Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

[...] Το δοκίμιο αυτό, που ξεκίνησε από τις αισθητικές ανησυχίες κάποιου ο οποίος διερωτάται συχνά περί μουσικής και περί την έφεσή του γι' αυτήν, διασχίζει με θράσος, χωρίς κεκτημένες αρμοδιότητες και χωρίς συστολές, περιοχές της γνώσης τόσο αξιοσέβαστες όσο η εθνολογία, η ιστορία, η ανθρωπολογία, ή οι επιστήμες της Βίβλου. Για να καταλήξει, χωρίς να το έχει κάνει εντελώς επίτηδες, σε ηθικές και πολιτικές παρεκβάσεις. Μπορεί άραγε σ' αυτήν τη βάση να ισχυριστεί αυτοδικαίως ότι αποτελεί, με τη σειρά του, ένα μουσικό κομμάτι; Σίγουρα, πάντως, δε θα μπορούσε να 'χει κάποιον ά...

Tα άρθρα που περιλαμβάνονται στον τόμο αποτελούν προϊόν μιας ομάδας η οποία λειτουργεί συλλογικά με τη μορφή εργαστηρίου και αποσκοπεί στην ανάπτυξη της "κριτικής διεπιστημονικότητας" με εκδόσεις σε ετήσια βάση. Επιδίωξη της ομάδας είναι να συμβάλει στη διεξαγωγή ενός κριτικού διαλόγου ανάμεσα στους διάφορους κλάδους της γνώσης, που θα έχει ως αποτέλεσμα όχι απλώς την ανταλλαγή ιδεών και μεθόδων αλλά και την αναθεώρηση των επιστημών και των μεταξύ τους σχέσεων σε ένα νέο πλαίσιο οργάνωσης και εποπτείας όπου κεντρικός άξονας θα είναι ο άνθρωπος. Η παραπάνω προσπάθεια δεν εί...

Τις σκολιές οδούς της ανθρώπινης μοίρας καταυγάζει καθοδηγητικά η δάδα του Προμηθέα. Γυιός της Μεγάλης Μάννας, της Γαίας, "ποικιλόβουλος και αιολομήτις", πατέρας-πλάστης των ανθρώπων από πηλό και φωτιά με τη βοήθεια της Αθηνάς που προσέδωσε το πνεύμα στους γιους του, "νηπείους όντας το πριν", οι οποίοι "βλέποντες έβλεπον μάτην και κλύοντες ουκ ήκουον", τους "έθηκεν έννους και φρενών εκηβόλους". Τους έφερε ακόμα τη φωτιά, δάσκαλος κάθε τέχνης, τους δίδαξε την καλλιέργεια της γης και τη ζεύξη των βοδιών, την εξημέρωση των ζώων και των αλόγων, την εξόρυξη των μετάλλων (χρυσο...

Οι Σαρακατσάνοι. Ποιμένες-νομάδες στην Ελλάδα και στον ευρύτερο χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Μια ποιμενική κοινωνία. Ο τίτλος αναγγέλει ήδη το περιεχόμενο αυτού του βιβλίου. Πρόκειται για μια μελέτη μιας από τις μορφές της παραδοσιακής ζωής, ο αριθμός των οποίων λιγοστεύει ταχύτατα κάτω από την επίδραση αυτού που αποκαλείται "πρόοδος"! Η μελέτη αυτή, που άρχισε εδώ και μερικά χρόνια, εκπονήθηκε κάτω από το πρίσμα της κοινωνιολογίας, αλλά και της κοινωνικής και πολιτιστικής ανθρωπολογίας και διαμορφώθηκε σύμφωνα με τη συνδυασμένη προβληματική της. [...] (από την εισαγωγή...

Αφετηρία της μελέτης αποτέλεσε μια παλαιότερη εργασία η οποία και δεν δημοσιεύθηκε ποτέ. Αντικείμενό της ήταν η εντόπιση, η περιγραφή, η ερμηνεία και η κατανόηση των αρνητικών αντιδράσεων των παραδοσιακών αγροτών της Δυτικής Θεσσαλίας, των Καραγκούνηδων, μπροστά στην προσπάθεια των κρατικών φορέων και των φορέων κοινής ωφελείας κυρίως, για τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας τους (γεωργικο-κτηνοτροφική εκμετάλλευση) και του τρόπου της ζωής τους. Ειδικώτερα, των αντιδράσεών τους εκείνων που βύθιζαν τις ρίζες τους στις παραδοσιακές, μεταφυσικού χαρακτήρα, δοξασίες τους και των ο...

[...] Από το 1453 ως το 1821 το Γένος αναδιπλώνεται και οδεύει προς τα πεπρωμένα του. Αν οι χρονολογίες αυτές οριοθετούν, έστω συμβατικά, την αρχή και το τέλος της πορείας, χρέος μεγάλο είναι για την κατανόηση και την εξήγησή της, τόσο της ίδιας όσο και της κατάληξής της, ο καθορισμός και η μελέτη των σταθμών από τους οποίους πέρασε. Ιδιαίτερα του τελευταίου, της κορυφαίας δηλαδή περιόδου, από τις αρχές του ΙΗ αιώνα ως την επανάσταση, που παρασκεύασε ουσιαστικά κι έδωσε τελικά στο Γένος την ελευθερία. Έτσι αντικείμενο των γραμμών που ακολουθούν είναι η μελέτη της περιόδου...

[...] Την στιγμή αυτή η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε πλήρη πορεία. Προς τη Δημοκρατία, την οικονομική της ανάπτυξη, την εσωτερική της αναδιοργάνωση, τους νέους ορίζοντες που επιβάλλουν οι καιροί. Για ποιους όμως "νέους καιρούς" πρόκειται; Προς ποια κατεύθυνση πρέπει να οδεύσει η ελληνική κοινωνία; Ποιες είναι οι νέες ανάγκες που πρέπει να ικανοποιηθούν; Πρέπει ν' αναγνωρισθεί ότι τους τελευταίους καιρούς η ελληνική κοινωνία έχει αποδοθεί σε μια προσπάθεια να οργανώσει ένα σύγχρονο μέλλον για τον εαυτό της. Πρόκειται για μια κοινωνία σε πλήρη εξέλιξη, με μορφή υπό διαμό...

[...] Για τους Έλληνες, τέσσερες κύριες σταθερές, και άλλες μικρότερες αλλά εξίσου σημαντικές, προσδιόρισαν τη γένεση και τη διαμόρφωση της δικής τους βιόσφαιρας. Της πολιτιστικής. Η θάλασσα, τα βουνά, η ιδέα της Ελευθερίας, η πίστη στη Μεγάλη Μάνα. Και βέβαια η γλώσσα. Η επιρροή τους δεν υπήρξε ομοιόμορφη και ισοδύναμη στα διάφορα στάδια της ελληνικής ιστορίας, χωρίς να παύσει να είναι συνεχώς παρούσα. Ήταν μεταβαλλόμενη αλλά πάντα αισθητή. Οι γραμμές αυτές επεχείρησαν να την εντοπίσουν ή να την αξιολογήσουν, στα ανεβοκατεβάσματα της πορείας των Ελλήνων. Ελπίζεται ότι κά...

Οι Καλάς θεωρούνται απόγονοι του Μ. Αλέξανδρου. Ζώντας απομονωμένοι επί δύο χιλιετίες στις απρόσιτες κοιλάδες του Ινδοκαυκάσου, διατήρησαν τη θρησκεία και τα έθιμά τους. Η περιοχή των Καφίρ (απίστων) απλωνόταν στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν. Οι ειδωλολάτρες των περιοχών αυτών εξισλαμίστηκαν βίαια στα τέλη του 19ου αιώνα από τον εμίρη της Καμπούλ Αβδουραχμάν που μετονόμασε το Καφιριστάν (Γη των απίστων) σε Νουριστάν (Γη του φωτός). Κατόρθωσαν όμως να διατηρήσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μέσα στο Πακιστάν που τότε βρισκόταν στην κυριαρχία των Άγγλων. Το δέρμα και τα μάτ...

Πολλές από τις παραδόσεις για τις οποίες πιστεύουμε ότι έχουν προέλευση αρχαία, στην πραγματικότητα επινοήθηκαν πρόσφατα. Το βιβλίο διερευνά παραδείγματα αυτής της διαδικασίας επινόησης, μεταξύ των οποίων την ουαλική και τη σκοτσέζικη "εθνική κουλτούρα", την εξέλιξη των βρετανικών βασιλικών τελετουργιών κατά τον 19ο και 20ό αιώνα, την προέλευση των αυτοκρατορικών τελετουργιών σε Βρετανία, Ινδία και Αφρική, και τις απόπειρες των ριζοσπαστικών κινημάτων να αναπτύξουν δικές τους αντίρροπες παραδόσεις. Το μεγάλου εύρους αυτό βιβλίο καταπιάνεται με την πολύπλοκη αλληλεπίδραση πα...

H μελέτη του Άρη Tσαντηρόπουλου [...] αποπειράται να προσδιορίσει τις έννοιες, να οριοθετήσει το πλαίσιο της βεντέτας και να δει την ύπαρξη και διαιώνισή της σε συνάφεια με την κοινωνία και τις αξίες της. O χώρος της έρευνάς του είναι η κεντρική Kρήτη και ειδικότερα οι ορεινές κοινότητές της. Eκεί επιχειρεί να συγκροτήσει το εθνογραφικό του παράδειγμα, με όρους μιας πολιτικής οικονομίας της βεντέτας. H ενδελεχής διερεύνηση, κυρίως των πεδίων της οικονομίας, της πολιτικής, της συγγένειας και της οικογένειας του επιτρέπει να εξετάσει τη βεντέτα με τη διευρυμένη σκοπιά που του...

"Λίγες διδασκαλίες παρέμειναν τόσο εσωτερικές ενώ συνάμα άσκησαν τόσο βαθιά επιρροή όσο εκείνη του Marcel Mauss. Μόνο όσοι γνώρισαν και άκουσαν τον Mauss μπορούν να αποτιμήσουν το χρέος τους απέναντί του και να εκτιμήσουν πλήρως τη γόνιμη σκέψη του· μια σκέψη πυκνή και γι' αυτό ενίοτε αδιαπέραστη, γεμάτη όμως αναλαμπές, με περιστροφικά διαβήματα που έμοιαζαν με εκτροπές τη στιγμή ακριβώς που η πιο απροσδόκητη διαδρομή οδηγούσε στην καρδιά του προβλήματος. Η επίδραση του Mauss δεν περιορίστηκε μόνο στους εθνογράφους, μηδενός εξαιρουμένου, αλλά επεκτάθηκε τόσο στους γλωσσολόγ...

Μετά από μια μακρά περίοδο, στη διάρκεια της οποίας η επιβίωση του ανθρώπου στηριζόταν αποκλειστικά στο κυνήγι και στην τροφοσυλλογή, σημειώθηκε μια αποφασιστική καμπή στην ανθρώπινη ιστορία με την εμφάνιση των πρώτων μόνιμα εγκατεστημένων σε χωριά κοινοτήτων και, στη συνέχεια, με την εμφάνιση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας: δύο νέων τρόπων παραγωγής που θα επικρατήσουν ως θεμέλια των σύγχρονων δικών μας κοινωνιών. Η συγκεκριμένη μετάλλαξη, η οποία ονομάστηκε Nεολιθική Επανάσταση, συνέβη για πρώτη φορά στην Εγγύς Ανατολή. Στην παρούσα μελέτη για την προέλευση της γεωργί...

Στις μέρες μας, το Ισλάμ αποτελεί τη θρησκεία ενός και πλέον δισεκατομμυρίου ανθρώπων, ενώ παράλληλα ο αριθμός των πιστών του παρουσιάζει αυξητικούς ρυθμούς μεγαλύτερους από αυτούς του Χριστιανισμού, του Βουδισμού και του Ινδουισμού, των τριών άλλων μεγάλων θρησκειών του κόσμου. Στο παρόν βιβλίο ο συγγραφέας επιστρατεύει στοιχεία και έννοιες της ανθρωπολογικής θεωρίας, καθώς και το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό εθνογραφικών παραδειγμάτων, για να προσεγγίσει τις ιστορικές καταβολές της ισλαμικής παράδοσης, να περιγράψει την ποικιλία των πρακτικών που καθιστούν τη ζωή των μουσουλ...

Το σώμα βρίσκεται στο επίκεντρο ποικίλων διαφορετικών και αντιφατικών μεταξύ τους θεωρήσεων. Τα κείμενα του τόμου επιχειρούν να αναδείξουν την ασαφή και αβέβαιη διάσταση του σώματος, την ιστορική, την κοινωνική και πολιτισμική του σημασιοδότηση, την κοινωνική του τοποθέτηση, αξιολόγηση και ιεράρχηση, την πειθάρχησή του σε μηχανισμούς ρύθμισης αλλά και την εναντίωσή του στις κοινωνικές επιταγές.

[...] Θλίψη και γέλιο, απόκρυψη και αποκάλυψη, απελευθέρωση και δέσμευση, αλήθεια και ψεύδος ή μη αλήθεια ή ημι-αλήθεια, θάρρος και φόβος, όλα αυτά μαζί εκρήγνυνται στο σημείο μάσκα ή προσωπείο. Τι είναι λοιπόν ένα προσωπείο; Το ζήτημα μοιάζει εξαιρετικά σύνθετο. Γι' αυτό στην αρχή θα παρουσιάσουμε τα στοιχεία χωρίς σχόλια, ώστε να φανεί η πολυσημία του, τα πολλά πρόσωπα του προσωπείου. Μόνο στο τέλος θα επιχειρήσουμε να συγκεράσουμε τα στοιχεία και να διατυπώσουμε κάποιες σκέψεις για τον γενικό νόμο που το διέπει. (από την εισαγωγή του βιβλίου)

Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς ποιος ο λόγος για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου. Γιατί ο συγγραφέας επιχείρησε μια καινούργια ανάλυση του δώρου, του ρόλου που αυτό ασκεί στην παραγωγή και αναπαραγωγή των κοινωνικών δεσμών, της μεταβαλλόμενης θέσης και σημασίας του στις διαφορετικές μορφές κοινωνίας που είτε συνυπάρχουν, στον πλανήτη μας στις μέρες μας, είτε διαδέχτηκαν η μια την άλλη στο πέρασμα του χρόνου; Διότι το δώρο υπάρχει παντού, έστω κι αν δεν είναι παντού το ίδιο. Όμως, και η συγγένεια υπάρχει παντού, όπως και η θρησκεία και η πολιτική. Γιατί λοιπόν το δώρο; Ποιος...

Ανασκοπώντας την ιστορική διαδρομή του Ελληνισμού διαπιστώνουμε ότι δεν είναι η εξατομίκευση που μας λείπει, αλλά το συλλογικό πνεύμα. Το τρένο της εξατομίκευσης το είχαν πάρει οι Έλληνες ήδη από την ομηρική εποχή και το εκτροχίασαν, εκεί κάπου στον τέταρτο π.Χ. αιώνα. Γνώρισαν πολύ καλά την εξατομίκευση μέχρι την έσχατη ολοκλήρωσή της: την αποσύνθεση του Ατόμου, το σοφιστικό και το σχετικιστικό πνεύμα, τον γραικυλισμό και τον μηδενισμό. Η ελληνιστική και η ρωμαϊκή εποχή χαρακτηρίζονται ακριβώς από την παρατεταμένη κρίση της ελληνικής εξατομίκευσης. Εφεξής το πρόβλημα των Ε...

Η βία διεισδύει στην καθημερινότητά μας με αυξανόμενη ένταση. Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από το μεγαλύτερο βαθμό προόδου, η βία ορθώνεται ως αδυσώπητη απειλή. Πώς ορίζουμε όμως τη βία; Ποιος ο ορισμός της και τα περιεχόμενά της; Ποιες οι αιτίες της; Η σύγχυση γύρω από αυτά τα ερωτήματα δεδομένη. Συχνό αποτέλεσμα τα θύματά της να θεωρούνται υπαίτιοί της. Η προσφυγή στην κοινωνική ανθρωπολογία απαραίτητη. Η νέα μελέτη του Σωτήρη Δημητρίου πολύτιμη. Με βάση την προσέγγιση αυτή, που προσφέρει ευρύτερη εποπτεία, η βία διερευνάται ως κοινωνικό φαινόμενο σε συνάρτηση...