Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

H συνείδηση της θνητότητας, αποκλειστικό γνώρισμα του ανθρώπου, τραγικό προνόμιό του, εκτός από παντοτινή μήτρα αγωνίας, φόβου και δυστυχίας, αποτελεί ταυτόχρονα και κινητήρια δύναμη της ζωής, πηγή της τέχνης, της σκέψης και της δημιουργίας. Xωρίς το θάνατο η ζωή του ανθρώπου δεν θα ήταν ανθρώπινη. Tο κορυφαίο αυτό γεγονός της ζωής, που είναι ακριβώς ο θάνατος, συζητούν εξέχοντες Έλληνες και ξένοι φιλόσοφοι (όπως ο Πόππερ, ο Mποχένσκι, ο Άπελ, ο Πάνικκαρ και άλλοι), πιστοί στην πλατωνική παράδοση για την αξεχώριστη σχέση της φιλοσοφίας με τη μελέτη του θανάτου.

Τα έργα που διάλεξα να περιλάβω σ' αυτό το Ανθολόγιο έχουν δύο βασικά χαρακτηριστικά: Δίνουν λαβές για φιλοσοφική συζήτηση και παρέχουν ένα μοντέλο αντίληψης του κόσμου, έναν τρόπο να βλέπουμε τον κόσμο διαφορετικά από ό,τι συνηθίζαμε. Δεν είναι τα μόνα που θα μπορούσαν να αναλυθούν ως προς τις φιλοσοφικές τους προεκτάσεις ούτε τα καλύτερα της κινηματογραφικής παραγωγής, αν και, κατά τη γνώμη μου, είναι όλα τους αριστουργήματα. Είναι όμως σίγουρα από εκείνα που κατ' εξοχήν σε κάνουν να φιλοσοφείς. Και, τουλάχιστον για μένα, η τέχνη που σε κάνει να φιλοσοφείς είναι πηγή διπλ...

Ένας αντίλογος σε ό,τι σήμερα θεωρείται κομψό, «πρέπον», «της μόδας». Είμαστε, άραγε, εμείς οι γυναίκες πιο απελευθερωμένες από τις μανάδες μας; Είναι, άραγε, ο κόσμος στον οποίο ζούμε καλύτερος από τον δικό τους; Αμφιβάλλω. Σ' έναν κόσμο όπου όλοι μοιάζουν κουρασμένοι και όλα ισοπεδωμένα, ας αντισταθούμε όσο μπορούμε σε ό,τι θεωρείται πολιτικά και κοινωνικά «ορθό». Αν μη τι άλλο, έτσι θα αισθανθούμε πιο ζωντανοί/ές. Ας αντιδράσουμε στην «ενιαία σκέψη», που κατατρώει την ίδια την ύπαρξή μας. Ας αρνηθούμε τους ψευδεπίγραφους έρωτες, που αφυδατώνουν την ψυχή μας. Ας αφήσου...

«Συνθήματα», συνθηματικές λέξεις ονομάζει ο γάλλος διανοητής Ζαν Μπωντριγιάρ τις λέξεις/έννοιες που χρησιμοποίησε για να εισχωρήσει στις διαδοχικές στοιβάδες της πραγματικότητας και να τις κατανοήσει.

...Τι διακυβεύεται στο ύπατο και για τους ανθρώπους -που δεν διανοούνται και δεν πράττουν σαν να τους αφορά- μη ύπατο διακύβευμα; Αυτό που διακυβεύεται δεν είναι η απλή ή σύνθετη σύνδεση ανθρώπου και κόσμου. Δεν ενώνονται δύο ενότητες σε μια ενότητα. Ο άνθρωπος, οι άνθρωποι, η ανθρωπότητα, η ανθρωπιά δεν "υπάρχουν", δηλαδή δεν μπορούν να παίξουν χωρίς τον κόσμο, και ο κόσμος δεν αφήνει το αίνιγμά του να ξεδιπλωθεί χωρίς τη συμμετοχή του ανθρώπου. Ο άνθρωπος δεν είναι το θεμέλιο του ανθρώπου, δεν τού είναι δυνατόν κάν να σταθεί και να βαδίσει μόνον ως άνθρωπος -ή ως ανθρώπιν...

Εσείς οι άνθρωποι, είστε αιχμάλωτοι της ιδέας ότι ένας υπεράνθρωπος, ένας άγιος, η κι ένας θεός, μπορεί να σας σώσει, κι έτσι μένετε αδρανείς στις καταστροφές που σας βρίσκουν. Περιμένετε από άλλους να κάνουν αυτό που Εσείς θα έπρεπε να κάνετε για τους εαυτούς σας... Κοίταξε το υλικό σας έργο, είπε η Νεράιδα, που είναι απόρροια του πνευματικού σας έργου. Δες την τεράστια καταστροφή που προκαλεί στο έργο της Δημιουργίας. Συνειδητοποίησες ποτέ την έκταση αυτής της ύβρεως; Τούτος ο υπέροχος ζωντανός Πλανήτης, ο φωτεινός, ζεστός και γαλάζιος... Τούτη η υπέροχη Μητέρα Γή μας, π...

Αντίλογος στον Στέλιο Ράμφο σημαίνει άρνηση προσχώρησης στο πνεύμα των καιρών, αντίσταση στην προέλαση "παγκοσμιοποίησης" και Αμερικανικού πολιτισμού, στροφη στην μελέτη μιας απέραντης πνευματικής παράδοσης (ελληνικής, χριστιανικής και οικουμενικής) καί ενεργοποίησή της, εμμονή στο συγκεκριμένο, στο τοπικό, στο διάφανο, στο θεϊκό, στο ανθρώπινο και όχι σε αφηρημένες κατηγορίες σκέψης, στον ανύπαρκτο οικουμενικο άνθρωπο και στην άψυχη τεχνολογία του.

"Τα βιβλία παρατήρησε κάποτε ο συγγραφέας Ζαν-Πωλ, δεν είναι παρά ογκώδεις επιστολές προς φίλους. Με αυτή τη ρήση κατονόμασε με ακρίβεια και χάρη την πεμπτουσία της φύσης και της λειτουργίας του ανθρωπισμού: Είναι μια τηλεπικοινωνία μέσω της γραφής και δημιουργεί φιλία [...] Γράμματα που δεν επιδίδονται πια παύουν να είναι ταχυδρομικές επιστολές σε πιθανούς φίλους -μεταμορφώνονται σε αντικείμενα αρχείων. Ακόμη και το γεγονός ότι τα καθοριστικά βιβλία του μακρινού παρελθόντος σταδιακά έχουν πάψει να είναι επιστολές προς φίλους και ότι δεν βρίσκονται πια πάνω στα γραφεία κα...

Τα κείμενα που περιέχονται σ' αυτό το βιβλίο είναι οι διαλέξεις που έδωσε ο Κ. Καστοριάδης στην Ελλάδα το Φεβρουάριο του 1989. Το ευρύ φάσμα των ενδιαφερόντων θεμάτων που θίγει ο μεγάλος σύγχρονος διανοητής διαφαίνεται και από τους τίτλους των ομιλιών που είναι: "Το "τέλος της φιλοσοφίας';", "Εξουσία, πολιτική, αυτονομία", "Η ψυχανάλυση και το πρόταγμα της αυτονομίας", "Τι σημαίνει επανάσταση;", "Το πρόβλημα της δημοκρατίας σήμερα" και "Η τεχνο-επιστήμη".

Ο Peter Szondi, ένας από τους μεγαλύτερους μεταπολεμικούς κριτικούς της Γερμανίας, επικέντρωσε κυρίως το ενδιαφέρον του στη μελέτη των θεωρητικών και ποιητικών κειμένων του γερμανικού ρομαντισμού. Έχοντας αφομοιώσει δημιουργικά τη σκέψη του Μπένγιαμιν, του Λούκατς και του Αντόρνο, προχωρεί σε μια ερμηνεία η οποία διερευνά τη σχέση του κριτικού υποκειμένου με τα κείμενα και με τις λοιπές ερμηνευτικές προσεγγίσεις τους προσπαθώντας να φωτίσει τους τρόπους με τους οποίους η λογοτεχνία και η κριτική επιδρούν η μια στην άλλη και προσδιορίζουν τη σχέση ποιητικής και ιστορίας. Ιδι...