Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο συλλογικός τόμος περιλαμβάνει κυρίως ανθρωπολογικά εγχειρήματα Ελλήνων ερευνητών που πραγματοποιήθηκαν σε περιοχές της Τουρκίας και της Μέσης Ανατολής και εστιάζουν στη συγκρότηση της πολιτισμικής και της έμφυλης εμπειρίας. Οι συγγραφείς κάνουν χρήση της εθνογραφικής μεθόδου και αναστοχάζονται πάνω στις σημασίες και τις δυνατότητες του καθημερινού. Ο τίτλος του τόμου πραγματεύεται και τη σχέση της ελληνικής ιδιαιτερότητας με την Ανατολή, μεταξύ ερευνητικής απουσίας και πολιτισμικής οικειότητας.

O Andre Breton έλεγε ότι "απ' τη κουλτούρα μας απουσιάζει ένας ουσιαστικός μύθος". Και πράγματι μόνο ένας μύθος θα μπορούσε να στηρίξει όλα αυτά τα θαυμαστά τελετουργικά που χάνονται. Δεν ξέρω γιατί αυτή η σκέψη μου φέρνει στο μυαλό τον Nietzsche, όταν περπατούσε στους δρόμους του Τορίνο κι έγραφε αυτές τις καταπληκτικές σελίδες: "Το φθινόπωρο με τη δύση του ήλιου, όταν οι σκιές χαμηλώνουν, τα αγάλματα κατεβαίνουν από τα βάθρα τους και τότε συναντούμε φαντάσματα τόσο παράξενα, όπως δεν έχουμε δει ποτέ, πουθενά αλλού". Αυτή η φράση ήταν αρκετή για να κάνει έναν αξιοθαύμαστο...

Είναι πλέον κοινή η διαπίστωση όλων όσοι ασχολούνται με τη Λαογραφία στον τόπο μας, ότι ήδη από τη δεκαετία του 1990 ο κλάδος της Αστικής Λαογραφίας έχει πραγματοποιήσει πραγματικά άλματα, χάρη στην έρευνα και το συγγραφικό έργο ορισμένων Ελλήνων λαογράφων. Απουσίαζε όμως μέχρι σήμερα ένα συστηματικό εγχειρίδιο που να αποτελεί μια συγκροτημένη εισαγωγή σε αυτόν τον κλάδο της επιστήμης. Το κενό αυτό φιλοδοξεί να καλύψει η "Εισαγωγή στην Αστική Λαογραφία". Πιο συγκεκριμένα, στο βιβλίο αρχικά παρουσιάζονται αναλυτικά οι έννοιες της πόλης, των πολιτισμών και των ταυτοτήτων σ...

Πατρωνία, κοινωνία πολιτών, βία. Λέξεις-κλειδιά της δημόσιας συζήτησης για την Ελλάδα, ωστόσο μονόπλευρα σημασιοδοτημένες. Από την μία πλευρά, η κοινωνία πολιτών έχει εξιδανικευθεί σε πρότυπο πολιτικής συμμετοχής και αντίδοτο στην πελατειακή συγκρότηση του ελληνικού κράτους. Από την άλλη, η βία έχει εξίσου μονοσήμαντα δαιμονοποιηθεί ως αταβιστική, προπολιτική και ένδειξη καθυστέρησης. Ως μετωνυμίες λοιπόν του καλού και του κακού, κοινωνία πολιτών και βία διαχωρίζονται πλήρως και αντιμετωπίζονται ως αντίθετες. Όμως, κατά παράδοξο τρόπο, τα στερεότυπα τροφοδοτούν και αναπαράγ...

Για να γνωρίσει καλύτερα τον άνθρωπο, το βιβλίο αυτό, πιστό στην εθνολογική μέθοδο, κατευθύνει το βλέμμα σε κοινωνίες πολύ απομακρυσμένες από εκείνη του παρατηρητή. Όμως, παρουσιάζεται επίσης και σαν μια σειρά σκέψεων πάνω σε ένα πολύ γενικό πρόβλημα της ανθρώπινης κατάστασης: εκείνο των σχέσεων ανάμεσα στον εξαναγκασμό και την ελευθερία. Ποιο περιθώριο ελιγμών διαθέτει η κουλτούρα μέσα στα όρια που θέτει στον άνθρωπο η βιολογική του φύση, το ίδιο το άτομο στους κόλπους των βασικών κοινωνικών ενοτήτων -οικογένεια, γάμος, συγγένεια- όπου γεννήθηκε και είναι επιφορτισμένο να...

Ένα βιβλίο για τη ζωή στο σύνορο: για την 'Επιτηρούμενη Ζώνη' -το ζοφερό και συστηματικά αποσιωπημένο καθεστώς επιτήρησης που εφαρμόστηκε κατά μήκος των προς βορρά συνόρων της ελληνικής επικράτειας από το 1936 μέχρι τη Μεταπολίτευση. Συγχρόνως, ένα βιβλίο για τη μουσική, το τραγούδι, το χορό στην Ανατολική και Κεντρική Μακεδονία και για τη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στις πολιτισμικές πρακτικές και τη διαμόρφωση της υποκειμενικότητας στο πλαίσιο του εθνικού κράτους. Τελικά, μια μουσική εθνογραφία των σλαβόφωνων «ντόπιων» της περιοχής της Δράμας και των Σερρών, που αντ...

Η μακρόχρονη ενετική κυριαρχία και η σχετικά καθυστερημένη ένταξη των Ιόνιων νησιών στο ελληνικό κράτος άφησαν στην Κέρκυρα εμφανή σημάδια στην αρχιτεκτονική, τη μουσική, τις θρησκευτικές παραδόσεις. Βρισκόμαστε εδώ σε μια άλλη Ελλάδα, που παρέμεινε εκτός του Οθωμανικού χώρου και ανέπτυξε ιδιαίτερους κοινωνικούς θεσμούς και νοοτροπίες, διαφορετικά απ' ό,τι η "βαλκανική" χώρα. Στη μελέτη αυτή -που υπήρξε η πρώτη ελληνική μονογραφία με συγγραφέα γηγενή ανθρωπολόγο- η ιδιαιτερότητα του νησιού αναλύεται μέσα από την εθνογραφική έρευνα μιας αγροτικής κοινότητας, με τα εργαλεία τ...

Για ποιο λόγο ο εργαζόμενος πηγαίνει στη δουλειά του την επόμενη μέρα; Με άλλα λόγια, πώς συμβαίνει αυτό που ονομάζουμε αναπαραγωγή της εργασίας; Αυτό είναι ένα από τα κεντρικότερα ερωτήματα που απασχολεί τους κοινωνιολόγους τον τελευταίο αιώνα. Για ορισμένους αναλυτές η απάντηση φαντάζει προφανής. "Ο εργαζόμενος συνεχίζει και πηγαίνει στη δουλειά του γιατί χρειάζεται τα χρήματα". Ωστόσο, μια τέτοια απάντηση αναγνωρίζει στην εργασία αποκλειστικά οικονομικά χαρακτηριστικά, παρακάμπτοντας παράλληλα έναν αιώνα κοινωνιολογικής έρευνας και στοχασμού που αναδεικνύει κάτι εξαιρετι...

H "Άγρια σκέψη", δηµοσιευµένη το 1962, περιλαµβάνει την καλύτερη έκθεση των νόµων οι οποίοι, σύµφωνα µε τον Levi-Strauss, διέπουν την ανθρώπινη νόηση στις κοινωνίες χωρίς γραφή. Ως "άγρια σκέψη" ο Γάλλος ανθρωπολόγος όρισε τη µορφή εκείνη της σκέψης που αναδύθηκε κατά τη νεολιθική περίοδο και η οποία οδήγησε στην ανακάλυψη των "τεχνών του πολιτισµού": στην κεραµική, στην υφαντική, στη γεωργία και στην εξηµέρωση των ζώων, δραστηριότητες που εξακολουθούν να αποτελούν τα ερείσµατα της ανθρώπινης ζωής. Η αρχή των ανακαλύψεων αυτών θα πρέπει να αναζητηθεί στην επιµονή της άγριας...

Η συνήθης αντιδιαστολή "πολιτισμένων" και "πρωτόγονων" βασίζεται στην παραγνώριση της απόστασης που εγκαθιδρύουν οι κοινωνικές επιστήμες ανάμεσα στον παρατηρητή και το παρατηρούμενο. Η ανθρωπολογία μπορεί να ολοκληρωθεί ως επιστήμη μόνο αν εκλάβει επίσης ως αντικείμενό της τις δραστηριότητες και τα εργαλεία της επιστημονικής πρακτικής: πιο συγκεκριμένα , τη σχέση του ερευνητή προς το αντικείμενό του, μια ιδιαίτερη έκφανση των σχέσεων μεταξύ γνώσης και πράξης, ερμηνείας και χρήσης, συμβολικού και πρακτικού ελέγχου. Ο Πιερ Μπουρντιέ δείχνει εδώ ποιες δυνάμεις κρύβονται στο δ...

Το 2005, υπερπλήρης ημερών, εμπειριών, γνώσεων αλλά και δόξας, ο Κλοντ Λεβί-Στρος καταθέτει σε μία από τις τελευταίες του τηλεοπτικές εμφανίσεις την απογοήτευση και την αγωνία του για την εποχή μας: "Διαπιστώνω τις σύγχρονες καταστροφές, την τρομακτική εξαφάνιση έμβιων ειδών, φυτικών ή ζωικών, και το γεγονός ότι, λόγω ακριβώς της σημερινής του πυκνότητας, το ανθρώπινο είδος υφίσταται μια μορφή εσωτερικής δηλητηρίασης, εάν μου επιτρέπεται ο όρος, και συλλογίζομαι το παρόν και τον κόσμο στον οποίο τελειώνω τον βίο μου: δεν είναι ένας κόσμος που μου αρέσει". Στα τρία κεφάλαι...

Το πρώτο βιβλίο ανθρωπολογίας το οποίο προτείνει ένα διαπολιτισμικό μοντέλο της οικονομίας. Ο Gudeman κατορθώνει με θαυμαστό τρόπο να συνυφάνει τα αποτελέσματα δεκαετιών ανθρωπολογικής σκέψης σε μία πρωτότυπη σύνθεση. Carol Humphrey Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ Μία απολαυστική επαναπροσέγγιση της συμβολής ανθρωπολογίας στην κατανόηση των οικονομικών. Με διαυγή και πρωτότυπη επιχειρηματολογία, αυτό το εξαιρετικά εύληπτο βιβλίο αμφισβητεί τα στερεότυπα μοντέλα αντίληψης ανοίγοντας, συγχρόνως, νέους ορίζοντες στη σκέψη μας. Fredrik Barth Πανεπιστήμιο του Οχάι...

Ο Robert Layton παρουσιάζει μια έγκυρη εισαγωγή στον πλούτο και την ποικιλία των καλλιτεχνικών μορφών σε μη δυτικές κοινωνίες. Ασχολείται με προβλήματα όπως η αισθητική αποτίμηση μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών, οι ποικίλες χρήσεις της τέχνης, καθώς και με το θεμελιακό ζήτημα του τι αποτελεί τέχνη, σε κοινωνίες που εκτείνονται από τα παραδοσιακά βασίλεια της δυτικής Αφρικής ως τους Αυστραλούς κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες. Οι καλλιτεχνικές μορφές που εξετάζονται περιλαμβάνουν τη ζωγραφική σε φλοιό δέντρων, άμμο και βράχο, τη γλυπτική σε ελεφαντόδοντο, οστά και ξύλο, τη μεταλλοτεχν...

H μελέτη του Άρη Tσαντηρόπουλου [...] αποπειράται να προσδιορίσει τις έννοιες, να οριοθετήσει το πλαίσιο της βεντέτας και να δει την ύπαρξη και διαιώνισή της σε συνάφεια με την κοινωνία και τις αξίες της. O χώρος της έρευνάς του είναι η κεντρική Kρήτη και ειδικότερα οι ορεινές κοινότητές της. Eκεί επιχειρεί να συγκροτήσει το εθνογραφικό του παράδειγμα, με όρους μιας πολιτικής οικονομίας της βεντέτας. H ενδελεχής διερεύνηση, κυρίως των πεδίων της οικονομίας, της πολιτικής, της συγγένειας και της οικογένειας του επιτρέπει να εξετάσει τη βεντέτα με τη διευρυμένη σκοπιά που του...

Με βαθιά ανθρωπολογική εμβρίθεια και σφριγηλή λογοτεχνική χάρη το βιβλίο αυτό ήρθε να ταράξει, στις αρχές της δεκαετίας του '70, τις αντιλήψεις μας για τη συγκρότηση της πρωτόγονης, αλλά και της ανθρώπινης κοινωνίας γενικότερα.. Εκλεκτικά συγγενές με το έργο του Μπατάιγ και τον Φρόυντ του "Τοτέμ και ταμπού", θα αναδείξει την ιδρυτική βία που υποβαστάζει τις τελετές και τους ρυθμιστικούς κανόνες, τη βία που ως "μιμητική επιθυμία" προκαλεί συγκρούσεις μεταξύ των ανθρώπων, τη βία που επενδύεται στο "αποδιοπομπαίο" θύμα προκειμένου να διατηρηθεί η κοινωνική τάξη. Την ίδια βία π...

Η κοινωνιολογία δεν βρήκε μόνη τους όρους με τους οποίους δόμησε το θεωρητικό της οικοδόμημα και επεξεργάστηκε το μεθοδολογικό της πλαίσιο. Άρχιζε να χτίζει το θεωρητικό της οικοδόμημα πάνω σε προϋπάρχουσες εννοιολογικές δομές, οι οποίες σχηματίστηκαν από τη φιλοσοφική ανθρωπολογία και μετασχηματίστηκαν από τις κοινωνικές θεωρίες. Επίσης, επεξεργάστηκε το μεθοδολογικό της πλαίσιο εμπνεόμενη από το εμπειρικό-αναλυτικό και το ιστορικό-ερμηνευτικό πλαίσιο που είχαν ήδη επεξεργαστεί οι φυσικές και οι ανθρωπιστικές επιστήμες, αντίστοιχα. Ήταν μία βαριά κληρονομιά που, ωστόσο, δε...

[...] Μέσα από τούτη εδώ τη μικρή μελέτη στοιχειοθετείται η άποψη πως στο πλαίσιο των παραδοσιακών κοινωνιών η αξιοπρέπεια και η προσωπικότητα της γυναίκας διασφαλίζονταν από νόμους εθιμικούς, ίσως πολύ πιο αποτελεσματικά από ότι στο νομικό κράτος του 21ου αιώνα. Τα έγγραφα αποτυπώνουν συνήθειες που αφορούν στην κοινωνία της Μεσσηνιακής Μάνης διακόσια πενήντα χρόνια πριν. Αν λάβουμε υπόψη μας τους αργούς ρυθμούς μεταβολής των παραδοσιακών αυτών κοινωνιών, μπορούμε με ασφάλεια να δεχτούμε ότι η ζωή τους ξεπερνά κατά πολύ τις χρονολογίες εγγράφων. Και οι συνήθειες αυτές θέλο...

Το βιβλίο της Ανδρομάχης Μπούνα αναδεικνύει το θεω­ρητικό πλαίσιο των έμφυλων ταυτοτήτων, την ιστορική δια­μόρφωση των εννοιών με παράλληλη ταυτοποίηση των κινημάτων που τις πλαισίωσαν και της διαχρονικής και συγχρονικής εξέλιξής τους. Οι ερευνητικές της υποθέσεις ελέγχονται με αυστηρά επιστημονική μεθοδολογία, η οποία πρωτοπορεί με τη χρήση βινιετών και σεναρίων, και αναδεικνύει τα στερεότυπα, όπως αυτά διαφαίνονται στις απαντήσεις των παιδιών του δείγματος. Είναι ένα βιβλίο αναφοράς, που όμως διαβάζεται ευχάριστα, και σίγουρα θα αποτελέσει πρότυπο για τη διεξαγωγή μ...