτης" του Ν. Γ. Κοντοσόπουλου, είναι οι μόνο...

Στη μέση περίπου του Ιονίου πελάγους, σε μικρή απόσταση από την Αιτωλοακαρνανία, βρίσκεται ένα μικρό καταπράσινο νησάκι με το όνομα Κάλαμος. Οι λέξεις και οι εκφράσεις του μικρού αυτού τόπου, ακούσματα παιδικών χρόνων από δύο αδέλφια, είναι και το αντικείμενο της ολιγοσέλιδης αυτής έκδοσης, η οποία έχει ως έναυσμα μια προσωπική παιδική υπόσχεση να διατηρηθούν λέξεις και εκφράσεις που ενώ τότε ηχούσαν μοναδικά, σήμερα συνιστούν έναν πλούτο ντόπιας διαλέκτου που κινδυνεύει να χαθεί. Το μικρό αυτό εγχείρημα αξιώνει τη διατήρηση των ακουσμάτων για τους νέους του νησιού, ελπί...

Μια ενδιαφέρουσα περιπλάνηση το ανά χείρας έργο στον γλωσσικό πλούτο του ιδιώματος της Μιραλής (Χρυσαυγής αργότερα) του Βοΐου και της Ανασελίτσας ευρύτερα. Οδηγός και ταξιδευτής μαζί μας ο αείμνηστος δάσκαλος Νικόλαος Μπαζάκας, ο οποίος πέρα απ' αυτά που ήξερε και βίωσε ο ίδιος ζώντας και μεγαλώνοντας στην κοινωνία εκείνη, κατέγραψε παλιότερους που ηλικιακά πατούσαν στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Αφουγκράστηκε τσελιγκάδες, θειάδες, νοικοκυρές, κυρατζήδες, αγρότες και μπαξεβάνους, λαϊκούς οργανοπαίχτες και συγχωριανούς του, μαστόρους - κουδαραίους. Στ...

Η γλωσσική ποικιλία αφορά κοινωνικές, γεωγραφικές, δομικές και λειτουργικές εκφάνσεις της γλώσσας και ως εκ τούτου είναι πολύ δύσκολο να δοθεί ένας και μοναδικός ορισμός που θα καλύπτει όλο το φάσμα. Ωστόσο, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η ποικιλότητα, δηλαδή η ύπαρξη ποικιλίας (ή πολλών ποικιλιών), αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της γλώσσας. Παρά την αυξημένη σημασία του φαινομένου, πολύ περιορισμένες μελέτες στην ελληνική βιβλιογραφία έχουν επικεντρωθεί σε αυτό το ζήτημα, ενώ ο αριθμός των αντίστοιχων μελετών στη διεθνή βιβλιογραφία, αν και φανερά μεγαλύτερος, είναι επίση...

Ο τόμος αυτός αποτελεί συναγωγή οκτώ κειμένων τα οποία αφορούν την αρβανιτοβλάχικη (καραγκούνικη) γλωσσική ομάδα της Ακαρνανίας. Τα μέλη αυτής της ομάδας κατοικούν μόνιμα εδώ και αιώνες, απομονωμένα από όλες τις άλλες βλαχόφωνες γλωσσικές ομάδες, στο νοτιότερο σημείο εξάπλωσης της βλάχικης γλώσσας στην Ελλάδα και φυσικά στον ευρύτερο βαλκανικό χώρο, στην Ακαρνανία. Η συγκεκριμένη γλωσσική ομάδα διαφοροποιείται από τους υπόλοιπους Βλάχους (γλωσσικά, πολιτισμικά, εθνογραφικά, κλπ.) σε σημαντικό βαθμό. Σε κάποια φάση της ιστορίας της, αυτή η ομάδα υπήρξε τρίγλωσση, με τους ομι...

Ο Παντελής Μαυρογιώργης, φεύγοντας από τη ζωή, αφήνει αδημοσίευτο υλικό για ένα τρίτο βιβλίο με λεξιλογικό περιεχόμενο, το οποίο, μαζί με τους δύο τόμους που είχαν εκδοθεί με ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία, θα συμπλήρωνε μια τριλογία για το χωριό του, τον Άγιο Γεώργιο Συκούση. Πάνω σε μικρά, πυκνογραμμένα καρτελάκια έμεινε συγκεντρωμένο υλικό για τη σημασία ή τις σημασίες χιλιάδων λέξεων, με παραδείγματα από τη χρήση της καθεμιάς, παρμένα από τον προφορικό λόγο, κυρίως στην αγιωργούσικη ντοπιολαλιά, από δημοτικά τραγούδια, από νοταριακούς κώδικες, κυρίως του Αγίου Γεωργίο...

Τα ακούσματα που, από την παιδική μου ηλικία μέχρι και σήμερα, με έκαναν και με κάνουν να συνειδητοποιώ την ομορφιά και τη μοναδικότητα της ντοπιολαλιάς του νησιού μου, κάποια στιγμή αποφάσισα να τα βγάλω από την καρδιά και το μυαλό μου και να τα βάλω στο χαρτί. Ίσως γιατί ήθελα να διασώσω όσο περισσότερες λέξεις από τον πλούτο της γλώσσας, του ιδιώματος της Αστυπαλιάς μας. Ίσως γιατί πιστεύω ότι αυτά είναι η "δικολαγιά" -το σόι- μου, η "δικολαγιά" σας, αυτά που μας ενώνουν, η καταγωγή μας, η παράδοσή μας, ο πολιτισμός μας, ένα κομμάτι απ' την καθεμιά και τον καθένα μας.

Λίγο μετά την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 καταφθάνουν και οι πρώτοι πρόσφυγες στο νησί της Σύρας, Κυδωνιείς (Αϊβαλιώτες), Μοσχονησιώτες, Σμυρναίοι, Χιώτες, Ψαριανοί, Κασιώτες, Στερεοελλαδίτες κλπ. Οι κατατρεγμένοι αυτοί πρόσφυγες δημιουργούν στις αρχές του 19ου αιώνα μια νέα πόλη, την Ερμούπολη. Μαζί τους έφεραν τα ήθη, τα έθιμα τους και τη ντοπιολαλιά τους, τους ιδιωματισμούς του τόπου τους. Οι επόμενες γενιές, κράμα αυτών των προσφύγων, στην καθημερινή ομιλία τους χρησιμοποιούσαν όλο αυτό το πλήθος των λέξεων και φράσεων, που είχαν φτάσει από όλα τα μέρη τ...

Με μεγάλη αγάπη και σεβασμό επιχειρήσαμε να προβούμε στη σχεδόν ριζική αναθεώρηση του εγχειριδίου διδασκαλίας της Ποντιακής Διαλέκτου της αείμνηστης Β. Αντωνιάδου-Κεσίδου. Χωρίς να διεκδικούμε το αλάθητο, ουδείς άλλωστε αλάθητος, επιδιώξαμε, παρά τις ποικίλες και πολλαπλές δυσχέρειες, να δώσουμε μιαν άλλη εικόνα του τρόπου διδασκαλίας της Ποντιακής Διαλέκτου, προσφέροντας έτσι έναν οδηγό στους Ποντίους και μη, οι οποίοι θέλουν να έρθουν σε επαφή με τη Διάλεκτό μας, η οποία συνδέεται στενά και άρρηκτα με την αρχαία ελληνική γλώσσα. Η Ποντιακή Διάλεκτος είναι ένας κρίκος, μια...

Η Ελλάδα, παρά το μικρό της μέγεθος, βρίθει τοπικών διαλέκτων και ιδιωμάτων που της χαρίζουν έναν ανεκτίμητο γλωσσικό πλούτο. Εντούτοις, λέξεις που επέζησαν για χιλιετίες δυστυχώς χάνονται ή ήδη χάθηκαν στις μέρες μας μπροστά στη σαρωτική επέλαση της επίσημης ελληνικής γλώσσας. Η παρούσα έκδοση, λοιπόν, είναι μια προσπάθεια συγκέντρωσης, ετυμολογικής εξήγησης και κυρίως διάσωσης των λέξεων σε χρήση στα Βέρβενα Αρκαδίας, ένα χωριό που είναι κρυμμένο σε υψόμετρο 1160μ μέσα στον Πάρνωνα. Το πλούσιο βερβενιώτικο ιδίωμα, ως παραλλαγή του ευρύτερου πελοποννησιακού ιδιώματος, μπορ...

Ο Αριστοφάνης ήταν σατιρικός ποιητής της αρχαίας αθηναϊκής κωμωδίας και ίσως ο σημαντικότερος εκπρόσωπός της. Ήταν ελεύθερος άνθρωπος και είχε μεγάλη τόλμη και θάρρος. Η πολιτική του σκέψη δεν έμεινε ποτέ στάσιμη και δεν είχε ποτέ κομματική δέσμευση. Γεννήθηκε στην Αθήνα· άλλοι τον τοποθετούν το 453 π.Χ., άλλοι στο 452 και άλλοι στο 445 π.Χ.. Πέθανε 60 ετών. Έζησε όλη του τη ζωή στην Αίγινα, γι' αυτό τον έλεγαν Αιγινήτη πολίτη και του αμφισβητούσαν τα δικαιώματα του Αθηναίου πολίτη. Στην ψυχή ήταν γνήσιος Αθηναίος πολίτης σύμφωνα με τις πεποιθήσεις του. Οι Αθηναίοι πή...

Η συλλογή "Καπιστράδες", ιδιωματισμοί της Λακωνικής διαλέκτου, είναι ένα σύνολο από λέξεις και εκφράσεις που συγκεντρώνω εδώ και πολλά χρόνια, παρακολουθώντας την καθομιλουμένη γλώσσα του τόπου μου και ειδικότερα τους διαλόγους, τα σχόλια και τις αφηγήσεις προσώπων της οικογένειάς μου, φίλων, συγγενών και συμπατριωτών. Δεν έχω αντλήσει από λογοτεχνία, ούτε σας παραπέμπω σε ιστορικές πηγές και επιπλέον δεν έχω πάρει ούτε έναν ιδιωματισμό από σχετικές σελίδες στο διαδίκτυο, καθώς η συλλογή αυτή είναι ,για μένα, το ημερολόγιο των παιδικών μου χρόνων αλλά και κάτι σαν το βιβ...

Η καταγραφή των φράσεων είναι απαραίτητη για τον μελετητή της γλώσσας. Τα λεξικά δεν επαρκούν ενίοτε στην κατανόησή της. Εξάλλου η σημασία μιας λέξης, όπως είναι γνωστό, καταφαίνεται μέσα στην φράση και την πρόταση, εξαρτάται δηλαδή από τη χρήση και τη διατύπωση σε φράση, εκεί όπου λειτουργεί η κυριολεκτική και μεταφορική χρήση της. Των φράσεων δίδεται η σημασία στη κοινή νεοελληνική ή και αναφέρεται το πότε χρησιμοποιούνται. Τούτο για να διευκολύνεται ο μελετητής και γενικά ο αναγνώστης. Επιπλέον δίδεται η ετυμολογία των λημμάτων και των λέξεων ξένης προέλευσης, με τη δ...